Бөлім:

Физика – табиғат туралы ғылым

Педагогтің аты-жөні

Күні:

Сынып: 7

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Өлшеулер мен есептеулердің дәлдігі. Үлкен және кіші сандарды ықшамдап жазу»

Сабақтың номері:

№ 5

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.1.2.3 – үлкен және кіші сандарды жазған кезде еселік және үлестік қосымшаларды білу және қолдану: микро (μ), милли (m), санти (c), деци (d), кило (k) және мега (M);

7.1.3.1 – дененің ұзындығын, көлемін, температурасын және уақытты өлшеу, өлшеу нәтижелерін аспаптардың қателіктерін есепке ала отырып жазу

Сабақтың мақсаты

Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Өлшеулер мен есептеулердің дәлдігі. Үлкен және кіші сандарды ықшамдап жазады.

Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды. Өлшемдердің метрлік жүйесімен таныстыру. Үлкен және кіші сандарды ықшамдап жазуды үйренеді.

Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады:

Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды, тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.

Сабақтың кезеңі

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Амандасу. Оқушыларды түгендеу.

Сәлеметсіздерме балалар! Оқушыларды түгелдеу. Оқу құралдарын байқау.

Бір-бірімізді тыңдаймыз десек 1 рет қол шапалақтаймыз!

Ұйымшыл боламыз десек 2 рет

Белсенділік танытамыз десек 3 рет шапалақтаймыз!

Біз бүгін «Физикалық шамалар және өлшеулер» тақырыбына №1 тапсырма орындаймыз.

-Дәптерді ашып, бүгінгі күн мен сабақ тақырыбын жазу: «Физикалық шамалар және өлшеулер»

Өткен тақырыпты тексеру.

№1 тапсырма: Төмендегі шамаларды ХБЖ- ға аударыңыз:

Белсенділік таныту

Ұпай

Плакат, түрлі-түсті маркер

Сабақтың ортасы

Теориялық материал

Оқулықты ашындар. Физика, 7 сынып Башарұлы Р. §4,5. Оқып, қысқаша конспект жазындар (№2 тапсырма)

Өмірде практикалық жұмыстарда, әсіресе, ғылыми зерттеулерде физикалық шамаларды өлшеудің дәлдігі аса маңызды орын алады. Өлшеу дәлдігі адамның тәжірибелігіне, пайдаланатын аспабындағы бөліктердің мәніне байланысты болады. Адам тәжірибесінің молдығына қарамастан, өлшеудің аспаптық қатесі немесе жаңылысы үнемі туып отырады. Біз аспаптық жаңылыс деп аталатын өлшеу қателеріне үнемі кездесіп отырамыз.Сондықтан өлшенген физикалық шамалардың мәнін жазғанда оның қандай дәлдікпен орындалғанын да көрсетіп отыру керек.

Өлшеу қатесі аспаптық жаңылыстан басқа әр түрлі себептерге де байланысты болуы мүмкін. Өлшеудің мұқият жүргізілмеуі, аспапты жеткілікті білмеу, өлшенетін аспаптың құбылмалығы – осының бәрі де өлшеу қатесін арттыра түседі. Осыған байланысты қателерді абсолют, салыстырмалы, т.б. деп ажыратады.

Өлшеудің тәсілдері

Тура тәсіл Жанама тәсіл

Тура тәсілде физикалық шаманың мәні тікелей құралдың көрсетуімен анықталады. Мысалы: уақытты – сағатпен немесе секундомермен, ал ұзындықты сызғышпен анықтайды.

Көптеген жағдайларда физикалық шаманы тікелей өлшеу мүмкін емес. Мысалы, сызғыштың көмегінсіз көлемді тікелей табуға болмайды. Бірақ көлемді дененің ұзындығын, енін, биіктігін өлшеу арқылы есептей аламыз. Сондықтан бұл амал жанама тәсіл деп аталады. Жанама тәсілдегі есептеулердің дәлдігі өлшеулер дәлдіктеріндей болады.

№3 тапсырма Дәптердің L ұзындығын сызғышпен өлшеп, нәтижесін берілген өлшем бірліктерде жазыңыз. L= ________________ см =__________________ мм =______________ м

Үлкен және кіші сандарды ықшамдап жазу – математикалық сауаттылықтың белгісі.Физика мен астраномияда аса үлкен және кіші сандар жиі тура қолданылады. Мысалы, Жер мен Күннің арақашықтығы 150 000 000 км, жарықтың таралу жылдамдығы 300 000 000 м/с, сутегі молекуласының шамасы 0, 000 000 023 см. Сандарды бұлай жазу математикалык есептеулерде бірталай қиындықтар туғызады. Сондықтан өте үлкен неме­се кіші санды ықшам жазу үшін оны екі көбейткіштің көбейтіндісі түрінде жазу амалы қолданылады. Әдетте, бірінші көбейткіш - бір таңбалы немесе үтірлі екі таңбалы сан, ал екінші көбейткіш-дәреже көрсеткіші бар 10 саны болып келеді. Мысалы, Күн мен Жердің арақашықтығын мына екі санның көбейтіндісі түрінде жазуға болады:

150 000 000 км =1,5 • 10⁸ км =1,5 • 10¹¹ м.

Мұндағы 1,5 – бірінші көбейткіш, ал 10⁸ немесе 10¹¹ сандары екінші көбейткіштер; 8 және 11 екінші көбейткіштер деп 10 санының дәреже көрсеткіштері деп аталады.

Осыған байланысты тіркес сөздердің ондық жүйесі жасалған. Мысалы, кило тіркесі мыңды білдіретін болғандықтан: 1 километр (км) =1000 метр(м); 1 килограмм (кг) = 1000 грамм (г) деп жазамыз.

10 санының дәреже көрсеткішінің натурал сан болуы есептеулердегі көбейту мен бөлу амалдарын орындауды жеңілдетеді. Шынында да, 10ⁿ санын 10^m санына көбейтсек,

10ⁿ ·10^m =10^{m + n} . Ал бөлу амалын орындасақ: 10ⁿ :10^m =10^{m - n} болады.

Математикада үлкен және кіші сандарды ықшамдап жазуды стандартты жазу деп те атайды.

№4 тапсырма. «Сәйкесін тап» ойыны арқылы анықтамаларды ұғыну

№5 тапсырма. «Теңін тап» ойыны. Есептер шығарылады

5.1 есеп

10^8 :10^5 =10^(8–5)= 10^3 10^12 :10^9 =10^(12-9)= 10^3

10^2 ·10^7 =10^(2+7) = 10^9 10^5 ·10^4 =10^(5+4) = 10^9

5.2 есеп

3600; 25000; 200; 0,000045; 63000; 0,000009

3600 = 3,6·10^3 25000 = 2,5·10^4 200 = 0,2·10^3

0,000045 = 45·10^(-6) 63000 = 63·10^3 0,000009 = 9·10^(-6)

Теориялық материалмен жұмыс

Кестені толтыру

Есепті шығару

Дәрежесін дұрыс табу

Ұпай

Ұпай

Ұпай

Ұпай

Оқулық, жұмыс дәптері

Кесте

Сабақтың соңы

«Білім қоржыны» кері байланыс

Тақтадағы ілулі тұрған қоржындарға пікір білдіру

Стикер