Сахналық қойылым сценарийі "Шілдекүзет"

Көтерейік білекті,

Нұрға бөлеп жүректі.

Бөбекке бата берейік,

Ағынан айтып тілекті:

Сәбиіміз сүйкімді болсын,

Өнер-білімге икемді болсын,

Бәйтеректей бойшаңданып,

Өрен, өршіл, өркенді болсын!

Жақсы жолды таңдасын,

Жамандық тәлім алмасын!

Даналардың дәстүрін,

Жаңаласын, жалғасын,

Шұғылалы шуақты күн кешсін,

Басын сұр бұлт шалмасын,

Қос топшысы талмасын,

Қырандай биік самғасын!

Жігіт: -Аумиін, айтқаныңыз келсін. Берген батаңыз періштелердің құлақтарына шалынсын.

Үйдегі қыз: -Аталарымыздан «Құтты қонақ келсе, қой егіз табады, құтсыз қонақ келсе, қойға қасқыр шабады» деген сөз қалған еді. Сіздер бүгін жас сәбиді өмір есігін аштырған ерекше құтты қонақ болып отырсыздар. Таң атқанша домбыра тартып, би билеп, өлең айтайық!

4-қыз: - Ал онда, «Бекер қарап отыру жараспайды» дегендей, шілдехана тойымызды бастай берейік, дәстүр бойынша бүгінгі сауығымызды бимен бастайық.

Биші қыз бала: -Біз сіздерге қазақ халқының «Қамажай» биін билеп берейік.(Би биленеді)

Үйдегі қыз: -Ой, міне, бәрекелді, тойымыз басталып та кетті. Мына өнерлі балалардың кәдесін берейік/билеген қыз балаға кәдесін береді/.(білезік, жүзік айна, тарақ,т.б.)

Үй иесі: - Кәне, қонақтар, өнерлеріңіз болса көрсете отырыңыздар?!

1-қыз: -Әу демейтін қазақ жоқ дейді ғой қазақта. Ал, шілдехана тойымызды дәстүр бойынша әсем әнмен әрлеп жіберейік.

Ақнұр: Ендеше мен сіздерге «Шілдехана, бесік той» әнін шырқап берейін. /ән айтады./

Ақсақал: -Ой, құтты қонағым, өзің асқан әнші екенсің-ау! Рақымет саған, айналайын!

2-жігіт: / күле орнынан тұрып /  -Мен де бірталайдан бері өзімше әншімін деп, жүрт ішінде ән айтып жүрген едім. Байқасам, мына қарындасымды менен асқан әнші тәрізді. Сондықтан қарындасыма жолымды беремін. Мына бір жүзікті көзімдей көріп, саусағыңа тағып жүр, қарындасым.

/ Жүзікті саусағына кигізеді/

Ақнұр: / ол да орнынан тұрып келіп / -Рақымет аға! Сіз де мына бір бет орамалмен жүзіңізді сүртіп жүріңіз!? / Қалтасынан орамал алып ұсынады/

Үй иесі: - Ал балам, қонақтардың қолына су құй!/ бала келген соң/ Оң жақтан бастап құя бер.

/ Кішкентай бала оң жақтан бастап қолға сұй құяды. Бәрі батасын береді/

-Өркенің өссін.

-Бақытты бол.

-Жасың ұзақ болсын.

- Ғұмырлы бол.

- Көп жаса.

Келіншек: /Дастарқан жайып,ортаға табақ әкеледі/ Жаңа босанған әйел үшін қалжаға сойылған малдың етінен ауыз тиіңіздер!

Ақсақал: /Омыртқаны қолына алып, ұсынады/ Омыртқаның етінен әйелдердің бәріне ауыз тисін,әбден мүжіп, тазартып, сүйекті тобылғыға тізіп, үй ішіндегі биік жерге іліп қоялық. Немеремнің мойны тез бекісін.
Үй иесі: /қасындағы халыққа қарап айтады/ -Қалжаға сойылған малдың етінен ауыз тиіңіздер!

Қыз : /келесі қыз жалғастырады/ -Омыртақадан ауыз тиіңіз.

Қыз: / жан-жағына қарап күлімдейді:/ -Оны мүжіп болған соң не істейміз?

Үй иесі: /қасындағы халыққа қарап айтады/ - Бір тобылғыға тізіп үйдің ең жоғары жеріне іліп қоямыз. Баланың мойны тез бекісін деген қазақтың ырымы ғой.

Әже: - Бұл тезілген сүйек тамда болса төбедегі арысқа, киіз үйде болса уықтың қарымына ілінуі керек. Бұл күні әйелдер төрдегі бас пен жамбастан ауыз тимесе өкпелемейді.  Ал омыртқаны мүжуге қатыспаса ат кекілін кесуге дейін барады. Мұның себебі әйел затының бәрі де бала табуға құштар. Сондықтан қалжаның омыртқасынан ауыз тиюді, өздері де осы әйел құсап тезірек ана болармыз деп ырымдайды. Болмаса жайшылықтағы омыртқаға қарай ма олар. Қалжаға арнайы сойылған мал етінің омыртқадан басқасының бәрін босанған әйел өзі жеуі керек. Өйтпесе белі тез бекімейді. Көшпелі тіршіліктің қатты-қайырымына тез қосыла алмайды/

Үй иесі: -Қазақ халқында баланың дүниеге келуіне байланысты ежелден келе жатқан салт-дәстүріміз бар. Баламызға ат қояйық.

Отырған халық: /бәрі/ -Иә, иә...

Үй иесі: -Ата-бабамыз «Қарты бар үй – қазыналы үй» демей ме? Ортамызда жасы үлкен ақсақалымыз бар. Баланың атын сол қойсын.

Ақсақал: -Әумин. Ендеше өмірі нұрлы болсын деп немеремнің есімін Нұрбол деп қоймақшымын.

Үй иесі: Ал, ендеше, қонақтар! Баламыз қырқынан шыққан соң, «Бесік тойын» жасамақпыз. Сол кезде ақсақалымызға азан шақырып ат қою рәсімін жолдармыз. Баламыздың бесік тойына шақырамыз баршаңызды. Ал, қазір ас жетсе, бата сұраймыз. Ал, ата, енді асымызға бата беріңіз!

Ақсақал: / асқа бата беру /

-Асың,асың асыңа,

Бақыт қонсын басыңа!

Денсаулығын зор болсын,

Дастарқаның мол болсын!

Қайда барсаң алдыңнан,

Жарқыраған жол болсын!

Дұшпаның саған құл болсын,

Үйің толған ұл болсын!

Бәрі: Әумин! Дастарқаннан тұрады.