Сұрақ-жауап
айдары:
Мұғалім: Балалар, қараңдаршы, жер
бетінде қандай лас қала бар. Суреттегі бұл керемет қала Маншият
Насыр - Қоқыс қаласы деп аталады. Ол Египетте Каирдің шетінде
орналасқан. Онда тұратындар қоқыс жинап, сұрыптау арқылы күн
көруде.
Бұл фотосуреттерге қарап
қандай сезімде болдыңыз?
Мұғалім: Маған мына сұраққа жауап
беріңізші: жақында пәтерден қоқысты кім шығарды? Сіз оны қандай
формада шығардыңыз? Олар оны қайда лақтырды? Қоқысты шығарған кезде
оның қайда кететінін ойлап көрдіңіз бе? Біздің планетамыз қоқысқа
айналады ма? Осы мәселелерді
талқылайық.
Мұғалім: Жауаптарыңызға сүйене отырып,
сіз ата-анаңызға көмектесіп жатырсыз және тұрмыстық қалдықтарды
шығару мәселесіне белсенді қатысушысыз деп айта аламыз. Орта
есеппен планетамыздың әрбір тұрғыны жылына бір тоннаға жуық қоқыс
шығарады. Қазіргі әлемде тұрмыстық қалдықтарды кәдеге жарату
мәселесі өте актуалды
мәселе.
Сынып сағаттың тақырыбын
өзіміз бірге құрастырайық.
қоқыс, қалдық, қайта өңдеу,
қайталама, бизнес, бірақ, шикізат, асыл, қажет, емес,
бұл.
Мұғалім: қоқыс көлемі неге өсіп
жатыр?
Қоқыстың көбеюінің
себептері
– адам саны тұрақты өсуде және,
әрине, қалдықтардың мөлшері де
өсуде;
– бір рет қолданылатын тауарлар
өндірісінің өсуі;
– жарқын, синтетикалық
қаптамалар санының артуы;
– пластикалық ыдыстардың көптігі
көлемнің күрт өсуіне әкелді;
Бұл қазіргі заманның нағыз
экологиялық мәселесі және ол әртүрлі деңгейде – жаһандық, аймақтық,
қалалық деңгейде көрінуі
мүмкін.
Бірге есеп шешуді
ұсынамын.
Орташа адам күніне 1 кг қалдық
шығарады. Біздің қалада 30 мың адам тұрады. Барлық адамдар 1 жылда
(365 күнде) қанша тонна қоқыс
шығарады?
1 x 30000 = 30000 кг қалдық
біз тәулігіне шығарамыз
Біз жылына 30 000 x 365 = 10
950 000 кг қалдық шығарамыз
Біз қандай қорытындыға келе
аламыз? Сандар қорқынышты, бірақ қаламыздағы қоқыс қайда кетеді?
Қоқыстан құтылудың қандай әдістерін
білесіз?
Оны шығарып, өртеп
жібереді. Бұл адамға, табиғатқа пайдалы ма? Не істеу
керек?
Полигондар мен полигондар
қалдықтарды кәдеге жаратудың ең оңай және арзан әдісі болып
табылады. Қалдықтарды қайта өңдеусіз жинау және полигондарға шығару
жердің, судың және ауаның ластануына әкеледі. Бірақ полигондар
шексіз өсе алмайды, өйткені полигон қалдықтарының ыдырауына ондаған
жылдар қажет.
Тұрмыстық қалдықтарды
қалай тастау керек? Сынып сағатымыздың тақырыбына қайта
ораламыз
Біз қайта өңдеуге
назар аударамыз – бұл қайталама қалдықтарды өңдеу – мәселені
шешудің ең тиімді жолы. Сонымен қатар, ол энергияны үнемдейді және
қоршаған ортаны қорғайды.
|