МАХАМБЕТ
ДЕГЕН КІМ?
НОО-20-2

"МЕН ҚҰСТАН ТУҒАН ҚҰМАЙМЫН"
ӨЛЕҢІ

Өлең
метафорасы
Өлеңді
талдау

Өлеңнің
ерекшелігі

Өлең метафорасы
Метафора (грек metaphora –
ауыстыру) – троптың
(құбылтудың) бір түрі. Құбылыстар
мен заттардың ұқсастық белгілері
негізінде астарлы мағынада
қолданылуы.

Өлеңнің ерекшелігі
"Мен құстан туған құмаймын" өлеңінің
лирикалық кейіпкері-жігері жасымаған
жан. Ол өзін біресе "түбін кескен
бәйтерекке", біресе "қарақұстан туған
қалықпанға" балайды. Әлі де қайрат
жігері бар екенін халыққа бүкпессіз
айтады.

Тақырыптың мәнін ашу
Құмай – жүйрік деген мағынаны білдіреді. Құмай – құстың
түрі. Аңыз әңгімеге сүйенсек, бірде тазының күшіктерін құмай
құс іліп әкетіп, ұясындағы балапанда-рына жемтікке
тастайды. Ит деген қу ғой. Құмайдың балапандарымен
жығысып жүріп, бірлі-жарымы аман-қалған. Қанаттанғаннан
кейін құмай ұшып кетеді. Ит ұяда қалады. Ағаштың ұшар
басындағы ұядан түсетіндей мүмкіндігі болмаған күшіктер
қыңсылап, дауыс шығарады.

Тақырыптың мәнін ашу
"Пәлен жердегі құмайдың ұясында күшіктің дауысы
шығады, құмай құс ит тауыпты. Құмайдың
жұмыртқасынан болса, онда қыран болады", – деген
адамдар арқан салып жүріп, ұядағы күшікті үйге алып
келеді. Шын мәнінде, бәрі қыран болмаса да, кейбіреуі
жүйрік, құстай жылдам болып шығады . Қазақ даласында
қыран құмай, жемтiкшi құмай бар. Бiрақ қыран құмай
саны тым аз.

Таныс емес сөздер
Құмай–таулы жерді мекендейтін ірі
жыртқыш құс.
Қалықпан–тазқара, сақалтай, құмай деп
те аталатын бүркіт тұқымдас құс.
Сауыр–Малдың бел омырт-қасынан
құйымшақ тұсына дейінгі жерінің үсті.

Көңілді сергіту
сәті

Жатқа айту

Мен—құстан туған құмаймын,
Бір тұлпарға жұбаймын.
Сауырыма қамшы тиген соң,
Шаппай неғып шыдаймын?

Өлеңнің
кейіпкерлері

Сатылай кешенді талдау
Махамбет өлеңінің тақырыбы:
Идеясы:
Шумақ саны:
Тармақ саны:
Бунақ саны:
Буын саны:
Ұйқас түрі:

Сабақты қорытындылау:
Махамбет туралы
ойымызды жазайық

Insert кестесі
Білемін

Білдім

Білгім келеді

Фариза Оңғарсынова
Махамбет!
Махамбет ...
Білмеймін жел ме, сел ме
Жыр да онымен бір тұлға теңесер ме...
Әділетсіз дүниенің қабырғасын
Махамбетше сөгер жан кездесер ме ...