Қаңлылар мәдениеті

4-тарау:Үйсіндер мен қаңлылар.

Сабақ тақырыбы:

Қаңлылардың мәдениеті

Зерттеу сұрағы:Қаңлыларда мәдениеттің дамуы немен байланысты?

Мектеп: №5 мектеп-лицейі

Күні:21.02.2023ж.

Мұғалім: Загитова М.З

СЫНЫП: 5 «А»

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар:

Сабақ негізделген оқу

мақсаты (мақсаттары)

5.3.2.2 – Қазақстан территориясындағы алғашқы мемлекеттік бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасын анықтау

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар:

• Оқулықта берілген тапсырмаларды орындайды. Тақырыпты меңгереді.

Оқушылардың басым бөлігі:

• Тақырыптың маңызы туралы дәлелдеп айтып бере алады.

Кейбір оқушылар:

• Білімді сыныптастарына түсіндіріп оқулықтан тыс ресурстар қоса алады.

Бағалау критерийі

Жеке, жұптық, топтық тапсырмаларды орындай алады.

Сабақ барысында тыңдаушының назарын өзіне аудара алады.

Тілдік құзіреттілік

Қаңлылардың қалалық мәдениетінің дамуы

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер,карта.

Әдіс-тәсілдер

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, дидақтикалық ойын, «таңда да,таста»стратегиясы. Рефлексия.

Пәнаралық байланыс

География, қазақ тілі,дүниежүзі тарихы.

Алдыңғы тақырып

Қаңлылардың қалалық мәдениетінің дамуы(1-сабақ)

Жоспарланған

уақыт

Жоспарланған жаттығулар (төменде

жоспарланған жаттығулармен қатар,

ескертпелерді жазыңыз)

Ресурстар

1 мин

Басталуы 5 минут

Сәлемдесу.

Психологиялық ахуал қалыптастыру:

«Сәттілік!»1 минут

Сыныпты топқа бөлу. Оқушыларды «Ойлан,тап» әдісі арқылы топқа бөлу.(таңдаған карточкадағы сөз бойынша өз тобын табуы керек.)

«Уйсіндер»-Қызыл Аңғар

«Сақтар»-Құдіретті еркектер

«Қаңлылар»-Сырдария алқабы

«Жібек жолы»-Хуанхэ өзені

«Сұрақ мене,жауап сенен» ширату жаттығуы

Әр топқа конверке салынған сұрақ қиындылары берілген.Соны жылдам құрастырып,сұраққа жауап берулері керек.

Сақтар-Қаңлылар қайда өмір сүрген?Картадан көрсет.Сырдария,Арыс,Талас өзендерінің алқаптарында.

Жібек жолы-Қаңлылардың өмір сүрген уақыты?Б.з.д.ІІІ-І ғасыр аралығы.

Үйсіндер-Ұлы Жібек жолы қайдан бастау алады?Хуанхэ өзенінен.

Қаңлылар-Қаңлылар неліктен ғұндармен одақтасты?Қаңлылар үйсіндерге де,Қытайға да бірдей қарсы тұра алатын одақтас іздеді.

Палаткалар,Сұрақ қиындылары салынған конверттер.

Топтар:

Үйсіндер

Қаңлылар

Сақтар

Жібек Жолы

Ортасы 20 минут

Білу және түсіну

Бастапқы ынталандырушы материал ретінде

«Қаңлылар» жайлы бейнематериал көрсету.

М.сөзі :Ойланып, көріңіз бүгінгі сабақтың тақырыбы қандай болмақ?

2-3 оқушыны тыңдау,тақырыпқа шығу.

«Қаңлылардың қалалық мәдениетінің дамуы» (2-сабақ)

Зерттеу сұрағы:Қаңлыларда қала мәдениетінің дамуы неиен байланысты?

Қызығушылықты ояту.

1)ЦОР 112. «Қаңлылар»

2)Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.Жеке жұмыс.

«Қаңлылардың қалалық мәдениетінің дамуы».

«Жариялау» әдісі.Топтық жұмыс.

(Әрбір топ берілген тапсырма бойынша өз позициясын жариялау керек. Бұл үшін топ ішінен спикер берілген уақыт ішінде (1,5мину) басқа қатысушылар алдында сөйлеп, топ ұстанымын жеткізеді.)

Әр топқа конвертке салынған тапсырмалар беріледі.

Сақтар-Цифрлық ақпарат пен кітап бойынша мәтіндер мен суреттерді қолдана отырып,қаңлылардың тұрмысын сипаттау.

Үйсіндер-Қаңлы қала мәдениетінің даму себептерін анықтау.

Жібек жолы- Қаңлылар халықаралық саудағы қатысушы екенін дәлелдеу.

Қаңлылар-Қаңлы тұрғын үйіне сипаттама жасау.

Бағалау «Екі жұлдыз,бір тілек»

М:Қазақстан және Орта Азия жерінде қаңлы тайпаларының ескерткіштеріне жүргізген зерттеу жұмыстарының қорытындысы бойынша, олардың қалдырған материалдары шартты түрде үш мәдениетке бөлінеді.

1. Қауыншы. 2. Жетіасар. 3. Отырар-Қаратау мәдениеті. Бірінші- Қауыншы мәдениеті, Ташкент маңындағы кенттерден табылған заттармен байланысты, оның бірі Қауыншы қаласының атымен аталған. Бұл мәдениеттің тарихи түрғындарының өмір сүрген кезеңдері б.з.б. III ғасырмен б.з. I ғасыр арасы. Қазақстан ғалымдары бүл мәдениетке Ташкент аймағына жақын орналасқан Шардара су қойма-сының жеріндегі ескерткіштерді де жатқызады. Олар Ақт-өбе I, Шаушықүм қалашықтарының орындары. Бүлардан керамикалық ыдыс-аяқтар, егіншілік кәсібіне және мал шаруашылығына қажет қүрал жабдықтар мен қару-жарақтар табылған.

Екінші - Жетіасар мәдениетіне Сырдарияның төменгі ағысындағы және Арал бойындағы қаңлы тайпаларының тарихи ескерткіштері жатады. Бұлардың қатарына - Алтынсар, Томпақасар, Бидайықасар, Үңгірліасар, Жетісар қалашықтары кіреді. Мүндағы табылған заттар б.з. Імың жылдығының алғашқы жартысында өмір сүрген қаңлы тайпаларының тарихы туралы мәлімет береді. Жетіасар мәдениетінің халқы Қауыншы мәдениетінің тұрғындарына қарағанда тұрақты мекен-жай салу және оның күрделі әрі сапа-лы болуымен ерекшеленеді. Сондай-ақ бұларда керамикалық заттар жасауда айырмашылықтар болған.

Үшінші- Отырар-Қаратау мәдениетіне Сырдарияның орталық ағысы, Отырар аймағы мен Қаратаудың солтүстік және күнгей бетіндегі ескерткіштер жатады. Жазба дерек-тер бүл жерлердегі қаңлы тайпаларының негізгі өсіп- өнген, этникалық ата-мекені болғанын көрсетеді. Сондықтан да Қазақстан ғалымдары Отырар, Қаратау мәдениетінің тарихи ескерткіштерін тереңірек зерттеуге ерекше назар аударған.Б.з.б. II ғасырдың екінші жартысында қаңлылар жерінің оңтүстік аймағы юечжиге, ал солтүстік бөлігі ғұндарға тәуелді болғаны көрсетіледі. Ал б.з. 1-ғасырында мүндағы жағдай өзгеріске ұшырайды. Бүл кезде Амудария мен Сырда-рия аралығындағы юечжилердің негізгі белігінің оңтүстікке, Бактрияға қарай ығысуы, қаңлы тайпаларының күшеюіне мүмкүндік береді. Қаңлылар одағының құрамына жоғарыда аталған бес иелік кіреді. Қаңлылар Арал-Каспий өңіріндегі сармат-алан тайпалар одағы мен Орал өңіріндегі сармат тайпаларын бағындырады. Қаңлы билеушілері Қытай империясымен қатынаста еркін, тәуелсіз бағыт үстайды.

https://www.youtube.com/watch?v=kNUmyH58Yuc

Мультимедиа.

ЦОР6сынып

.ЦБР 112. Қаңлылар.

«Ежелгі Қазақстан тарихы»

Оқулық,

мәтіндер.

Сыныптағы белсенді оқушы басқаларға бағыт беріп отырады. Топтық талқыға салады,ойланады.Өзгелерді тыңдай отырып , өз білімін толықтырады. Ізденеді.

Сергіту сәті

2 минут

«Таңда да, таста «стратегиясы

Сергіту сәті: «Таңда да таста» стратегиясы қолданылады.

Оқушылар қағазға бүгінгі сабақтың тақырыбына байланысты сөздерді жазып, умаждап бір-біріне лақтырып ойнайды.

Содан кейін бір қағазды таңдап алып ішіндегі сөзді оқиды.

Сол сөз бүгінгі сабақтың тақырыбына сәйкес келетіндігін анықтайды, мағынасы ашады.

«Таңда да, таста»стратегиясы

Аяқталуы

Сабақты бекіту.

5 минут

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар

5мин

Кері байланыс

3 минут

Синтез.

Дидактикалық ойын «Ақылды достар»

Бағалау «Достың бағасы»Мұғалім өзі бағалап отырады. (жарайсың,өте жақсы,керемет)

Тірек-сызбаны қолданып қаңлылардың көрші елдермен қарым-қатынасын сипаттау.

Қаңлылардың үйсіндермен қарым қатынасын сипаттау

Қаңлылардың ғұндармен қарым –қатынасын сипаттау

Қаңлылардың Қытаймен қарым-қатынасын сипаттау

Қаңлылардың Иранмен қарым –қтынасын сипаттау.

Дидактикалық ойын.

Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырмалар жинағы.

Кері байланыс кемесі.

Үйге тапсырма 4.2.(2-сабақ).Тауарды айырбаста тапсырмасы.

Қосымша ақпарат

Саралау – Сіз қосымша

көмек көрсетуді қалай

жоспарлайсыз? Сіз

қабілеті жоғары

оқушыларға тапсырманы

күрделендіруді қалай

жоспарлайсыз?

Бағалау - Оқушылардың

үйренгенін тексеруді

қалай жоспарлайсыз?

Пəнаралық байланыс

Қауіпсіздік жəне еңбекті

қорғау ережелері

АКТ-мен байланыс

Құндылықтардағы

байланыс