«Қазақтың 100 әні» жобасы- оқушыларды патриоттыққа тәрбиелеудің тиімді құралы

Мейрбекова Гульнара Тагаевнаның « «Қазақтың 100 әні» жобасы- оқушыларды патриоттыққа тәрбиелеудің тиімді құралы» тақырыбындағы педагогикалық идеясына

АННОТАЦИЯ

Мақалада қазіргі жаһандану дәуірінде оқушыларға патриоттық тәрбие берудің өзектілігіне тоқталып, «Қазақтың 100 әні» жобасын мектептегі тәрбие жұмысын ұйымдастыру барысында қолдану жолдары ұсынылған.

«Қазақтың 100 әні» жобасының тиімділігі нақтыланып, автордың жеке тәжірибесі жайлы баяндалған.

 Педагогикалық идеяда айтылған негізгі тұжырымдар мен қорытындыларды білім беру мекемелерінде тәрбие жұмысын ұйымдастыру бойынша сыныптан тыс шараларда және үйірме курстарында пайдалануға болады.

АННОТАЦИЯ

К педагогической идее Мейрбековой Гульнары Тагаевны по теме "Проект " 100 казахских песен " - эффективное средство патриотического воспитания школьников».

В статье подчеркнута актуальность патриотического воспитания школьников в эпоху современной глобализации, предложены пути использования проекта “100 казахских песен " при организации воспитательной работы в школе.

Уточняется эффективность проекта "100 казахских песен", рассказывается о личном опыте автора.

Основные теории и выводы, выдвинутые в педагогической идее, могут быть использованы на внеклассных мероприятиях и кружковых курсах по организации воспитательной работы в образовательных учреждениях.

Алматы облысы Көксу ауданы

Қадырғали Қосымұлы Жалайыри атындағы орта мектеп-гимназиясы

Мекенжайы: Балпық би ауылы Измайлов көшесі 17-үй

Байланыс телефоны: 8-728-38-2-01-16

«Қазақтың 100 әні» жобасы- оқушыларды патриоттыққа тәрбиелеудің тиімді құралы

Тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Мейрбекова Гульнара Тагаевна

Мекенжайы: Балпық би ауылы, Т.Нүсипов көшесі 1-үй,6-пәтер

Байланыс телефоны: 87073721851

e-mail: gmejrbekova@mail.ru

Бүкіл қоғамды біріктіріп, табыс негізі болып табылатын Жаңа Қазақстандық патриотизмді қалыптастырудың стратегиялық міндеті: «Қазақстан – біздің жеріміз. Бұл жер ерте заманнан бері ата-бабаларымызға тиесілі болды. Бұл жерді біз келер ұрпаққа мұра етіп қалдыруымыз қажет».

Н.Ә. Назарбаев

«Қазақстан-2050: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегиясы.

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев. 2014 жылғы 17 қаңтардағы Қазақстан халқына Жолдауында: «Мәңгілік Ел ата-бабамыздың сан мыңдаған жылдар бойғы асыл арманы екені баршамызға белгілі. Ол арман - әлем елдерімен терезесі тең, әлем қатынасынан ойып тұрып орын алатын тәуелсіз мемлекет атану еді, ол арман - тұрмысы бақуатты, түтіні түзу ұшқан, ұрпағы ертеңіне сеніммен қарайтын бақытты ел болу еді. Біз бұл армандарды ақиқатқа айналдырдық. Мәңгілік Елдің іргесін қаладық. Мен қоғамда «Қазақ елінің ұлттық идеясы қандай болуы керек?» деген сауалдың жиі талқыланатынын естіп жүрмін. Біз үшін болашағымызға бағдар ететін, ұлтты ұйыстыра, ұлы мақсаттарға жетелейтін идея бар. Ол - Мәңгілік Ел идеясы», - деп атап өткен еді.

Н.Ә.Назарбаев «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру» мақаласында «Жаңғыру атаулы бұрынғыдай, тарихи тәжірибе мен ұлттық дәстүрлерге шекеден қарамауға тиіс. Керісінше, замана сынынан сүрінбей өткен озық дәстүрлерді табысты жаңғырудың маңызды алғышарттарына айналдыра білу қажет. Егер жаңғыру -елдің ұлттық-рухани тамырынан нәр ала алмаса, ол адасуға бастайды.» деп атап көрсетуі- балалар мен жасөспірімдерді патриоттықа тәрбиелеудің өзектілігін айқындайды.

Біздің еліміздің азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет болып қалыптасуы- азаматтардың білім деңгейі мен патриоттық сезіміне байланысты. Қазіргі кезде азаматтар жеке тұлға ретінде өздерінің қабілеттерін шыңдап, белгілі бір жетістіктерге жете білумен қатар, өз тағдырымен қоса, басқа адамдар алдында, қоғам алдындағы жауапкершілігі артты. Осындай жағдайда патриотизм- әлеуметтік, рухани-адамгершілік, идеологиялық, мәдени, тарихи, әскери-патриоттық және т.б. аспектілерді қалыптастыратын маңызды құндылық болып табылады. Патриоттық тәрбие жұмысына жаңа серпін беру мақсатында енгізілген «Қазақтың 100 әні» жобасы оқушыларды ұлттық ән өнері негізінде халықтық педагогика құндылықтарымен сусындатып, рухани тұрғыдан саналы азамат тәрбиелеуге мүмкіндік береді.

 Азаматтық-патриоттық тәрбиені тек білім беру арқылы іске асыру мүмкін емес. Заман талабы тәрбие жұмысын ұйымдастыруда жаңашылдықты қажет етеді. Азаматтық-патриоттық тәрбиелеуде тәжірибелік компонент қажеттілігі туындап отыр. Оқушыларды әлеуметтік іс-әрекеттерге араластырып, өз бетінше жасалған жұмысының нәтижесін саналы байыптауға бағыттай білетін орта қалыптастырып, білім ордасында соған лайықты жағдай жасалған жағдайда ғана, осы бағыттағы жұмыс нәтижелі болмақ.

Заманауи қоғамдағы азаматтық-патриоттық тәрбие- табысқа жету жолындағы жеке бас қабілеттерін дамыта алатын, өзінің саяси және рухани, құқықтық таңдауын саралап, демократиялық қоғамда бастамашыл еңбекке араласып, әлеуметтік құнды істерді басқара алатын өскелең ұрпақты тәрбиелеудегі өзекті қажеттілік. Азаматтық-патриоттық тәрбие өз Отанын шексіз сүйіп, оның дамуына жан аямай үлес қосатын азамат тәрбиелеуге ықпал етеді.

«Қазақтың 100 әні » жобасының мақсаты:

білімдік – оқушылардың ана тілін білу мен түсіну тәжірибесін  жетілдіруге мүмкіндік туғызу;

тәрбиелік – ұлттық ән, музыка, салт- дәстүрлер негізінде қазақстандық отаншылдықты қалыптастыру;

 дамытушылық – оқушылардың музыка мәдениеті мен рухани-адамгершілік деңгейлерін жетілдіруге және жалпыадамзаттық құндылықтарды қалыптастыруға ықпал ету.  

  міндеті: ұлттық құндылықтар мен қазақтың дәстүрлі ән өнерімен таныстыру; халық әндері мен қазақ сазгерлерінің әндерін насихаттау; оқушылардың музыкалық білім деңгейін көтеруге ықпал ету.

Бұл жобаны іске асыру үшін, жалпымектептік іс-шараларда   оқушылардың әндерді бірлесіп, орындау мүмкіншілігі қамтамасыз етіліп, ол әндердің мазмұнын түсіндіру жұмыстары жүргізіледі.

Қазақ әндеріндегі философиялық ой тереңдігі үнемі дидактикалық мәселелермен қапсырыла қапталдасқан. Қазақ әндерінің қай жанрын алсақ та, өнегелі өсиет арқылы, ізгілікті мейірбандыққа, татулық пен бірлікке, адамгершілікке шақырып, байсалды мінез-құлықты, ақылдылықты насихаттап отырады. Сонымен бірге, қазақ халқының тарихын, өмір сүру тіршілігінің сан қилылығын, қоғамдық қөзқарастарын, ақыл-ойының жиынтығын танытады. Қазақ әндерінің дидактикалық, танымдық қасиеті негізгі ерекшеліктерін тағы бір қырынан көрсетеді.

Қазақтың халық әңдері жоғары тәрбиелік мүмкіндіктерімен, азаматтық идеяларының өркениеттілігімен, көзғарасты әсерлі бейнелеуімен, көркемдік айырмашылығымен оқушылар назарын өзіне аударады.

Қазақ әңдерінің музыкалық-поэтикалық құрылымының күрделілігі, жас буынның ой-сезімі мен танымдылығына әсер етуші күштерінің сан қилы болып келуі, оның өнер түрінің өзіндік ерекшеліктеріне байланысты болып келеді.

«Қазақтың 100 әні» жобасы аясындағы жұмыс түрлері оқушының рухани жан дүниесін байытып, идеялық-эстетикалық талғамды дамытуға және өмірді саналы да, терең түсіне білуге баулиды.

Біріншіден, оқушылар әнді жаттап, музыканы тек қабылдап қана қоймайды, оның өмірмен байланысы жайлы түбегейлі мәліметтер алады.

Екінші жағынан, басқа да халықтың ән-күйін түсінуге талпыныс пайда болады.

Енді бір көңіл аударарлық мәселе- әндерді орындауды тәжірибе жүзінде ұйымдастыру көзделген. (аспаппен ән айту, би билеу, сұйемелдеу, т.б.) «Қазақтың 100 әні» жобасы аясында белгілі бір кезеңді ғана қамтитын шығармалар ғана емес, ХІХ ғасырдан бастап, бүгінгі күнге дейінгі барлық белгілі әндер қамтылады (1-қосымша).

Жалпы алғанда, жоба 3 жылға есептелген. 2017-2018 оқу жылынан бері осы жұмысты жүргізіп келеміз.

Әр оқу жылында аптасына бір әннен, жылына 34 ән таңдап алынды. Апта сайын жатталған әндер мектеп-гимназия фойесінде орындалып, әр сынып жаттаған әндерді дискіге жазып, жинақтады. Оқу жылы барысында өтетін іс-шараларда жатталған әндер орындалып, мазмұнына сай сахналық қойылым ұйымдастырылды, әннің шығу тарихы туралы презентация дайындалды.

«Қазақтың 100 әні» жобасының ұтымды жақтары (2-қосымша):

1. Оқушылар қазақтың ән өнері туралы түсінік алады.

2. Әндердің авторы мен шығу тарихымен, мазмұнымен танысады.

3. Әнді жаттап, орындайды.

4. Халық әндерімен және қазақ композиторларының әндерімен танысады.

5. Әнді жаттап орындауда сыныптың оқушылары түгел қамтылады.

6. Презентация мен сахналық қойылымдар әннің есте сақталуына тиімді әсер етеді.

7. Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға оң әсер етеді.

8. Ата-ана -бала- мектеп байланысын нығайтуға оң ықпал етеді. Өйткені, балалар әнді ата-аналармен бірлесіп жаттап, бірге орындайтындығы анықталды.

9. Оқушылардың есте сақтау қабілетін дамытып, тіл ұстартуға тиімді әсер етеді.

Жаттаған әндер бойынша өткізілген ән байқауында «Шаңырақтардың» (оқушылар қауымдастығы) қойылымдары өте әсерлі шықты. Әннің мазмұнына қарай ұйымдастырылған көріністердегі образдар өте шебер сомдалды. Патриоттық әндерді орындау барысында, қазақ елінің көк байрағын желбіретіп, халық әндерін орындағанда, нағыз жайлаудағы дархан пейілді қазақ ауылы, ондағы ата мен әже, асық ойнаған балалар, қонақтарды иіліп сәлем салып, қарсы алып жүрген инабатты қазақ келіндерінің бейнелері еріксіз көңіл толқытты.

Айта кететін жайт- оқушылар әндерді орындап қана қоймай, әннің мағынасын терең түсінетіндіктерін паш етті. Әсіресе, халық әндерін орындау барысында, қазақ халқының салт-дәстүрлері шебер сомдалды: «Бастаңғы» салты көрсетіліп, «Орамал тастау» сияқты жастар арасында өткізілген ойын тәртібі таныстырылды.

Сахналық қойылымдар өте мазмұнды шықты. Сахнада қазіргі кезде ұмыт бола бастаған қазақ ауылының бейнесі балалық қөңілмен шынайы бейнеленді.

«Қазақтың 100 әні» жобасы тәрбие жұмысының 8 бағытын түгел қамтиды десек, қателеспейміз. Өйткені, қазақ әндері-тұнып тұрған даналық, ұлттық педагогиканың қайнар көзі деуге болады.

«Қазақтың 100 әні» жобасының ең ұтымды жағы- қазіргі жаһандану үрдісіндегі ұлтсыздану кезеңінде, балаларды ерте жастан қазақ әндерінде насихатталатын ұлттық құндылықтармен сусындатып тәрбиелесек, Елбасымыз мақсат еткен «Мәңгілік елдің» ертеңі-жарқын болады деп сенеміз.

«Қазақтың 100 әні» жобасы- қазіргі ғылым мен білім дамып, әлем жаhандану сипатына енген дәуірде оқушыларға ән өнері туралы түсінік бере отырып, жас ұрпақтың бойында ұлттық құндылықтарды қалыптастырумен бірге, қазақи рухын көтеру мен отансүйгіштікке баулудың тиімді құралы болып табылады деп санаймыз. Өйткені, ұлттық рухы мықты халық текті ұрпағымен мәңгі жасамақ.

Біздің ойымызша, Елбасымыз «Жаңа қазақстандық патриотизм - біздің көпұлтты және көпконфессиялы қоғамымыздың табысының негізі» деп атап айтқандай, тәрбие жұмысын ұйымдастырудың қайнар көзі- ұлттық патриотизмді қалыптастыру.

Елбасы Н.Ә.Назарбаев өзінің "Тарих толқынында" атты кітабында: Бүгінгі, жолындағысын жұтып жатқан жаһандану дәуірінде «Мәңгілік Ел» идеясы – бағзы түркілік тектілік- болмысымыздың, асыл тұрпатымыздың заманауи қайта жаңғыруының, озық, қуатты ел болып гүлденуінің кепілі», –деп атап өткен болатын. Бұл тұрғыда «Мәңгілік Ел» идеясын жүзеге асыру арқылы оқушыны еліне, халқына қызмет етуге дайындау –өзекті мәселе.

Қорытындылай келе, «Мәңгілік Ел» идеясын, оның құндылықтарын, ұлттық дәстүрлерімізді баланың жастайынан түсініп және түйсініп өскені маңызды. Ал бұл таным-түсінік мектеп, қоғам және отбасы арқылы қалыптасатындығы баршамызға зор жауапкершілік жүктейді.

1-қосымша

№	Әннің аты	Әннің авторы, композиторы	Ән арқылы насихатталатын құндылықтар
1	Қамажай	Халық әні	Ұлттық салт-дәстүрге құрмет
2	Ұстазым	Сөзі: Аманжол Шамкенов Әні: Әбілахат Еспаев	Мектепке, ұстаздарға деген құрмет
3	Дедімай - ау	Халық әні	Ұлттық салт-дәстүрге құрмет
4	Елім менің!	Сөзі: Нұрсұлтан Назарбаев Әні:Бекболат Тілеухан	Еліміздің тәуелсіздігі, отансүйгіштік құндылықтар насихатталады
5	Гауhар тас	Халық әні	Ұлттық салт-дәстүрге құрмет
6	Үшқоңыр	Сөзі: Нұрсұлтан Назарбаев Әні: Алтынбек Қоразбаев	Елбасының туып-өскен өлкесіне деген перзенттік махаббаты сипатталады
7	Ахау, керім	Халық әні	Ұлттық салт-дәстүрге құрмет
8	Желсіз түнде жарық ай	Сөзі, әні: Абай Құнанбаев	Табиғат көріністері, махаббат сырлары 578тг - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Материал жариялап тегін сертификат алыңыз! Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды Материал жариялау Сертификатты жүктеу Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Бағыт Сынып Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Завучтарға пәні бойынша барлық материалдарды көру Іс-шаралар кестесі Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Сайт Peaksoft веб-студиясында жасалған - Peaksoft.kz