Ермурат Зулхажи

Павлодар облысының білім беру

басқармасы, Ақсу қаласы білім беру

бөлімінің «Ақсу қаласының Абай

атындағы жалпы орта білім беру мектебі» КММ

дене шынықтыру пәні мұғалімі, педагог-модератор

Қазақтың ұлттық ойындарын сабақта қолдану.

Дене шынықтыру сабақтарында ұлттық ойындарды қолдану – оқушылардың денсаулығын нығайтып қана қоймай, олардың ұлттық мәдениетке деген қызығушылығын арттырады. Бұл әдістемелік құрал дене шынықтыру мұғалімдеріне ұлттық ойындарды оқу процесіне енгізуге көмектесуге арналған.

Қазақ халқының ұлттық ойындары ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан құнды мәдени мұра болып табылады. Олар тек ойын-сауық құралы ғана емес, сонымен қатар жастарды ерлікке, батылдыққа, тапқырлыққа, шыдамдылыққа тәрбиелейтін маңызды құрал ретінде қызмет етеді. Дене шынықтыру сабағында ұлттық ойындарды пайдалану – оқушылардың физикалық дамуын қамтамасыз етумен қатар, олардың ұлттық болмысын сақтауға, тарихи танымын кеңейтуге, ұлттық құндылықтарды бойларына сіңіруге ықпал етеді.

Сонымен қатар, ұлттық ойындар баланың мінез-құлқын тәрбиелеуде маңызды рөл атқарады. Ойын барысында балалар бір-бірімен қарым-қатынас жасайды, командада жұмыс істеуді үйренеді, өздерінің көшбасшылық және ұйымшылдық қабілеттерін дамытады. Қазақ ұлттық ойындарды оқу бағдарламасына енгізу – оқушылардың жан-жақты дамуына септігін тигізіп, оларды салауатты өмір салтын ұстануға баулиды.

Қазақ халқының ұлттық ойындарының тарихы тереңде жатыр. Көшпелі өмір салтын ұстанған ата-бабаларымыз балалар мен жастарды шыдамдылыққа, шапшаңдыққа, ептілікке, ақылдылыққа баулу мақсатында түрлі ойындарды ойлап тапқан. Ұлттық ойындар арқылы балалардың дене дайындығы жақсарған, олар жаугершілік заманда ерлікке, ептілікке тәрбиеленген. Мысалы, "Аударыспақ", "Көкпар", "Теңге ілу" сияқты ойындар атты жауынгерлікке дайындаудың маңызды элементтері болған. Ал "Сақина салу", "Алтыбақан", "Қыз қуу" секілді ойындар жастардың қарым-қатынасын нығайтып, олардың мәдени-әлеуметтік дағдыларын дамытқан.

Ұлттық ойындар тек әскери дайындық пен дене шынықтыру құралы ғана емес, сонымен қатар халықтың дүниетанымын, салт-дәстүрін, өмір сүру қағидаларын жеткізудің бір жолы болды. Осы ойындар арқылы жас ұрпаққа үлкендерді сыйлау, әділдік, батылдық, ұйымшылдық секілді қасиеттер сіңірілген.

Ұлттық ойындар тек өткеннің естелігі емес, қазіргі заманғы оқыту процесінің ажырамас бөлігі болуы тиіс. Олар оқушылардың физикалық қабілеттерін дамытумен қатар, олардың логикалық ойлау қабілетін жетілдіруге және шығармашылық белсенділігін арттыруға көмектеседі. Ойындар оқушыларды ынтымақтастыққа, әділдікке, адалдыққа баулиды, бұл қасиеттер олардың өмірлік ұстанымдарына оң ықпал етеді.

Сонымен қатар, ұлттық ойындардың тәрбиелік мәні зор. Олар арқылы балалар мен жасөспірімдер өз халқының мәдени мұрасын таниды, тарихи санасын қалыптастырады. Бұл әсіресе бүгінгі жаһандану дәуірінде маңызды, себебі ұлттық ойындар арқылы ұлттың өз болмысын сақтап қалуға болады.

Бүгінгі таңда ұлттық ойындарды дене шынықтыру пәнінде қолдану тек дәстүрлі құндылықтарды дәріптеумен шектелмейді, сонымен қатар оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытудың, олардың физикалық дайындығын жақсартудың, ұжымдық рухты қалыптастырудың тиімді әдісі болып табылады. Бұл ойындар оқушылардың қызығушылығын оятып, оларды белсенді өмір салтына баулиды. Сондықтан ұлттық ойындарды жүйелі түрде пайдалану дене шынықтыру сабағының сапасын арттырып, оқушылардың денсаулығы мен ой-өрісінің дамуына ықпал етеді.