МКҚК «Ақбөпе» бөбекжайы

«Қазақтың ұлттық бұйымдары»

(Ашық ұйымдастырылған оқу қызметі)

«Қарлығаш» ересек тобы

Дайындаған: Мырзагалиева А.Е.

2019-2020ж

Сабақтың тақырыбы: Қазақтың ұлттық зергерлік бұйымдары

Сабақтың мақсаты: Қазақтың ұлттық зергерлік бұйымдары тақырыбы бойынша оқушылардың білімдерін толықтыру.

Оқушыларды қазақ халқының ежелден келе жатқан өнерімен және қазақтың ұлттық зергерлік бұйымдарымен таныстыру. Қазақ халқының бай мұрасына сүйіспеншілік сезімін тудыру.

Оқушылардың танымдық қабілеттерін, шығармашылық ізденістерін, қызығушылықтарын арттыру.

Ұлттық өнері арқылы патриоттық , эстетиқалық қабілеттерін дамыту.

Сабақтың көрнекілігі: суреттер, бүктеме.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі

Мағынаны ашу «Зергерлік бұйымдары»

Сырға Моншақ

Жүзік Білезік

Алқа

Тастар Алқа

Балалар, бүгінгі тәрбие сағатымыз қазақтың ұлттық зергерлік бұйымдары туралы. Қолөнердің өзге түрлеріне қарағанда зергерлік істің өзіндік ерешелігіне қарай кәсіби сипатты болған. Қазақ даласында зергерлік өнір алғашқы темір дәуірінде пайда болған. Зергерлік теңгелер мен жамбыларды бақылап құю арқылы өзіне қажетті молшерде күміс кесектерін дайындап алған. Оны отқа қыздырып, төс үстінде балғамен жайлап соғу арқылы өзіне зергерлік бұйымдар жасаған. «Зергер» сөзі парсының «зәргәр» деген сөзінен шыққан. Парсы тілінде алтыннан , күмістен суырып, созған жіңішке сымды «зәр» деп атайды. Халық арасында зергерлер өте жоғары құрметке ие болып, елдің сүйікті адамы саналған. Металл деп, бойында созылмалылық, жылу және электр тогын өткізгіштік, балұу мен төзімділік қасиеттері бар, мөлдірік қасиеті жоқ затты айтады.

Білесің бе бұл істі,

Зергерлікке кім дайын

Балқытын ап күмісті,

Сапырады судайын.

Осы жұмыс ырғағы

Білезік пен алқаны

Сақинаны сырғаны,

Күміс сымнан тартады.

Көрсен қайран боларсың

Мақтанышы ол бір елдің

Күмістейді тағасын

Таралғы мен жүгеннің

Демеңіздер бұл қалай

Күмісті де илеген

Осы өнерді мұнардай

Зергерлерден үйренем

Қазақ зергерлері көбінесе, қыз келіншектердің ажарын ашып, сұлу етіп көрсететін зергерлік, әсемдік, бұйымдар жасаған. Тағылуына қарай зергерлік бұйымдар негізгі алты түрге бөлінеді

* басқа

* мойын және кеудеге

* иыққа

* белге

* қолға

* аяққа

Көптеген әшекей бұйымдар ұзатылған қыздың сән салтанатты жасауы ретінде қолданылған. Қолөнерде кездесетін ою өрнек үлгілері мен элементтерінің қазіргі ғылымға белгілі тауы 200 ден асады екен. Дәстүрлі қазақ тұрмысында тастарға деген оң көзқарас бүгінге дейін сақталып отыр. Янтарь зоб ауруын емдейді десе, маржан тіл көзден тиюден сақтайды, қарғыстан қорғайды.

• Былқылдақ – әйел бас киіміне тағатын қлкен моншақ

• Есектас – жас балалардың бөркіне тағатын жонынан қырналған көктас, әшекей

• Жырға – сәукеленің моншағы

• Шеттік – кимешектің жағына қадаытын күміс

• Көзотаға – ер адамның бас киіміне қадайтын меруерт, асыл тас

• Шоқ – алтын әшекей, асыл тас

• Шырмауық – ілгекті оқа, әшекей

• Шытыра – асыл тасты не тассыз күміс әшекей

Шашбау

Шашқап Шолпы

Шаштеңге

«Сақина салу» ойыны ойналады.

Сақинаны ұстап алған бала өз өнерін көрсетеді.

Қорытынды:

«Сөздің көркі мақал» мағынасын ашу

Ата өнері балаға мұра

Адам көркі шүберек

Бөрік адамға көрік

Жігітке жеті өнер аз, жетпіс өнер көп емес.