«Келісемін»

мектеп директорының

оқу-тәрбие ісі жөніндегі орынбасары

________________ Н. Қ. Қорғанбаева

Күні: 31.01.2017 ж.

Пәні: қазақ тілі
Сынып: 5

Сабақ тақырыбы: Ашық және қысаң дауыстылар

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Дауысты дыбыстардың ашық, қысаң бөліну ерекшелігін меңгерту,жаттығу жұмыстарын орындату;

Дамытушылық: Алынған білімді есте сақтауға дағдыландыру, логикалық ойлау қабілеттерін, нақты, дәлелді сөйлеу, талдау дағдыларын дамыту.

Тәрбиелік: Орындалатын тапсырмалар арқылы бір-бірін тыңдауға, сыйлауға дағдыландыру. Басқаның еңбегін әділ бағалауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың типі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, талдау, жаттығу орындау, ойлау, дәлелдеу.

Сабақтың көрнекілігі: слайд, БЛУМ түймедағы.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

а)оқушылармен амандасу:

-Сәлеметсіздер ме, балалар!

-Сәлеметсіз бе!

-Отырыңыздар!

ә)оқушыларды түгендеу, кезекшімен сұхбат:

-Сыныпта кім кезекші?

-Сыныпта мен кезекшімін.

-Бүгін сабақта оқушылар түгел ме?

-Сыныпта ...

Бүгінгі сабаққа дайынбыз ба?

Оқушылардың жауабы.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1-тапсырма.

1.Пысықтауға арналған сұрақтар. Оқушылар тақтада көрсетілген ұяшықтарды таңдап, артында берілген сұрақтарға жауап береді.
10 қызыл ұяшық: Қандай дыбыстарды дауысты дыбыстар дейміз?

20 қызыл ұяшық: У дыбысы қай уақытта дауысты болады?
30 қызыл ұяшық: У дыбысы қай уақытта дауыссыз болады?
10 көк ұяшық: Жуан дауысты дыбыстар қалай жасалады? Тіл кейін шегініп, үсті дөңестену арқылы
20 көк ұяшық: Әріп дегеніміз не? (Әріпті көреміз, жазамыз.)
30 көк ұяшық: Дыбыс дегеніміз не? Дыбысты естиміз, айтамыз.
10 жасыл ұяшық: Қай дауысты дыбыс әрі жуан, әрі жіңішке дауыстыға жатады?
20 жасыл ұяшық: Жіңішке дауысты дыбыс қалай жасалады? Тілдің ілгері созылуы
30 жасыл ұяшық: У дыбысы бар сөздерді дауысты, дауыссызға бөлу.

2тапсырма. Семантикалық карта
Берілген әріптерді дауысты, дауыссыз, жуан, жіңішке бөліп жазу.

Сөздер --------- дауысты -------- дауыссыз------жіңішке-------жуан
а
і
о
и
қ
ү
ы
е
ұ
ө
м
э
у
ә
ІІІ.Жаңа сабақ: Жаңа сабақты түсіндіру.

Ашық және қысаң дауыстылардың өзіне тән белгілер.
2. Ашық және қысаң дауыстылардың ережесі
Бүгінгі сабақта нені үйренуіміз керек?
1. Ашық және қысаң дауыстыларды ажырата білу.
Түсіндіру: Жақтың ашылу қалпына қарай дауысты дыбыстар ашық және қысаң болып бөлінеді.
Жақтың кең ашылуы арқылы жасалған дауысты дыбыстарды ашық дауыстылар дейміз. Ашық дауысты дыбыстар мыналары: а, ә, о, ө, е, э.
Жақтың тар ашылуы арқылы жасалған дауысты дыбыстарды қысаң дауыстылар дейміз. Қысаң дауысты дыбыстар мыналар: ы, і, и, ұ, ү, у.

а, ә, о, ө, е, э ы, і, и, у, ұ, ү

4 - тапсырма. Оқулықтағы 245- жаттығудағы метограммаларды шешу.

Мысықта бар, Көлде бар,

Күшікте жоқ. Сайда жоқ

Қасықта бар, Төлде бар

Есікте жоқ. ( ы дыбысы, қысаң д/ты) Тайда жоқ (ө дыбысы, ашық дауысты)
«Кім жылдам?» ойыны. Басы мен аяғы ашық және қысаң дыбысқа аяқталатын 10сөзден жаз.
1. Ана,ата, апа, ара, аша, ана, айна,аға,ала,аса.2.) Ысы,ісі, ұлы, үкі,ұлу,ірі,үрпі,иілу.
2. Тек қысаң дауыстылар арқылы жасалған сөздерді жазу: мысалы: қызықты, ыдыс, ірімшік, ілгіш, киік, қырқу, т.б
3. Тек ашық дауыстылар арқылы жасалған сөздерді жазу: орман, өлең, әке, әдеп, бақыт, т.б.

5-тапсырма. 244-жатттығу. Мәтінді көшіріп жазып, ашық дауыстылардың астын сызыңдар.
« Әл-Фараби туралы аңыз».

6-тапсырма. 246-жаттығу.Мына « Жұмбақ тас» өлеңіндегі ашық дауыстылары бар сөздерді бір бөлек, қысаң дауыстылары бар сөздерді бір бөлек, (қайталанғанын алмай) теріп жазу.

Үлгі:

«Дәрігерде» ойыны. Оқушылар көз дәрігерінің алдына келіп, бір көздерін жұмып, жазулы тұрған әріптерді атайды. Аталған дыбыстарға дыбыстық талдау жасайды.

ІV. Сабақты бекіту.

7-тапсырма. Тапсырма. Карточкамен жұмыс.
Көп нүктенің орнына тиісті ашық және қысаң дауыстыларды қойып жазу.

«Әліпби»

Б...г...н мұғал...м үлк...н қ...ғ...з әк...ліп, іл...п қойд... . Қағаз бет...нд..г... әр...птер үлкен үлкен ет...п жазған. Астына « ...л...пби» деген сөз жаз...лған. М...ғ...л...м: « Барлық әр...п осы. М...нда тан...майтын әріптер...ң бар ма?» - деді.
Біз: « Ж...қ!» - дед...к.»
«Ендеше, ...ріпт...рд...ң б...рін біліп б...лдыңд...р. Енд... қандай с...з болс.. ..қуға жарайсыңдар.
М...нау – әріпт...рд...ң бастан – аяқ рет...мен тұрғаны. Бұл « әр...п реті» деп аталад... . Әр...пт...рді түг...л айту керек б...лған кезде, ос... рет...мен айтас...ңдар. Әр...пт...ң реттік орн...н табу керек болған кезде де осы рет...мен іздейс...ңдер, - деді.

(Ахмет Байтұрсынов)

8-тапсырма. Графикалық диктан т

Жуан

Жіңішке

Ашық

Қысаң

ұ ә и а у э е ү о і ы ө

V. Сабақты қорытындылау: Блум түймедағы. Түймедақтың артында тұрған сұрақтарға жауап беру.

1. Жақтың ашылу қалпына қарай дауысты дыбыстар нешеге бөлінеді?

2. Жақтың кең ашылу қалпына қарай жасалған дауыстылар қалай аталады?

3. Жақтың тар ашылу қалпына қарай жасалған дауысты дыбыстар қалай аталады?

4. Ашық дауыстыларды ата?

5. Қысаң дауыстыларды ата?

6. Ә дыбысына басталатын 10 сөз айт.

VІ. Үй тапсырмасы: Дауысты дыбыстарды қатыстырып ертегі құрау.

VІІ. Бағалау: Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалаймын.

VІІІ. Қоштасу. Сабақ аяқталды, сау болыңдар.