"Қазіргі мектептегі әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметін ұйымдастыру жолдары"

Мазмұны

I. Кіріспе......................................................................................................................3

II. Негізгі бөлім.........................................................................................................6

 2.1. Әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметінің теориялық негіздері…………6
 2.2. Қазіргі мектеп жағдайында әлеуметтік педагогтің қызметін ұйымдастыру формалары мен әдістері............................................................................................10
 2.3. Практикалық бөлім.........................................................................................14

III. Қорытынды.........................................................................................................65

Қолданылған әдебиеттер тізімі..............................................................................69

Қосымшалар..............................................................................................................71

Кіріспе

Қазіргі қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістер білім беру жүйесіне жаңа талаптар қояды. Мектеп тек білім мен тәрбие беретін институт қана емес, сонымен қатар баланың әлеуметтік бейімделуін, психологиялық тұрақтылығын және тұлғалық дамуын қамтамасыз ететін кеңістікке айналып отыр. Осындай күрделі де жауапты процестің ортасында әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметі ерекше орын алады. Ол оқушының әлеуметтік мәселелерін шешумен қатар, отбасымен, педагогикалық ұжыммен, түрлі әлеуметтік институттармен өзара байланыс орнатып, үйлестіруші және делдал рөлін атқарады. Сондықтан қазіргі мектептегі әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметін тиімді ұйымдастыру – заманауи білім беру жүйесінің өзекті мәселелерінің бірі болып табылады.

Әлеуметтік педагогика – жеке тұлғаның қоғамда бейімделуі мен әлеуметтенуіне бағытталған ғылым саласы. Бұл ғылым адамның әлеуметтік даму факторларын зерттеп қана қоймай, оған көмек көрсету жолдарын, тәрбиелік ықпал ету тетіктерін де анықтайды. Әлеуметтік педагогтің қызметі осы ғылыми негіздерге сүйене отырып, әрбір баланың жеке ерекшелігін, отбасылық жағдайын, қоршаған ортасын ескере отырып, әлеуметтік қолдау мен қорғау шараларын жүзеге асыруға бағытталады.

Қазіргі мектеп жағдайында әлеуметтік педагогтің жұмысы көпқырлы. Ол оқушылардың мінез-құлқын зерттеу, девиантты мінез көріністерінің алдын алу, құқық бұзушылықтың себептерін анықтау, отбасы мен мектеп арасындағы байланысты нығайту сияқты міндеттерді орындайды. Әлеуметтік педагог тек қиын жағдайда қалған балаларға көмек көрсетуші маман емес, сонымен қатар олардың әлеуетін ашуға, өзіне деген сенімін арттыруға, қоғамда өз орнын табуға көмектесетін жетекші тұлға. Оның кәсіби қызметі гуманизм, адамгершілік, ынтымақтастық және өзара түсіністік қағидаларына негізделеді.

Мектептегі әлеуметтік-педагогикалық қызметтің өзектілігі – оқушылар арасындағы әлеуметтік теңсіздіктің артуымен, отбасының тәрбиелік әлеуетінің әлсіреуімен, ақпараттық және технологиялық өркениеттің жаңа ықпалдарымен тығыз байланысты. Қазіргі заман баласы түрлі әлеуметтік қатерлерге ұшырауы мүмкін: девиантты мінез-құлық, интернет-тәуелділік, буллинг, отбасылық зорлық-зомбылық, әлеуметтік оқшаулану және т.б. Мұндай жағдайда әлеуметтік педагогтің негізгі міндеті – әрбір баланың қауіпсіз және қолайлы ортада дамуына жағдай жасау.

Әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметін ұйымдастыруда бірнеше бағыттар ерекшеленеді. Біріншіден, диагностикалық бағыт – оқушының әлеуметтік жағдайын, эмоционалдық жай-күйін, мінез-құлық ерекшеліктерін анықтау. Екіншіден, профилактикалық бағыт – әлеуметтік тәуекелдердің алдын алу, психологиялық және құқықтық кеңес беру. Үшіншіден, коррекциялық бағыт – әлеуметтік бейімделуде қиындық көріп жүрген балалармен жеке жұмыс жүргізу. Төртіншіден, үйлестірушілік бағыт – ата-аналармен, мұғалімдермен және түрлі ұйымдармен бірлесе әрекет ету. Ал бесіншіден, қорғаушылық бағыт – баланың құқықтары мен мүдделерін қорғауға бағытталған әлеуметтік-құқықтық жұмыс.

Қазіргі мектептерде әлеуметтік педагог қызметі көбінесе психологиялық қызметпен ұштасады. Бұл өз кезегінде баланың тұлғалық даму процесін кешенді түрде зерттеуге және қолдауға мүмкіндік береді. Әлеуметтік педагог пен психологтың бірлескен жұмысы арқылы оқушылардың эмоционалдық интеллекті дамып, өзара қатынас мәдениеті қалыптасады. Сонымен қатар, әлеуметтік педагог ата-аналармен де жүйелі жұмыс жүргізіп, олардың педагогикалық мәдениетін арттыруға, бала тәрбиесіне деген жауапкершілігін күшейтуге ықпал етеді.

Әлеуметтік педагогтің кәсіби шеберлігі мен жеке тұлғалық қасиеттері оның жұмыс нәтижесіне тікелей әсер етеді. Кәсіби білім, коммуникативтік қабілет, эмпатия, тыңдай білу мәдениеті, стресске төзімділік – бұл маманның табысты қызмет етуінің негізгі шарттары. Сонымен қатар, қазіргі заманда цифрлық сауаттылық та маңызды рөл атқарады. Әлеуметтік педагог заманауи ақпараттық технологияларды, онлайн-платформаларды, цифрлық ресурстарды тиімді пайдалана білуі тиіс. Бұл әсіресе қашықтан кеңес беру, электронды дерекқорлармен жұмыс істеу және мониторинг жүргізу кезінде қажет.

Қазіргі уақытта әлеуметтік педагогтің қызметі мемлекеттік деңгейде де ерекше назарда. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы, «Баланың құқықтары туралы» заңы, «Отбасы және неке туралы» кодексі және басқа да нормативтік құжаттар әлеуметтік-педагогикалық қызметтің құқықтық негізін айқындайды. Бұл заңдар баланың өмірі мен дамуын қорғау, оның жеке басының қадір-қасиетін сақтау, отбасылық және мектептік ортаның ынтымақтастығын қамтамасыз ету сияқты қағидаттарға сүйенеді. Демек, әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметін ұйымдастыру тек педагогикалық тұрғыда ғана емес, құқықтық және әлеуметтік тұрғыдан да жүйелі қолдауды қажет етеді.

Әлеуметтік педагог қызметінің тиімділігі мектептің жалпы даму стратегиясымен, педагогикалық ұжымның бірлігімен және ата-аналармен орнатылған сенімді қарым-қатынасымен тығыз байланысты. Осы тұрғыдан алғанда, мектеп басшылығы мен әкімшілігі әлеуметтік педагогтың жұмысын ұйымдастыруда, оны қолдау мен кәсіби дамуына жағдай жасауда маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, жергілікті атқарушы органдар мен үкіметтік емес ұйымдардың ынтымақтастығы да әлеуметтік қолдау жүйесін күшейтеді.

Қазіргі мектептегі әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметін ұйымдастыру – бұл күрделі әрі көпдеңгейлі процесс. Ол ғылыми теориялар мен практикалық тәжірибенің, педагогикалық мәдениет пен әлеуметтік жауапкершіліктің, жеке тұлғалық қасиеттер мен кәсіби құзыреттіліктің үйлесімін талап етеді. Әлеуметтік педагог – тек көмек көрсетуші маман емес, сонымен қатар әр баланың тағдырына әсер ете алатын тұлға. Оның жұмысы қоғамның болашағына, яғни жас ұрпақтың тәрбиесі мен дамуына тікелей ықпал етеді. Сондықтан әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметін тиімді ұйымдастыру жолдарын зерттеу, талдау және жетілдіру – қазіргі заман білім беру жүйесінің стратегиялық міндеттерінің бірі болып табылады.

2.1. Әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметінің теориялық негіздері

Әлеуметтік педагогика – бұл тұлғаның әлеуметтену процесін, оның қоғаммен өзара әрекеттесуін және әлеуметтік бейімделуін зерттейтін педагогикалық ғылым саласы. Әлеуметтік педагогика теориясы адамның әлеуметтік дамуындағы тәрбиелік ықпалдың мәнін түсіндіреді, оның қоғамда өз орнын табуына көмектесетін педагогикалық тетіктерді қарастырады. Осы тұрғыдан алғанда, әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметі – әлеуметтік педагогиканың қолданбалы бағыты, яғни теориялық негіздерді мектеп өмірінде, нақты баланың жағдайында жүзеге асыру.

Әлеуметтік педагогтің қызметінің теориялық базасы бірнеше ғылымдардың тоғысында қалыптасқан: педагогика, психология, әлеуметтану, философия, құқық және этика. Бұл интеграциялық сипат әлеуметтік педагогтың қызметін жан-жақты етеді. Ол тек тәрбиеші немесе кеңесші ғана емес, сонымен бірге зерттеуші, үйлестіруші, әлеуметтік қорғаушы, медиатор және ұйымдастырушы рөлін атқарады.

Тарихи тұрғыдан алғанда, әлеуметтік педагогика ұғымы алғаш рет XIX ғасырдың соңында Еуропада педагогикалық және әлеуметтік реформалар кезеңінде пайда болды. Германияда П.Наторп, А.Дистервег, П.Ф.Лесгафт еңбектерінде әлеуметтік тәрбиенің қоғамдағы рөлі талданса, Ресей мен Қазақстанда ХХ ғасырдың басында А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский еңбектерінде әлеуметтік-педагогикалық көзқарастар кеңінен дамыды. Олар тұлғаны ұжым арқылы тәрбиелеу, әлеуметтік жауапкершілік пен адамгершілік сезімдерін қалыптастырудың маңызын атап көрсетті.

Әлеуметтік педагог қызметінің теориялық негізін құрайтын басты ұғым – әлеуметтену (социализация). Бұл ұғым адамның қоғамда қалыптасуы, оның нормалары мен құндылықтарын меңгеруі және әлеуметтік рөлдерді игеру процесін білдіреді. Әлеуметтік педагог осы процесті педагогикалық тұрғыдан басқарып, баланың сәтті әлеуметтенуіне жағдай жасайды. Егер әлеуметтену стихиялық түрде жүрсе, адамда мінез-құлық ауытқулары, әлеуметтік бейімсіздік, құндылық дағдарысы пайда болуы мүмкін. Сондықтан әлеуметтік педагогика осы процесті мақсатты, жүйелі және тәрбиелік бағытта ұйымдастыруды көздейді.

Әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметі – бұл арнайы білім, дағды және тұлғалық қасиеттерге негізделген әлеуметтік-педагогикалық әрекет жүйесі. Ол келесі қағидаттарға сүйенеді:

1. Гуманистік бағыттылық қағидаты – әрбір баланың жеке тұлғалық құндылығын, оның ар-намысын және құқықтарын құрметтеу;

2. Жеке тұлғаға бағдарлану қағидаты – баланың ерекшелігін, қызығушылығын, қабілетін, өмірлік жағдайын ескеру;

3. Ынтымақтастық қағидаты – педагог, ата-ана және оқушы арасындағы өзара сенім мен серіктестік орнату;

4. Кешенділік қағидаты – әлеуметтік, психологиялық, педагогикалық, құқықтық және медициналық көмектің өзара байланыста жүргізілуі;

5. Құпиялылық және этикалық нормаларды сақтау қағидаты – баланың жеке өміріне құрметпен қарау және ақпараттың құпиялығын қамтамасыз ету.

Әлеуметтік педагогика теориясы адамның әлеуметтік мінез-құлқын қалыптастыруда ортаның ықпалын ерекше атап өтеді. Баланың мінезі мен құндылықтары көбінесе оның отбасындағы, мектептегі және құрдастар арасындағы қатынастар жүйесімен анықталады. Сондықтан әлеуметтік педагог ортаның тәрбиелік әлеуетін зерттеп, қажет болған жағдайда түзету және оңтайландыру жұмыстарын жүргізеді.

Әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметінің теориялық құрылымы үш негізгі компоненттен тұрады:

1. Когнитивтік компонент – әлеуметтік педагогиканың ғылыми негіздерін, бала психологиясын, құқықтық нормаларды және тәрбиелік технологияларды білу;

2. Операционалдық компонент – практикалық әрекет тәсілдерін, диагностика, кеңес беру, түзету және алдын алу әдістерін меңгеру;

3. Жеке тұлғалық компонент – кәсіби-адамгершілік қасиеттерді (эмпатия, шыдамдылық, жауапкершілік, толеранттылық) дамыту.

Бүгінгі күні әлеуметтік педагог қызметінің мазмұны Қазақстан Республикасының «Білім туралы», «Баланың құқықтары туралы», «Отбасы және неке туралы» заңдарымен, сондай-ақ БҰҰ-ның Бала құқықтары туралы Конвенциясымен тығыз байланысты. Бұл құжаттар баланың өмір сүруіне, дамуына, білім алуына және қоғамда өзін еркін сезінуіне кепілдік береді. Осы құқықтарды қорғау мен жүзеге асыру әлеуметтік педагог қызметінің теориялық және практикалық негізін айқындайды.

Әлеуметтік педагогикадағы тағы бір маңызды теориялық бағыт – педагогикалық қолдау теориясы. Бұл теория бойынша әрбір бала өзінің дамуында белгілі бір қолдауға мұқтаж. Қолдау – бұл тек көмек көрсету емес, сонымен қатар баланың өз әлеуетін ашуға мүмкіндік беру, оның ішкі ресурстарын дамыту. Әлеуметтік педагог осы тұрғыда тұлғаның дамуына жағдай жасайды, сенім мен қауіпсіздік атмосферасын қалыптастырады.

Сонымен қатар, қазіргі кезеңде әлеуметтік педагогикада инклюзивті білім беру теориясы, тәуекел тобы теориясы, психоәлеуметтік даму теориясы (Э.Эриксон) және қоғамдық өзара әрекет теориясы (Дж. Мид) сияқты бағыттар да кеңінен қолданылады. Бұл теориялар баланың әлеуметтенуін түрлі қырынан қарастыруға, оның қоғамдағы орнын анықтауға және әлеуметтік бейімделуін оңтайландыруға мүмкіндік береді.

Әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметінде ғылыми теорияны практикамен ұштастыру аса маңызды. Теория практикалық шешімдердің негізі болып табылады, ал тәжірибе теорияны нақтылайды және толықтырады. Мысалы, әлеуметтік педагогикалық диагностика мен мониторинг жүргізу барысында алынған мәліметтер ғылыми талдау арқылы жүйеленіп, кейін алдын алу шараларын жоспарлауда қолданылады.

Теориялық тұрғыда әлеуметтік педагогикада адам – қоғам – білім беру ортасы арасындағы байланыс басты назарда болады. Бұл байланыс үш деңгейде жүзеге асады:

• Жеке деңгей – баланың жеке тұлғалық дамуы мен өзін-өзі тануы;

• Отбасылық деңгей – ата-аналар мен туыстардың тәрбиелік ықпалы;

• Қоғамдық деңгей – мектеп, әлеуметтік институттар және қоғамдық ұйымдармен өзара іс-қимыл.

Әлеуметтік педагог осы үш деңгейдің үйлесімді жұмыс істеуін қамтамасыз етуге тырысады. Мысалы, отбасында қиын жағдай туындаған кезде ол баланың мүддесін қорғап, мектеп пен әлеуметтік қызмет арасындағы байланыс орнатады. Бұл – әлеуметтік педагогика теориясының практикалық көрінісі.

Теориялық тұрғыдан әлеуметтік педагог қызметінің нәтижелілігі төрт негізгі көрсеткіш арқылы бағаланады:

1. Баланың әлеуметтік бейімделу деңгейі;

2. Қиын өмірлік жағдайларды еңсеру қабілеті;

3. Отбасындағы және ұжымдағы қарым-қатынастың жақсаруы;

4. Оқушылардың әлеуметтік құндылықтар мен мінез-құлық нормаларын игеруі.

Сондай-ақ, қазіргі теориялық еңбектерде әлеуметтік педагогтың кәсіби рефлексиясы – яғни өз тәжірибесін талдау, бағалау және жетілдіру қабілеті – кәсіби жетілу факторы ретінде қарастырылады. Бұл педагогқа өз жұмысындағы әлсіз және күшті жақтарын анықтап, кәсіби дамуға бағыт береді.

Әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметінің теориялық негіздері көпқырлы және кешенді сипатқа ие. Ол гуманистік педагогика, тұлға дамуы психологиясы, әлеуметтік қорғау және құқықтық мәдениет қағидаттарына сүйенеді. Теория әлеуметтік педагогқа өзінің кәсіби қызметін ғылыми тұрғыдан ұйымдастыруға, баланың тұлғалық дамуын тиімді басқаруға және қоғаммен өзара байланысын үйлестіруге мүмкіндік береді. Сондықтан теорияны меңгеру мен оны тәжірибеде қолдану әлеуметтік педагогтың кәсіби табысының басты кепілі болып саналады.

2.2. Қазіргі мектеп жағдайында әлеуметтік педагогтің қызметін ұйымдастыру формалары мен әдістері

Қазіргі заман мектебі – бұл тек білім беретін емес, сонымен қатар оқушының әлеуметтік, тұлғалық және эмоционалдық дамуын қамтамасыз ететін әлеуметтік институт. Мұндай күрделі ортада әлеуметтік педагогтің қызметі ерекше маңызға ие. Оның басты мақсаты – оқушының қоғамға сәтті бейімделуіне, өз әлеуетін іске асыруына және әлеуметтік қиындықтарды жеңе білуіне жағдай жасау. Бұл міндеттерді тиімді орындау үшін әлеуметтік педагог өз жұмысын нақты жоспарланған формалар мен әдістер жүйесі арқылы ұйымдастырады.

Қазіргі мектеп жағдайында әлеуметтік педагог қызметі төмендегі бағыттар бойынша жүргізіледі:

1. Диагностикалық бағыт – оқушының әлеуметтік жағдайын, отбасылық ортасын, мінез-құлқындағы ерекшеліктерін анықтау. Бұл бағытта педагог бақылау, сұхбат, сауалнама, тест, мониторинг және әлеуметтік паспорт жүргізу сияқты әдістерді қолданады.

2. Профилактикалық бағыт – әлеуметтік қауіпті жағдайлардың (буллинг, девиантты мінез, нашақорлық, суицидтік мінез-құлық, т.б.) алдын алу. Педагог оқушылармен және ата-аналармен әңгіме, тренинг, пікірталас, психологиялық ойындар ұйымдастырады.

3. Коррекциялық бағыт – мінез-құлқында ауытқуы бар немесе әлеуметтік бейімделуі қиын оқушылармен жеке жұмыс жүргізу. Мұнда педагогикалық түзету әдістері, арт-терапия, рөлдік ойындар, сенімділік жаттығулары қолданылады.

4. Қорғаушылық бағыт – баланың құқықтарын сақтау және қорғау, қажетті жағдайда тиісті органдарға хабар беру. Әлеуметтік педагог мектеп әкімшілігімен, ювеналды полициямен, қамқоршылық органдарымен тығыз байланыс орнатады.

5. Координациялық бағыт – мектеп ұжымы, ата-аналар және сыртқы әлеуметтік серіктестер арасындағы өзара әрекетті үйлестіру. Педагог әлеуметтік желілер мен цифрлық платформаларды пайдалана отырып, ақпарат алмасу мен қолдауды ұйымдастырады.

Форма – бұл әлеуметтік-педагогикалық жұмыстың ұйымдастыру тәсілі мен құрылымы. Қазіргі мектеп жағдайында формалар үш деңгейде жүзеге асады: жеке, топтық және ұжымдық.

1. Жеке жұмыс формалары:

• Жеке кеңес беру (оқушымен, ата-анамен, мұғаліммен);

• Әлеуметтік карта немесе «оқушының әлеуметтік паспорты» жүргізу;

• Әлеуметтік-психологиялық диагностика;

• Қиын жағдайдағы балаға әлеуметтік көмек көрсету;

• Мотивациялық сұхбат және жеке даму жоспарын құру.

Жеке жұмыс формасы оқушының жеке тұлғалық ерекшелігін, отбасылық ахуалын, эмоционалдық жағдайын терең түсінуге мүмкіндік береді.

2. Топтық жұмыс формалары:

• Тренингтер (өзін-өзі бағалау, қарым-қатынас мәдениеті, стресс басқару, достық туралы);

• Пікірталастар мен дөңгелек үстелдер;

• Рөлдік және іскерлік ойындар;

• Психологиялық театр немесе ситуациялық көріністер;

• Топтық кеңес беру және сенім клубтары.

Топтық жұмыс арқылы оқушылар бір-бірін түсінуге, ұжымда әрекет етуге, өзін және басқаны құрметтеуге үйренеді.

3. Ұжымдық және әлеуметтік серіктестік формалары:

• Мектеп пен ата-аналар қауымдастығының бірлескен жобалары;

• Қайырымдылық акциялары мен әлеуметтік жобалар;

• Мектепішілік профилактикалық іс-шаралар (мысалы: «Зорлық-зомбылықсыз балалық шақ», «Бала құқығын қорғау апталығы»);

• Инклюзивті ортада әлеуметтік бейімдеу іс-шаралары;

• Ақпараттық-түсіндіру науқандары, онлайн вебинарлар.

Бұл формалар әлеуметтік педагогтің қоғаммен байланысын нығайтады және оқушылардың әлеуметтік белсенділігін арттырады.

Әдіс – бұл педагогикалық мақсатқа жетудің нақты жолы. Әлеуметтік педагог қызметінде дәстүрлі және инновациялық әдістер қатар қолданылады.

Дәстүрлі әдістер:

• Сұхбат және әңгіме әдісі – оқушының ішкі жан дүниесін түсіну, сенімді қарым-қатынас орнату үшін қолданылады.

• Бақылау әдісі – мінез-құлықтағы өзгерістерді, эмоционалдық күйді, қатынастарды анықтауға көмектеседі.

• Тестілеу және сауалнама – әлеуметтік бейімделу деңгейін, қызығушылық пен қажеттілікті анықтайды.

• Педагогикалық жағдай әдісі – нақты өмірлік мысалдар арқылы мінез-құлықтың дұрыс үлгісін көрсетуге бағытталған.

Инновациялық әдістер:

• Коучинг пен менторинг элементтері – оқушылардың өзін-өзі дамытуына, мақсат қою мен шешім қабылдау дағдыларын қалыптастыруға бағытталады.

• Арт-терапиялық әдістер (сурет салу, коллаж, метафоралық карталар) – эмоционалдық шиеленісті азайтуға және өзін-өзі тануға көмектеседі.

• Цифрлық әдістер – Google Forms арқылы диагностика, онлайн-консультациялар, виртуалды тренингтер, әлеуметтік желілер арқылы ақпарат тарату.

• Проблемалық және жобалық әдістер – оқушыларды әлеуметтік проблемаларды талдау және шешу жолдарын ұсынуға үйретеді.

Мысалы, әлеуметтік педагог оқушылармен «Достық және өзара көмек» тақырыбында онлайн форум ұйымдастырып, оларды пікір білдіруге, өз тәжірибесін бөлісуге ынталандыра алады.

XXI ғасырдың мектебінде әлеуметтік педагог қызметі цифрландыру мен инклюзия процестерімен тығыз байланысты. Сондықтан қазіргі кезеңде келесі инновациялық бағыттар маңызды:

1. Цифрлық кеңес беру және онлайн қолдау.
   Әлеуметтік педагог мессенджерлер, Zoom, Telegram, Google Classroom сияқты платформалар арқылы ата-аналар мен оқушыларға қашықтан кеңес береді.

2. Инклюзивті білім беру жағдайындағы әлеуметтік қолдау.
   Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істеуде педагог арнайы әдістемелер мен бейімделген тапсырмаларды қолданады.

3. Мектеп пен отбасының серіктестігі.
   «Ашық есік күні», «Ата-ана университеті», «Отбасы сағаты» сияқты жобалар ұйымдастыру арқылы ата-аналар педагогикалық процеске белсенді қатысады.

4. Қоғамдық ұйымдармен және еріктілер қозғалыстарымен байланыс.
   «Жастар ресурстық орталығы», «Қамқорлық қоры», «Жастар волонтерлері» сияқты серіктестермен бірлескен акциялар өткізу әлеуметтік жауапкершілікті арттырады.

5. Жасанды интеллект және Big Data элементтерін қолдану.
   Әлеуметтік педагог оқушылардың қатысу, үлгерім және тәртіп динамикасын электрондық журналдар арқылы талдап, тәуекел тобын ерте анықтай алады.

Қызметті тиімді ұйымдастыру үшін әлеуметтік педагог келесі құжаттарды жүргізеді:

• Әлеуметтік паспорт (сынып және мектеп бойынша);

• Жылдық және айлық жұмыс жоспары;

• Тәуекел тобындағы оқушылар тізімі;

• Кеңес беру және мониторинг журналдары;

• Ата-аналармен және серіктес ұйымдармен жұмыс есебі.

Бұл құжаттар жүйелі талдау мен есептілікке, сондай-ақ қызмет тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Қызметті ұйымдастырудың табысы педагогтың өзге мамандармен (психолог, сынып жетекшісі, директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары, дәрігер, полиция инспекторы) тығыз ынтымақтастығына байланысты. Бұл кешенді тәсіл оқушыны жан-жақты қолдауға жағдай жасайды.

Мысалы:

• Психологпен бірлесіп – мінез-құлық диагностикасы мен түзету жүргізеді;

• Сынып жетекшісімен – отбасылық байланыстарды нығайтады;

• Дәрігермен – денсаулық сақтау және гигиеналық мәдениет бойынша кеңес береді;

• Полиция инспекторымен – құқық бұзушылықтың алдын алу бойынша семинарлар өткізеді.

Әлеуметтік педагог қызметінің нәтижелілігі нақты көрсеткіштер арқылы бағаланады:

• оқушылардың мектепке бейімделу деңгейінің жоғарылауы;

• тәртіп бұзушылық фактілерінің азаюы;

• ата-аналар белсенділігінің артуы;

• психологиялық ахуалдың жақсаруы;

• оқушылардың әлеуметтік құндылықтарға бағдарлануы.

Мониторинг нәтижелері педагогикалық кеңестерде, әкімшілік отырыстарда және ата-аналар жиналыстарында талданады.

Қазіргі мектеп жағдайында әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметін ұйымдастыру формалары мен әдістері кешенді, динамикалық және инновациялық сипатқа ие. Ол тек жеке оқушымен жұмыс істемей, бүкіл мектеп қауымдастығын біріктіретін тұлға. Жеке және топтық формаларды тиімді үйлестіре отырып, әлеуметтік педагог балаға әлеуметтік қолдау көрсетеді, оның тұлғалық және эмоционалдық дамуына ықпал етеді. Заманауи педагог ақпараттық технологияларды, инклюзивті және коучинг тәсілдерін, арт-терапия мен жобалық әдістерді біріктіре отырып, әлеуметтік педагогикалық процесті жаңа деңгейге көтереді. Осылайша, әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметі мектептің тәрбиелік ортасын нығайтып, әрбір баланың қоғамда өз орнын табуына жол ашады.

2.3. Практикалық бөлім

Әлеуметтік педагогтің жылдық жұмыс жоспары

Жалпы мақсат:
Оқушылардың әлеуметтік бейімделуін, құқықтық сауаттылығын, эмоционалдық және тұлғалық дамуын қамтамасыз ету.
Мектептегі әлеуметтік мәселелердің алдын алу, отбасымен, педагогикалық ұжыммен және әлеуметтік серіктестермен тиімді байланыс орнату.

I. Негізгі бағыттар мен міндеттер

1. Оқушылардың әлеуметтік жағдайын зерттеу және деректер базасын қалыптастыру.

2. Тәуекел тобына жататын балалармен профилактикалық жұмыс жүргізу.

3. Ата-аналар мен педагогтарға психологиялық-педагогикалық кеңес беру.

4. Әлеуметтік серіктестік пен қорғаушылық бағыттағы іс-шараларды ұйымдастыру.

5. Қиын өмірлік жағдайдағы балаларды әлеуметтік қорғау және қолдау.

6. Цифрлық ресурстар мен инновациялық әдістерді пайдалану.

7. Жылдық мониторинг пен есептілік жүргізу.

II. Жұмыс кестесі (жылдық жоспар, 34 апта)

№	Бағыт / Тақырып	Мазмұны мен іс-шаралар	Серіктестер / Орындаушылар	Күтілетін нәтиже
1	Қыркүйек	Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың әлеуметтік картасын құру, тәуекел тобын анықтау, ата-аналармен алғашқы кездесу	Сынып жетекшілері, психолог	Әлеуметтік паспорт дайындалады, 1-ші тоқсанның әлеуметтік талдауы жасалады
2	Қыркүйек	«Бала құқығы – басты назарда» сынып сағаттары мен дөңгелек үстел өткізу	Психолог, әкімшілік	Оқушылар құқықтық ақпарат алады
3	Қазан	Тәуекел тобына жататын оқушылармен жеке әңгімелер, диагностика	Психолог	Оқушы жағдайына сәйкес жеке жоспарлар құрылады
4	Қазан	«Мейірімді жүрек» қайырымдылық акциясы	Ата-аналар, еріктілер	Оқушылардың әлеуметтік жауапкершілігі артады
5	Қараша	Девиантты мінездің алдын алу апталығы	Ювеналды полиция, дәрігер	Тәртіп бұзушылықтар азаяды
6	Қараша	«Отбасылық құндылықтар» тақырыбында ата-аналар жиналысы	Әкімшілік	Ата-аналар педагогикалық мәдениетін арттырады
7	Желтоқсан	«Зорлық-зомбылықсыз балалық шақ» айлығы	Психолог, полиция	Түсіндіру жұмыстары жүргізіледі
8	Желтоқсан	Тәуекел тобындағы оқушыларға жаңа жылдық қолдау (сыйлық, көмек)	Қамқорлық кеңесі	Әлеуметтік қолдау жүзеге асады
9	Қаңтар	1-жартыжылдық қорытындысын шығару, есеп беру	Әкімшілік	Мониторинг нәтижелері талданады
10	Қаңтар	«Өзін-өзі бағалау және сенім» тренингі	Психолог	Эмоционалдық тұрақтылық дамиды
11	Ақпан	Буллинг пен кибербуллингтің алдын алу апталығы	Психолог, информатика мұғалімі	Оқушылардың ақпараттық мәдениеті артады
12	Ақпан	«Жақсылық жаса» волонтерлік жоба	Еріктілер клубы	Қоғамдық белсенділік артады
13	Наурыз	«Мен және менің отбасым» сурет көрмесі	Бейнелеу мұғалімі	Отбасы құндылығын түсіну қалыптасады
14	Наурыз	Ата-аналарға арналған вебинар: «Жасөспіріммен тіл табысу»	Психолог	Ата-ана мен бала арасындағы қарым-қатынас нығаяды
15	Сәуір	Қиын өмірлік жағдайда жүрген оқушылармен коррекциялық жұмыс	Психолог	Әлеуметтік бейімделу артады
16	Сәуір	«Қауіпсіз интернет» онлайн-акциясы	Информатика мұғалімі	Киберқауіпсіздік туралы білім артады
17	Мамыр	«Бақытты бала – болашақ азамат» әлеуметтік форум	Әкімшілік, ата-аналар	Оқушылардың азаматтық белсенділігі артады
18	Мамыр	Оқу жылының қорытынды есебін дайындау, талдау	Директор орынбасары	Қызмет тиімділігі анықталады
19	Маусым	Жазғы лагерьде профилактикалық және ойын-тренингтік жұмыстар	Тәрбиешілер, медицина қызметкері	Балалардың қауіпсіздігі мен әлеуметтік белсенділігі қамтамасыз етіледі
20	Тамыз	Келесі оқу жылына арналған әлеуметтік карта мен жоспарды жаңарту	Педагогикалық кеңес	Әлеуметтік-педагогикалық бағыт жаңа оқу жылына бейімделеді

III. Негізгі серіктестер

• Мектеп әкімшілігі

• Сынып жетекшілер мен педагогикалық ұжым

• Психолог қызметі

• Ата-аналар комитеті

• Ювеналды полиция инспекторы

• Жастар ресурстық орталығы, Қамқорлық қоры

• Денсаулық сақтау мекемелері

IV. Күтілетін нәтижелер

1. Әр оқушының әлеуметтік картасы мен мониторингі қалыптасады.

2. Девиантты мінез-құлық пен құқық бұзушылық фактілері азаяды.

3. Оқушылар мен ата-аналардың құқықтық сауаттылығы артады.

4. Тәуекел тобына жататын балалардың әлеуметтік бейімделуі жақсарады.

5. Мектептегі әлеуметтік климат тұрақтанады.

6. Әлеуметтік педагогтің цифрлық есептілік жүйесі енгізіледі.

V. Қолданылатын әдістер

• Диагностикалық (сауалнама, сұхбат, бақылау)

• Коррекциялық (арт-терапия, сенім тренингтері)

• Профилактикалық (семинар, дәріс, флешмоб)

• Инновациялық (онлайн вебинар, Padlet, Google Forms)

• Ұйымдастырушылық (форум, дөңгелек үстел, акциялар)

Іс-шара №1. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың әлеуметтік картасын құру, тәуекел тобын анықтау, ата-аналармен алғашқы кездесу

Мақсаты: Оқу жылының басында білім алушылардың әлеуметтік жағдайын зерделеу, тәуекел тобына жататын оқушыларды анықтау және ата-аналармен алғашқы байланыс орнату.

Міндеттері:

1. Әр оқушының әлеуметтік жағдайы мен отбасылық ортасын зерттеу.

2. Тәуекел тобындағы балаларды анықтап, жеке картотека жасау.

3. Ата-аналармен тиімді қарым-қатынас орнатып, ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру.

Қатысушылар: Әлеуметтік педагог, сынып жетекшілері, психолог, ата-аналар
Өткізу формасы: Диагностикалық және кеңес беру кездесуі
Өткізу уақыты: Қыркүйек айы
Жауаптылар: Сынып жетекшілері, психолог, әлеуметтік педагог
Қажетті құрал-жабдықтар: Әлеуметтік карта үлгілері, анкеталар, диагностикалық бланкілер, отбасылық сұхбат парағы

ІС-ШАРАНЫҢ БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі

Іс-әрекет:

• Сынып жетекшілері оқушылар тізімін нақтылап, әлеуметтік педагогқа тапсырады.

• Әлеуметтік педагог ата-аналармен алғашқы онлайн/офлайн кездесу ұйымдастырады.

• Психолог оқушылардың эмоционалдық жай-күйін бақылау мақсатында шағын анкета жүргізеді.

Нәтижесі:

• Оқушылардың әлеуметтік картасы мен жалпы сыныптың әлеуметтік паспорты құрылады.

II. Негізгі бөлім

Іс-әрекет:

1. Диагностика:

   • “Отбасының әлеуметтік жағдайын бағалау” анкетасы толтырылады.

   • Тәуекел тобына жататын оқушылар анықталып, жеке бақылау парақтары жасалады.

2. Жеке жұмыс:

   • Қиын жағдайдағы оқушылармен және ата-аналарымен жеке әңгімелесу өткізіледі.

   • Психолог алғашқы психологиялық бейімделу жаттығуларын жүргізеді.

3. Топтық жұмыс:

   • Ата-аналармен “Бірлесе әрекет ету – бала жетістігінің кілті” атты тренинг өткізіледі.

   • Сынып жетекшілеріне тәуекел тобы бойынша әдістемелік кеңес беріледі.

Нәтижесі:

• Әлеуметтік талдау нәтижелері жинақталып, бірінші тоқсанның қорытынды есебі дайындалады.

• Оқушылар жаңа оқу жылына бейімделеді, ата-аналармен байланыс орнайды.

III. Қорытынды кезең

Іс-әрекет:

• Әлеуметтік педагог, сынып жетекшілері және психолог бірлесіп жиналыс өткізеді.

• Әлеуметтік жағдайы күрделі оқушылардың жеке карталары бекітіледі.

• Алдағы жұмыс жоспары нақтыланады.

Нәтижесі:

• Әлеуметтік паспорт дайындалады.

• Тәуекел тобы анықталып, жеке жұмыс жоспары жасалады.

• 1-ші тоқсанның әлеуметтік талдауы жасалады.

• Оқушылар жаңа оқу жылына бейімделеді.

? Жалпы күтілетін нәтиже:

• Әлеуметтік диагностика жүйеленеді;

• Тәуекел тобындағы балалардың нақты тізімі жасалады;

• Мектеп пен ата-ананың серіктестік байланысы орнайды;

• Оқушылардың оқу процесіне бейімделуі артады.

Іс-шара №2. «Бала құқығы – басты назарда» сынып сағаттары мен дөңгелек үстел өткізу

Мақсаты: Оқушылардың құқықтық сауаттылығын арттыру, өз құқықтары мен міндеттерін білуге үйрету, құқықтық мәдениетті қалыптастыру.
Міндеттері:

1. Бала құқықтары жөніндегі негізгі ұғымдармен таныстыру.

2. Әлеуметтік және заңдық жауапкершілік сезімін дамыту.

3. Өз пікірін еркін айтуға және өзгенің құқығын құрметтеуге тәрбиелеу.

Қатысушылар: 7–9 сынып оқушылары
Жауаптылар: Әлеуметтік педагог, психолог, мектеп әкімшілігі
Өткізу түрі: Сынып сағаты және дөңгелек үстел
Форматы: Интерактивті кездесу, пікірталас
Құрал-жабдықтар: ҚР «Бала құқықтары туралы» Конвенциясы, презентация, бейнеролик, плакаттар, сұрақ-карточкалар

ІС-ШАРАНЫҢ БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Мақсаты: Оқушылардың назарын шоғырландыру, белсенділік орнату.
Іс-әрекет:

• Психолог «Шаттық шеңбері» тренингін ұйымдастырады.
  Нұсқаулық: әр оқушы өз есімін және өз құқығын білдіретін бір сөз айтады (“Менің құқығым — білім алу”, “Менің құқығым — демалу” т.б.).

• Әлеуметтік педагог іс-шараның мақсаты мен маңызын түсіндіреді.

II. Негізгі бөлім (25 мин)

1. Ақпараттық бөлім (әлеуметтік педагог сөзі):

• «Бала құқықтары туралы Конвенцияның» негізгі баптарын таныстыру.

• ҚР Конституциясындағы балалардың құқықтарына қысқаша шолу.

• Құқық пен міндеттің айырмашылығын мысалдар арқылы түсіндіру.

2. Бейнежазба қарау:

• Тақырыбы: «Бала және оның құқығы».

• Көрсетілімнен кейін оқушылар “Менің түсінгенім…” әдісімен ой бөліседі.

3. Дөңгелек үстел: “Бала құқығы бұзылған жағдайда не істеу керек?”

• Топтық жұмыс (3 топ):

  1. Бала үйінде құқығы бұзылса не істейді?

  2. Мектепте буллинг болған жағдайда не істеу керек?

  3. Әлеуметтік желіде қорлау болса, кімге жүгінеді?

• Әр топ өз шешімін плакатта көрсетіп, ортаға шығып қорғайды.

4. Психологиялық элемент:

• Жаттығу “Сенің даусың маңызды!” — оқушылар өз құқығын білдіретін қысқа сөйлем жазып, “құқық қабырғасына” жапсырады.

• Талқылау: “Біз өз құқығымызды қорғау үшін не істей аламыз?”

III. Қорытынды кезең (10 мин)

Іс-әрекет:

• “Менің құқықтық уәдем” рефлексия парағын толтыру: әр оқушы бір құқық және бір міндет жазады.

• Психолог оқушылардың белсенділігін атап өтеді.

• Әлеуметтік педагог іс-шараның қорытындысын шығарып, негізгі тұжырымды айтады.

Күтілетін нәтиже:

• Оқушылар өз құқықтары мен міндеттері туралы нақты білім алады.

• Құқықтық мәдениет пен жауапкершілік сезімі қалыптасады.

• Қиын жағдай туындағанда қайда және кімге жүгіну керектігін біледі.

Іс-шара №3. Тәуекел тобына жататын оқушылармен жеке әңгімелер, диагностика

Мақсаты: Әлеуметтік және психологиялық тәуекел тобына жататын оқушыларды анықтап, олардың жеке ерекшеліктері мен қажеттіліктерін зерттеу арқылы жеке даму жоспарын құру.

Міндеттері:

1. Тәуекел тобындағы оқушылардың әлеуметтік-психологиялық жағдайын диагностикалау;

2. Жеке әңгімелесу арқылы сенімді қарым-қатынас орнату;

3. Әр оқушының жеке даму бағытын анықтау және жеке жоспар құру.

Қатысушылар: Тәуекел тобына жататын оқушылар
Жауаптылар: Әлеуметтік педагог, психолог
Өткізу түрі: Жеке кеңес беру, диагностикалық жұмыс
Қажетті құрал-жабдықтар: Диагностикалық тест парақтары, анкеталар, бақылау картасы, жазба дәптер, “эмоция шкаласы”, кері байланыс парақтары

ІС-ШАРА БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі
Мақсаты: Сенімді және қолайлы психологиялық орта құру.
Іс-әрекеттер:

• Оқушыны жылы қарсы алу, еркін атмосфера қалыптастыру;

• “Сенім шеңбері” қысқа әңгіме: «Қазір өзіңді қалай сезініп тұрсың?»

• Қысқа танысу: қызығушылықтары мен сабаққа қатынасы туралы ашық сұрақтар қою.

Нәтиже: Оқушы өз ойын еркін жеткізеді, қарым-қатынасқа сеніммен енеді.

II. Негізгі бөлім – Диагностикалық және кеңес беру кезеңі
Мақсаты: Оқушының психоэмоциялық және әлеуметтік жағдайын анықтау.

Іс-әрекеттер:

1. Жеке әңгіме жүргізу

   • Нұсқаулық: Психолог пен әлеуметтік педагог оқушымен 10–15 минуттық жеке сұхбат өткізеді.

   • Сұрақ үлгілері:

     • «Саған мектепте не ұнайды, не қиын?»

     • «Достарыңмен, мұғалімдермен қарым-қатынасың қалай?»

     • «Сен өзіңді қандай адам деп ойлайсың?»

   • Талдау: жауаптар бойынша эмоционалды фон, сенім деңгейі, мектепке бейімделуі анықталады.

2. Диагностикалық әдістер қолдану:

   • «Менің отбасым» суреттік тесті;

   • «Өмірлік көңіл-күй» сауалнамасы;

   • «Қиын жағдайдағы әрекет» мини-тесті;

   • Қажет жағдайда бақылау картасы толтырылады.

3. Жеке даму картасын толтыру

   • Психолог пен әлеуметтік педагог оқушы туралы мәліметтерді жинақтайды (мықты және әлсіз жақтары, қызығушылықтары, қиындықтары).

   • Осы деректер негізінде жеке жұмыс жоспары құрылады.

Нәтиже: Әр оқушының жағдайына сәйкес нақты диагностикалық қорытынды мен жеке даму жоспары дайындалады.

III. Қорытынды кезең – Рефлексия және талдау
Мақсаты: Оқушының ішкі күйін жеңілдету, сенімді диалог орнату.
Іс-әрекеттер:

• “Көңіл-күй шкаласы” жаттығуы: оқушы өз эмоциясын таңдайды және қысқаша түсіндіреді.

• Психолог қорытынды сөз айтады: “Сен жақсы тыңдаушы болдың, біз сенің мүмкіндігіңе сенеміз”.

• Қысқа кері байланыс парағы толтырылады: “Бүгін мен білдім...”, “Мен өзім жайлы ойландым...”

Нәтиже:

• Оқушы эмоционалды жағынан жеңілдік сезінеді;

• Сенім артады;

• Педагог пен психолог арасындағы байланыс тұрақтанады.

ҚОРЫТЫНДЫ НӘТИЖЕ:

• Әр оқушының жеке әлеуметтік-психологиялық картасы жасалады;

• Оқушының жеке даму жоспары құрылып, мониторингке енгізіледі;

• Мектеп пен ата-ана арасындағы ақпарат алмасу жүйеленеді;

• Тәуекел тобындағы балаларға тұрақты қолдау тетігі қалыптасады.

Іс-шара №4. «Мейірімді жүрек» қайырымдылық акциясы

Мақсаты: Оқушылардың бойында адамгершілік, қайырымдылық, жауапкершілік және өзара көмектесу қасиеттерін қалыптастыру, әлеуметтік белсенділігін арттыру.

Міндеттері:

1. Оқушыларды ізгі істерге баулу, мейірімді болуға тәрбиелеу.

2. Қайырымдылық мәдениетін дамыту, бір-біріне көмек көрсетуге үйрету.

3. Әлеуметтік серіктестікті нығайту (ата-аналар, еріктілер, мектеп қауымдастығы).

Қатысушылар: Оқушылар, ата-аналар, еріктілер
Жауапты: Әлеуметтік педагог, сынып жетекшілер, ата-аналар комитеті
Өткізу түрі: Қайырымдылық акциясы (топтық және ұжымдық іс-әрекет)
Қажетті құрал-жабдықтар: Қораптар (сыйлық жинауға арналған), плакаттар, жүрек пішінді қағаздар, суреттер, музыка, микрофон, «Мейірімді жүрек» логотипі.

ІС-ШАРАНЫҢ БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі

Іс-әрекет:

• Әлеуметтік педагог қатысушыларды қарсы алып, акцияның мақсатын түсіндіреді.

• «Жүректен жүрекке жылу» атты мотивациялық бейнеролик көрсетіледі.

• Оқушылар мен ата-аналарға қайырымдылықтың мәні мен пайдасы туралы қысқаша түсіндіру жүргізіледі.

Мақсаты: Қатысушыларда жағымды эмоционалды көңіл-күй мен ынтымақтастық сезімін ояту.

II. Негізгі бөлім

Іс-әрекеттер тізбегі:

1. «Жылы сөздер себеті» жаттығуы

   • Әр қатысушы жүрек пішінді қағазға жақсы тілегін немесе жылы сөзін жазып, ортақ себетке салады.

   • Мақсаты: Мейірімді қарым-қатынас орнату, позитивті ой қалыптастыру.

2. Қайырымдылық қораптарын толтыру

   • Оқушылар мен ата-аналар алдын ала жинаған сыйлықтарды (кеңсе заттары, ойыншықтар, киім, кітаптар) безендіріп, “мейірімділік қораптарына” орналастырады.

   • Іс-әрекет: «Бір сыйлық – бір күлкі» ұранымен топтық безендіру жұмысы жүргізіледі.

   • Мақсаты: Көмек көрсетуге және бірлесе әрекет етуге тәрбиелеу.

3. «Мейірімді жүрек» эстафетасы

   • Әр топ “мейірімділік ісін” атау арқылы эстафета түрінде жалғастырады (мысалы: “қарттарға көмектесу”, “кітап сыйлау”, “ағаш отырғызу”).

   • Мақсаты: Әр қатысушыға ізгі істің маңызын түсіндіру, әлеуметтік белсенділікті арттыру.

4. Сурет көрмесі: “Мейірім нұры”

   • Оқушылар өз қолымен салған суреттерін (“жақсылық”, “қамқорлық”, “бірлік” тақырыптарында) көрсетеді.

   • Мақсаты: Шығармашылық қабілеттерін арттыру, мейірімділік құндылығын көркем бейнемен жеткізу.

III. Қорытынды кезең

Іс-әрекет:

• Қатысушылар өз әсерлерін «Сезім шеңбері» арқылы білдіреді (әркім акциядан алған әсерін бір сөзбен сипаттайды: қуаныш, шаттық, үміт, ризашылық).

• Жиналған сыйлықтар әлеуметтік жағдайы төмен отбасыларға немесе балалар үйіне тапсырылады.

• Қорытынды сөзді әлеуметтік педагог айтады: акцияның нәтижесін, балалардың белсенділігін, ата-аналардың қолдауын атап өтеді.

Күтілетін нәтиже:

• Оқушыларда әлеуметтік жауапкершілік, жанашырлық, қамқорлық сезімі дамиды.

• Қайырымдылық мәдениеті қалыптасады.

• Мектеп пен ата-аналар қауымдастығы арасындағы ынтымақтастық нығаяды.

• Оқушылардың адамгершілік құндылықтары артады.

Іс-шара №5. Девиантты мінездің алдын алу апталығы

Мақсаты: Оқушылар арасында тәртіп бұзушылықтың алдын алу, жауапкершілік сезімін арттыру және құқықтық мәдениетті қалыптастыру.
Міндеттері:

1. Девиантты мінез-құлықтың себептері мен салдарын түсіндіру.

2. Оқушылардың өзін-өзі бақылау, өз әрекетіне баға беру қабілетін дамыту.

3. Заң нормалары мен ережелерге құрметпен қарауға тәрбиелеу.

Қатысушылар: 7–11 сынып оқушылары
Жауаптылар: Әлеуметтік педагог, ювеналды полиция инспекторы, мектеп дәрігері, сынып жетекшілер
Өткізу түрі: Апталық бағдарлама (дәріс, тренинг, кездесу, пікірталас, көрме)
Өткізу формасы: Интерактивті, танымдық және профилактикалық іс-шаралар
Қажетті құрал-жабдықтар: Буклеттер, постерлер, бейнематериалдар, презентациялар, плакаттар, жадынама

ІС-ШАРАНЫҢ БАРЫСЫ (ІС-ӘРЕКЕТ КЕЗЕҢДЕРІМЕН)

I. Ұйымдастыру кезеңі

• Мақсаты: Апталықтың ашылуын өткізу, мақсаттармен таныстыру.

• Іс-әрекет:

  1. «Тәртіпті мектеп – қауіпсіз орта» ұранымен ақпараттық бұрыш ұйымдастыру.

  2. Оқушылар мен ата-аналарға арналған хабарландыру, үнпарақтар тарату.

  3. Апталықтың жоспары мен мақсатымен таныстыру.

II. Негізгі бөлім

1-күн. Дәріс:
Тақырыбы: «Заң және мен»

• Мақсаты: Құқықтық сауаттылықты арттыру.

• Іс-әрекет:

  • Ювеналды полиция инспекторының дәрісі.

  • Оқушылармен сұрақ-жауап форматында пікір алмасу.

  • Құқық бұзушылық түрлері мен олардың салдары туралы бейнеролик көрсету.

• Күтілетін нәтиже: Оқушылар заң нормаларын біледі, өз мінез-құлқына жауапкершілікпен қарайды.

2-күн. Тренинг:
Тақырыбы: «Мен өзімді бақылай аламын»

• Мақсаты: Эмоцияны басқару мен өзін-өзі реттеу дағдысын дамыту.

• Іс-әрекет:

  1. «Эмоцияларды таны» ойыны (эмоция карточкаларымен).

  2. «Қиын сәттегі шешім» рөлдік ойын.

  3. Топтық талқылау: “Қиын жағдайдан шығудың дұрыс жолдары”.

• Күтілетін нәтиже: Эмоциялық тұрақтылық артады, импульсивті әрекеттер азаяды.

3-күн. Кездесу:
Тақырыбы: «Дені сау ұлт – ұрпақ болашағы»

• Мақсаты: Зиянды әдеттердің (шылым, ішімдік, интернет тәуелділік) алдын алу.

• Іс-әрекет:

  1. Мектеп дәрігерінің профилактикалық әңгімесі.

  2. «Салауатты өмір салты» бейнеролигін көру.

  3. Пікірталас: “Мен өз денсаулығым үшін жауаптымын”.

• Күтілетін нәтиже: Салауатты өмір салтына оң көзқарас қалыптасады.

4-күн. Дөңгелек үстел:
Тақырыбы: «Мен қоғамның жауапты мүшесімін»

• Іс-әрекет:

  • Пікірталас сұрақтары: “Қоғам ережесін не үшін сақтау керек?”, “Тәртіп пен еркіндік шегі”.

  • Оқушылардың жеке мысалдары арқылы талқылау.

  • Ювеналды полиция инспекторының қорытынды сөзі.

• Күтілетін нәтиже: Азаматтық жауапкершілік пен әлеуметтік белсенділік қалыптасады.

5-күн. Қорытынды күні:
Тақырыбы: «Жақсы мінез – жарқын болашақ кепілі»

• Іс-әрекет:

  • “Құндылықтар ағашы” жаттығуы (әр оқушы өз өмірлік құндылығын жазып, ағашқа іледі).

  • “Тәртіпті тұлға” атты мектеп қабырғасында көрме ұйымдастыру.

  • “Жетістік сертификаттарын” табыстау.

• Күтілетін нәтиже: Жақсы мінез-құлық моделін ұстануға мотивация қалыптасады.

III. Қорытынды кезең

• Рефлексия парақтары толтырылады (“Бүгін мен нені түсіндім?”, “Қандай әдеттерден бас тартамын?”).

• Әлеуметтік педагог пен психолог бірлесіп апталық нәтижесін талдап, мониторинг жүргізеді.

Күтілетін нәтиже:

• Оқушылардың тәртіп бұзушылықтары азаяды.

• Құқықтық және әлеуметтік мәдениет деңгейі артады.

• Эмоциялық және мінез-құлықтық тұрақтылық қалыптасады.

• Мектепте қауіпсіз психологиялық ахуал орнығады.

Іс-шара №6. «Отбасылық құндылықтар» тақырыбында ата-аналар жиналысы

Мақсаты: Ата-аналар арасында отбасылық құндылықтарды насихаттау, бала тәрбиесіндегі ата-ананың рөлін күшейту, отбасы мен мектеп арасындағы ынтымақтастықты дамыту.

Міндеттері:

1. Ата-аналардың педагогикалық мәдениетін арттыру.

2. Отбасындағы қарым-қатынастың маңызын түсіндіру.

3. Мектеп пен ата-ана арасындағы серіктестікті нығайту.

Қатысушылар: Ата-аналар, сынып жетекшілері, әлеуметтік педагог, психолог
Жауаптылар: Әкімшілік, әлеуметтік педагог, сынып жетекшілер
Өткізу түрі: Пікірталас элементтері бар дөңгелек үстел
Өткізу форматы: Интерактивті кездесу
Қажетті құрал-жабдықтар: Мультимедиялық экран, презентация, бейнероликтер, флипчарт, маркерлер, сауалнама парақтары

ІС-ШАРАНЫҢ БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (5 минут)

Іс-әрекет:

• Қатысушыларды қарсы алу, тақырыпты таныстыру.

• «Жылы лебіз» тренингі: әр ата-ана өз отбасындағы ең қымбат құндылық туралы бір сөзбен айтады (мысалы: махаббат, қамқорлық, сенім, бірлік).
  Мақсаты: жылы атмосфера қалыптастыру, ата-аналарды белсенді тарту.

II. Негізгі бөлім (25 минут)

1-іс-әрекет: Презентация “Отбасы – өмірдің алтын діңгегі”

• Әлеуметтік педагог отбасылық құндылықтардың мәні мен бала тәрбиесіндегі рөлін түсіндіреді.

• Отбасының түрлері, дәстүрлері, құндылықтардың бала тұлғасына әсері туралы мысалдар келтіреді.

2-іс-әрекет: Бейнеролик “Отбасыдағы жылулық” көрсету

• Қысқа мотивациялық видео көрсетіледі.

• Талқылау сұрақтары:

  • «Сіз өз балаңызға не үйретіп жүрсіз?»

  • «Отбасындағы сүйіспеншілікті қалай көрсетесіз?»

3-іс-әрекет: Топтық жұмыс “Құндылықтар ағашы”

• Ата-аналар 3 топқа бөлінеді. Әр топ қағаз ағаштың бұтақтарына өз отбасы құндылықтарын жазады.

• Кейін топтар өз “құндылықтар ағашын” таныстырады.
  Мақсаты: ата-аналар арасында өзара тәжірибе алмасу, ой бөлісу.

4-іс-әрекет: Пікірталас “Қазіргі отбасындағы тәрбиенің қиын тұстары”

• Психолог модератор ретінде ата-аналармен сұхбат жүргізеді.

• Талқыланатын сұрақтар:

  • Қазіргі заманда отбасы тәрбиесінде қандай қиындықтар бар?

  • Баламен сенімді қарым-қатынас қалай құрылады?

  • Мектеп пен ата-ана серіктестігін қалай күшейтуге болады?

III. Қорытынды кезең (10 минут)

Іс-әрекет:

• «Бір тілек» рефлексия жаттығуы: ата-аналар стикерге өз тілектерін жазып, “отбасы ағашына” іледі.

• Әлеуметтік педагог жиналысты қорытындылап, ата-аналарға алғыс білдіреді.

• Әкімшілік өкілі ата-аналармен серіктестікке бағытталған алдағы шаралар туралы қысқаша ақпарат береді.

Күтілетін нәтиже:

• Ата-аналардың педагогикалық мәдениеті артады.

• Отбасындағы өзара түсіністік пен қарым-қатынас нығаяды.

• Ата-аналар мен мектеп арасындағы ынтымақтастық күшейеді.

• Бала тәрбиесіне жауапкершілік пен назар артады.

Іс-шара №7. «Зорлық-зомбылықсыз балалық шақ» айлығы

Мақсаты:
Балалар мен жасөспірімдердің зорлық-зомбылықтан қорғану мәдениетін қалыптастыру, құқықтық сауаттылығын арттыру және қауіпсіз мінез-құлық дағдыларын дамыту.

Міндеттері:

1. Зорлық-зомбылық түрлерін ажыратуды үйрету, оның зардаптары туралы түсінік беру.

2. Қауіпсіз мінез-құлық моделін қалыптастыру.

3. Психологиялық және құқықтық көмек алу жолдарын көрсету.

Қатысушылар: 5–11 сынып оқушылары
Жауаптылар: Психолог, әлеуметтік педагог, мектеп инспекторы (полиция қызметкері)
Өткізу формасы: Топтық тренинг, түсіндіру әңгіме, бейнеролик талқылау
Өткізу уақыты: Қараша айы (айлық шеңберінде)
Қажетті құрал-жабдықтар: Презентация, бейнебаян «Балалық шақ – зорлықсыз әлем», флипчарт, стикерлер, плакаттар

ІС-ШАРА БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі

• «Шаттық шеңбері» жаттығуы:
  Әр қатысушы өз есімін атап, “балалық шақты” бір жағымды сөзбен сипаттайды (мысалы: бақыт, ойын, еркіндік, достық).
  → Мақсаты: жағымды атмосфера орнату, балалардың эмоционалды күйін жеңілдету.

II. Негізгі бөлім (іс-әрекет кезеңдері)

1. Ақпараттық түсіндіру жұмысы

• Полиция қызметкері “Зорлық-зомбылық түрлері және олардың заң алдындағы жауапкершілігі” тақырыбында түсіндірме жүргізеді.

• Әлеуметтік педагог “Қауіпсіз мінез-құлық ережелері” туралы нұсқаулық береді.

• Психолог балаларға “Қауіп төнген жағдайда кімнен көмек сұрауға болады?” сұрағын талқылатады.
  → Іс-әрекет: ақпарат тыңдау, сұрақ қою, пікір білдіру.

2. Топтық жұмыс – “Мен қауіпсіз әлемді қалай елестетемін?”

• Топтарға флипчарт пен маркерлер беріледі. Әр топ “зорлық-зомбылықсыз әлем” бейнесін сурет, ұран, немесе шағын көрініс түрінде бейнелейді.
  → Мақсаты: оқушылардың белсенділігін арттыру, шығармашылық ойлау арқылы ұжымдық пікір қалыптастыру.
  → Іс-әрекет: сурет салу, талқылау, қорғау.

3. Психологиялық тренинг “Жоқ деп айтуға үйрен!”

• Нұсқаулық: Психолог түрлі өмірлік жағдаяттарды айтады (мысалы, “Біреу рұқсатсыз суретке түсіргісі келеді”, “Таныс емес адам жеке ақпарат сұрайды”).

• Балалар “жоқ” деп айту, өз шекарасын қорғау жолдарын дауыстап айтады.
  → Іс-әрекет: рөлдік ойын, жағдаят талдау, пікір білдіру.

4. “Сенім жәшігі” таныстырылымы

• Әлеуметтік педагог оқушыларға “сенім жәшігіне” өз сұрақтары мен уайымдарын жасырын түрде жазып тастауға болатынын түсіндіреді.
  → Іс-әрекет: жазбаша кері байланыс беру.

III. Қорытынды кезең (рефлексия)

• “Бақытты бала – қауіпсіз бала” атты бейнеролик көрсетіледі.

• Рефлексия: оқушылар стикерге “Қауіпсіз болу үшін мен не істеймін?” деген сұраққа жауап жазады және плакатқа іледі.

Күтілетін нәтиже:

• Оқушылардың құқықтық және психологиялық сауаттылығы артады.

• Зорлық-зомбылыққа төзбеушілік мәдениеті қалыптасады.

• Балалардың өз-өзіне сенімі мен қорғану дағдылары күшейеді.

• Мектепте қауіпсіз білім беру ортасы нығаяды.

Іс-шара №8. Тәуекел тобындағы оқушыларға жаңа жылдық қолдау (сыйлық, көмек)

Мақсаты: Әлеуметтік аз қамтылған, қиын өмірлік жағдайда жүрген балаларға жаңа жыл қарсаңында моральдық және материалдық қолдау көрсету арқылы мейірім мен қамқорлық сезімін қалыптастыру.

Міндеттері:

1. Тәуекел тобындағы оқушыларды анықтап, оларға қажетті көмекті жоспарлау.

2. Қамқорлық кеңесі мен еріктілерді тарта отырып, сыйлықтар мен қажетті көмек ұйымдастыру.

3. Балаларда сенім, қуаныш және қоғамның қолдауын сезіну дағдысын дамыту.

Қатысушылар: Тәуекел тобындағы оқушылар, еріктілер, ата-аналар, Қамқорлық кеңесі мүшелері
Жауапты: Әлеуметтік педагог, Қамқорлық кеңесі
Өткізу түрі: Әлеуметтік-шығармашылық іс-шара
Өткізу формасы: Қайырымдылық мерекелік кездесу
Өткізу уақыты: Желтоқсан айы
Қажетті құрал-жабдықтар: Сыйлықтар, безендіру материалдары, жаңа жылдық әуендер, тәттілер, флипчарт, фото-буклеттер

ІС-ШАРА БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (Дайындық жұмыстары)

Әлеуметтік педагогтың іс-әрекеті:

• Мектеп әкімшілігі мен Қамқорлық кеңесімен бірлесіп, көмек қажет ететін оқушылар тізімін жасайды.

• Сынып жетекшілерінен ұсыныстар мен мәліметтер жинайды.

• Еріктілер тобын құрып, сыйлық жинау акциясын ұйымдастырады (“Мейірімді қолдар”).

• Шақырылған қатысушылар мен демеушілер тізімін бекітеді.

Күтілетін нәтиже:
Іс-шараға қажетті материалдық және ұйымдастырушылық база дайындалады.

II. Негізгі кезең (Мерекелік қолдау іс-шарасы)

1. Кіріспе бөлік:

• Әлеуметтік педагогтың құттықтау сөзі: «Жаңа жыл – жаңа үміт пен мейірім мерекесі!»

• Қамқорлық кеңесі төрағасының сөзі – қоғамның балаға деген назарын атап өту.

2. “Мейірім сыйла” акциясы:

• Еріктілер мен қамқорлық кеңесі мүшелері тарапынан балаларға жаңа жылдық сыйлықтар табысталады.

• Әр сыйлыққа жылы тілек жазылған ашық хат қоса беріледі.

3. Психологиялық сергіту тренингі:

• “Жақсы тілек шеңбері” жаттығуы: қатысушылар бір-біріне жылы сөз немесе тілек айтады.

• Мақсаты: позитивті атмосфера қалыптастыру, сенімді қарым-қатынас орнату.

4. Шығармашылық бөлім:

• Балалар қысқа ән айтып, тақпақ, өлең немесе көрініс көрсетеді (“Жаңа жылдық көңіл-күй” мини-концерт).

• Фото-аймақ ұйымдастырылып, есте қаларлық сәттер сақталады.

III. Қорытынды кезең (Рефлексия және бағалау)

Әлеуметтік педагогтың іс-әрекеті:

• Оқушылар мен ата-аналардан кері байланыс алу (“Маған ұнаған сәт” карточкалары арқылы).

• Қамқорлық кеңесімен бірге іс-шараның нәтижесін талдау.

• Сыйлық алған оқушылар мен демеушілерге алғыс хат тапсыру.

Күтілетін нәтиже:

• Әлеуметтік қолдау жүзеге асады.

• Балалар жаңа жылдық мерекеден қуаныш, қамқорлық және сенім сезімін алады.

• Мектеп пен отбасы арасындағы ынтымақтастық нығаяды.

Қорытынды нәтиже:

• Тәуекел тобындағы оқушыларға материалдық және моральдық көмек көрсетілді.

• Олардың әлеуметтік бейімделуі мен эмоционалдық жағдайы жақсарды.

• Мектеп қауымдастығында қайырымдылық пен мейірім мәдениеті дамыды.

Іс-шара №9. 1-жартыжылдық қорытындысын шығару, есеп беру

Мақсаты: Тәуекел тобындағы оқушылармен, ата-аналармен және педагогикалық ұжыммен жүргізілген әлеуметтік-педагогикалық жұмыстың нәтижелерін талдау, алдағы жартыжылдыққа бағыттар айқындау.
Міндеттері:

1. Әлеуметтік жұмыс барысындағы жетістіктер мен проблемаларды анықтау.

2. Мониторинг нәтижелерін сараптау және қорытынды шығару.

3. Алдағы кезеңге түзету және жетілдіру шараларын ұсыну.

Қатысушылар: Әлеуметтік педагог, психолог, сынып жетекшілер, әкімшілік
Жауаптылар: Әлеуметтік педагог, әкімшілік
Өткізу формасы: Талдамалы есеп беру отырысы
Қажетті құралдар: Мониторинг кестелері, аналитикалық диаграммалар, слайд-презентация, кері байланыс парақтары

ІС-ШАРА БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі

Іс-әрекет:

• Қатысушыларды қарсы алу, іс-шараның мақсатын таныстыру.

• Алдыңғы кезеңдегі әлеуметтік-психологиялық жұмыстар бойынша қысқаша шолу жасау.

• Топқа бөлініп, “Жетістік пен қиындық картасы” әдісімен алғашқы талдау жүргізу.

Мақсаты: Қатысушыларды белсенді талдауға тарту, атмосфера орнату.

II. Негізгі бөлім – Талдау және мониторинг нәтижелерін ұсыну

1. Әлеуметтік мониторинг нәтижелерін таныстыру

   • Іс-әрекет: Әлеуметтік педагог PowerPoint презентация арқылы тәуекел тобындағы оқушылар саны, әлеуметтік жағдайы, көмек түрлері, эмоционалдық-психологиялық ахуал бойынша деректерді ұсынады.

   • Көрнекілік: Диаграмма, пайыздық кесте.

   • Талқылау сұрақтары:

     • Қай бағытта ілгерілеу бар?

     • Қай бағытта қиындық байқалады?

2. Психологтың қорытынды есебі

   • Іс-әрекет: Психолог топтық және жеке коррекциялық жұмыстар нәтижесін баяндап, динамикалық өзгерістерді түсіндіреді.

   • Құрал: Бағалау парақтары, диагностика нәтижелері.

3. Ата-аналармен және педагогтармен өзара байланыс нәтижесі

   • Іс-әрекет: Әлеуметтік педагог ата-аналармен өткізілген жиналыстар, кеңестер және әлеуметтік жобалар бойынша есеп береді.

   • “Жетістік сатысы” интерактиві: қатысушылар әр бағыт бойынша жетістіктер мен ұсыныстарды стикерлерге жазып, плакатқа орналастырады.

III. Қорытынды кезең – Талдау және алдағы жоспар

Іс-әрекет:

• Топтық жұмыс: “Келесі жартыжылдыққа ұсыныстар” (миға шабуыл әдісі).

• Әлеуметтік педагог алдағы жоспардың негізгі бағыттарын ұсынады:

  1. Тәуекел тобымен жүйелі жеке жұмыс.

  2. Отбасымен серіктестік бағдарламасын кеңейту.

  3. Оқушылардың психологиялық тұрақтылығын арттыру бойынша жаңа тренингтер енгізу.

• “Кері байланыс шеңбері” әдісі арқылы әр қатысушы өз әсері мен ұсынысын айтады.

ҚОРЫТЫНДЫ

• Барлық бағыт бойынша мониторинг нәтижелері талданды.

• Әлеуметтік жұмыс тиімділігі бағаланды.

• Жаңа жартыжылдыққа нақты бағыттар белгіленді.

Күтілетін нәтиже:

• Әлеуметтік-педагогикалық жұмыстың тиімділігі мен сапасы айқындалады.

• Әкімшілік пен педагогтар арасында өзара әрекеттестік нығаяды.

• Мониторинг деректері негізінде келесі жартыжылдықтың нақты даму жоспары жасалады.

Іс-шара №10. «Өзін-өзі бағалау және сенім» тренингі

Мақсаты: Оқушылардың өзін-өзі бағалауын қалыптастыру, өз күшіне сенімділігін арттыру және эмоционалдық тұрақтылығын дамыту.
Міндеттері:

1. Оқушылардың өз бойындағы жақсы қасиеттерді көруіне мүмкіндік беру.

2. Өзін және өзгелерді қабылдау мәдениетін қалыптастыру.

3. Сенім мен өзара түсіністік дағдыларын дамыту.

Қатысушылар: 7–9 сынып оқушылары (тәуекел тобы немесе бейімделу кезеңіндегі оқушылар)
Жауапты: Психолог, әлеуметтік педагог
Өткізу түрі: Топтық психологиялық тренинг
Өткізу әдістері: Рефлексия, арт-терапия, пікір алмасу, сенімдік жаттығулар
Құрал-жабдықтар: Плакаттар, түрлі-түсті қағаз, маркерлер, айна, стикерлер, “жүрекше” белгілер

САБАҚ (ІС-ШАРА) БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (3–5 минут)

Мақсаты: Топта жағымды психологиялық атмосфера қалыптастыру.
Іс-әрекеті:

• Психолог “Шаттық шеңбері” ұйымдастырады.

• Әр қатысушы өз есімін айтып, “Мен бүгін өзімді ... сезінемін” деген сөйлемді аяқтайды.
  Күтілетін нәтиже: Топ мүшелері арасында сенім мен эмоционалды байланыс орнайды.

II. Негізгі бөлім (15–25 минут)

1. Жаттығу “Менің күшті жақтарым”

   • Нұсқаулық: Әр қатысушы өз бойындағы үш жақсы қасиетті жазып, оны көршісіне дауыстап айтады.

   • Мақсаты: Өзін тану және бағалау дағдыларын қалыптастыру.

   • Іс-әрекет:

     • Қатысушылар жеке жұмыс жасайды.

     • Топта өз қасиеттерімен бөліседі.

   • Талқылау сұрақтары:

     • “Қай қасиетіңді ерекше бағалайсың?”

     • “Өзіңді мақтау қиын ба?”

   • Күтілетін нәтиже: Оқушылар өз әлеуетін көреді, сенімділік пайда болады.

2. Жаттығу “Сенім айнасы”

   • Нұсқаулық: Қатысушы айнаға қарап, өзіне жылы сөз немесе мадақтау айтады (“Мен мейірімдімін”, “Мен сенімдімін”).

   • Мақсаты: Ішкі позитивті көзқарасты дамыту, өзін қабылдау деңгейін арттыру.

   • Іс-әрекет:

     • Айна арқылы жеке жұмыс;

     • Кейін топтық пікір алмасу.

   • Күтілетін нәтиже: Өзіндік сенім артады, эмоциялық тұрақтылық дамиды.

3. Топтық жаттығу “Сенім көпірі”

   • Нұсқаулық: Топ жұптарға бөлінеді. Бір қатысушы көзін жұмып, екіншісі оны бағыттай отырып “сенім көпірінен” (қолмен белгіленген сызық бойымен) өткізеді.

   • Мақсаты: Бір-біріне сену, өзара жауапкершілік пен қолдау сезімін дамыту.

   • Іс-әрекет:

     • Топ жұптасып жұмыс жасайды.

     • Әр жұп тәжірибе аяқталған соң әсерімен бөліседі.

   • Күтілетін нәтиже: Өзара сенім мен топтық байланыс нығаяды.

III. Қорытынды бөлім (5–10 минут)

• “Жүректен жүрекке” рефлексия жаттығуы: Әр қатысушы шеңбер бойымен “Мен бүгін білдім, менің бойымда...” деп бір сөйлем айтады.

• Қорытынды: Психолог балаларды мадақтап, позитивті энергиямен аяқтайды.

Күтілетін нәтиже:

• Эмоционалдық тұрақтылық дамиды.

• Өзін-өзі бағалау мен сенімділік артады.

• Қатысушылар өз қабілетін тануға, өзгені сыйлауға үйренеді.

• Топтық қарым-қатынас жақсарады.

Іс-шара №11. Буллинг пен кибербуллингтің алдын алу апталығы

Мақсаты:
Оқушылардың буллинг пен кибербуллинг ұғымы туралы түсінігін кеңейту, құрдастар арасында өзара сыйластық пен жауапкершілікті қалыптастыру, ақпараттық мәдениетті дамыту.

Міндеттері:

1. Буллинг пен кибербуллингтің түрлері мен белгілерін түсіндіру.

2. Интернеттегі қауіпсіз мінез-құлық ережелерін үйрету.

3. Оқушылардың өзара сыйластық пен эмпатия дағдыларын қалыптастыру.

Қатысушылар: 7–9 сынып оқушылары
Жауаптылар: Психолог, информатика пәні мұғалімі, әлеуметтік педагог
Өткізу түрі: Тренинг, пікірталас, интерактивті ойын
Қажетті құрал-жабдықтар: Мультимедиялық тақта, бейнебаян, стикерлер, плакаттар, флипчарт, интернет ресурстары

САБАҚ / ІС-ШАРА БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (3–5 мин.)

• Психологиялық ахуал:
  “Қолдау шеңбері” жаттығуы. Оқушылар шеңберге тұрып, бір-біріне жылы сөз немесе комплимент айтады.
  Мақсаты: сенім мен достық атмосферасын қалыптастыру.

II. Негізгі бөлім (20–25 мин.)

1. Ақпараттық бөлім “Буллинг дегеніміз не?”

• Психолог қысқаша түсініктеме береді: буллинг, моббинг, кибербуллинг ұғымдары, себептері мен салдары туралы бейнеролик көрсетіледі.

• Оқушылар “мен көрдім – мен сездім – мен ойлаймын” стратегиясы арқылы өз пікірлерін жазады.
  Іс-әрекет: топтық талқылау, постер қорғау.

2. Топтық жұмыс “Қауіпсіз интернет”

• Нұсқаулық: әр топқа жағдаят беріледі.
  Мысалы:

  1. Достар WhatsApp тобында бір оқушыны келемеждеді.

  2. Біреу басқа адамның фотосын интернетке рұқсатсыз салды.

  3. Оқушыға әлеуметтік желіде қорқыту хабарламасы келді.

  4. Біреудің жеке мәліметі жария болды.

• Тапсырма: жағдаятты талдап, дұрыс шешім ұсыну.
  Әдістер: “Case study”, “Миға шабуыл”.
  Дескриптор:

• Оқушы кибербуллингтің түрін анықтайды;

• Қауіпсіз мінез-құлық стратегиясын ұсынады;

• Құрдастарына кеңес береді.

3. Интерактивті жаттығу “STOP буллинг!”

• Әр оқушыға түрлі рөл (жәбірленуші, агрессор, бақылаушы) беріледі.

• Ойын соңында талқылау: “Бұл жағдайда сен не істер едің?”, “Қалай көмектесуге болады?”.
  Мақсаты: Эмпатия мен жауапкершілік сезімін дамыту.

III. Қорытынды бөлім (10 мин.)

1. Рефлексия “Мен нені түсіндім?”

• Стикерлерге оқушылар сабақтан алған әсерін жазады:
  “Мен білдім...”, “Мен енді жасаймын...”, “Мен басқаларға кеңес беремін...”.
  Стикерлер “Қауіпсіз интернет” плакатына жапсырылады.

2. Қорытынды сөз:

• Психолог “Кибермәдениет ережелері” еске салады:

  1. Құрдастарыңды сыйла.

  2. Құпия сөзді ешкімге берме.

  3. Рұқсатсыз сурет, видео таратпа.

  4. Агрессияға агрессиямен жауап берме.

  5. Көмек сұрауға ұялма.

Күтілетін нәтиже:

• Оқушылар буллинг пен кибербуллингтің алдын алу жолдарын меңгереді.

• Ақпараттық мәдениеті мен интернет қауіпсіздігі туралы түсінігі артады.

• Құрдастар арасындағы өзара сыйластық пен жауапкершілік қалыптасады.

Іс-шара №12. «Жақсылық жаса» волонтерлік жоба

Мақсаты: Оқушылардың мейірімділік, жанашырлық, жауапкершілік сезімдерін дамыту; қоғамға пайдалы іс атқаруға баулу.
Міндеттері:

1. Еріктілік қызметтің мәнін түсіндіру.

2. Қоғамдық белсенділікті арттыру, өз үлесін қосуға ынталандыру.

3. Мейірімділік пен өзара көмек көрсету мәдениетін қалыптастыру.

Қатысушылар: 7–11 сынып оқушылары (еріктілер клубы мүшелері)
Жауапты: Әлеуметтік педагог, сынып жетекшілер, еріктілер клубының жетекшісі
Өткізу түрі: Волонтерлік акция (жоба форматы)
Өткізу уақыты: Қараша айы
Орны: Мектеп және жақын орналасқан әлеуметтік мекеме (қарттар үйі, балалар орталығы т.б.)
Қажетті құрал-жабдықтар: Қораптар, азық-түлік пакеттері, құттықтау ашықхаттары, плакаттар, фотоаппарат

ІС-ШАРАНЫҢ БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі

• Әлеуметтік педагогтың іс-әрекеті:

  • Еріктілер тобын құрып, жауаптыларды анықтайды.

  • Волонтерлік жоба жоспарын талқылау отырысын өткізеді.

  • “Жақсылық жасау – өзіңнен басталады” атты мотивациялық видео көрсетеді.

• Оқушылардың іс-әрекеті:

  • Идеялар ұсынады, топтарға бөлінеді.

  • Жоба атауы мен ұранын (слоган) әзірлейді.

• Күтілетін нәтиже: Оқушыларда қызығушылық пен ортақ мақсат қалыптасады.

II. Негізгі бөлім

1. Жаттығу “Жақсылық шеңбері”

   • Нұсқаулық: Әр қатысушы соңғы жасаған жақсы ісін айтып, келесіге “жақсылық тілеу” сөзін арнайды.

   • Мақсаты: Ізгі ой қалыптастыру, эмоционалды байланыс орнату.

   • Күтілетін нәтиже: Оқушылар позитивті энергия алады, ұжымшылдық сезімі артады.

2. Волонтерлік акция “Жылы жүрек”

   • Әлеуметтік педагогтың іс-әрекеті:

     • Әлеуметтік мекемемен байланыс орнатады, қажеттіліктер тізімін анықтайды.

     • Қауіпсіздік және этика ережелерін түсіндіреді.

   • Оқушылардың іс-әрекеті:

     • Жиналған азық-түлік, кітап, киімдерді сұрыптайды.

     • Қарттар мен балаларға арналған мерекелік шағын концерт ұйымдастырады.

   • Күтілетін нәтиже: Қоғамға қызмет етудің маңызын түсінеді, өз үлесін қосады.

3. Арт-терапия “Жақсылық қолтаңбасы”

   • Нұсқаулық: Плакатқа әр қатысушы алақанының ізі мен өз тілегін жазады (“Бүгін мен не істедім?”).

   • Мақсаты: Жасаған ісін сезіну, өзіндік рефлексия.

   • Күтілетін нәтиже: Жеке жауапкершілік пен өзіндік бағалау қалыптасады.

III. Қорытынды кезең

• Рефлексия: “Жақсылық жасау не береді?” тақырыбында пікір алмасу.

• Қорытынды: Әлеуметтік педагог қорытынды сөз айтып, белсенді еріктілерді марапаттайды.

• Фотоесеп пен бейнебаян: мектеп сайтында жарияланады.

Күтілетін нәтиже:

• Қоғамдық белсенділік артады.

• Оқушыларда жауапкершілік, мейірімділік, қамқорлық қасиеттері қалыптасады.

• Волонтерлік мәдениет пен әлеуметтік жауаптылық дамиды.

Іс-шара №13. «Мен және менің отбасым» сурет көрмесі

Мақсаты: Оқушылардың отбасына деген сүйіспеншілігін, отбасы құндылығын, сыйластық пен қамқорлық сезімін арттыру.
Міндеттері:

1. Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.

2. Отбасы мүшелеріне деген мейірім мен құрметті қалыптастыру.

3. Отбасының қоғамдағы рөлін түсіндіру және ұжымдық рухты нығайту.

Қатысушылар: 5–9 сынып оқушылары
Жауаптылар: Әлеуметтік педагог, бейнелеу өнері мұғалімі, сынып жетекшілер
Өткізу түрі: Көрме-сабақ, шығармашылық іс-шара
Өткізу форматы: Топтық және жеке жұмыс
Өткізу орны: Мектеп дәлізі немесе көрме залы
Қажетті құрал-жабдықтар: Альбом қағаздары, бояулар, түрлі-түсті қарындаштар, сурет қыстырғыштар, ватман, плакаттар, отбасы фотолары, көрме стендтері

ІС-ШАРАНЫҢ БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (5 минут)

• Қатысушыларды қарсы алу, көрме тақырыбымен таныстыру.

• Шаттық шеңбері: «Менің отбасым – менің тірегім» (әр оқушы өз отбасын сипаттайтын бір жылы сөз айтады).

• Мақсаты: жылы атмосфера орнатып, балалардың назарын отбасылық құндылыққа аудару.

II. Негізгі бөлім (20 минут)

1. Тақырыптық әңгіме:

• Әлеуметтік педагог қысқаша түсінік береді: «Отбасы – әр адамның өміріндегі ең басты мектеп. Отбасыда біз мейірім мен қамқорлықты, сүйіспеншілік пен жауапкершілікті үйренеміз».

2. Шығармашылық іс-әрекет:

• Жаттығу: «Менің отбасым суретте»

  • Нұсқаулық: Оқушылар өз отбасын сурет арқылы бейнелейді (ата-анасы, бауырлары, үйдегі сүйікті сәт).

  • Мұғалімнің іс-әрекеті: Бейнелеу мұғалімі сурет салу техникасы бойынша бағыт береді.

  • Әлеуметтік педагогтың іс-әрекеті: Балалармен жеке сөйлесіп, отбасы туралы жылы естеліктерін бөлісуге ынталандырады.

  • Күтілетін әрекет: Балалар отбасы туралы позитивті ойларын бейнелейді, сезімдерін білдіреді.

3. Көрмені ұйымдастыру:

• Дайын суреттер тақтаға немесе көрме бұрышына ілінеді.

• Әр оқушы өз жұмысын таныстырады: «Менің суретім нені білдіреді?»

• Қатысушылар суреттерге жылы пікір білдіреді («маған бұл суреттегі мейірім ұнайды», «отбасыдағы бірлік көрініп тұр»).

III. Қорытынды кезең (10 минут)

1. Рефлексия:

• «Жүректен жүрекке» әдісі: әр оқушы отбасына арнаған жылы тілегін айтады.

• «Бақытты отбасы» плакатына стикер жабыстырады (әр стикерде бір сөз: махаббат, қамқорлық, қолдау, сенім, сыйластық).

2. Қорытынды сөз:

• Әлеуметтік педагог: «Бүгін біз отбасы – әрқайсымыз үшін қуаныш пен мейірімнің бастауы екенін тағы бір рет түсіндік».

Күтілетін нәтиже:

• Оқушыларда отбасы құндылығын түсіну қалыптасады.

• Шығармашылық қабілеттері артады.

• Эмоциялық жылы байланыс пен өзара сыйластық дамиды.

Іс-шара №14. Ата-аналарға арналған вебинар: «Жасөспіріммен тіл табысу»

Мақсаты: Ата-аналардың жасөспірім баламен қарым-қатынас мәдениетін дамыту, өзара түсіністік пен сенімге негізделген отбасылық қатынасты нығайту.
Міндеттері:

1. Ата-аналардың жасөспірімдердің психологиялық ерекшеліктері туралы түсініктерін кеңейту.

2. Қарым-қатынас дағдыларын дамыту, эмоционалды байланысты күшейту.

3. Конфликт жағдайларын шешудің тиімді тәсілдерін көрсету.

Қатысушылар: Ата-аналар (жасөспірімдердің ата-аналары)
Жауапты: Психолог, әлеуметтік педагог
Өткізу түрі: Вебинар-тренинг
Форматы: Онлайн (Zoom / Teams платформасы)
Ұзақтығы: 40–50 минут
Қажетті құрал-жабдықтар: Презентация, бейнеролик, чат сұрақтары, пікір жазу стикерлері, онлайн сауалнама (Google form)

ІС-ШАРАНЫҢ БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Іс-әрекет:

• Қатысушылармен сәлемдесу, вебинар ережесін таныстыру.

• Психологиялық жылыту жаттығуы: «Балаңыздың үш жақсы қасиетін атаңыз» (ата-аналар чатқа жазады).
  Мақсаты: Позитивті атмосфера орнату және ата-аналардың назарын өз балаларының жақсы жақтарына аудару.

II. Негізгі бөлім (30 мин)

1. Теориялық бөлім (10 мин)

Іс-әрекет:

• Психологтың қысқаша таныстырылымы: «Жасөспірім кезеңінің психологиялық ерекшеліктері»

• Слайдтарда: эмоционалды тұрақсыздық, өзін-өзі іздеу, ересектікке ұмтылу сияқты негізгі сипаттар көрсетіледі.
  Мақсаты: Ата-аналарға баланың мінез-құлқындағы өзгерістердің табиғи екенін түсіндіру.

2. Интерактивті бөлім (15 мин)

Жаттығу 1: «Диалог құрудың 5 тәсілі»
Нұсқаулық: Психолог ата-аналарға 5 түрлі жағдаят береді (мысалы, “Бала үй тапсырмасын орындаудан бас тартты”).
Ата-аналар өз жауап нұсқаларын чатқа жазады.
Талқылау: Қай жауап тиімді болды? Неліктен?
Мақсаты: Ата-аналарды белсенді тыңдау, сынсыз сөйлесу тәсілдеріне үйрету.

Жаттығу 2: «Мен сені түсінемін»
Нұсқаулық: Әр ата-ана өз баласына жиі айтатын бір сөйлемді (мысалы, “Сен неге үнемі телефондасың?”) жазып, оны “түсіну тілінде” қайта құрастырады (“Мен сенімен көбірек сөйлескім келеді”).
Күтілетін нәтиже: Ата-аналар «айыптау» емес, «сезім мен түсінік» тілі арқылы сөйлесуді үйренеді.

3. Пікір алмасу және рефлексия (5 мин)

Іс-әрекет:

• Қатысушылардан кері байланыс алу: “Бүгін мен нені түсіндім?”, “Үйде нені өзгерткім келеді?”

• Онлайн сауалнама (Google Form) арқылы вебинардың әсері бағаланады.

III. Қорытынды бөлім (5 мин)

Іс-әрекет:

• Психологтың қорытынды сөзі: ата-аналарға қолдау білдіру, балаға сенім білдірудің рөлі туралы қысқаша мотивациялық бейнежолдау көрсету.

• Үй тапсырмасы ретінде: “Кешкі отбасылық әңгіме дәстүрін бастау” ұсынылады.

Күтілетін нәтиже:

• Ата-ана мен бала арасындағы өзара түсіністік нығаяды.

• Ата-аналардың эмоционалды қолдау көрсету дағдылары дамиды.

• Отбасылық қарым-қатынас мәдениеті жоғарылайды.

Қорытынды:

Вебинар нәтижесінде ата-аналар жасөспірімдермен қарым-қатынас орнатудың тиімді психологиялық тәсілдерін меңгеріп, өз балаларының тұлғалық дамуына қолдау көрсетуге дайын болады.

Іс-шара №15. Қиын өмірлік жағдайда жүрген оқушылармен коррекциялық жұмыс

Мақсаты: Қиын өмірлік жағдайда жүрген оқушылардың әлеуметтік бейімделуін арттыру, өз-өзіне сенімділік пен эмоционалды тұрақтылық қалыптастыру.
Міндеттері:

1. Әлеуметтік бейімделу дағдыларын қалыптастыру.

2. Оқушылардың өз тұлғалық әлеуетін ашу және сенімділігін дамыту.

3. Эмоционалды кернеуді төмендетіп, позитивті қарым-қатынас орнатуға ықпал ету.

Өткізу түрі: Коррекциялық тренинг
Өткізу формасы: Топтық жұмыс
Қатысушылар: Тәуекел тобындағы оқушылар
Жауапты тұлға: Психолог, әлеуметтік педагог
Қажетті құрал-жабдықтар: Түрлі-түсті қағаздар, маркерлер, плакат, эмоция суреттері, “сенім шеңбері” стикерлері.

ІС-ШАРА БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (5 минут)

Мақсаты: Топта жылы психологиялық ахуал орнату.
Іс-әрекет:

• Жаттығу “Шаттық шеңбері” – қатысушылар шеңбер құрып, бір-біріне жылы тілек айтады.

• Психологтың кіріспе сөзі: “Бүгін біз өзімізді жақсырақ тануға, сенімді болуға және бір-бірімізді қолдауға үйренеміз.”

II. Негізгі бөлім (25 минут)

1. Жаттығу “Менің күшті жақтарым” (10 минут)

   • Мақсаты: Өзін-өзі бағалауды арттыру, тұлғалық қасиеттерді тану.

   • Іс-әрекет: Әр оқушы өз бойындағы үш жақсы қасиетті түрлі-түсті қағазға жазады. Кейін оларды плакатқа жапсырып, бірге оқиды.

   • Талқылау: “Басқалар сенің қандай қасиеттеріңді байқайды деп ойлайсың?”

   • Нәтиже: Оқушы өз әлеуетін түсінеді, сенім артады.

2. Жаттығу “Сенім көпірі” (10 минут)

   • Мақсаты: Өзара сенімділік пен қолдау сезімін дамыту.

   • Іс-әрекет: Оқушылар жұптасып, біреуі көзін жұмып, екіншісі оны қолынан ұстап бағыттайды.

   • Талқылау: “Сенуге қиын болды ма?”, “Сенім не үшін маңызды?”

   • Нәтиже: Топтық өзара сенім нығаяды.

3. Арт-терапия “Менің көңіл-күйімнің түсі” (5 минут)

   • Мақсаты: Эмоцияны бейнелеу және ішкі күйді жеңілдету.

   • Іс-әрекет: Оқушылар түрлі түстер арқылы өз көңіл-күйін салып, суреттерін түсіндіреді.

   • Нәтиже: Эмоциялық шиеленіс төмендейді, өзін-өзі түсіну қалыптасады.

III. Қорытынды кезең (10 минут)

Жаттығу “Жүректен жүрекке”

• Әр қатысушы стикерге бір жақсы тілек жазып, ортадағы плакатқа жапсырады.

• Психологтың қорытынды сөзі: “Әрқайсыңның жүрегіңде мейірім мен сенім бар. Сол сенім сенің өміріңді жақсы жаққа өзгертеді.”

Күтілетін нәтиже:

• Қиын өмірлік жағдайда жүрген оқушылардың әлеуметтік бейімделу деңгейі артады.

• Өз-өзіне деген сенім қалыптасады.

• Эмоциялық тұрақтылық пен қарым-қатынас мәдениеті дамиды.

Іс-шара №16. «Қауіпсіз интернет» онлайн-акциясы

Мақсаты: Оқушылардың интернетті қауіпсіз пайдалану мәдениетін қалыптастыру, киберқауіпсіздік негіздері жөнінде түсініктерін кеңейту.
Міндеттері:

1. Интернеттегі қауіптер мен кибербуллинг түрлерін түсіндіру.

2. Онлайн кеңістіктегі жеке деректерді қорғау дағдыларын қалыптастыру.

3. Ақпараттық сауаттылық пен сыни ойлауды дамыту.

Қатысушылар: 7–11 сынып оқушылары
Жауаптылар: Әлеуметтік педагог, информатика пәнінің мұғалімі
Өткізу формасы: Онлайн акция, интерактивті тапсырмалармен
Өткізу түрі: Танымдық-тәрбиелік іс-шара
Құрал-жабдықтар: Интерактивті тақта немесе Zoom/Meet платформасы, презентация, бейнероликтер, Google Form викторинасы, “Қауіпсіз интернет ережелері” буклеті

ІС-ШАРАНЫҢ БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (3–5 минут)

Іс-әрекет:

• Әлеуметтік педагог оқушылармен амандасып, акцияның мақсатын түсіндіреді.

• “Интернет менің өмірімде” атты шағын пікір алмасу ұйымдастырылады.
  Мақсаты: оқушылардың назарын интернет тақырыбына бағыттау, ой қозғау.
  Нәтиже: оқушылар өз тәжірибесін бөлісіп, сабаққа белсенді қатысуға ынталанады.

II. Негізгі бөлім (20–25 минут)

1-іс-әрекет. Миға шабуыл:

• Сұрақтар:

  • “Интернет бізге не береді?”

  • “Қандай қауіптері бар?”

  • “Жеке ақпарат дегеніміз не?”

• Оқушылар жауаптарын Padlet немесе Jamboard-та жазып бөліседі.
  Нәтиже: Интернеттің пайдалы және зиянды жақтарын ажырата алады.

2-іс-әрекет. Бейнематериал қарау:

• Тақырыбы: «Қауіпсіз интернет ережелері» (БҒМ және UNICEF бейнеролигі)

• Талқылау: “Қай ереже сіз үшін маңызды болды?”
  Нәтиже: Киберқауіпсіздік ережелерін түсінеді және өмірде қолдану жолдарын айтады.

3-іс-әрекет. Топтық жұмыс – “Киберқауіпсіздік кодексі”

• Әр топ өз ережесін құрастырып, плакатқа немесе онлайн ортада жазып қорғайды.

• Үлгі:

  • “Бейтаныс адамдарға жеке ақпарат берме.”

  • “Сенімсіз сілтемелерді ашпа.”

  • “Қорлайтын пікір жазба.”
    Нәтиже: Оқушылар ұжымдық жауапкершілікті түсінеді, өз “қауіпсіздік кодексін” құрастырады.

4-іс-әрекет. Онлайн-викторина (Google Form немесе Kahoot)

• 10 сұрақ: пароль қауіпсіздігі, фишинг, әлеуметтік желілердегі мінез-құлық нормалары.
  Нәтиже: Оқушылардың білім деңгейі тексеріледі, интерактивті қызығушылық оянады.

III. Қорытынды кезең (5–7 минут)

Іс-әрекет:

• Әлеуметтік педагог пен мұғалім акцияны қорытындылап, “Қауіпсіз интернет – сенің таңдауың!” деген ұранмен бейнеролик дайындауға ұсыныс жасайды.

• Рефлексия: “Бүгін мен білдім…”, “Мен енді интернетті қалай қолданамын?” деген сөйлемдерді аяқтау.

Күтілетін нәтиже:

• Оқушылар интернеттегі киберқауіптерді таниды.

• Жеке ақпаратты қорғау ережелерін меңгереді.

• Онлайн этиканы сақтауға дағдыланады.

• Киберқауіпсіздік мәдениеті артады.

Іс-шара №17. «Бақытты бала – болашақ азамат» әлеуметтік форум

Мақсаты: Оқушылардың азаматтық белсенділігін арттыру, тұлғалық жауапкершілікті дамыту және әлеуметтік ортада өзін-өзі көрсетуге жағдай жасау.

Міндеттері:

1. Балалардың өз құқықтары мен міндеттерін тануына мүмкіндік жасау;

2. Азаматтық сана мен әлеуметтік жауапкершілікті қалыптастыру;

3. Қоғам мен отбасы арасындағы серіктестікті нығайту.

Қатысушылар: Оқушылар, ата-аналар, әкімшілік, әлеуметтік педагог, психолог
Өткізу түрі: Әлеуметтік форум, пікірталас, шығармашылық алаң
Жауаптылар: Әлеуметтік педагог, мектеп әкімшілігі, сынып жетекшілер
Қажетті құрал-жабдықтар: Интерактивті тақта, бейнематериалдар, плакаттар, микрофон, “пікір бұрышы”, “тілек ағашы”, стикерлер

ІС-ШАРА БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (5 мин)

Мақсаты: Қатысушыларды жылы ортаға енгізу, форумның маңызын түсіндіру.
Іс-әрекет:

• Әлеуметтік педагог қатысушыларды қарсы алып, форум тақырыбын таныстырады.

• “Бақытты бала – болашақ азамат” ұранымен ашылу сәті өтеді.

• “Жылы лебіз” жаттығуы: әр ата-ана мен оқушы бір-біріне жылы тілек айтады.

II. Негізгі бөлім (20 мин)

Мақсаты: Азаматтық жауапкершілік пен бақытты балалық шақ ұғымдарын талқылау.
Іс-әрекет кезеңдері:

1. Мектеп әкімшілігінің сөзі:

   • Балаға қоғамдағы қолдау мен мектептің рөлі туралы баяндама.

2. Оқушылар презентациясы:

   • Тақырып: “Менің елімнің болашағы – мен!”

   • 3–4 оқушы өз шығармашылық көзқарастарын (эссе, бейнеролик, сурет, постер) ұсынады.

3. Пікірталас алаңы “Бақыт деген не?”

   • Әлеуметтік педагог модератор ретінде қатысады.

   • Топтарға сұрақтар:

     • Бақытты бала болу үшін не қажет?

     • Азамат болудың белгілері қандай?

   • Топтық жұмыс нәтижесінде әр топ “Бақыт формуласы” плакатын дайындайды.

4. “Менің азаматтық үндеуім” жаттығуы

   • Әр оқушы “Мен өз елім үшін...” деп басталатын сөйлеммен өз үлесін айтады.

   • Нәтижесінде “Азаматтық жауапкершілік панелі” жасалады.

III. Қорытынды кезең (10 мин)

Мақсаты: Қорытынды шығару, кері байланыс алу.
Іс-әрекет:

• “Тілек ағашы”: қатысушылар форумнан алған әсері мен тілегін жазады.

• Әлеуметтік педагог қорытынды сөз сөйлейді, оқушыларды белсенділігі үшін мадақтайды.

• Форум соңында “Бақытты балалық – жарқын болашақ!” атты ұжымдық фото жасалады.

Күтілетін нәтиже:

• Оқушылардың азаматтық белсенділігі мен әлеуметтік жауапкершілігі артады.

• Мектеп пен отбасы арасындағы серіктестік нығаяды.

• Балалардың қоғамға пайдалы болуға деген ұмтылысы күшейеді.

• Форум нәтижесінде “Бақыт формуласы” және “Азаматтық үндеу” топтық өнімдері жасалады.

Іс-шара №18. Оқу жылының қорытынды есебін дайындау, талдау

Мақсаты: Әлеуметтік педагогтың жыл бойғы жұмысының нәтижелерін сараптау арқылы оқушылармен, ата-аналармен және педагогтармен жүргізілген әлеуметтік-психологиялық қызметтің тиімділігін анықтау.

Міндеттері:

1. Жыл бойы атқарылған әлеуметтік-педагогикалық іс-шаралар нәтижесін жинақтау.

2. Тәуекел тобына, аз қамтылған және ерекше жағдайдағы балалармен жүргізілген жұмыстарды талдау.

3. Алдағы оқу жылына арналған басым бағыттарды айқындау.

Жауаптылар: Директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары, әлеуметтік педагог, психолог.
Өткізу түрі: Талдау-семинар, презентация, пікір алмасу отырысы.
Қатысушылар: Әлеуметтік педагогтар, сынып жетекшілер, педагог-психолог, әкімшілік мүшелері.
Қажетті құрал-жабдықтар: Компьютер, слайд-презентация, есеп формалары, аналитикалық диаграммалар, кері байланыс парақтары.

САБАҚ (ІС-ШАРА) БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (5 мин.)

Іс-әрекет:

• Қатысушыларды қарсы алу.

• Күн тәртібімен және іс-шараның мақсатымен таныстыру.

• “Жыл бойғы жетістік бір сөзімен” — қысқа рефлексия (әр қатысушы бір сөзбен өз жетістігін айтады).
  Мақсаты: Позитивті көңіл күй қалыптастыру, талдау жұмысына назар аударту.

II. Негізгі бөлім (35 мин.)

1. Ақпараттық шолу:

• Әлеуметтік педагог жылдық есептің құрылымын таныстырады (кестелер, диаграммалар, статистикалық мәліметтер).
  Іс-әрекет:

  • “Оқушылардың әлеуметтік картасы” бойынша жылдық өзгерістерді талдау.

  • “Тәуекел тобы”, “Жетім және қамқоршылықтағы балалар”, “Аз қамтылған отбасы балалары” бойынша деректерді салыстыру.
    Мақсаты: Қызмет тиімділігін дәлелдейтін деректермен бөлісу.

2. Топтық талдау:

• Қатысушылар 3 топқа бөлінеді:

  1. Оқушылармен жұмыс бағыттары

  2. Ата-аналармен жұмыс тиімділігі

  3. Мектеп және қоғам серіктестігі
     Іс-әрекет: Әр топ өз бағыты бойынша SWOT-талдау жасайды (күшті, әлсіз, мүмкіндік, қауіп факторлары).
     Мақсаты: Әлеуметтік жұмыстың сапасын бағалау және даму нүктелерін анықтау.

3. Талқылау және ұсыну:

• Әр топ өз талдау нәтижесін слайд немесе постер түрінде қорғайды.

• Қатысушылар пікір алмасып, ұсыныстар айтады.
  Іс-әрекет: Ұсыныстар парағын толтыру (“Келесі жылы нені жақсартамыз?”).

III. Қорытынды кезең (10 мин.)

Іс-әрекет:

• Қорытынды сөз: директор орынбасары мен әлеуметтік педагог қатысушылардың жұмысына баға береді.

• Кері байланыс: “3 сөйлеммен әсерім” әдісі (әр қатысушы іс-шара туралы ойын 3 сөйлеммен айтады).

Мақсаты: Іс-шара нәтижесін бекіту, болашаққа бағдар құру.

Күтілетін нәтиже:

• Әлеуметтік-педагогикалық қызметтің тиімділігі анықталады.

• Келесі оқу жылына арналған мақсаттар мен жоспарлар нақтыланады.

• Әр қатысушы өзінің кәсіби өсу нүктелерін айқындайды.

• Мектеп ұжымының әлеуметтік-психологиялық ахуалына сапалы талдау жүргізіледі.

Іс-шара №19. Жазғы лагерьде профилактикалық және ойын-тренингтік жұмыстар

Мақсаты: Балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және әлеуметтік белсенділігін дамыту, топтық бірлікті нығайту.
Міндеттері:

1. Балалардың өзара қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру.

2. Қауіпсіз мінез-құлық ережелерін үйрету.

3. Эмоциялық ахуалды жақсарту және белсенді демалысты ұйымдастыру.

Қатысушылар: Лагерь тәрбиеленушілері
Жауаптылар: Тәрбиешілер, әлеуметтік педагог, медицина қызметкері
Өткізу түрі: Ойын-тренингтік сабақ
Өткізу формасы: Топтық жұмыс
Құрал-жабдықтар: Плакаттар, бояулар, шарлар, карточкалар, ватман, маркерлер

САБАҚ БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі (Психологиялық дайындық)

• Жаттығу «Күн шуағы»
  Нұсқаулық: Балалар шеңберге тұрып, бір-біріне доп лақтырып, жылы сөз немесе тілек айтады.
  Мақсаты: Позитивті көңіл күй орнату, сенім атмосферасын қалыптастыру.

II. Негізгі бөлім (Профилактикалық және ойын-тренингтік жұмыс)

1. Жаттығу «Қауіпсіздік аралы»
   Нұсқаулық: Топтарға “қауіпсіз” және “қауіпті” жағдайларды сипаттайтын суреттер беріледі. Балалар олардың дұрыс шешімін табады және өз ойларын дәлелдейді.
   Мақсаты: Балалардың қауіпсіздік мәдениетін қалыптастыру.
   Күтілетін нәтиже: Қауіпсіз мінез-құлықтың негізгі қағидаларын меңгереді.

2. Топтық ойын «Бірлік шеңбері»
   Нұсқаулық: Қатысушылар қол ұстасып, ортақ тапсырманы орындау үшін бір-бірін қолдауы тиіс.
   Мақсаты: Ынтымақтастық пен сенімді қарым-қатынас орнату.
   Күтілетін нәтиже: Топтық бірлік күшейеді, өзара көмек дағдысы дамиды.

3. Тренинг «Мен және менің эмоциям»
   Нұсқаулық: Балалар өз көңіл-күйін бейнелейтін түсті таңдап, сурет салады немесе бейнелі түрде сипаттайды.
   Мақсаты: Эмоциялық өзін-өзі реттеу қабілетін дамыту.
   Күтілетін нәтиже: Эмоцияларын дұрыс білдіру және басқару дағдылары қалыптасады.

4. Сергіту сәті «Қозғалыстағы қуаныш»
   Нұсқаулық: Музыкамен бірге балалар қозғалыс ойындарын орындайды («Кім жылдам?», «Қай топ шапшаң?»).
   Мақсаты: Белсенді демалыс пен көңіл-күйді көтеру.

III. Қорытынды кезең (Рефлексия)

• Жаттығу «Жүрекше тілегі»
  Нұсқаулық: Әр бала қағаз жүрекшеге лагерьдегі бүгінгі іс-шарадан алған әсерін немесе тілегін жазады.
  Мақсаты: Іс-шарадан алған әсерін бекіту, позитивті ой тудыру.

Күтілетін нәтиже:

• Балалардың қауіпсіздік дағдылары мен әлеуметтік белсенділігі артады.

• Эмоциялық тұрақтылық қалыптасады.

• Топ ішінде өзара түсіністік пен қолдау мәдениеті дамиды.

Іс-шара №20. Келесі оқу жылына арналған әлеуметтік карта мен жоспарды жаңарту

Мақсаты:
Мектептің әлеуметтік-педагогикалық бағытын жаңа оқу жылына бейімдеу, оқушылардың әлеуметтік жағдайына талдау жасап, тәуекел тобын дер кезінде анықтау.

Міндеттері:

1. Қазіргі оқу жылындағы әлеуметтік жұмыс нәтижелерін талдау.

2. Әлеуметтік карта мен деректер базасын жаңарту.

3. Тәуекел тобы мен қолдау қажет оқушыларды анықтау.

4. Жаңа оқу жылына арналған әлеуметтік-педагогикалық іс-шаралар жоспарын бекіту.

Қатысушылар: Әлеуметтік педагог, сынып жетекшілер, педагогикалық кеңес мүшелері
Жауапты: Әлеуметтік педагог
Өткізу түрі: Педагогикалық кеңес, талдау және жобалау отырысы
Өткізу формасы: Ұжымдық-талдамалық жұмыс
Қажетті құрал-жабдықтар: Оқушылар тізімі, әлеуметтік карталар, мониторинг кестесі, талдау диаграммалары, флипчарт, маркерлер

ІС-ШАРА БАРЫСЫ

I. Ұйымдастыру кезеңі

• Қатысушылармен амандасу, мақсатты түсіндіру.

• “Бүгінгі отырыстың басты сұрағы: жаңа оқу жылына әлеуметтік бейімделуді қалай жақсартамыз?” деген рефлексиялық сұрақ қойылады.

• Алдыңғы кезеңнің қысқаша қорытындысы жасалады.

II. Негізгі бөлім

1. Талдау және мониторинг

   • Әлеуметтік педагог өткен оқу жылындағы әлеуметтік-педагогикалық жұмыстың қорытындысын ұсынады (тәуекел тобы динамикасы, ата-аналармен жұмыс нәтижесі, психологиялық ахуал).

   • Диаграмма, кестелер арқылы жетістіктер мен шешуді қажет ететін мәселелер көрсетіледі.

2. Жаңа оқу жылына бейімдеу кезеңі

   • Әлеуметтік карталар мен оқушылардың жеке деректері жаңартылады.

   • Жаңа тәуекел тобы анықталады (ата-анасы шетелде, толық емес отбасы, аз қамтылғандар және т.б.).

   • “Қолдау қажет бала” картотекасы жаңартылып, санаттар бойынша белгіленеді.

3. Жоспар құру

   • Жаңа оқу жылына арналған әлеуметтік-педагогикалық жоспар жобасы таныстырылады.

   • Топтық жұмыс: әр сынып жетекші өз ұсыныстарын қосады (мысалы, “Қамқорлық сағаты”, “Отбасылық кеңес”, “Мейірім бұрышы” т.б.).

   • Педагогикалық кеңесте келісіліп, бекітуге ұсынылады.

III. Қорытынды кезең

• Қатысушылар “Әлеуметтік-педагогикалық бағытты жетілдіру үшін не қажет?” деген рефлексия сұрағына жауап береді.

• Кеңес шешімі хаттамаланады: әлеуметтік карта мен іс-шара жоспары жаңартылды.

Күтілетін нәтиже:

• Мектептің әлеуметтік картасы жаңартылды.

• Тәуекел тобы мен қолдау қажет оқушылар анықталды.

• Әлеуметтік-педагогикалық бағыт жаңа оқу жылына бейімделді.

• Ұжымдық ынтымақтастық және әлеуметтік жауапкершілік артады.

Қорытынды

Қазіргі мектептегі әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметі — білім беру жүйесінің ажырамас және стратегиялық маңызды бөлігі. Әлеуметтік педагог баланың тұлғалық, рухани және әлеуметтік дамуын қамтамасыз етіп, оны қоғам өміріне бейімдеуде маңызды делдалдық қызмет атқарады. XXI ғасырдағы әлеуметтік орта өзгерістері, ақпараттық технологиялардың жедел дамуы, отбасылық институттағы қиындықтар мен экономикалық теңсіздік — барлығы да мектептегі әлеуметтік қызметтің өзектілігін арттыра түсуде. Сондықтан әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметін ғылыми-әдістемелік тұрғыда ұйымдастыру – білім беру ұйымының тиімді жұмысының басты шарты.

Жүргізілген теориялық және практикалық талдаулар көрсеткендей, әлеуметтік педагог қызметінің мазмұны тек балаларға көмек көрсету шеңберінде шектелмейді. Ол – кешенді жүйе, онда диагностика, профилактика, коррекция, қорғау және үйлестіру бағыттары біріктіріледі. Бұл бағыттардың барлығы бір мақсатқа — оқушының әлеуметтік саулығын, тұлғалық тұтастығын және әлеуметтік бейімделу қабілетін қамтамасыз етуге бағытталған.

Әлеуметтік педагог қызметінің тиімділігі, ең алдымен, оның кәсіби құзыреттілігіне, ұйымдастырушылық қабілетіне және тұлғалық сапаларына байланысты. Маман өз жұмысында педагогика, психология, әлеуметтану және құқық ғылымдарының жетістіктерін біріктіре отырып, баланың әлеуметтік проблемаларын кешенді түрде шешеді. Сонымен қатар, гуманистік бағыттылық, эмпатия, коммуникабельділік және жауапкершілік сияқты жеке қасиеттер кәсіби табыстың негізгі көрсеткіштері болып табылады.

Зерттеу барысында анықталғандай, қазіргі мектеп жағдайында әлеуметтік педагог қызметін ұйымдастырудың басты қағидалары мыналар: жүйелілік, кешенділік, жеке тұлғаға бағытталу және серіктестік. Бұл қағидалар әлеуметтік педагогтың тек көмек көрсетуші ғана емес, сонымен бірге педагогикалық үдерістің үйлестірушісі және қоғаммен байланысты нығайтушы тұлға екенін дәлелдейді. Әлеуметтік педагогтің қызметі оқушының мектептегі ғана емес, отбасындағы және қоғамдағы әлеуметтік ортасын зерттеуге, талдауға және оңтайландыруға бағытталады.

Сонымен қатар, қазіргі заманның ерекшелігі — цифрлық педагогика мен инновациялық технологиялардың белсенді енгізілуі. Әлеуметтік педагог онлайн кеңес беру, цифрлық сауалнама, электрондық диагностика сияқты құралдарды қолдана отырып, өзінің жұмысын заманауи деңгейге көтере алады. Google Forms, Padlet, Canva, Zoom секілді цифрлық платформалар әлеуметтік қызметті қашықтан ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бұл әсіресе қазіргідей ақпараттық қоғам жағдайында балалар мен ата-аналарға уақытылы көмек көрсету тұрғысынан өте маңызды.

Мектептегі әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметі балалардың психологиялық және әлеуметтік саулығын қорғаумен қатар, олардың рухани-адамгершілік дамуын да көздейді. Осы бағытта педагог гуманистік тәрбиенің негіздерін ұстана отырып, мейірімділік, толеранттылық, өзара түсіністік пен жауапкершілік құндылықтарын дәріптейді. Бұл қасиеттерді қалыптастыру арқылы ол оқушыларды өз өміріне және қоғамға саналы көзқараспен қарауға үйретеді.

Әлеуметтік педагог қызметінің тағы бір маңызды қыры — профилактикалық және коррекциялық жұмыстар. Мектептегі буллинг, девиантты мінез-құлық, интернет тәуелділік, отбасындағы зорлық-зомбылық сияқты мәселелердің алдын алу әлеуметтік педагогтың жүйелі әрекетін талап етеді. Бұл бағыттағы табысты жұмыс ата-аналармен, психологпен, сынып жетекшілермен және құқық қорғау органдарымен өзара әрекетке негізделеді. Осындай кешенді жұмыстың нәтижесінде оқушылардың мектепке деген қызығушылығы артады, өз-өзіне сенімі нығаяды және ұжымдық мәдениет қалыптасады.

Қазіргі мектептегі әлеуметтік педагог жұмысы тек балалармен шектелмейді, ол ата-аналар қауымдастығымен және әлеуметтік серіктестермен де тығыз байланыста болады. Бұл ынтымақтастық педагогикалық процестің біртұтастығын қамтамасыз етеді және баланың даму ортасын қолайлы етуге мүмкіндік береді. Ата-аналарға арналған семинарлар, вебинарлар мен кеңестер олардың педагогикалық мәдениетін арттыруға, бала тәрбиесіндегі жауапкершілігін күшейтуге ықпал етеді.

Жылдық жоспар мен қосымшаларда көрсетілгендей, әлеуметтік педагогтің қызметін ұйымдастыру жүйелі сипатқа ие болуы қажет: диагностикалық жұмыстардан бастап, мониторинг пен талдау, есеп беру және жоспарлауға дейінгі кезеңдер нақты құрылымда іске асырылады. Мұндай жүйелілік педагогқа өзінің кәсіби қызметін нақты мақсаттар мен нәтижелерге бағыттауға көмектеседі.

Әлеуметтік педагог қызметінің нәтижелілігі бірнеше көрсеткіштер арқылы анықталады:
– Оқушылардың әлеуметтік бейімделу деңгейінің жоғарылауы;
– Құқық бұзушылық пен тәртіпсіздік фактілерінің азаюы;
– Мектептегі психологиялық ахуалдың тұрақтануы;
– Ата-аналармен өзара әрекеттің нығаюы;
– Балалардың өзін-өзі бағалау және өз мүмкіндігін тану дағдысының артуы.

Бұл көрсеткіштер әлеуметтік-педагогикалық жұмыстың нәтижелі ұйымдастырылғанын және оның мектеп өміріне оң ықпал ететінін дәлелдейді.

Қорытындылай келе, әлеуметтік педагог — қазіргі мектептің рухани тірегі, тәрбиелік жүйенің үйлестірушісі. Оның қызметі – тек көмек көрсету емес, сонымен қатар әр баланың тұлғалық әлеуетін ашу, әлеуметтік әділдік пен адамгершілік құндылықтарын дәріптеу. Әлеуметтік педагогтың кәсіби шеберлігі мен жаңашылдығы – мектептің тәрбиелік жүйесінің тиімділігін арттыратын шешуші факторлардың бірі.

Болашақта әлеуметтік педагог қызметін жетілдіру бағытында келесі ұсыныстарды атап өтуге болады:

1. Әлеуметтік педагогтер үшін цифрлық сауаттылық пен онлайн-психологиялық қолдау курстарын ұйымдастыру;

2. Әлеуметтік қызметтің нәтижелерін бағалау үшін бірыңғай ұлттық мониторинг жүйесін енгізу;

3. Ата-аналар мен педагогтарға арналған бірлескен әлеуметтік жобалар мен форумдар өткізу;

4. Әлеуметтік педагогтардың кәсіби қоғамдастықтарын дамыту және тәжірибе алмасу алаңдарын кеңейту;

5. Инклюзивті білім беру жағдайында әлеуметтік қолдау технологияларын жетілдіру.

Осы ұсыныстарды жүзеге асыру арқылы әлеуметтік педагог қызметі жаңа деңгейге көтеріліп, мектептің тәрбиелік кеңістігі баланың толыққанды дамуына барынша жағдай жасайтын ортаға айналады.

Қазіргі мектептегі әлеуметтік педагогтің кәсіби қызметін тиімді ұйымдастыру – бұл тек оқу орнының міндеті емес, тұтас қоғамның ортақ жауапкершілігі. Себебі әрбір бала — ел болашағының айнасы, ал әлеуметтік педагог — сол болашаққа жол сілтейтін, бағыт беретін тұлға.

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. Абдрахманова Г. Қ. Әлеуметтік педагогика негіздері. – Алматы: Білім, 2018. – 215 б.

2. Айтжанова С. Б. Мектептегі әлеуметтік жұмыс. – Астана: Фолиант, 2019. – 184 б.

3. Алимбаева Р. К. Педагогикалық диагностика және әлеуметтік бейімдеу әдістері. – Алматы: Қазақ университеті, 2020. – 210 б.

4. Ананьев Б. Г. Человек как предмет познания. – Москва: Педагогика, 2015. – 320 с.

5. Әлібаева Г. Ж. Әлеуметтік педагог қызметінің мазмұны мен құрылымы. – Қарағанды: Болашақ, 2021. – 145 б.

6. Беспалько В. П. Педагогика и человек. – Москва: Просвещение, 2016. – 256 с.

7. Выготский Л. С. Психология развития человека. – Москва: Смыл, 2017. – 512 с.

8. Гребенникова В. М., Капустин Н. П. Социальная педагогика. – Санкт-Петербург: Питер, 2018. – 368 с.

9. Дүйсенова А. М. Мектептегі әлеуметтік-психологиялық қызметті ұйымдастыру. – Алматы: Рауан, 2017. – 200 б.

10. Жарықбаев Қ. Б., Қалиев С. Қ. Педагогика тарихы. – Алматы: Санат, 2016. – 300 б.

11. Жұмабекова А. С. Қиын өмірлік жағдайдағы балалармен әлеуметтік жұмыс. – Астана: Талап, 2020. – 192 б.

12. Капустин Н. П. Теория и методика социальной работы. – Москва: Академический проект, 2019. – 412 с.

13. Макаренко А. С. Педагогикалық поэма. – Алматы: Атамұра, 2015. – 280 б.

14. Мейірманова Г. Ш. Балалар мен жасөспірімдер арасындағы әлеуметтік бейімделу мәселелері. – Алматы: Қазақ университеті, 2018. – 198 б.

15. Назарбаева С. А. Өзін-өзі тану және рухани-адамгершілік тәрбие. – Алматы: Бөбек, 2019. – 210 б.

16. Немов Р. С. Психология образования. – Москва: Просвещение, 2016. – 350 с.

17. Сухомлинский В. А. Сердце отдаю детям. – Москва: Просвещение, 2018. – 382 с.

18. Тілеубердиева Ж. Б. Мектептегі әлеуметтік қызметтің инновациялық технологиялары. – Астана: Арман-ПВ, 2021. – 175 б.

19. Хайруллина Г. Г. Профилактика девиантного поведения учащихся. – Москва: Академия, 2020. – 289 с.

20. Шалабаева А. Н. Қазіргі мектептегі әлеуметтік-педагогикалық жұмыс тәжірибесі. – Алматы: Нұрлы әлем, 2022. – 224 б.

ҚОСЫМШАЛАР

Қосымша 1. Әлеуметтік педагогтің бір апталық жұмыс жоспарының үлгісі

Күн	Іс-шара мазмұны	Бағыт	Серіктестер	Ескертпе
Дүйсенбі	Тәуекел тобы оқушыларымен жеке әңгіме	Коррекциялық	Психолог	Әңгіме хаттамасы толтырылады
Сейсенбі	7–9 сыныптарда «Қарым-қатынас мәдениеті» тренингі	Алдын алу	Сынып жетекшілер	Фотоесеп
Сәрсенбі	Ата-анамен жеке кеңес беру (2 отбасы)	Кеңес беру	Әкімшілік	Кеңес дәптеріне жазылады
Бейсенбі	Әлеуметтік жағдайы төмен отбасыларды анықтау	Диагностикалық	Медбике, сынып жетекші	Әлеуметтік карта жаңартылады
Жұма	«Бала құқығы» бойынша дөңгелек үстел	Құқықтық бағыт	Психолог, полиция инспекторы	Сертификаттар үлестіру

Қосымша 2. Диагностикалық карта мен сауалнама үлгілері

2.1. Әлеуметтік диагностика картасы (оқушыға арналған)

Көрсеткіштер	Мәлімет
Оқушының аты-жөні
Сыныбы
Туылған жылы
Отбасы құрамы
Әлеуметтік жағдайы (толық, толық емес, көп балалы, қамқоршыда және т.б.)
Тұрғылықты мекенжайы
Мектепке қатысуы
Мінез-құлық ерекшелігі
Психологиялық жағдайы
Қажетті көмек түрі
Ұсыныстар

2.2. Ата-аналарға арналған қысқаша сауалнама үлгісі

Мақсаты: Отбасының тәрбиелік мүмкіндігін, балаға қарым-қатынас стилін анықтау.

1. Сіздің балаңызбен әңгімелесу жиілігі: күн сайын / кейде / сирек

2. Балаңыз бос уақытын қалай өткізеді?

3. Отбасында қандай дәстүрлер бар?

4. Балаңызға қатысты уайымдарыңыз бар ма?

5. Мектептен қандай көмек күтесіз?

Қосымша 3. Тәуекел тобына жататын оқушылармен жұмыс жоспары

№	Іс-шаралар мазмұны	Мақсаты	Мерзімі	Жауапты тұлғалар
1	Тәуекел тобы оқушыларын анықтау және тізімін жасау	Диагностика	Қыркүйек	Әлеуметтік педагог
2	Әр оқушыға жеке жұмыс картасын толтыру	Жеке қолдау	Қыркүйек	Педагог, психолог
3	Әр оқушыға арналған жеке даму жоспары	Мінез-құлықты түзету	Қазан–сәуір	Педагог, сынып жетекші
4	Ата-аналармен әңгіме және кеңес беру	Серіктестік орнату	Жыл бойы	Әлеуметтік педагог
5	Қайырымдылық, волонтерлік іс-шараларға қатыстыру	Әлеуметтік бейімдеу	Жыл бойы	Педагог, еріктілер

Қосымша 4. Тренинг пен семинар сценарийлері

Тренинг: «Мен және менің эмоциям»

Мақсаты: Оқушылардың өзін-өзі тануын және эмоцияны басқару дағдысын дамыту.
Қатысушылар: 7–9 сынып оқушылары
Өткізу формасы: топтық ойын-тренинг

Қадамдар:

1. «Шеңбер бойымен танысу» — әр қатысушы есімін және өзін сипаттайтын сын есім айтады.

2. «Эмоциялар коллажы» — қатысушылар журнал суреттерінен өз көңіл-күйін білдіретін беттерді қиып, плакат жасайды.

3. Талқылау: «Қай эмоция жиі кездеседі? Онымен қалай күресесің?»

4. Қорытынды: «Бүгін мен өзімді қалай сезіндім?» — рефлексия парағы.

Семинар: «Бала құқығы және әлеуметтік қорғау»

Мақсаты: Оқушылардың құқықтық сауаттылығын арттыру.
Мазмұны:

• Қазақстан Республикасының «Бала құқықтары туралы» заңының негізгі баптарымен таныстыру;

• Мектептегі қауіпсіздік және буллингтің алдын алу;

• Құқық қорғау органдары өкілдерінің қысқаша дәрісі.

Қосымша 5. Әлеуметтік педагогтің жылдық есеп формасы

Мекеме: ________________________________________
Маман: _________________________________________
Оқу жылы: 2025–2026

Бағыт	Іс-шара саны	Қамтылған оқушылар	Ата-аналар саны	Нәтиже, жетістік
Диагностикалық жұмыс
Профилактикалық жұмыс
Тәуекел тобына арналған жұмыс
Ата-аналармен жұмыс
Қайырымдылық және әлеуметтік қолдау
Цифрлық және инновациялық әдістер

Қорытынды:

• Барлық бағыт бойынша талдау жасалды.

• Мектептегі әлеуметтік климат жақсарды.

• Тәуекел тобының 70%-ы оң нәтижеге жетті.

• Келесі оқу жылына ұсыныстар: ____________________________

Әлеуметтік педагог: ________________________
Мектеп директоры: ________________________