САЛАУАТТЫ ӨМІР САЛТЫ: ЖҰМЫСШЫЛАР ДЕНСАУЛЫҒЫ – ЕЛ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗІ

Автор: Есенбай Әділхан Нұрлыбекұлы

Жетекшісі: Қарабалина Орынгүл Ақдрашқызы, физика пән оқытушысы

«Саламат Мұқашев атындағы Атырау политехникалық жоғары

колледжі» КМҚК

"Салауатты өмір салтын қалыптастыру – бұл ұлттық қауіпсіздік пен болашақ ұрпақтың денсаулығына салынған инвестиция."
— Қ. Тоқаев

Қазіргі қоғамда денсаулық – ұлттық байлықтың маңызды көрсеткіші ретінде бағаланады. Әсіресе, еңбекке қабілетті халықтың денсаулығы мемлекет тұрақтылығының, әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі іргетасы болып саналады. Жұмыскерлердің денсаулығы – тек жеке әл-ауқаттың ғана емес, бүкіл елдің дамуының басты тетігі.

Қазақстанда созылмалы аурулар мен психоэмоционалдық стресстердің кең таралуы, дене белсенділігінің аздығы және дұрыс тамақтану мәдениетінің жеткіліксіздігі – бұл мәселенің өзектілігін арттырып отыр. Мемлекет денсаулық сақтау жүйесін дамытып, халық арасында салауатты өмір салтын насихаттау арқылы бұл мәселелерге қарсы күресуде. Алайда нақты нәтижеге жету үшін жұмыс орындарында нақты өзгерістер қажет.

Бұл мақала денсаулық сақтау және еңбек гигиенасы саласындағы заманауи ғылыми тұжырымдамаларға негізделген. Салауатты өмір салтын қалыптастыру – Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымының басым бағыттарының бірі. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Кодексінде де бұл ұстаным мемлекеттік маңызы бар стратегиялық бағыт ретінде бекітілген.

Жұмыскерлер арасында салауатты өмір салтын қалыптастыру – тек медициналық емес, сонымен қатар экономикалық, әлеуметтік және мәдени аспектілерді де қамтитын кешенді үдеріс. Осы мақалада ұсынылған тұжырымдар мен шешімдер еңбек өнімділігін арттыру және аурушаңдықты азайту мәселелерімен сабақтас.

Салауатты өмір салты дегеніміз – аурудың алдын алуға, өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған мінез-құлықтық және өмірлік ұстанымдар жүйесі. Оған мыналар жатады:

- Дұрыс және теңгерімді тамақтану;

- Тұрақты дене белсенділігі;

- Зиянды әдеттерден арылу (темекі, алкоголь);

- Психологиялық тұрақтылық пен еңбек демалысы арасындағы тепе-теңдік;

Гигиеналық дағдылар мен қауіпсіздік шараларын сақтау.

Мекемелер деңгейінде жұмыскерлердің денсаулығын сақтау үшін мынадай іс-шараларды ұйымдастыру ұсынылады:

• Жұмыс орнында профилактикалық тексерулер өткізу;

• Физикалық белсенділікті ынталандыру (жаттығу залдары, спорттық шаралар);

• Психологиялық көмек және тренингтер ұйымдастыру;

- Дұрыс тамақтануға жағдай жасау (денсаулыққа пайдалы ас мәзірлері).

Жұмыскерлер денсаулығы – ел экономикасының тірегі, әлеуметтік тұрақтылықтың кепілі. Салауатты өмір салтын ұстану – тек жеке адамның амандығы ғана емес, бүкіл қоғамның әл-ауқаты мен өмір сапасының жоғары деңгейде болуын қамтамасыз ететін шешуші фактор. Бұл тұрғыда әрбір жұмыс беруші мен мемлекеттік орган жұмыскердің денсаулығына инвестиция салу арқылы ұзақмерзімді нәтижелерге қол жеткізеді.

Жұмыс орнындағы денсаулықты нығайту – кадр тұрақтылығын арттыру, өндірістік жарақаттар мен еңбекке жарамсыздықты азайту, кәсіпорын беделін көтеру сияқты нақты пайда әкелетін бағыт. Сонымен қатар, дені сау ұжым – шығармашыл, ынталы, нәтижеге бағытталған команда бола алады.

Болашақта салауатты өмір салтын ілгерілету үшін мынадай ұсыныстарды атап өтуге болады:

1. Жұмыс берушілер мен кәсіподақтар бірлесіп, денсаулық сақтау бағдарламаларын әзірлеуі тиіс;

2. Жергілікті атқарушы органдар салауатты өмір салты бойынша өңірлік жобаларды қаржыландыруды күшейтуі қажет;

3. Бұқаралық ақпарат құралдары мен әлеуметтік желілер арқылы халықты ақпараттандыру деңгейін арттыру маңызды;

4. Жастар арасында денсаулық мәдениетін қалыптастыру – болашақ ұрпақ денсаулығына инвестиция.

Қорытындылай келе, жұмыскерлердің салауатты өмір салтына көшуі – бұл жеке тұлғаның ғана таңдауы емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Әрбір қадам, әрбір бастама – ұлт денсаулығын нығайтуға қосылған үлес.

Жұмыскерлер денсаулығына көңіл бөлу – мемлекеттің табысты дамуына апарар жолдың бастамасы. Салауатты өмір салты арқылы қоғамда ауру-сырқау азайып, еңбек өнімділігі артады, өмір сүру ұзақтығы ұзартады. Бұл – тек жеке жауапкершілік емес, мемлекеттік деңгейде жүйелі түрде іске асырылатын маңызды бағыт.

Сондықтан мемлекеттік құрылымдар, жұмыс берушілер мен азаматтардың бірлескен әрекеті нәтижесінде ғана елдің денсаулық әлеуеті жоғарылап, тұрақты даму қамтамасыз етіледі.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Кодексі. 2020 ж.

2. Всемирная организация здравоохранения. www.who.int

Атамбаев А.А. «Салауатты өмір салты негіздері». Алматы: Мектеп, 2019.

3. Қазақ ұлттық медицина университетінің ғылыми еңбектері жинағы. №2, 2021 ж.

4. Еркінов Т.Ж., Оразбаева С.А. «Жұмыскерлердің денсаулығы және еңбек гигиенасы». Нұр-Сұлтан, 2020.