Қазақ-жоңғар шайқастары презентация

Қазақ-жоңғар
шайқастары
Орындаған:Төлеуғажина П.А

1635 жылы Монғол
мемлекетінің 2-ге бөлінуінен
Жоңғар мемлекеті
құрылды.Басшысы Батур
қоңтайшы болды (1635-1653).
Қазақтар мен ойраттар
арасындағы жайылым жер
үшін күрес XV ғ. бастап
басталды.

ХVI ғасырдың аяғында ойраттар
басты-басты төрт
тайпалық одақтан құралды. Олар
Тарбағатайдан Шығысқа
қарай өңірді алып жатқан
торғауыттар, Ертістің жоғарғы
ағысын бойлай қоныстанған
дербеттер, қазіргі Дихуа
қаласының төңірегіндегі
хошоуыттар және Іле өзенінің
жоғарғы жағындағы шоростар еді.

1643 ж. жазында қазақ қолын Жәңгір мен Жоңғар қолын басқарған Батыр
қонтайшы арасында Орбұлақ шайқасы өтті. Осы шайқаста бар жоғы 600
қазақ қолы жоңғардың 50 мың қолына төтеп берді. Орбұлақ шайқасында
Жәңгір мылтықпен қаруланған 300 адамды тау ішіндегі тар өзекке ор қазып
бекінуге, ал екінші жартсын жоңғарлар тар өзектегі орға жеткенше таудың
арғы бетіне жасырына тұруға бұйырды. Оның ойлағаны айнымай келіп,
Батыр қонтайшы қаймықпай қорғанған Ор-бекінісіне шабуыл жасайды, сол
сәтте Жәңгір жауға ту сыртынан лап қойып, білтелі мылтықтарынан оқ
жаудырды. Осы кезде Самарқаннан алшын Жалаңтөс баһадүр 20 мың
қолмен көмекке келіп, 10 мыңнан аса адамынан айырылып күйрей жеңілген
жоңғарлар кейін шегінді.

Жан –жақты әскери дайындығы бар жоңғарлар
1710-1711 ж.ж. қазақ жеріне басып кіріп соғыс
жүргізеді.
Олар 1717 ж. жазда Аягөз өзені жағасында
қазақтардың 30 мың жасағын талқандады.
Жоңғарлар Ұлы жүзді қырып жойып, Орта жүз, Кіші жүз жерлеріне жетті.
Халық басы ауған жаққа кетті. Ұлы жүз бен Орта жүздің қазақтары
Самарқанд пен Ходжентке қарай шұбырды. Кіші жүз Хиуа мен Бұқараға
ағылды. Босқындардың біразы Сырдың сол жағындағы Алакөл маңына
топтасты. Қазақтардың жадында “Қайың сауған ақ тышқан жылы” болып
айрықша қалған 1723 жылғы жұт та өзіндік роль атқарды. Халық бұл
кезеңді “Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама” деп атады. Қожаберген
жыраудың “Елім-ай” деген қасіретті әні осы кезден қалған.

Аңырақай шайқасы
1730 ж. көктемде
Балқаш көлі маңында
тағы соғыс басталды.
Бөгенбай, Қабанбай,
Наурызбай сияқты
батырлар бастаған қазақ
жасақтары жоңғарларға
аяусыз соққы берді. Бұл
кейін “Аңырақай” деп
аталып кетті. Шуно Дабо
бастаған қалмақтар Іле
өзенінің бойымен
шығысқа қарай қашуға
мәжбүр болды.

1740 жылы Жоңғарияның өзінің ішінде
билік үшін күрес туып, (Қалдан Серен өлген
соң) туысқандар арасында дүбелең
жағдай
қалыптасты, Жоңғар елі әлсірей бастаған
еді.
Содан 1758 жылы оларды Қытай империясы
жаулап алды да, Цин империясының
құрамына
кіреді.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!