Қазақ тілінен оқушыларды сыни тұрғыдан ойлауға төселдіру

Қазақ тілінен оқушыларды сыни тұрғыдан ойлауға төселдіру

Қазақ тілі – ана тіліміз. Ұлттың ғасылар бойындағы мұрасы. Тілді жойылып кетуден сақтау оны болашақ ұрпаққа рухани тұрғыдан санаға сіңдіру қажет. Оқушы өз тілінің құдіретін білуге тиіс. Бұл тұрғыда пән мұғалімінің еңбегі ерен болуға шарт. Оқушы білемін, түсінемін, қолданамын деп келеді. Оның санасында тілге қатысты әлі саралау жүрмесе оны кіріктіру ұстаз қолында. Қазақ тілі пәніің мұғалімі бұл тілді өзінің жән-тәнімен сүйе білуі қажет. Бүгінгі күннің сұранысы сөз өнерінің түрлі дәрежеде бөлініп, өзгерістерге ұшырап кеткенін көрсетеді. Мысалы: қазіргі кездегі жастардың лексикасындағы жаргондар мың құбылып кеткен. Айталық, «әдемі – жынды», «сұлу-краш» т.т.б. сөздер тобы өте көп. Бұл қысқа сөздер ойды мүмкін қысқарыту да молайтуы да. Сыни көзқарасқа тездік мағына үстеуі де мүмкін, кейберді кең мағынада болуы да әбден мүмкін. Оқушылардың бүгінгі күнгі сөз саптауы өте қысқа және тез. Ойлауда аса көп ойды талап та етпейді. Бір мезеттік қана сөздермен толысып барады. Бұл әрине тілдің дамуына кедергі болады. Сол үшін менің қазақ тілі сабағымда оқушылардың сөздік қорын пайдану сәттері өте көп. Оқушы сыни ойлау үшін қарапайым ой тастаймын, оны түсіндіріп байндауына қызықты сәттер туғазамын. Ол сабаққа қатысты, ол тақырыппен тығыз байланысты, ол оның сөз қолданысымен байланысты, ол күнделікті сөз қолданыстарындағы бір сөздің қайталануына байланысты тапсырмалар. Оқушыға сын тұрғасынан ойла деп айтқаннан гөрі оны сын тұрғысынан ойланы тұрғанын сезбей қалғанын түсіндіру әлдеқайда тиімді нәтиже береді.

Қысқа мақаламды жас мамандардың сабақ тақырыбын тиімдірек түсіндіру үшін арнайы жаздым. Сабақтың ұзақтығы емес, сабақтың 45 минуттағы көрсеткіші емес, оқушының ұғымына кірген тақырыптың сыни талдануна мән берген жөн. Заман талабы уақыттың тиімділігін сұраныста көп ұстайды. Сол себепті ой түбіндегі ойды қозату мұғалімге байланысты.