Қауіпсіздік ережесі. Әртүрлі физикалық жүктеме кезіндегі ағзадағы өзгеріс

Кіріспе

Физикалық жүктеме адам ағзасына әртүрлі әсер етеді. Денеге белгілі бір күш түсіру арқылы ағзаның жұмыс қабілетін арттыру, жүрек-қантамыр жүйесін жақсарту, бұлшықеттерді күшейту сияқты оң нәтижелерге қол жеткізуге болады. Алайда физикалық жаттығулар дұрыс орындалмаса, қауіпсіздік ережелерін сақтамаса, жарақаттар мен денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін. Осыған байланысты физикалық жаттығулар кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау өте маңызды.

1. Физикалық жүктеменің ағзаға әсері

Әртүрлі физикалық жүктемелер ағзада түрлі өзгерістерге әкеледі. Жүктемелердің түрлері мен қарқындылығы ағзаның физиологиялық жағдайына әсер етеді. Бұл өзгерістер негізінен үш топқа бөлінеді:

1. Жүрек-қантамыр жүйесінің өзгерістері
   Физикалық жүктемелер жүрек-қантамыр жүйесіне айтарлықтай әсер етеді. Орташа жүктеме жүрек соғу жиілігін арттырады, ал ұзақ уақыттық қарқынды жаттығулар жүрек бұлшықетінің көлемін ұлғайтады. Жүректің жұмысын жақсарту үшін тұрақты аэробтық жаттығулар өте тиімді.

2. Бұлшықет жүйесіндегі өзгерістер
   Физикалық жүктеме кезінде бұлшықеттерде микро-жарықтар пайда болады, олар қалпына келген кезде бұлшықет массасы артады. Жаттығулар барысында қан айналымы жақсарады, бұлшықет клеткаларының тыныс алу мен қоректену процесі жақсарады.

3. Зат алмасу процесі
   Физикалық жаттығулар ағзадағы энергетикалық алмасуды жақсартады. Ағза майларды, көмірсуларды және ақуыздарды тиімді пайдаланады, сонымен қатар ұлпалардың регенерациясы мен өсуін ынталандырады.

2. Әртүрлі жүктемелердің әсері

• Жеңіл жүктеме
  Жеңіл физикалық жаттығулар денсаулықты қолдауға және ағзаның жалпы күйін жақсартуға пайдалы. Мұндай жаттығуларда жүрек соғу жиілігі мен тыныс алу жиілігі тек сәл артады. Мұндай жүктемелердің ағзаға әсері айтарлықтай ауыр болмайды.

• Орташа жүктеме
  Орташа қарқындылықтағы жаттығулар ағзаны нығайтуға, бірақ тым ауыр жүктемелерден аулақ болуға мүмкіндік береді. Бұл жүрек пен бұлшықет жүйесін күшейтеді, қан айналымы жақсарады, дене шынықтырылады.

• Қарқынды жүктеме
  Қарқынды жаттығулар жүрек пен қан тамырларының жұмысына айтарлықтай әсер етеді. Мұндай жаттығулардың ағзаға әсері күшті және бұлшықеттерді қатайтуға, ағзаның төзімділігін арттыруға көмектеседі. Алайда, бұл жаттығулар кезінде жарақат алу немесе бұлшықеттердің шамадан тыс шаршауы мүмкін.

3. Қауіпсіздік ережелері

Физикалық жаттығулар кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау денсаулықты қорғау үшін маңызды:

1. Дұрыс дайындық: Жаттығуларға бастамас бұрын жылыту өте маңызды. Бұлшықеттерді жылыту арқылы жарақат алу қаупі төмендейді.

2. Жүктемені реттеу: Жаттығу қарқындылығы мен ұзақтығын дұрыс таңдаңыз. Бірден жоғары қарқынды жаттығуларға көшу ағза үшін қауіпті болуы мүмкін.

3. Демалыс кезеңдері: Әрбір жаттығу сессиясынан кейін демалу уақытын ұмытпаңыз. Бұлшықеттердің қалпына келуі үшін маңызды.

4. Су тұтыну: Физикалық жүктеме кезінде ағза көп сұйықтық жоғалтады, сондықтан су ішуді ұмытпаңыз.

5. Құралдарды пайдалану: Егер жаттығуларды арнайы құралдармен немесе жабдықтармен жасасаңыз, олардың дұрыс жұмыс істеп тұрғанына көз жеткізіңіз.

Қорытынды

Физикалық жүктемелер ағзаға пайдалы әсер етуі мүмкін, бірақ оларды дұрыс орындау және қауіпсіздік ережелерін сақтау өте маңызды. Дұрыс жаттығу мен демалыс ағзаны күшейтеді, денсаулықты нығайтады және жарақаттардан сақтануға көмектеседі.