Сабақтың тақрыбы: Дастархан мәзірін жасауды үйрену 10-сыныпСабақтың мақсаты:Денсаулықтың негізі –дұрыс тамақтану екенін түсіндіру. Дұрыс тамақтану –дегеніміз-дұрыс ас мәзірін дайындай білу.Тамқтану ретін білу. Ұлттық салт-дәстүрімізді құрметтеу, ұлттық сана-сезімдерін ояту.Білімділік: тамақтану мәдениеті бөліміндегі алған білімдерін меңгеру мақсатында, дұрыс тамақтану үшін мәзірді дұрыс жасау,дастархан сәнін келтіретін ас дайындау өнерін үйрете отырып, дастархан әзірлеу. Дамытушылық: Күнделікті алған білімдерін практикада қолдануды арттырып, , іскерліктерін дамыту Тәрбиелік: дастархан мәзірін жасау барысында, тазалыққа, ұқыптылыққа ұйымшылдыққа, шалттыққа, өзара көмек беруге, ас дайындау өнеріне тәрбиелеу. Сабақтың түрі: Сайыс сабақ Әдісі: сұрақ – жауап, түсіндіру. Көрнекілігі: нақыл сөздер, мақал – мәтел, дастархан тағамдары Пәнаралық байланыс: Биология, бейнелеу, Сабақтыңбарысы: І. Ұйымдастыру кезеңі ІІ. Сабаққа әзірлігін ексеру ІІІ. Ақылдастаралқасынсайлау Дастархан-ау, дастарханМерекелі дастархан, берекелі дастарханБіздің дастарханымыз ежелден-ақ халқымыздың ұлан-асыр жеріндей кең. Таспен ұрғанды аспен ұратын қазақ үйіне келген жанның бірін де дәм ауыз тигізбей жібермеген. Бас сұққан үйден нан ауыз тимей шығатын жанға қапа болып, көңіліне алып қалатын болған. Бұл қазір де жоқ емес. Үйге аяқ басқан адамды алаламай "Нан ауыз тиіп кетсеңші" деген үйдегілердің сөзі санамызға сіңіп қалды. Олай етпеген жанға "наннан үлкен болғаны ма" деп ренжиміз. Мұның бәрі біздің сан мыңдаған жыл бойы сары майдай сақталған салтымыздың көрінісі. Бүгіндері де ол салттан ары ұзай қоймадық
Ұн тағамдары. НанДастархан дегенде оның қақ төрінде шаңырақтың отағасы секілденіп ас атасы жайғасады. Әрине, нан. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазірдің өзінде нансыз ән болмайды, сән де болмайды. Сондықтан қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.Майға пісірілетін бауырсақ, шақ-шақ, қытырлақ шелпектерді қоса кетейік.Ыстық тағамдарҚонақ келгенде алғаш алдына тартатын ас - ет тамақ.Мал баққан халық ежелден-ақ еттен тарыққан емес. Қыдырып келген әр қонағын қорадағы жалғыз қойын сойса да, тойдырып жіберген. Жақыны десе жаны қалмайтын қазақ дос көңілін табу үшін өзі мініп жүрген жалғыз атынан түсіп соны сойып берген. Осындай жомарт халықтың ұрпағы атанған біз де қазір келген қонақты етсіз шығарып салмаймыз. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады. Жай күндердің өзінде қазан көтеріп, қамыр жайып, ет жейтін халық той дегенде аянсын ба? Дастархан басына еттен жасалған тағамдар, салаттар жайғасады. Өзбек ағайындардан келген палау тағамынсыз да той жиын өтпейтіні расқа айналдыСорпа, мәнті, тұшпара, лағман сынды тағамдар мен қатар қуырылған ет және қуырылған картопты да қонақ алдына тартамыз. Одан бөлек шеттен келген қонақ тағамдар да баршылықСалаттарТой-томалақ пен мереке күндері жайылатын ақ дастархан басында кем дегенде екі салат болады. Олар кәбіне көкөністерден жасалады. Әрине, ішінде бауырдан, өкпеден, қара кесек еттен, тауық етінен, жұмыртқа мен басқа да көк шөптерден дайындалатын салаттар жоқ емесСүт өнімдеріҚазақ халқы үшін сүт өнімдерінің рөлі ерекше. Бүгіндері баяғы дәстүрді сақтаған халық той-томалақта, түрлі мерекелік жиындарда дастархан басына құрт пен қаймақ, және т.б. сүт тағамдары мен сусындарын қоюды ұмытқан емесСусындарТүрлі сауынды сүттер мен ашытылған түйе және жылқы сүттерін көрген ақ дастарханымыз қазір жеміс шырындарымен толы. Газдалған сусындар мен минералды сулар қаптаған дастарханымыздан тек анда-сандақымыз бен шұбатты кезіктіріп қаламызЖеміс-жидектерҚазақтың ақ дастарханына сырттан келген тағамдар баршылық. Қазақ жерінің аумалы-төкпелі замандардан бері сақталған ас мәзірі мен ұлттық тағамдары бүгіндері өз құнын аса жоғалта қоймады. Елімізге бөтен жерден келген дүниелер мен тілімізге шет елден келген кірме сөздер секілді "қонақ" тағамдар біздің де дастарханымызға арнайы ат басын бұрды. Қазақ дастарханына бүгін сән беріп тұрған тағамдардың көбі осы "қонақ" тағамдардың тізіміне кіреді. Солардың ішінде ең ерекше атап өтуге тұрарлығы - экзотикалық жеміс-жидектер. Бүгіндері берекелі дастарханымыздың өңін ашып тұратын мұндай жемістер дастархан басында өз орнын алып та үлгерді. Мұндай сырттан келген жемістер қазақ жерінде өсетін жемістермен (алма, алмұрт, жүзім, өрік, алша, қара өрік) қатар тұрады. Анар, апельсин, құрма, лимон, мандарин, киви, банан, ананас сынды экзотикалық жемістердің қазақ дастарханында орын алғанына да көп болдыЖаңғақтарАқ дастарханымыздың тағы бір бұлжымас бөлшегіне айналған тағамдар тізіміне шеттен келген жаңғақтарды айтуға болады. Солардың ішінде америкалық жаңғақтар, грек жаңғақтары, бразилиялық жаңғақтар, кешью жаңғақтары, миндаль бар. Олар өз жерімізде өсетін жаңғақ ағашының дәндері және өрік дәндерімен қатар тұрадыТәттілерКең дастарханымызды жайып тастағанда ең алдымен жылтырап тәттілер көзге шалынады. Бұрын да, қазір де дастархан сәнін ашып жүрген тәттілер қатарынан науатты және қантты ерекше атап өтуге болады. Одан кейін "жолдан қосылған" қызылды-жасылды орағыштармен қапталғанкәмпиттер және шоколадтарды қоса кетуге болады
Ал шәй туралы ұмыту мүмкін емес...
Шәй ішіп кетсең қайтеді, мен ұсынған кеседен?!" демекші, мереке күндері бас сұққан үйімізден шәй ішпей шығу мүмкін емес сияқты
Сарамандық жұмысОқушылардың қалауы бойынша салат жасалады. Сабақты бекіту. Сұрақтар қою.- Адамның көңілді болуы неге байланысты?-Денсаулықтың арқасында ұзақ жасаған кім еді? (Ұлықпан Хакім.)Ұлықпанның 7 өсиетін айтқызу.- Денсаулықтың негізі –дұрыс тамақтану
07 Ақпан 2019
771
1 рет жүктелген
