Қазақтың ұлттық сәндік- қолданбалы бұйымдарыі (ши току, киіз басу)

1-бөлім. Сәндік - қолданбалы өнер

Мектеп: «Абай Құнанбаев» атындағы орта мектеп ЖШС

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Абсаттарова Луиза Серикбаевна

Сыныбы: 8

Қатысушылардың саны:

Қатыспағандардын саны:

Сабақтың тақырыбы:

Қазақтың ұлттық сәндік- қолданбалы бұйымдарыі (ши току, киіз басу)

Осысабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары(оқу бағдарламасына сілтеме)

8.1.2.1 - тарихи және мәдени шығу тегі әр түрлі өнер, қолөнер және дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы түсінігін көрсету

8.1.3.1 шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану

Сабақ мақсаттары

Қазақ халқының қолданбалы өнерінің түрлерін біледі;

• Қазақ халқының қолданбалы өнер шығармаларының ерекшеліктері ажыратады;

• Қазақ халқының ұлттық ою-өрнек түрлерінің айырмашылықтарын айқындайды;

• Алған білімдерін шығармашылық идеяларын іскк асыруда тиімді пайдаланады

Сабақ барысы

Сабақтың кезеңдері

Педагог іс-әрекет

Оқушы іс-әрекеті

бағалау

Ресурстар

Ұйымдас-тыру

Оқушыларды орналастыру, амандасу.

Зергердің құралдары мен жабдықтарын оқушыларға таныстыру және олардың қолдану тәсілдерін көрсету.

Зергер жұмысы туралы видео көрсету.

Сабақтың мақсатымен танысу.

- Бізге мұра болып қалған аталарымыз бен әкелеріміздің өз еліміздің тарихын, салт-дәстүрін, еліміздің әрбір азаматы білуі тиіс. Сондықтан, бүгін сабақта біз сіздермен қазақ халқының дәстүрлі сәндік-қолданбалы өнер түрлері туралы айтатын боламыз.

Оқушыларға суреттер көрсетіледі.

Суретті топтастырады.

Түсінік береді.

    - Слайдқа қарап біздің бүгінгі сабақтың тақырыбын анықтаңыз.

Өзара бағалау

Презентациямен танысу үшін арналған

Слайд.

көрнекіліктер: суреттер мен фотосуреттер, киіз бұйымдары

Жаңа білім

Қазақтардын халық кәсіпшілігі мен қолөнер бастауы тұңғиық ғасырларға кетеді.

Оқушылар сәндік-қолданбалы өнер үлгілер атауын анықтайды.

- теріні өңдеу,зергерлік,сүйек кесу,тасты өңдеу, ағаш өңдеу.

-кілем тоқу, ши току және киіз бұйымдарын жасау - киіз басу.

Кілемдердін түрлерін зерттейік: басылған (киіз), өрме (қамысты) және тоқыма.

- Тоқыма кілемдер түкті, алаша және тақыр түрлерімен ерекшеленеді.

- Басылған кілемдерге киіздер, тұскиіздер, сырмақ, сырдақ, текемелер жатады.

- Өрме кілемдер - бұл шым ши, өре ши және шабақ ши.

Ши тоқу үшін ши талдарынан қамыс өріледі - Алдымен әр талды жеке берілген ою бойынша түрлі-түсті жіппен орайды. Талдарды бірге орағанда ерекше кілем шыгады.

Ал киіз басу өндірісі де қызықты қажет ететін күрделі үдеріс, белгілі бір дағдыларды қажет етеді.

Киіз басу және өндіру, бірнеше кезеңдерден тұрады:

* жүн дайындау; ыстық су шашу; дайын киіз жасау.

- Киіз үйдің ішкі көрінісің зерттейк.

-Балалар, киіз уйде қандай заттар көріп тұрсындар?

- Кілемнің ерекше сырмақ түрін туралы әңгімелесейік.

1-ТАПСЫРМА. Мәтінді оқып, сұрақтарға жауап беріңдер.

-Қазақ халқында ертеден бастау алған қандай өнер?

-Ол өнер түрі немен байланысты?

-әшекей бұйымдар не үшін қажет?

-Әшекей бұйымдар қыздар үшін не береді?

-Әшекей бұйымдарды неден жасаған?

Жазылым.Кестені толықтыр.

-Сіздерде неше әшекей заттар бар?

-менде төрт-бес сырға, 3-4 шаш қыстарғыш бар.

Тәжірбиелік жұмыс кезеңі. Тапсырма:

- Балалар, сабақтың соңында әр команда өзінің зерттеу нәтижелерімен бөліседі.

Оқушыларға интернетке қосылған ноутбуктер таратылады немесе кітаптар мен журналдар, материалдар ішінен оқушылар тапсырмаға жауаптар таба алады (мәтіндізерттеу үшін суреттер мен парақтарды таратуға болады).

- Дұрыс, балалар, жарайсыңдар, киізден жасалатын заттар:токым, ер-тұрман, бас киімдер (қалпақ), киіз етік (байпак) т. б. Киіз кілем – текеметті зерттеніз.

Қазақтың ою-өрнектерінің түрлері: зооморфтық, космогониялық, геометриялық, өсімдік.

1. Космогониялық (күн, жұлдыздар, ай);

2. Зооморфтық (жануарлар бейнелерінің элементтері,құстардың бөлшектер); 3. Өсімдік (жапырақтар, гүлдер);

4.Геометриялық ою-өрнек (ромбтар, ирек, үшбұрыш).\

- Киіз бұйымдарының емдік қасиеттерін зерттеніз.

Мына суреттерге қараңызшы.

Өнер түрлерін қарастырыңыз және анықтаңыз.

Киіз басу тарихы жөнінде слайд көреміз

- Қазақ халқы жүнді тұрмыста қалай қолданған?

- Дұрыс, жүн жылуды сақтайды? Сондықтан оны киім, көрпенің арасына салған және бесікке де төсеген.

- Жүннің қандай түрлерін білесіндер?

- Көктермде қырыған және күзде қырқылған жүндердін атаулары бар (жүннің жабағы, күзем).

Киіз үйдің ішіндегі заттар туралы оқушыларымен талқылау жұмысын жүргізу.

(Видеофильмді көру)

Тәжірбиелік жұмысты бастамас бұрын оқушыларға қауіпсіздік техникасымен таныстырыңыз.

Жасаған нобайлары мен жоспарын жұпта талқылайды

Оқушылардың алдына әшекей заттардың аттары жазылған сөздер беріледі. Сол сөздерді тиісті орындарға орналастыру қажет.

Балалар, 2 командаға бөлінеді. Әр топ зерттеу орындайтын болады.

* Бірінші командаға киізден жасалған бұйымдардын атауларын анықтау қажет

* Екінші команда қазақ ұлттық ою-өрнек түрлерін зерттейді.

дескрипторлар:

Киіз басу өнерін зерттейді;

Киізден орындалатын бұйымдардын атауларын анықтайды;

Киіздің емдік қасиеттерін анықтайды

Бұйымдардын атаулары мен суреттерін скетчбукке түсіреді;

Өзіңің зерттеу жұмысы туралы баяндайды;

Атқарылған жұмыстар туралы қорытындылар жасайды.

дескрипторлар:

Қазақ халқының ұлттық ою-өрнек -терін зерттейді (космогониялық, зооморфтық, өсімдік, геометриялық);

Қазақ халқының ұлттық ою-өрнек түрлерімен айырмашылықтарын анықтайды;

Ою атауларымен суреттерін скетчбукке түсіреді;;

Өзіңің зерттеу жұмысы туралы баяндайды;

Атқарылған жұмыстар туралы қорытындылар жасайды.

Киіз басу өнерінің шығу тарихы туралы мультфильм көру

https://youtu.be/D1qoET0oQI0

Киіз үй туралы видеофильм көру

1 фильм

https://youtu.be/yu_2aAQEUsY

2 фильм

https://youtu.be/3W_PZ2KFLcY

Заманауи қазақ үй

https://youtu.be/eGxqIBrdsWI

тұскиіз

(киіз үй туралы видеофильм)

Кітаптар, журналдар, зерттеу үшін мәтін, фотосуреттер, суреттер.

.

Бекіту

Рефлексия .Кері байланысы.

Нені білдім, нені үйрендім?

- Не түсініксіз?

- Немен жұмыс істеу қажет?

Жұмыс орның жинастыру

Өзін-өзі бағалау және өзара бағалау.

стикерлер