ҚҰНДЫЛЫҚТАР ЖҮЙЕСІ: САУДА МӘДЕНИЕТІНЕН САНДЫҚ ӨРКЕНИЕТКЕ

Тақырыбы: ҚҰНДЫЛЫҚТАР ЖҮЙЕСІ: САУДА МӘДЕНИЕТІНЕН САНДЫҚ ӨРКЕНИЕТКЕ

________________________________________________

Мұрат Айман Мұратқызы

Қазақ тілі және әдебиеті пән мұғалімі

«№144 мектеп-гимназия» КММ

Aлмaты, Aлмaлы ауданы

Құндылықтар жүйесі: сауда мәдениетінен сандық өркениетке

Кіріспе

Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі – заман талабына сай білім алушылардың дүниетанымын кеңейту, олардың өмірлік құндылықтарын қалыптастыру және оларды жаһандық өзгерістерге бейімдеу. XXI ғасырда қоғамның барлық салаларына цифрлық технологиялардың енуі адамзаттың мәдени, экономикалық және әлеуметтік өміріне айтарлықтай әсер етті. Осыған байланысты, білім беру жүйесі оқушыларды сауда мәдениетінен бастап, қазіргі сандық өркениеттің негіздеріне дейінгі даму жолымен таныстырып, олардың саналы азамат ретінде қалыптасуына ықпал етуі қажет.

«Құндылықтар жүйесі: сауда мәдениетінен сандық өркениетке» атты авторлық бағдарлама осы қажеттілікті қанағаттандыру мақсатында жасалды. Бағдарлама сауда мәдениетінің тарихи қалыптасуын, оның экономикалық және әлеуметтік дамуға әсерін зерттеуден басталып, қазіргі цифрлық дәуірдегі жаһандық өзгерістерге дейінгі кезеңдерді қамтиды.

Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

Бұл авторлық бағдарламаның негізгі мақсаты – оқушылардың әлеуметтік-экономикалық және мәдени құндылықтар жүйесін түсінуіне көмектесу, олардың цифрлық дәуірдегі жаңа мүмкіндіктерді игеруін қолдау.

Бағдарламаның міндеттері:

• Сауда мәдениетінің тарихи дамуын зерттеу арқылы оқушылардың мәдени-экономикалық сауаттылығын арттыру;

• Сандық технологиялардың қоғамға әсерін талдау және оларды тиімді қолдану жолдарын үйрету;

• Әлеуметтік теңсіздік, құқықтық мәдениет және экологиялық мәселелерге сыни тұрғыдан қарауға дағдыландыру;

• Оқушылардың шығармашылық және зерттеушілік дағдыларын дамыту үшін жобалық және практикалық жұмыстарды ұйымдастыру.

Бағдарламаның өзектілігі

Бүгінгі таңда сандық өркениет адам өмірінің барлық салаларына ықпал етуде. Электронды сауда, цифрлық қаржы жүйелері, электронды үкімет, цифрлық БАҚ және басқа да технологиялар қоғамдағы құндылықтар жүйесін түбегейлі өзгертті. Осы тұрғыдан алғанда, оқушыларды жаңа заманға бейімдеу, олардың ақпараттық және экономикалық сауаттылығын арттыру – аса өзекті мәселе.

Бағдарлама мазмұнында сауда мәдениетінен бастап, қазіргі заманғы цифрлық өркениетке дейінгі негізгі тарихи кезеңдер қамтылған. Сонымен қатар, оқушылардың құқықтық сауаттылығын арттыру, ақпараттық қауіпсіздік мәселелерін талқылау және экологиялық мәселелерді шешу жолдарын іздеу сияқты тақырыптар да қарастырылады.

Бағдарламаның құрылымы

Бағдарлама бірнеше негізгі бөлімдерден тұрады:

1. Сауда мәдениеті және оның тарихи дамуы

   • Ұлы Жібек жолының сауда мәдениетіне әсері

   • Екі жақты келісімді сауданың қоғамдағы рөлі

   • Сауда мәдениеті және тұтынушы құқығы

2. БАҚ және байланыс құралдарының дамуы

   • Қазақ журналистикасының алғашқы қарлығаштары

   • Радио және телевидениенің қоғамдағы рөлі

   • Цифрлық БАҚ пен дәстүрлі журналистиканың айырмашылығы

3. Әлеуметтік және құқықтық мәселелер

   • Әлеуметтік теңсіздік және оның қоғамға әсері

   • Жұмыссыздықтың экономикалық және әлеуметтік салдары

   • Гендерлік саясаттың қазіргі жағдайы

4. Экология және тұрақты даму

   • Тұрмыстық және өндірістік қалдықтар мәселесі

   • Қауіпті қалдықтарды қайта өңдеу технологиялары

5. Цифрлық өркениет және оның болашағы

   • Сандық технологиялар және электронды үкімет

   • Сандық теңсіздік және ақпараттық қауіпсіздік

   • М.Шахановтың «Компьютер басты жарты адамдар» концепциясын талдау

Әр тақырып теориялық түсініктемелермен қатар, практикалық жұмыстар, зерттеу жобалары және дискуссиялар арқылы бекітіледі.

Бағдарламаның ғылыми-әдістемелік негізі

Бағдарлама қазіргі білім беру жүйесіндегі инновациялық әдістерді қамтиды. Оқытуда сараланған оқыту, проблемалық оқыту, интерактивті әдістер, кейс-стади, дебаттар, жобалық жұмыстар кеңінен қолданылады. Бұл оқушылардың аналитикалық ойлауын, зерттеушілік қабілетін және сыни көзқарасын қалыптастыруға ықпал етеді.

Бағдарлама аясында критериалды бағалау жүйесі енгізілген. Бұл бағалау әдісі оқушылардың теориялық және практикалық білімін әділ әрі нақты бағалауға мүмкіндік береді.

Практикалық маңызы

Бұл бағдарлама тек теориялық білім берумен шектелмейді, сонымен қатар оқушылардың өмірлік дағдыларын дамытуға бағытталған. Оқушылар өздері зерттеу жұмыстарын жүргізіп, қоғамдағы нақты проблемалар бойынша шешімдер ұсынуға үйренеді.

Мысалы, «Қауіпті қалдықтар және экологиялық мәселелер» тақырыбы аясында оқушылар жергілікті экологиялық проблемаларды зерттеп, оны шешу жолдарын ұсыну үшін шағын жоба әзірлейді. Ал «Сандық теңсіздік» тақырыбында олар интернетке қолжетімділік мәселелері бойынша әлеуметтік зерттеу жүргізеді.

Қорытынды

«Құндылықтар жүйесі: сауда мәдениетінен сандық өркениетке» атты авторлық бағдарлама қазіргі заман талаптарына сай білім беруді мақсат етеді. Бағдарлама оқушылардың тарихи-мәдени мұраны түсінуін, сандық технологиялар мен әлеуметтік өзгерістерге бейімделуін қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, зерттеу жұмыстары, жобалық оқыту және интерактивті әдістер арқылы оқушылардың сыни ойлау қабілетін, шығармашылық дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Әбішев К. "Қазіргі заманғы экономикалық жүйелер" – Алматы: «Қазақ университеті», 2020.

2. Қарақұлов Ж. "Қазақстандағы сауда мәдениетінің дамуы" – Нұр-Сұлтан: «Фолиант», 2019.

3. Назарбаев Н. "Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру" – Астана: 2017.

4. Байжанова Г., Оразалин С. "Цифрлық экономика және жаһандану" – Алматы: «Экономика», 2021.

5. Тұрсын Қ. "Қазақ журналистикасының тарихы" – Алматы: «Қазақ университеті», 2018.