Сабақтың тақырыбы: Хат – хабарлар рәсімдеу ережелері

Тәжірибелік сабақ №8

Сабақтың тақырыбы: Хат – хабарлар рәсімдеу ережелері

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Сенімхат, қолхат, кепілхат туралы түсіндіру, білімдерін кеңейту.

Тәрбиелілік:адамгершілікке,эстетикалық талғамын арттыруға патриаттық сезімге,дүниетанымдылыққа тәрбиелеу

Дамытушылық:қосымша материалдар арқылы инттеллектуалдық деңгейін көтеріп,білім алушының пәнге қызығушылығын арттыру

Көрнекі және дидактикалық құралдар:кестелер,сызбалар,анкета сұрақтары

Ұйымдастыру кезеңі:

• Білім алушылардың сабаққа қатысуын тексеру;

• Білім алушылардың сабаққа дайындығын тексеру;

• Сабақтың мақсаты ме міндетін түсіндіру.

Жаңа сабақ:

Іскерлік хаттар осы кезге дейін байланыстың ең көп тараған түрі болып келді. Телекс, телефон, компьютерлік байланыс өте тез, жылдам іске асады, алайда хаттың да өз артықшылығы бар: ол көлемі, арзандығы, әсіресе, заң тұрғысынан тыңғылықтығымен маңызды. Шет елдерде хаттың формалдық жағына ерекше көңіл бөледі. Өйткені әріптесіңмен қарым-қатынасынды ушықтырмас үшін – хабар алмасу этикетін қатаң сақтау керек. Іскерлік хаттар фирма не ұйымның деректемелері бар арнаулы қағазға (бланк) жазылады. Оның сыртқы түрі фирманың өзіндік бет-бейнесін береді, сондықтан оны безендіру ұсақ-түйегіне дейін ойластырып жасалады. Халықаралық ережелер бойынша мекен-жай екі рет жазылады: конверттің төменгі оң жағына және хаттың сол жақ жоғарғы бұрышына. Егер хат көрінетін конверт түріне салынса, онда мекен-жай хаттың сол жақ жоғарғы бұрышына бір-ақ рет жазылады. Демек, онда хат алушының мекен-жайы конверттің ашық жерінен көрініп тұратындай болып орналастырылуы керек. Хаттың міндетті түрде болуға тиіс келесі тізбесі – хат арналған адамның аты-жөні. әр мемлекетте аты-жөнін жазудың әр түрлі дәстүрі қалыптасқан, бірақ көбінесе алдымен атын, содан кейін тегін жазу қалыптасқан. «Мырзаға», «Докторға» деген арнаулар және басқалары міндетті түрде қысқартылған түрде беріледі. Одан кейін қабылдаушы жұмыс істейтін фирманың аты, мекен-жайы жазылады: үйдің нөмірі, көше аты. Ең соңында қала, штат (графство, кантон т.б.), пошта индексі және елдің атауы тұрады. Толық мекен-жай, мысалы, былай жазылады:

К. Липински мырзаға,

«ТАМПЕЛЛА ПАУЭР Инк»,

Бас директорына

109, Лапинти,

ТАМПЕРЕ, 33101,

ФИНЛЯНДИЯ (6, 71).

Жіберуші фирманың деректемелерінен кейін жіберілген күні көрсетіледі. 12.05.97 деген сияқты, қысқарту түрі халықаралық тәжірибеде қолданылмайды. Хаттың жазылу уақыты төмендегідей үлгіде беріеді: 12 май, 1997 ж. АҚШ-та алдымен айын, одан кейін күнін көрсету қалыптасқан: Май 12, 1997.

Хаттың өзі сол жақ жоғарғы бұрышына мекен-жайды жазумен басталатыны айтылған болатын. Одан кейін төменде азат жолсыз сол жақтан сыпайы түрдегі арнау жазылады. Ол дәстүрлі мынадай сөздерден тұрады: «Қымбатты (тегі) + мырза (немесе ханым)» немес «Қымбатты (тегі) + доктор» немесе «Құрметті мырзалар», «Құрметті (тегі) + мырза».

Хат арналған адам сізге қаншалықты жақсы таныс болса да, іскерлік хаттарда «сен» деп айтуға болмайды. Кіріспе қаратпа сөзден кейін леп белгісі емес, үтір қойылады.

Қаратпа сөзден кейін келесі жолда хат тақырыбы аталады. Бұл үшін Re («Reference») белгісін қою жеткілікті, бұл сөздің мағынасы «тақырыпқа байланысты» дегенді білдіреді.

Мысалы: Re: Сіздің 1997ж. 8 майдағы телексіңіздің жауабына. Егер тақырыбы бірнешеу болса, онда олардың әрқайсысы жаңа жолдан басталады. Мысалы:

Қымбатты Смит м-за, 

Re: Сіздің «Омега» жобасы бойынша ұсыныстарыңыз жөнінде,  Төленбеген есепшоттар № 28765, 54 328, 1996 ж. қазан айында мұнай өнімдерін жеткізу туралы.

Хат мәтінінің тақырыбын бас әріптермен жазу немесе астын сызу қазіргі жаңа үлгінің тәсілі болып табылады. Мысалы:

Қымбатты Смит м-за, 

Сіздің «Омега» жобасы бойынша ұсыныстарыңыз жөнінде,

Одан әрі хат мәтіні жалғасады.

Хат әдетте жақсы тілек білдіру сөздерімен аяқталады. Егер хат ресми болса, онда «Сізге шынайы тілектес...» деген жақсы ықпал білдіру құрылымы қолданылады. Немесе хат соңында мынадай тілектерді айтуға болады: «... мырзаға ең жақсы тілектер тілеймін», «Ең жақсы тілектермен», «Менің игі тілектерімді қабыл алыңыз» т.б.

Кіріспе сөз бен тілек білдіруді құруда өзара сабқтастық принципі сақталады: жауапхатта да жіберілген хатта айтылған сөздер қолданылады.

Тілек сөзден кейін қол қойылып, одан төменірек сіздің аты-жөніңіз бен қызметіңіз көрсетіледі. Көптеген елдерде қол парақтың оң жағынан ізеттілік сөздерінен кейін қойылады. Егер хатқа қандай да бір материал немесе құжат тіркелсе, әдетте олар хат соңында сол жақта жолда «Қосымша» сөзінен кейін санамалап жазылады. Мысалы,

Қосымша: 1. Келісім (5 бет)

2. Сақтандыру полисі (6 бет)

Көшірмесі жіберілгендігі жөнінде (егер болса), қосымшадан кейін көрсетіледі. 

Бақылау сұрақтар.

1. Іскерлік хаттың аршықшылығы қандай?

2. Хат –хабарларды ресімдеу ережелеріне не жатады? 

3. Хат мәтінінің құрылымы қандай?

1-жаттығу. хат бойынша сұрақтарға жауап беріңіз.

1. Хабарламахат кімге арналған ?

2. Екі кәсіпорын арасындағы келісімшарт қай кезде жасалған ?

3. Келісімшарт бойынша "Адал" ААҚ кандай міндеттеме алған ?

4. "Қарлығаш" ЖШС неліктен 500 мың теңге зиян шекті ?

5. «Қарлығаш» акционерлік қоғамы неден бас тартатынын мәлімдеді ?

6. Құттықтаухат қандай жағдайларда жолданады ?

7. Құттықтаухат қандай сөздермен басталады ?

8. Құттықтаухаттың құрылымы қандай ?

9. Құттықтаухат қандай сөздермен аяқталады.?

10. Хабарламахатты кім жіберген ?

2-жаттығу. Сәйкестендіріңіз.

аса көңілден

іскер жоғары

ізгі арасында

шынайы ниетпен

беделді маман

қызметкерлер құрметті

келісімшарт жеткізу

шағын шегу

шикізат бас тарту

зиян мерзімде

келісімшарттан бойынша

көрсетілген кәсіпорын

3-жаттығу. Сұрақтарға жауап беріңіз.

1. Хабарламахат кімге жіберілген ?

2. Келісімшарт қашан жасалған ?

1. Келісімшарт бойынша Б.Кеңесбаев қандай міндеттеме алған ?

3. Неліктен А.Кеңесбаева қысқы сессияға жіберілмейді ?

4. Университет ректоры Б.Кеңесбаевқа не туралы мәлімдейді ?

5. Хабарламахатты жіберуші кім ?

4 - жаттығу. Сөз тіркестерін аударыңыз

Шикізат жеткізу, міндеттеме алу, келісімшарт бойынша, көрсетілген мерзім, келісімшарттан бас тарту, Оспанованың оқуы үшін, хабарламахат жіберу, сессияға жібермеу, оқудан шығару, хабарламахат алу, хабарламахат арқылы хабарлау.

Грамматикалық минимум

6. Себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем. Неліктен ? Не себепті?

Етістіктің ған

бұйрық + (ген) + дықтан

райы (қан) (діктен)

(кен)

Мысалы: Бәрі жиналған + дықтан, жиналыс уақытында өтті.

Бәрі жиналмаған + дықтан, жиналыс уақытында өтпеді.

5-жаттығу. Жай сөйлемдерден себеп бағыныңқылы құрмалас сөйлемдер құрастырыңыз.

Тәжірибелік жұмыс: Хат жазу

Жұмысты тексеру : Оқушылардың орындаған жұмыстарын тексеру

Түзету жұмыстары: Құжаттарға қойылатын талаптар бойынша тексеру

Сабақты бекіту

Үй тапсырмасын беру: Қосымша мәлімет әкелу. Глоссарий жазу.

Сабақты қорытындылау