Қолөнер тарихы.Ілмек бізбен тоқуға арналған материалдар мен құралдар.

Батыс Қазақстан облысы,Зеленов ауданы,Мичурин ауылы ,

«Мичурин жалпы орта білім беретін мектеп- балабақша» КММ

І санатты технология пән мұғалімі Бекбаева Э.Д.

7 сынып

Сабақтың тақырыбы:Қолөнер тарихы.Ілмек бізбен тоқуға арналған материалдар мен құралдар.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:Оқушыларға тоқу өнері туралы толық мағлұмат бере отырып,қолөнер жөнінде білік –білімділікті қалыптастыру;

  Дамытушылық:Оқушыларды осы өнер түрімен қызықтыру, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке, сұлулықты қабылдау сезімін ояту, жинақылыққа, икемділікке, эстетикалық талғамдылыққа тәрбиелеу;

Тәрбиелік:Оқушылардыңсабақта алған  теориялық білімдерін өмірде пайдалана білуге, өз бетінше ізденуге дағдыландыру.
Сабақтың әдісі: СТО элеметтері, «Ыстық орындық» әдісі, «дұрыс- бұрыс» ойыны
Сабақтық көрнекілігі:Дайын тоқылған бұйымдар.
Пәнаралық байланыс: тарих, биология.

Сабақтың барысы
І. Психологиялық ахуал орнату.
Қане, қатар - қатар түзеліп,
Оқушыға лайық.
Қолымызды жіберіп, түп - түзу тұрайық.
Бірінші,екі ,үшіге саналып,

Топ болып отырайық.
ІІ. Үй жұмысын тексеру

1. Табиғи материалдарға не жатады?

2. Неліктен оларды табиғи материалдар деп атайды?

3. Сіздер алдыңғы сабақта не жасап едіңіздер?

4. Оны қалай жасадық?

5. Қолмен жасау үшін не көмектесті?

6. Жасағаннымыз өнерді қандай туындысына жатқызамыз?

ІІІ.Ой қозғау

Қол өнер қандай түрлерін біліміз?

(Оқушылардың берген жауаптарын қорытындылап ,сабақтың тақырыбын ашу)

ІҮ.Мәтін бойынша жұмыстану (5-7 минут)

Бірінші шалуды кім және қашан ойлап тапқанын ешкім білмейді. Бірақ танғажайып шалу біздің дәуірімізден бұрын пайда болған.

Египетте мазарлардын бірінен баланың тоқылған аяқкиімін тапқан. Археологтар оңнан 4 мын болғанын анықтаған. Ал келесі бір мазардан тоқылған шұлықты тапқан, бір ќызығыү бармағы бөлек тоқылған. Ол кездегі киетін аяқкиімге ыңғайлы екен.

Ең қызығы тоқу алғашында ер адамдардың кәсібі болған. Онымен аңшылар, балықшылар айналысқан. Олар торлар мен аулар тоқыған. Уақыт өте келе бұл іспен әйелдер айналыса бастаған. Климаты қатаң аймақтарда әйелдер үй ішіндегілерге түрлі жылы киімдер тоќыған.

Ал оңтүстік аймақтарда күн көзінен қорғану үшін түрлі қолшатыр, шляпа, шәлі, қолқаптар тоқыған. Қазіргі кезде тоқыма адамның «хоббиына» айналған. Ілмекбізбен түрлі жиде, көйлек, сөмке, шұлық, жайма және пәтер интерьерлерін тоқуға болады.

Ілмекбізбен тоқудың тағы бір ерекшелігі басында тоқылған бұйымды тарқатып – сол иірімжіпті қайтіп бірнеше рет қолдануға болады. тоқылған заттың сапасы иірімжіпке байланысты. Алуан түрлі иірімжіптер бар. Жіпті де бұйымға қарап таңдау керек.

Зығыр-Салыстырмалы алғанда берік иірімжіп. Жоғары температурада отырмайды, жылдам кебеді.

Мақта иірімжібі - қолмен тоқуда баяғыдан қолданып келе жатқан иірімжіптің ең кең тараған түрі

Мохер - ұзын, үлпек талшықты жүн иірімжібі. Мохерден жеңіл, жылы бұйымдар тоқуға болады.

Жүн иірім жібі - Бұл табиғи материал. Қырқылған қой жүнінен алынады.

Ангор - Ангор жүнін ангор тұқымдас ешкілерден алады. Біріншіден қымбат, екіншіден созылмайды.

Кашемир - өте жеңіл, жылы, жұмсақ иірім жіп. Бірақ үйкеліске өте шыдамсыз, түйіршіктеліп дөңгелектер пайда болды.

Вискоз- өте жеңіл, жылы, жұмсақ иірім жіп. Бірақ үйкеліске өте шыдамсыз, түйіршіктеліп дөңгелектер пайда болды

Басында ілмек біздер ілмексіз тегіс таяқшалар болған. Қазіргі кезде ілмек біздер әртұрлі материалдан жасалады: болат, алюминий, сүйек, плстмасса, ағаш. Диаметрлері 1-8мм дейін. Қалыңдықта болады. тоқу їшін ілмек біздің басына назар аударған жөн. Егер басы үшкір болса тоқу барысында саусақты жаралайды. Ілмек бізді ирім жіптің жуандығына қарай таңдайды. Қанша жіп жуан болса ілмек бізде сонша жуан болуы керек. Егер жіп жіңішке болса, ілмек бізде жіңішке болуы керек.

Қауіпсіздік ережесін үнемі есте сақтау керек.
1. Жұмыс орны жақсы жарықтандырылған болуы керек.

2. Орындық арқасы сүйеніп, тік отыру қажет.

3. Тоқу кезінде арқасы бар орындықта басты сәл иіп отырады.

4. Ілмекбіздің ұшы қауіпсіз, шектелген болуы керек.

5. Тоқып жатқан жайма бүлінбеуі үшін және қолда иірімжіптің қиқымдары қалмас үшін тоқып бастағанда және аяқтағанда қолды жуу керек.

6. Жұмыс соңында барлық құрал-жабдықтар жәшікке жинап салу керек.

7. Ілмекбізді қорабымен алып жүру қажет

Ү. «дұрыс- бұрыс» ойыны . Сұрақ дұрыс болса қолмен шапалақтаймыз, ал бұрыс болса аяқпен топарлатамыз.

Мәтін бойынша сұрақтар қойю

1.Египетте мазарлардан баланың тоқылған аяқкиімін тапқан ба?(Ия)

2.Археологтар оның 5 мын жыл бұрын болғаның анықтаған ба? (Жоқ)

3.Бұл қолөнер ер адамның кәсібі болған ба?(Ия)

4. Бұл өнермен егінші айналысған ба? (Жоқ)

5. Жүн иірім жіп өте жеңіл,үйлеске өте шыдамсыз ба? (Жоқ)

6.Зығыр жоғары температурада отырмай ма?(Ия)

7.Қырқылған қой жүні табиғи материалма? (Ия)

8.Басында ілмек біздер ілмекпен болған ба? (Жоқ)

9.Егер жіп жіңішке болса ілмек біз жуан болу керек бе? (Жоқ)

10.Ілмек біздің дм, 1-8дейін бе? (Ия).

(Оқушыларды мадақтау)

ҮІ. Топтық жұмыс

1 топқа «Қолөнер тарихы» мәтін бойынша, тапсырма беру

1. Осы тақырыпша бойынша бір түйінді ой айту(есте қалатын)

2.Мәтін бойынша күнделікті өмірде не көріп, немесе қолданып жүрсіз?

Бірінші шалуды кім және қашан ойлап тапқанын ешкім білмейді. Бірақ танғажайып шалу біздің дәуірімізден бұрын пайда болған. Египетте мазарлардын бірінен баланың тоқылған аяқкиімін тапқан. Археологтар оңнан 4 мын болғанын анықтаған. Ал келесі бір мазардан тоқылған шұлықты тапқан, бір ќызығыү бармағы бөлек тоқылған. Ол кездегі киетін аяқкиімге ыңғайлы екен.

Ең қызығы тоқу алғашында ер адамдардың кәсібі болған. Онымен аңшылар, балықшылар айналысқан. Олар торлар мен аулар тоқыған. Уақыт өте келе бұл іспен әйелдер айналыса бастаған. Климаты қатаң аймақтарда әйелдер үй ішіндегілерге түрлі жылы киімдер тоќыған.

Ал оңтүстік аймақтарда күн көзінен қорғану үшін түрлі қолшатыр, шляпа, шәлі, қолқаптар тоқыған. Қазіргі кезде тоқыма адамның «хоббиына» айналған. Ілмекбізбен түрлі жиде, көйлек, сөмке, шұлық, жайма және пәтер интерьерлерін тоқуға болады.

2 топқа «Ілмек бізбен тоқудағы арналған материалдармен құралдар»

1. Осы тақырыпша бойынша бір түйінді ой айту(есте қалатын)

2.Мәтін бойынша күнделікті өмірде не көріп, немесе қолданып жүрсіз?

Ілмекбізбен тоқудың тағы бір ерекшелігі басында тоқылған бұйымды тарқатып – сол иірімжіпті қайтіп бірнеше рет қолдануға болады. тоқылған заттың сапасы иірімжіпке байланысты. Алуан түрлі иірімжіптер бар. Жіпті де бұйымға қарап таңдау керек.

Зығыр-Салыстырмалы алғанда берік иірімжіп. Жоғары температурада отырмайды, жылдам кебеді.

Мақта иірімжібі - қолмен тоқуда баяғыдан қолданып келе жатқан иірімжіптің ең кең тараған түрі

Мохер - ұзын, үлпек талшықты жүн иірімжібі. Мохерден жеңіл, жылы бұйымдар тоқуға болады.

Жүн иірім жібі - Бұл табиғи материал. Қырқылған қой жүнінен алынады.

Ангор - Ангор жүнін ангор тұқымдас ешкілерден алады. Біріншіден қымбат, екіншіден созылмайды.

Кашемир - өте жеңіл, жылы, жұмсақ иірім жіп. Бірақ үйкеліске өте шыдамсыз, түйіршіктеліп дөңгелектер пайда болды.

Вискоз- өте жеңіл, жылы, жұмсақ иірім жіп. Бірақ үйкеліске өте шыдамсыз, түйіршіктеліп дөңгелектер пайда болды.

Басында ілмек біздер ілмексіз тегіс таяқшалар болған. Қазіргі кезде ілмек біздер әртұрлі материалдан жасалады: болат, алюминий, сүйек, плстмасса, ағаш. Диаметрлері 1-8мм дейін. Қалыңдықта болады. тоқу їшін ілмек біздің басына назар аударған жөн. Егер басы үшкір болса тоқу барысында саусақты жаралайды. Ілмек бізді ирім жіптің жуандығына қарай таңдайды. Қанша жіп жуан болса ілмек бізде сонша жуан болуы керек. Егер жіп жіңішке болса, ілмек бізде жіңішке болуы керек.

3 топқа Қауіпсіздік ережелері туралы постер салу ,оңы қорғау.

Қауіпсіздік ережесін үнемі есте сақтау керек.
1. Жұмыс орны жақсы жарықтандырылған болуы керек.

2. Орындық арқасы сүйеніп, тік отыру қажет.

3. Тоқу кезінде арқасы бар орындықта басты сәл иіп отырады.

4. Ілмекбіздің ұшы қауіпсіз, шектелген болуы керек.

5. Тоқып жатқан жайма бүлінбеуі үшін және қолда иірімжіптің қиқымдары қалмас үшін тоқып бастағанда және аяқтағанда қолды жуу керек.

6. Жұмыс соңында барлық құрал-жабдықтар жәшікке жинап салу керек.

7. Ілмекбізді қорабымен алып жүру қажет.

ҮІІ. Тапсырмаларын қорғау.

Әр топтан бір оқушы шығып мәтіндері бойнша тапсырмаларын оқып және қорғайды.

ҮІІІ. Қорытындылау

1.«Ыстық орындық» ойын

Орындықа әр топтан бір оқушы шығып басқа топ оқушылары бүгінгі сабақтын тақырыбы бойынша үш сұрақ қойяды.

2.Топты бағалау(Кімге неше қойямын, өздік пікір).

ІХ.Үйге тапсырма: Ілмекбіз пен жіп алып келу.