Қазақ мемлекеттілігінің кеңестік түрі (Алғашқы сабақ)

Білім беру ұйымының атауы

29 Ұлықбек атындағы жалпы орта мектеп

Бөлім:

Тәуелсіздікке жол және ұлттық мемлекеттіліктің қайта жаңғыртылуы

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Карабаева Айсулу Хажимахаматовна

Күні:

01.03.2023ж

Сынып:10

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қазақ мемлекеттілігінің кеңестік түрі

(Алғашқы сабақ)

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаттары

10.3.1.2 Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру;

10.3.4.4 Қазақ мемлекеттілігінің кеңестік түрін түсіндіру үшін "автономдық кеңес республикасы", "кеңес одағы республикасы", "унитарлы мемлекет" ұғымдарын пайдалану;

10.3.4.5 Кеңестік кезеңдегі Қазақстанның қоғамдық-саяси дамуының жетістіктері мен қайшылықтарын талдау

*Тарихи ойлау дағдысы

*Тарихи концепт

Уақыт пен кеңістікке бағдарлану

Өзгеріс пен сабақтастық

Сабақтың мақсаты

• Кеңестік кезеңдегі қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуының негізгі оқиғаларын анықтау;

• Қазақстанның кеңестік кезеңдегі қоғамдық-саяси дамуына КСРО-ның әміршіл-әкімшіл жүйесінің ықпалын талдау

*Бағалау критерийі

• Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіреді;

• Қазіргі Қазақстан мен Қазақ АКСР-нің карталарын салыстырып территориялық өзгерістерді анықтайды;

• Қазақстанның кеңестік кезеңдегі қоғамдық-саяси дамуының ерекшеліктерін талдайды

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

7 минут

Сәлемдесу

«Интонация» әдісі арқылы сыныпта жағымды ахуал қалыптастыру

Үй тапсырмасын Kahoot платформасында тест сұрақтарына жауап алу арқылы жүзеге асыру

1917 жылы Ленин бастаған большевиктер тарапынан қабылданған «Ресей халықтары құқықтарының декларациясы» ресурсын ұсыну және оқушыларға төмендегі сұрақтарды қою:

Бүгінгі сабақтың тақырыбы қандай болуы мүмкін?

Оқушылардың жауаптары тыңдалады. Жаңа сабақ тақырыбын жариялау және оқу мақсаттарын, бағалау критерийлерімен таныстыру

Оқушылар берілген сөздерді түрлі интонациямен айтып шығады

Оқушылар дерекпен танысып сұрақтарға жауап береді

Оқушыларға «жарайсың», «бағытың дұрыс», «ойың ұшқыр» және т.с.с қолдау сөздерін айтып отыру

Таратпа

https://create.kahoot.it/course/5ab93dcc-f86f-4c64-af96-6d9bbfd7d952

Қосымша №1

http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/DEKRET/peoples.htm сілтемедегі материал қазақ тіліне аударылған

Сабақтың ортасы

2 минут

14 минут

2 минут

5 минут

10 минут

Тақырыпқа кіріспе ретінде

"автономдық кеңес республикасы", "кеңес одағы республикасы", "унитарлы мемлекет" ұғымдарын сәйкестендіруді тапсыру (Қосымша №2)

Жеке жұмыс

*ЕББҚ (1-топ) оқушыға тапсырманы жазу қарпін үлкейтіп беру. Тапсырманы мәнерлі және анық түрде жеткізу

Зерттеу мен талдау

Оқушыларды төрт топқа біріктіру

Топтық жұмыс

(Оқулық 180-182 беттер )

Тапсырма №1 Мәтінді оқып «РETT формуласы» арқылы қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру

Қарастырылатын тақырыптар:

Қырғыз(Қазақ) АКСР-ның құрылуы; КСРО-ның құрылуы;

Автономиялық республика ретінде Қазақстанның құқықтық жағдайы;

Қазақ КСР-ның құрылуы

*ЕБҚ бар оқушыға тапсырма 18- шрифтпен жазып беріп, тапсырманы ауызша түсіндіру

1-топ: Қазақстандағы мемлекеттік құрылымындағы өзгерістер мен олардың қарқынын түсіндіру;

2-топ: Өзгерістердің маңыздылығын көрсету;

3-топ: Мемлекеттіліктің қалыптасуындағы бетбұрыстық кезеңдерді анықтау;

4-топ: Ұзақ уақыт кезеңі бойы байқалған үрдістерді түсіндіру

Дескрипторы:

- Қазақстандағы мемлекеттік құрылымындағы өзгерістер мен олардың қарқынын түсіндіреді;

-Өзгерістердің маңыздылығын көрсетеді;

-Мемлекеттіліктің қалыптасуындағы бетбұрыстық кезеңдерді анықтайды;

-Ұзақ уақыт кезеңі бойы байқалған үрдістерді түсіндіреді;

-"Автономдық кеңес республикасы", "кеңес одағы республикасы", "унитарлы мемлекет" ұғымдарын қолданады

Тапсырма №2

жеке жұмыс

Тақырыптық бейнероликті тамашалау және мәтінмен танысу (Орта Азияны ұлттық-аумақтық межелеу және Қазақстанның шегараларын белгілеу)

https://el.kz/news/archive/content-1305/

Кескін картадан 1924-1925 жылдардағы ұлттық-аумақтық межелеу нәтижесінде Қазақстанға өткен аумақтарды белгілеу

*ЕБҚ бар оқушыға картаның түстері қанық, шекаралары анық көрсетілген және өлшемі үлкен карта беру. Мұғалімнің оқушыға жеке түсіндіруі

Дескрипторы:

-Қазақ АКСР-і құрылған кездегі территориясын көрсетеді;

-РКФСР-ге қосылған территориясын көрсетеді;

-Қазақ АКСР-інің астаналары болған қалаларды картадан белгілейді

Тапсырма №3

жұптық жұмыс

Ақпараттық мәтінді оқып кеңестік кезеңдегі Қазақстанның қоғамдық-саяси дамуындағы жетістіктері мен кемшіліктерін FPPC кестесінде талдау

https://e-history.kz/kz/history-of-kazakhstan/show/8825/

*ЕБҚ оқушының жеке өзіне қалың жазу қарпімен А-4 парағына шығарып беру

Мұғалім тарапынан қолдау көрсету. Оқушының өз жауабын ауызша айтуына мүмкіндік беру

Дескрипторы:

-Мәтіннен бір факт келтіреді;

-Ұсынылған факттың жетістік немесе кемшілік екенін көрсетеді;

-Өз позициясына дәлел келтіреді;

-Қазіргі күнге әсерін анықтайды

Сабақта қолданылатын ұғымдарды сәйкестендіреді.

*ЕББҚ (1-топ) оқушы арнайы маркерді қолданып, сәйкестендіру тестін орындайды

*ЕБҚ бар оқушыда зияткерлік бұзылу болмағандықтан жалпы оқушылармен бірге тапсырманы орындайды

Топтар өз тақырыбын «РЕТТ формуласы» (өзгеріс және сабақтастық әдісі) арқылы талдайды

Кескін картамен жұмыс жасайды

*ЕБҚ бар (1- топ) оқушы

ұсынылған картада тапсырманы орындайды

*ЕБҚ бар (1- топ) оқушы жазу кезінде кестенің әр бөліміне түрлі-түсті маркерлерді қолданып тиісті мәліметті жазады немесе ауызша айтады

Өзін өзі бағалау

Қалыптастырушы бағалау

Бағалау критерийі: Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіреді

«Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі

Мұғалімнің кері байланысы

Бағалау критерийі:

-Қазіргі Қазақстан мен Қазақ АКСР-нің карталарын салыстырып территориялық өзгерістерді анықтайды

мұғалімнің

кері байланысы

Бағалау критерийі

-Қазақстанның кеңестік кезеңдегі қоғамдық-саяси дамуының ерекшеліктерін талдайды

Өзара бағалау

Қосымша №2

https://melimde.com/1-xx-fasirdi-basindafi-azastandafi-onerkesipti-damui.html?page=22 Қазақ АКСР-інің құрылуы

Қазақстан тарихы оқулығы Алматы «Мектеп» 2019 авторы: З.А.Джандосова

180-182 беттер

Қосымша №3

Орта Азияны ұлттық-аумақтық межелеу

https://el.kz/news/archive/content-1305/

бейнеролик сілтемесі

https://www.youtube.com/watch?v=ovosFaRJGqY&ab_channel=%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87

Тақырыптық бейнеролик

Қосымша №4

Қоғамдық-саяси және мәдени өмірдегі өзгерістер
Дереккөз:https://e-history.kz/kz/history-of-kazakhstan/show/8825/

Сабақтың соңы

5 минут

Сабақты қорытындылауға арналған сұрақтар:

Қалай ойлайсыңдар, КСРО Конституциясына сәйкес одақтас республикалар одақтан шығу құқығы бола тұра неліктен осы құқығын пайдалана алған жоқ?

Қазақ мемлекеттілігінің кеңестік сатысының Қазақстанның тәуелсіздігіне жетудегі рөлі қандай?

Оқушылардың жауаптарын тыңдау, қорытынды жасау

Кері байланыс:

«ҚҚҚ» әдісі

Маған қызық болғаны ...

Маған қиын болғаны ...

Маған құнды болғаны ...

Үй тапсырмасы:

Қазақ КСР-інің 1978 жылғы Конституциясының қандай құқықтық ережелері Қазақстанның тәуелсіздік алуына көмектескені жайында шағын зерттеу жұмысын жүргізу

Оқушылар сабақта алған білімдеріне сүйеніп сұраққа жауап береді

Оқушылар

Сабақта өзі үшін ненің қызық, қиын және құнды болғанын айтады

Мадақтау, қолдау

Кері байланыс парағы

Мақсаты: Оқушыларға бір сөзді түрлі интонацияда айтуға болатынын көрсете отырып, сабақ барысында ынтымақтастықта жұмыс атқарып және позитивті болуға шақыру

Kahoot сілтемесі

https://create.kahoot.it/course/5ab93dcc-f86f-4c64-af96-6d9bbfd7d952

Қосымша №1

http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/DEKRET/peoples.htm сілтемедегі материал қазақ тіліне аударылған

Шаруалар жер иелерінің билігінен босатылды, өйткені енді жоқ

жер иеленушінің жерге меншік құқығы – жойылады.

Солдаттар мен матростар самодержавие билігінен босатылды, өйткені генералдар бұдан былай сайланады және ауыстырылады.

Жұмысшылар капиталистердің қыңырлығынан және озбырлығынан құтылды, өйткені бұдан былай зауыттарға жұмысшылардың бақылауы орнатылды.

Ендігі жерде, езгіге шыдап, төтеп берген тек Ресей халықтары ғана қалады және озбырлыққа қарсы күресіп, оларды бұғаулардан босату қажет. Патшалық дәуірде Ресей халықтары жүйелі түрде бір-біріне айдап салудың құрбаны болып отырды.

Мұндай саясаттың нәтижесі белгілі: бір жағынан қырғын және

қиратылулар, ал екінші жағынан халықтардың құлдығы. Бұл арандату саясаты ендігі жерде болмауы қажет, ол Ресей халықтарының адал одағының ерікті саясатымен ауыстырылуы керек,ақпан төңкерісінен кейін, империализм кезеңінде, билік кадет буржуазиясының қолына өткен кезде, бір-біріне айдап салу саясаты өз орнын Ресей халықтарына деген қорқақ сенімсіздік саясатына берді. Сондай-ақ, халықтардың «еркіндігі» мен «теңдігі» туралы ауызша мәлімдемелер жасалынып, іс жүзінде жүзеге аспады.

Мұндай саясаттың нәтижесі белгілі: ұлттық араздықтың күшеюі,

өзара сенімге нұқсан келтіру.

Бұл лайықсыз өтірік пен сенімсіздік саясатты тоқтату керек. Бұдан былай Ресей халықтарының өзара сенімін арттыратын ашық және адал саясат жүргізу қажет.Осындай сенімнің арқасында шынайы және мықты Ресей халықтарының одағын құру мүмкін болады.

Осы ережелер негізінде маусым айында Кеңестердің бірінші съезі өтті. Ресей халықтарының бостандық құқығын және өзін-өзі анықтау құқығын жариялады.

Үстіміздегі жылдың қазан айында өткен Кеңестердің екінші съезі мұны растады.

Ресей халықтарының ажырамас құқығы анағұрлым шешуші және айқын.

Бұл съездердің өсиеттерін орындай отырып, Халық Комиссарлар Кеңесі шешім қабылдады:

1) Ресей халықтарының теңдігі мен егемендігі.

2) Ресей халықтарының бөлініп шығып, тәуелсіз мемлекет құрылғанға дейін еркін өзін-өзі билеу құқығы;

3) барлық және кез келген ұлттық және ұлттық-діни артықшылықтар мен шектеулерді жою

4) Ресей территориясын мекендеген аз ұлттар мен этностық топтардың еркін дамуы.

Осының нәтижесінде ұлттар жөніндегі комиссияның құрылысы аяқталғаннан кейін нақты қаулылар әзірленетін болады

Ресей Республикасының атынан

Ұлттар істері жөніндегі халық комиссары

Иосиф Джугашвили-Сталин.

Халық Комиссарлары Кеңесінің төрағасы

В.Ульянов (Ленин).

№

ұғым

Анықтама

1

Автономиялық республика

1-

А

Мемлекеттiк билiк органдарының бiрден-бiр жүйесi — иерархия мен бағыныштылық бойынша бiрiктiрiлген әртүрлi деңгейдегi кеңестер — арнаулы өкiлдi органдар

2

Кеңес одағы республикасы

2-

В

 Территориясы федеративтік бірліктерге бөлінбейтін мемлекеттік құрылыстың түрі

3

Унитарлы мемлекет

3-

С

Мемлекет аумағында жинақы, топтасып өмір сүретін әлеуметтік қауымдастыққа берілетін ішкі өзін-өзі басқару мүмкіншілігі немесе мемлекеттік билікті өзінше жүзеге асыру. Мемлекеттік құрылым құрамында конституциямен бекітілген, салыстырмалы түрде тәуелсіз саяси субъектілердің өзінше қызмет ету құқы.

Р – Pace/Қарқыны – Өзгерістер қандай қарқынмен жүзеге асты асты? (тез, біртіндеп)

Е -Extent/масштаб - Өзгерістер қаншалықты маңызды болды? ішінара, (маңызды, маңызды емес, үлгілі, жаңа/бетбұрысты)

Т-Turningpoints/Бетбұрыстық кезеңдер (Сабақтастықтың өзгеріске ұласатынын сипаттайтын белгілі бір кезеңдер бар ма?)

Т-Trends/Үрдістер (Ұзақ уақыт кезеңі бойы прогрестен регреске қарай үрдістер байқалды ма?)

Р – Pace/Қарқыны – Өзгерістер қандай қарқынмен жүзеге асты асты? (тез, біртіндеп)

Е -Extent/масштаб - Өзгерістер қаншалықты маңызды болды? ішінара, (маңызды, маңызды емес, үлгілі, жаңа/бетбұрысты)

Т-Turningpoints/Бетбұрыстық кезеңдер (Сабақтастықтың өзгеріске ұласатынын сипаттайтын белгілі бір кезеңдер бар ма?)

Т-Trends/Үрдістер (Ұзақ уақыт кезеңі бойы прогрестен регреске қарай үрдістер байқалды ма?)

Р – Pace/Қарқыны – Өзгерістер қандай қарқынмен жүзеге асты асты? (тез, біртіндеп)

Е -Extent/масштаб - Өзгерістер қаншалықты маңызды болды? ішінара, (маңызды, маңызды емес, үлгілі, жаңа/бетбұрысты)

Т-Turningpoints/Бетбұрыстық кезеңдер (Сабақтастықтың өзгеріске ұласатынын сипаттайтын белгілі бір кезеңдер бар ма?)

Т-Trends/Үрдістер (Ұзақ уақыт кезеңі бойы прогрестен регреске қарай үрдістер байқалды ма?)