Қастек Гаухар Бахтиярқызы

Тұран университетінің 2 курс Халықаралық қатынастар 231(4)-2 топ студенті

Қазіргі дипломатияда ағылшын тілінің рөлі

Аңдатпа
Мақалада ағылшын тілінің қазіргі дипломатиядағы орны мен маңызы жан-жақты талданады. ХХІ ғасырда жаһанданудың үдеуі мен халықаралық қатынастардың күрделене түсуі тіл мәселесін алдыңғы қатарға шығарды. Ағылшын тілі халықаралық қатынастарда, сондай-ақ ғылым, экономика, технология және мәдениет салаларында жетекші тілге айналды. Бұл тіл барлық дипломатиялық процестерде белсенді қолданылады: келіссөздерден бастап саммиттер мен форумдарға дейін. Жұмыста ағылшын тілінің дипломатиядағы тарихи дамуы, оның қазіргі қолданыс аясы және оның болашақтағы маңызы қарастырылған. Ол сондай-ақ Қазақстандағы жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар мен болашақ дипломаттарға қойылатын тіл талаптарын қарастырады. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, қазіргі заманғы дипломаттың кәсіби дағдыларының ішінде ағылшын тілін білу ерекше маңызға ие. Бұл мақала халықаралық қатынастар саласындағы мамандар мен студенттерге пайдалы болады.

Кілт создер: Қазақстан, дипломатия, халықаралық қатынастар, ағылшын тілі.

Аннотация

Статья посвящена размышлениям о роли английского языка в современной дипломатической практике. В условиях глобализации и усложняющихся международных процессов вопрос овладения иностранными языками, в особенности английским, становится чрезвычайно актуальным. Сегодня английский язык активно используется не только как основное средство общения в международной политике, но и в науке, экономике, технике и культуре. Он служит основным языком переговоров, официальных встреч, форумов и международных документов. В статье рассматривается развитие английского языка в дипломатии, его современное значение и перспективы. Также анализируется опыт Казахстана и языковые требования к молодым дипломатам. Результаты исследования подтверждают, что знание английского языка является важным элементом профессиональной подготовки дипломата. Статья будет полезна студентам и специалистам, интересующимся международными отношениями.

Ключевые слова: Казахстан, дипломатия, международные отношения, английский язык.

Abstract

This article examines the importance of the English language in modern diplomacy. In the context of 21st century globalization and the increasing complexity of global issues, language skills, especially English, have become an important element of international communication. English is no longer only the dominant medium of interaction in global diplomacy, but also plays an important role in sectors such as economy, science, technology and culture. It is the primary language used in diplomatic settings, negotiations, official correspondence, meetings and major global events. This study examines the historical background, current scope and projected impact of English in diplomacy. It also analyzes Kazakhstan’s approach to new diplomats and language expectations. The results show that fluent English is an essential skill for modern diplomats. The article provides valuable information for students and professionals working in the field of international relations.

Keywords: Kazakhstan, diplomacy, international relations, English language.

Кіріспе

Жаһандану жағдайында халықаралық қатынастар мен дипломатиялық өзара іс-қимыл жаңа мазмұн мен бағыт алуда. Бұл өзгерістер ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуымен, мемлекеттер арасындағы өзара тәуелділікпен, халықаралық ұйымдар рөлінің артуымен тығыз байланысты. Осындай жағдайларда тіл, әсіресе ағылшын тілі халықаралық қатынастың негізгі құралына айналды.Ағылшын тілі қазіргі уақытта әлемдегі ең көп қолданылатын тілдердің бірі болып табылады. Ол Біріккен Ұлттар Ұйымы, Еуропалық Одақ, Дүниежүзілік Сауда Ұйымы, НАТО сияқты ықпалды ұйымдардың ресми тілі ретінде қабылданған. Халықаралық келісімдер мен құжаттар көбінесе ағылшын тілінде жасалады. Сондықтан бұл тілді еркін меңгеру дипломатиялық мамандыққа қойылатын басты талаптардың бірі болып табылады.

Бұл мақалада ағылшын тілінің дипломатия саласындағы тарихи қалыптасуы, оның қазіргі қолданылу аясы, болашақтағы әсері жан-жақты талданады. Сонымен қатар, ағылшын тілін дипломатияда қолдану ерекшеліктері Қазақстан мен басқа елдердің тәжірибесі арқылы қарастырылады. Мақаланың негізгі мақсаты – ағылшын тілінің қазіргі дипломатиядағы рөлін бағалау және оның халықаралық саясаттағы маңызын ашу.

Ағылшын тілінің дипломатиядағы тарихи рөлі

Ағылшын тілі бірден халықаралық дипломатияның жетекші тіліне айналған жоқ – бұл ұзақ тарихи процестің нәтижесі. 19 ғасырдың аяғына дейін халықаралық қатынастарда француз тілі негізгі тіл ретінде қолданылды. Францияның мәдени және саяси ықпалы бұл тілдің дипломатиялық салада үстемдігіне әкелді.Бірақ 20 ғасырда, әсіресе Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін халықаралық сахнада жаңа күштер пайда болды. АҚШ пен Ұлыбританияның әлемдік аренадағы ықпалының күшеюімен ағылшын тілі бірте-бірте халықаралық қатынастардағы негізгі қарым-қатынас тіліне айналды. 1945 жылы құрылған Біріккен Ұлттар Ұйымы ағылшын тілін ресми тілдердің бірі ретінде белгіледі. Содан кейін ағылшын тілі көптеген халықаралық ұйымдарда, соның ішінде Дүниежүзілік сауда ұйымында, Халықаралық валюта қоры мен Дүниежүзілік банкте негізгі жұмыс тілі ретінде қолданыла бастады.

Ағылшын тілі Британ империясының көптеген бұрынғы колонияларында ресми немесе екінші тіл болып қала береді. Оның кең таралуына да осы фактор әсер етті. Сонымен бірге АҚШ-тың ғылым, мәдениет және ақпарат салаларындағы ықпалы ағылшын тілінің халықаралық беделін одан әрі арттыра түсті.Бір сөзбен айтқанда, ағылшын тілі дипломатиялық тарихта маңызды рөл атқарды және бүгінде халықаралық байланыс пен келіссөздердің негізгі құралына айналды.

Қазіргі дипломатияда ағылшын тілін қолдану

Қазіргі уақытта ағылшын тілі дипломатиялық қызметтің ажырамас бөлігіне айналды. Ол тек халықаралық ұйымдарда ғана емес, мемлекеттер арасындағы ресми келіссөздерде, көпжақты кездесулерде, ресми құжаттар мен дипломатиялық хат алмасуда да кеңінен қолданылады. Бұл тіл әртүрлі елдер арасындағы өзара түсіністікті жеңілдетеді және дипломатиялық процестерді тиімдірек ұйымдастыруға көмектеседі.Көптеген елдердің сыртқы істер министрліктері дипломатиялық қызметкерлерінен ағылшын тілін жетік білуді талап етеді. Бұл шартты Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі де негізгі критерийлердің бірі ретінде қарастырады. Шетелдегі елшіліктер мен консулдықтардың қызметкерлері күнделікті жұмысында ағылшын тілін белсенді пайдаланады. Бұл тіл ресми құжаттарды дайындауда, келіссөздер жүргізуде, халықаралық кездесулерді ұйымдастыруда қолданылады.

Сонымен қатар, ағылшын тілі ірі халықаралық кездесулерде (конференцияларда, саммиттерде және форумдарда) баяндамалар жасау үшін міндетті болып табылады. Сандық технологиялар мен әлеуметтік медианың дамуы ағылшын тілінің ықпалын одан әрі күшейтті. Жаңа ақпараттар мен жаңалықтар негізінен ағылшын тілінде таратылады, бұл оны ақпарат саласындағы негізгі құрал етеді.Сондықтан ағылшын тілінің грамматикалық құрылымын, техникалық терминдерді және ресми жазу стилін үйрету болашақ дипломаттарды дайындаудағы маңызды міндет болып табылады. Осының барлығы ағылшын тілінің қазіргі дипломатияда қаншалықты маңызды екенін анық көрсетеді.

Қазақстан дипломатиясындағы ағылшын тілінің орны

Қазақстан тәуелсіздік алғаннан бері белсенді және көп қырлы сыртқы саясат жүргізіп келеді. Елдің халықаралық беделін көтеру үшін бірнеше тілде еркін сөйлей алатын білікті дипломаттар қажет болды. Осы кезеңде ағылшын тілі Қазақстанның сыртқы саяси стратегиясының маңызды құралы және құрамдас бөлігіне айналды.Көптеген халықаралық келісімдер мен келіссөздер ағылшын тілінде жүргізіледі, қазақстандық дипломаттар да ресми жұмыс тілі ретінде ағылшын тілін пайдаланады. Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі дипломаттарды даярлауда ағылшын тіліне мән беріп, осы бағытта арнайы оқу курстары мен кәсіптік оқыту бағдарламаларын ұйымдастырады.

«Болашақ» халықаралық стипендиясы бойынша шетелдің жоғары оқу орындарында білім алып жатқан жас мамандар ағылшын тілінде еркін сөйлей алады. Осылайша олар дүние жүзіндегі кездесулер мен саммиттерге қатысуға мүмкіндік алады.

Астана халықаралық қаржы орталығының қызметі мен ЕҚЫҰ Саммиті де елдегі дипломатиялық үдерістерде ағылшын тілінің маңыздылығын арттырды. Қазақстанның сақтық танытқан сыртқы саясаты бұл тілге деген қажеттілікті одан әрі күшейте түсуде.

Ағылшын тілінің болашағы және оның жас дипломаттар үшін маңызы

Ағылшын тілінің дипломатиядағы болашағы қазіргі заманғы халықаралық қатынастардың дамуымен тығыз байланысты өзекті мәселе болып табылады. Бұл тіл тек ресми келіссөздер құралына ғана емес, мәдениетаралық диалогтың, цифрлық және қоғамдық дипломатияның, халықаралық БАҚ-пен жұмыс істеудің маңызды құралына айналды.Болашақ дипломаттар үшін ағылшын тілін меңгеру кәсіби табыстың маңызды факторы болып саналады. Олардың міндеттері тек лексика мен грамматикамен ғана шектелмеуі керек; олар сондай-ақ дипломатиялық қатынастарда қолданылатын стильді, терминологияны және мәдени контексттерді терең түсінуі керек. Бұл ақпарат екіжақты келіссөздерден бастап көпжақты диалогтарға дейінгі әртүрлі дипломатиялық жағдайларда қажет болады.

Қазіргі дипломатиялық тәжірибе дәстүрлі арналармен шектелмейді. Сандық технологиялар мен әлеуметтік медиа арқылы байланыс қазіргі дипломатияның маңызды бөлігі болып табылады. Twitter, блог платформалары, ағылшын бейне хабарламалары мен ресми мәлімдемелер бүгінгі дипломаттардың қолданатын құралына айналды.Ағылшын тілі тек келіссөздер кезінде ғана емес, сонымен қатар сыпайы және анық сөйлеу үшін де қолданылады. Келісімге қол жеткізу, серіктестік құру немесе жанжалдарды шешу кезінде дұрыс сөздерді таңдау өте маңызды.

Ағылшын тілі болашақта дипломатиядағы көшбасшылық позициясын сақтап, тіпті нығайта түсетіні анық. Әлемдік державалар арасындағы диалогты жеңілдету, жаһандық проблемаларды бірлесіп шешу және тұрақты бейбітшілікті қамтамасыз ету үшін ортақ тіл қажет және қазіргі уақытта ағылшын тілі осы рөлді атқаруда.

Осы тұрғыдан алғанда, Қазақстанның жоғары оқу орындарында ағылшын тілін тереңдетіп оқытуды қамтамасыз ету, арнайы дипломатиялық пәндерді енгізу және халықаралық тәжірибе алмасуды дамыту болашақ дипломаттарды сапалы дайындаудағы маңызды қадамдар болып табылады.

Талдау

Жоғарыда қарастырылған тараулар қазіргі дипломатиялық саладағы ағылшын тілінің рөлін жан-жақты сипаттайды. 20 ғасырдың екінші жартысынан бастап халықаралық қатынастарда маңызды орынға ие болған бұл тіл бүгінде үздіксіз қолданылып жүрген халықаралық стандартқа айналды.

Ағылшын тілін жаһандық қолдану әртүрлі елдердің дипломатиялық тәжірибесіне айтарлықтай әсер етті. Көптеген елдер, соның ішінде Қазақстан да осы үдерісті назарға алып, өз мамандарын ағылшын тілінде сөйлеуге үйретуге тырысуда. Бұл жас дипломаттар үшін әлемдік деңгейдегі кәсіби байланыстар орнату және халықаралық ұйымдармен тиімді жұмыс істеу үшін маңызды алғышарт болып табылады.

Сондықтан, бүгінде ағылшын тілі тек қарым-қатынас құралы ретінде ғана емес, сонымен қатар мемлекеттердің халықаралық аренадағы позицияларын нығайтудың стратегиялық ресурсы ретінде қарастырылады. Ол жаһандық дипломатияның тиімділігін арттырудың маңызды элементіне айналды.

Қорытынды

Қазіргі дипломатияда ағылшын тілінің рөлі артып келеді. ХХІ ғасырдағы жаһандану мен халықаралық байланыстардың тереңдей түсуі бұл тілді халықаралық қатынастың негізгі құралына айналдырды. Ағылшын тілі халықаралық келіссөздерде, ресми құжаттарды әзірлеуде және жаһандық форумдарда маңызды рөл атқарады. Бұл тілді меңгеру қазіргі дипломаттың кәсіби қабілетінің маңызды көрсеткіштерінің бірі болып табылады.

Қазақстанның сыртқы саясатында ағылшын тілі де ерекше маңызға ие. Елдің жаһандық аренадағы белсенді рөлі болашақ дипломаттар үшін ағылшын тілін меңгеруді өте маңызды етеді. Бұл құзырет олардың халықаралық аренада қауіпсіз жұмыс істеуіне және еліміздің мүдделерін тиімді қорғауға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, білім саласында ағылшын тіліне деген қызығушылық артып келеді. Ағылшын тілін оқытудың сапасын арттыру, әсіресе халықаралық қатынастар мен дипломатияға бағытталған білім беру бағдарламаларында нақты қажеттілік бар. Бұл қадамдар еліміздің халықаралық аренадағы беделін арттыруға және оның дипломатиялық қызметкерлерінің кәсіби деңгейін қамтамасыз етуге бағытталған.

Осылайша, ағылшын тілі Қазақстан дипломатиясының болашағын анықтайтын факторлардың біріне айналды. Жас дипломаттардың осы тілді меңгеруі және халықаралық мәдениетті түсінуі еліміздің табысты сыртқы саясатының негізі болмақ.

Пайдаланылған дереккөздердің тізімі:

1.Crystal, D. (2003). English as a Global Language. 2nd ed. Cambridge: Cambridge University Press.

2.Кенжебаев, Т. (2019). Халықаралық қатынастар және дипломатия негіздері. Алматы: Қазақ университеті.

3.Назарбаев, Н. Ә. (2010). Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ. Астана: Елбасы кітапханасы.

4.Қалиев, С. Қ. (2017). Ағылшын тілі – халықаралық қатынастар тілі ретінде. Халықаралық қатынастар журналы, №4, 45–52-бб.

5.United Nations. (n.d.). Official languages. Retrieved from https://www.un.org/en/our-work/official-languages