Тақырыбы: Қазақ ұлттық киімдерінің тарихын зерттеу

Кіріспе

Қазақ халқының ұлттық киімдері – халқымыздың өткені мен мәдениетін, өмір салты мен дүниетанымын танытатын асыл мұра. Киім – адамның күнделікті тұрмысына ғана емес, оның қоғамдағы орнын, жас ерекшелігін, тіпті мінез-құлқын да көрсететін зат. Қазақтың киім үлгілері ғасырлар бойы дамып, ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келеді. Ұлттық киімді зерттеу арқылы біз халқымыздың өмірі мен тарихын жақсырақ түсіне аламыз.

Негізгі бөлім

1. Қазақ киімдерінің шығу тарихы

Қазақтың киім мәдениеті өте ертеден, яғни көне түркі заманынан бастау алады. Археологиялық қазбалардан табылған көне киім қалдықтары мен суреттер осының дәлелі. Бұрынғы заманда адамдар киімді табиғи материалдардан – жүннен, теріден, аңның иленген терісінен, жібектен және кендір матадан жасаған. Киім тек жылы болу үшін ғана емес, сән мен сұлулықтың белгісі ретінде де қолданылған.

Қазақ әйелдері мен ерлері киімге ерекше мән берген. Киім тігумен көбіне әйелдер айналысқан, олар түрлі өрнек салып, әшекеймен безендірген. Әрбір өрнектің өзіндік мағынасы болған: мысалы, “қошқармүйіз” өрнегі – байлық пен молшылықтың, “тұмарша” өрнегі – жамандықтан қорғаудың белгісі саналған.

2. Киім түрлері және олардың ерекшеліктері

Қазақтың ұлттық киімдері екі топқа бөлінеді: ерлер киімі және әйелдер киімі.

Ерлер киімдері:

• Шапан – кең, ұзын, сырт киім. Оны барқыт, шұға сияқты маталардан тіккен. Ер азаматтарға шапан сыйлау – құрметтің белгісі болған.

• Бешпент – жеңіл сырт киім, көбіне шапанның ішінен киіледі.

• Тон, ішік – аң терісінен тігілген жылы киімдер.

• Бөрік, тымақ – бас киімдері. Тымақ – қысқы, ал бөрік – жазғы бас киім ретінде қолданылған.

Әйелдер киімдері:

• Көйлек – ұзын, кең жеңді, түрлі түсті матадан тігілген киім.

• Камзол – қыз-келіншектердің үстінен киетін жеңсіз сәнді киімі. Камзолға кесте тігіп, алтын жіппен өрнек салған.

• Сәукеле – ұзатылған қыздың бас киімі. Өте биік, әшекейлі, салтанатты бас киім саналады.

• Кимешек – тұрмысқа шыққан әйелдің бас киімі, ақ матадан тігілген.

3. Киім арқылы адамның жасын және мәртебесін тану

Қазақта киім кию мәдениеті өте ерекше болған. Киімге қарап адамның кім екенін, жасының шамасын және қоғамдағы орнын білуге болатын.

• Жастардың киімдері – ашық түсті, сәнді және әшекейлі.

• Орта жастағылардың киімі – сәл қарапайымдау.

• Қарттардың киімі – көбіне қою, сабырлы түстерде тігілген.
  Сондай-ақ бай адамдардың киімдері қымбат жібек пен барқыттан тігілсе, қарапайым халық жүн мен теріден жасалған маталарды қолданған.

4. Ұлттық киімдердің қазіргі заманда жаңғыруы

Бүгінгі таңда ұлттық киімдер қайта жаңғырып, сән әлемінде өз орнын табуда. Заманауи дизайнерлер ұлттық нақыштағы киімдерді жаңа үлгіде тігуде. Киімге қазақтың ою-өрнектері, әшекей бұйымдары, табиғи түстер үйлесімі қосылып, ұлттық стиль мен заманауи сән үйлесім табуда.

Мектептегі мерекелерде, ұлттық мейрамдарда және сән көрсетілімдерінде ұлттық киімдер кеңінен қолданылуда. Бұл – халқымыздың дәстүрін ұмытпай, оны жаңа ұрпаққа жеткізудің тамаша жолы.

Қорытынды

Қазақтың ұлттық киімдері – халқымыздың мәдениеті мен тарихының айнасы. Ол ата-бабамыздың өмірі, тұрмысы және өнері жайлы сыр шертеді. Осындай бай мұраны зерттеу – біз үшін үлкен мақтаныш әрі парыз.
Ұлттық киім – тек өткеннің естелігі емес, ол – бүгінгі күннің сәні мен болашаққа аманат. Біз өз киімімізді, өз дәстүрімізді құрметтей білсек, ұлтымыздың рухы ешқашан жоғалмайды.