Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

Атомдық ядро физикасы

№17 колледж

Мұғалімнің аты-жөні: Копжасарова. Ф.А.

Күні: 09.03.2022ж

Қатысқандар саны:

Тобы: ГЭД-20

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Табиғи радиоактивтілік. Радиоактивті ыдырау заңы. Атомдық ядро. Ядроның нуклондық моделі. Изотоптар. Ядродағы нуклондардың байланыс энергиясы.

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

11.7.2.1. Радиоактивті ыдырау (α, β, γ)құбылысы мен жартылай ыдырау периоды терминін түсіндіру.

Сабақ мақсаттары

Радиоактивтілікті анықтау.

Табиғи және жасанды радиоактивтілікті ажырату.

Ядролық ыдыраудың кездейсоқ және спонтанды түрлерін ажырату.

α, β, γ- сәулелердің пайда болу процестерін түсіну.

α, β, γ- сәулелердің өтімділігі мен қолданылуын түсіндіру.

-жартылай ыдырау периоды және радиоактивті ыдырау терминдерін анықтау.

-жиналған мәліметтерден радиоактивті ыдырау периодын N және t тәуелділігінен анықтаңыз.

-радиоактивті ыдыраудың экспоненциалды сипатын байқау.

-Радиоактивті ыдыраудың экспоненциалдық сипатын экспериментальды түрде зерттеу

Бағалау критерийлері

Студент сыныпта талдау жұмыстарына қатысады.

Студент ядролық ыдырау процесін түсінгенін демонстрациялап көрсете алады.

Ядролық ыдырау реакциясын 85% - ке дұрыс орындау.

Жартылай ыдырау периоды терминін дұрыс анықтайды.

Графиктен жартылай ыдырау периодын дұрыс анықтайды.

Жартылай ыдырау периодын анықтауға есептер шығара алады

Тілдік мақсаттар

Терминология: тұрақты ядролар, тұрақсыз ядролар, альфа-сәуле, бета-сәуле, гамма-сәуле, күшті ядролық өзара әрекеттесу, ядролардың өздігінен ыдырауы

альфа сәулеленуі - альфа бөлшектерінің немесе гелий ядроларының сәулеленуі

бета сәулелену дегеніміз - электрондар немесе позитрондардың эмиссиясы

гамма-сәуле - бұл энергетикалық фотондардың сәулеленуі

........ 30 см ауаны толығымен тоқтатуға болады.

Қағаз толығымен тоқтата алуы мүмкін ...

Гамма сәулеленуді тоқтату мүмкін емес, бірақ оны ........... көмегімен азайтуға болады.

• Нуклидтердің жартысының ыдырауына қажет уақыт тұрақты болады

• Радиоавтивітілік белсенділігі үшін кез-келген бастапқы мәннің жартысына дейінгі уақыт тұрақты болады

• Радиоактивтілік белсенділігі нуклидтердің санына тура пропорционал ...

Құндылықтарды дарыту

Өмір бойы оқу

Пәнаралық

байланыстар

Химиядан химиялық реакциялар теңдігі мен ядролық реакциялар теңдігі.

АКТ қолдану дағдылары

Электрондық кестелерді қолдану, интерактивті тақта, калькуляторлар қолдану.

Бастапқы білім

10- сынып «Электр және магнетизм», 9- сынып «Радиоактивтілік»

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

7 мин

Мұғалім оқушыларды түгелдейді және оларға өткен материалдар бойынша сапалық сұрақтар, ашық сұрақтарға жауаптар алады.

Бейнекөрініс

«Жартылай ыдырау периоды»

https://www.youtube.com/watch?v=b4rOkZAwcSU

Бейнекөрініс бойынша сұрақтар дайындау.

Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсаттарын таныстыру, сабақтың мақсатын анықтау.

Миға шабуыл: Студенттерге бүгінгі сабақтың тақырыбын айтыңыз. Олар, кем дегенде, электромагниттік сәулеленудің кейбір түрлерімен таныс екенін түсіндіріңіз және диаграмманы пайдаланып олармен бірге электромагниттік спектрді қараңыз. Спектрдің әртүрлі бөліктері негізінде таныс қолданыстарды көрсетіңіз (мысалы, радио және теледидар сигналдары, микротолқынды пештер мен ұялы телефондар, инфрақызыл қашықтан басқару пульті, көрінетін жарық, рентген және т.б.).

Студенттерден келесі сұрақтарды қарастыруды сұраңыз:

1. «Сәулелену» (тақтаға жазылған)

Бұл сөзді көргенде немесе естігенде, ол туралы не ойлайсың? Сіздің ойыңызша бұл нені білдіреді?

2. Кездейсоқ және спонтанды табиғи радиоактивті ыдырау дегеніміз не?

Кездейсоқ кез келген уақытта қандай атом / ядроның ыдырайтынын немесе нақты қанша ыдырайтынын айту мүмкін емес дегенді білдіреді.

Өздігінен ыдырау сыртқы жағдайларға тәуелсіз екенін көрсетеді.

Студенттер бейне- көріністі қарайды:

https://www.youtube.com/watch?v=SEZioYIGUF4

https://www.youtube.com/watch?v=SEZioYIGUF4

Сабақтың ортасы

Сабақты жалғастыру үшін студенттер PowerPoint-дан радиоактивті ыдырауы құбылысын көруді сұраңыз.

Осы PowerPoint презентациясында студенттер атом құрылымын (ядролар, протондар, нейтрондар және электрондар), стандартты атомдық жазбаны (SAN) және изотоптарды қарастырады. Содан кейін студенттер тұрақсыз ядролармен және радиоактивтілікпен (ядроның өздігінен ыдырауы) және ядро ыдырағанда оның ықтимал шығаратындығымен танысады:

1. Табиғи радиоактивтілік не деп аталады?

2. Радиоактивті сәулеленудің қандай 3 түрін білесіз?

3. Альфа ыдырауында не болады?

4. Бета-ыдырау кезінде не болады?

5. Гамма-сәулелену дегеніміз не?

6. Протон, нейтрон, электрон, позитрон қалай тағайындалатынын еске түсірейік.

5-7 слайдтарды, альфа бөлшектерінің сипаттамаларын және альфа ыдырау процесін қолдана отырып талқылаңыз.

8-ден 21-ге дейінгі слайдтарды қолдана отырып, бета-бөлшектің сипаттамаларын және бета-теріс және бета-оң ыдырау процесін талқылаңыз

Мұғалім Гейгердің есептегішін көрсетеді. Берілген түрлі материалдар қаншалықты радиоактивті?

Көрсеткіш:

1. Радиоактивтілік көзі болып табылатын әр элементті Гейгердің есептегіш зонасынан 5 сантиметр қашықтықта тексеріп отырыңыз.

 Қай элемент ең үлкен мәнге ие? Ең төменгісі?

2. Гейгердің есептегіш зонасынан 5 сантиметр ең жоғары көрсеткішке ие радиоактивті көзді орналастырыңыз. Қорғаныс материалдарыңыздың әрқайсысын көздер мен есептегіштердің арасына салыңыз.

Қорғаныс материалының тығыздығы маңызды деп ойлайсыз ба? Неге?

2. Радиоактивті заттардың қандай екенін анықтау үшін Гейгер есептегішін қолданғанда, фондық сәулелену деңгейі қандай екенін білу өте маңызды?

Топта талқылау. Топта талқылау үшін қарастырылатын мәселелер:

• Альфа-ыдырауды, бета-ыдырауды және гамма-сәулелерді өз сөзіңізбен қалай түсіндіруге болады?

• Қатысқан протондар мен нейтрондар санынан басқа альфа мен бета ыдырауының тағы қандай айырмашылықтары бар?

• Неліктен атомның атомдық массасы бета ыдырау кезінде емес, альфа ыдырау кезінде өзгереді?

• Атом бірқатар альфа және бета ыдырау кезеңдерінде өмір сүріп, нәтижесінде бастапқы күйіне орала ала ма?

Неліктен бұл мүмкін немесе болмауы мүмкін екенін түсіндіріңіз.

Гейгер санағышы, кірпіш, алюминий фолга, ағаш кесегі, су, қағаз.

«Ядролық ыдырау реакциялары» тақырыбын бекіту үшін оқушыларда пікірталас болуы мүмкін. Өзін-өзі бағалау.

Оқуға баға беру

Радиоактивті ыдырау мәселесін шешіп, марк-схеманы пайдаланып жауаптарын тексеріңіз

Бағалау

85-100% ұпай

▼ Студенттің жұмыс парағындағы сұрақтарға берген жауаптары жасанды және табиғи сәулелену ұғымын нақты түсінетіндігін көрсетті.

▼ Студенттің жұмыс парағындағы сұрақтарға жауаптары радиацияның оң және оң жақтары туралы нақты түсінік көрсетті.

75-85% ұпай

▼ Студенттің жауаптары жоғарыда аталған екі тұжырымдаманың нақты түсінігін және жоғарыдағы түсініктердің біреуін қалыпты түсінуді көрсетті.

65-74%

▼ Студенттің жауаптары жоғарыдағы тұжырымдамалардың біреуін нақты түсінуді және жоғарыдағы екі тұжырымдаманың қалыпты түсінігін көрсетті.

65% -дан төмен

▼ Студенттің жауаптары жоғарыдағы тұжырымдамаларды қалыпты түрде түсінетіндігін көрсетті

2- қосымша

Сабақтың соңы

5 мин

Сабақты презентацияны қарау арқылы бекітіп, аяқтауға болады.

Мұғалім Студенттермен сабақ мақсаттарын талқылайды. Студент түсініктеме беріп, мұғалімнің сұрақтарына жауап береді.

3- қосымша

компьютер

Edmodo

Дифференциация - қосымша қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Қабілеті жоғары оқушыларды қалай бағалайсыз?

Ең қабілетті оқушылар топтық жұмыс кезінде жетекшілік етеді. Олар бағалаудағы барлық сұрақтарға жауап беріп, қалған барлық қалыптастырушы тесттерді аяқтайды. Олар терең түсіндірулер беріп, сыныптастарына қолдау көрсетеді.

Орта деңгей оқушылары 83% бағаны аяқтайды және топтық / жұптық жұмысты талдап, қолдай