2-тапсырма. Бес орынды толтыр
әдісі.
Ас қорыту
мүшелерінің құрылысы жайлы толық емес сөйлемдер, суреттер
таратылады. Берілген тапсырманы дұрыс орындау үшін видео
көрсетіледі.
Бағалау
критерийі
|
Дескриптор
|
Ас қорыту жүйесі
құрылысын біледі.
|
Видеоны
түсіну.
Асқорыту жүйесінің
құрылысын білу.
Сөйлемді тиісті сөздермен
толықтыру.
|
ҚБ: Өзара
бағалау.
3-тапсырма Топтық жұмыс «ДЖИГСО» әдісі.
Мәтінді
жекелей оқу
Мақсаты: мәтінмен жұмыс жасау және
жұмыс тобында талқылау,тобына оралып ой
бөлісу.
1-топ
Асқорыту мүшелері қызметін
сипаттайды және астың қорытылу жолдарын ретімен
түсіндіреді.
2-топ Астың қорытылуына
қатысты асқорыту бездерінің (бауыр, ұйқы безі, сілекей безі)
қызметін сипаттайды.
ҚБ: Өзара
бағалау.
Бағалау
критерийі
|
Дескриптор
|
Ас қорыту жүйесі қызметін
сипаттайды, астың қорытылу жолының ретін
ажыратады.
|
Асқорыту мүшелерінің
қызметін білу.
Ас қорыту жолдарын
ретімен түсіндіру
Асқорыту бездеріне сипаттама
беру.
|
Дәптермен жұмыс:
Асқорыту мүшесі _________
басталады. Өңеш ұзындығы ___ см бұлшықетті түтік. ________ aсқорыту
жүйесіндегі ең ірі без.
Астың қорытылмаған қалдығы аш ішектен _________ өтеді.
Астың қорытылуы аш ішек пен ________ аяқталады. Аппендикске ас
қалдығы және микробтар түскенде __________ пайда болады.
Әрбір жеке тістің сауыты, мойны және..... болады. Тісті сау
қалпында сақтау үшін әрбір тамақтанғаннан кейін... Тістің ішкі
қуысы кеуекті... ұлпасымен толтырылған. Асқорыту жүйесі
бөлімдерден... тұрады. Асқазанда... процесі жүзеге асады. Астың
механикалық өзгерісі …………………. өтеді. Химиялық
өзгеріске……………………………………….. ұшырайды. Жұтылу... жүреді. Қорытылу
асқазанда... жүреді. Абсорбция немесе сіңірілу... жүреді. Су
абсорбциясы... жүреді. Қорытылмаған қалдық.. арқылы
шығарылады
4
–тапсырма
АС ҚОРЫТУ БОЙЫНША
ЭКСПЕРИМЕНТ
Лаззаро Спалланцани тамақ бұлшық еттің күш салуынан
емес, ас қорыту сөлінің көмегімен қорытылатыны туралы
пікірді 18 ғасырда айтты. Мұны көрсету үшін, ол іші қуыс
ұзындығы 2 см жəне диаметрі 0,5 см ағаш түтікшені жұтты.
Түтікшенің ішінде кішкене ет болды. Түтікшенің екі жағы да жабулы,
ал қабырғаларында көп кішкене тесіктер жасалған еді. Екі күннен
кейін ағаш түтікше оның бойынан шықты. Бұл кезде ағаш цилиндр бос
болды. Сұрақ 1: Ас қорыту бойынша
эксперимент
Өз экспериментінде Спалланцани қабырғаларында
тесіктері бар ағаш цилиндрді қолданды.
Ол мұны не үшін жасады? Әрбір пайымдау үшін
«Иə» немесе
«Жоқ» сөзін
қоршаңыз.
Мына пайымдау Спалланцани
қабырғасында тесіктері
бар ағаш цилиндрді не үшін қолданғанын түсіндіруінің
бірі бола ала ма?
|
Иә немесе
Жоқ?
|
Ағаш цилиндр қатты болды,
сондықтан ас қорыту жолы
бұлшық еттерінің цилиндрдің ішіндегі етке əсер етуіне
кедергі жасады.
|
Иə /
Жоқ
|
Ағаш цилиндр тамақты қорытуға
көмектесетін
талшықтардан тұрды.
|
Иə /
Жоқ
|
Ағаш цилиндрдегі тесіктер ас
қорыту сөліне цилиндрдің
ішіне кіріп, етке əсер тигізуіне мүмкіндік
берді.
|
Иə /
Жоқ
|
Сұрақ 3: Ас қорыту бойынша
эксперимент
Сол кездегі ғалымдар Спалланцанидің экспериментін
қатты сынады. Олар цилиндр қуысындағы ет ас қорыту сөлінің
химиялық əсерінсіз өзі ыдырады деп ойлады. Бұл сынға жауап беру
ретінде Спалланцани өз экспериментінің нəтижелерін басқа
эксперимент нəтижелерімен саластыруына болар еді. Етті ас қорыту
сөлі қорытқанын көрсету үшін, ол мына эксперименттердің қайсысын
қосымша жүргізуіне болатын
еді?
A. Етті тура сондай, бірақ
тесіктері жоқ ағаш түтікшеге салу.
B. Етті тура сондай тесіктері
бар, бірақ металдан жасалған
түтікшеге
салу.
C. Тура сондай, тесіктері бар
ағаш түтікшені қолдану, бірақ
еттің орнына картоп
салу.
D. Кішкене бір тілім етті
жұмсақ, су жəне ауа өтпейтін,
қапшыққа
салу.
Сұрақ 4: Ас қорыту бойынша
эксперимент
Спалланцани өзін сынаушыларға
басқа жолмен жауап
берді. Ол құстың (үкінің)
асқазанынан ас қорыту сөлін жинап
алды да, төменде сипатталған
экспериментті жүргізді. Ол
экспериментті бірнеше рет
қайталады жəне əр жолы нəтижелер бірдей болды.
Енді сіз ас қорыту сөлі
тамаққа əсерін тигізгеннен қорыту
процесі жүретіні туралы
қорытынды жасай аласыз ба?
ИӘ
ЖОҚ
Екі шыны түтіктегі нəтижелерді
салыстырып, өз
жауабыңызды түсіндіріңіз.
.....................................................................................................
.....................................................................................................
ҚБ: 10 балл бойынша
бағалау
Бағалау
критерийі
|
Дескриптор
|
Ас қорыту жүйесі мен қызметі
арасындағы байланысты
талдайды.
|
Мәтінді
түсіну.
Дұрыс тұжырымды
анықтау, асқорыту жүйесі мен қызметі
арасындағы байланысты
түсіну.
Мүмкін болған экспериментті
таңдап, топта талдау.
|
|