САБАҚ: 

Мектеп:  К.Әзірбаев атындағы жалпы орта мектеп

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Ермекбаева Бальнура Кудайбергеновна

СЫНЫП: 7

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар:саны:

Бөлім: 

Тақырыбы

Скаляр және векторлық шамалар

Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)

7.1.1.6 скалярлық және векторлық шамалар арасындағы айырмашылықты білу және мысалдар келтіру;

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар:

Физикалық шамалардың скаляр шама және векторлық шамаларға бөлінетіндігін біледі және векторлық шамалардың қалай белгіленетіндігін біледі

Оқушылардың басым бөлігі:

Физикалық шамаларды скаляр және векторлық шамаларға жіктей алады

Кейбір оқушылар:

Берілген физикалық шамаларды ажыратып, мысалдар келтіре алады, есептер шығаруда қолдана алады

Бағалау критерий

Білім алушы:

• Физикалық шамалардың екі түрлі қолданылатынын туралы біледі

• Векторлық және скалярлық шамаларды жазылуынан ажыратады алады

• Физикалық шамаларды векторлық және скалярлық шамаларға жіктеп, мысалдар келтіре алады

Тілдік мақсат

Оқылым:  Оқушылар тақырып бойынша берілген мәтіндерді оқиды, дәлелдер іздестіреді.

Тыңдалым: Оқушылар рөлдік ойындарды бақылау арқылы бір-бірін тыңдайды.

Айтылым: Рөлдерге ену арқылы сұрақтарға жауап береді, топта, жұпта өзара талқылау жүреді.

Жазылым: жеке жұмыстарда таныстырылымға қажетті дәлелдерді дәптерге жазады

Пәндік лексика және терминология: скаляр, вектор

Алдыңғы оқу

Алдыңғы тақырыптармен қамтылған дағдыларға сүйенеді.

Физикалық шамалар (қашықтық, орын ауыстыру, ұзындық, жылдамдық, уақыт пен үдеу)  және олардың өлшем бірліктерін біледі

Құндылықтарға баулу

-өзгелердің көзқарастарына құрметпен қарау, жауапкершілікпен қарым-қатынас жасау

-шағын топтарда жұмыс-жасау дағдылары;

-үйренгенді практикалық тұрғыдан қолдану;

-өздерінің үйрену деңгейін анықтап, оны әрі қарай дамыту;

-өндірісті, ғылым мен білімді біріктіру, инновациялық индустриялық кластерді дамыту

Пән аралық байланыс

Жаратылыстану, математика, әдебиет

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)

Ресурстар

Сабақтың басы

8 мин

1.     Ұйымдастыру. Психологиялық дайындық

2.     Сергіту сәті «Өрмекшінің торы» Оқушылар шаттық шеңберіне тұрып жіптің бір ұшын екіншісіне беру арқылы бір-біріне өзінің жақсы бір қасиетін сыйлайды. Оқушылар  сергіту сәтін орындай отырып, сабақтың мақсатын анықтайды.

3.     Топ ережесін сақтай отырып оқушыларды секунд, м/с деп аталатын жазуы бар түрлі  түсті стикермен екі топқа бөлу.

«Ой қозғау» бастапқы білімді сөзжұмбақ және физикалық диктантты жеке орындап, жұппен ақылдасып, топпен шешімін табу арқылы еске түсіру.

І топ Физикалық диктант

1. Халықаралық бірліктер жүйесінде қандай бірлік уақыттың негізгі бірлігі _____болып табылады.

2. Үшбұрыштың ені, ауданы, ұзындығының көбейтіндісін ______ деп аталады.

3. ______ – табаиғат туралы ғылым.

4. ХБЖ Ондық қоспашасы _____ дегенді білдіреді.

5. Атомның дәл ортасында ____ орналасқан.

6. Халықаралық бірлітер жүйесінде қандай бірлік ұзындықтың негізгі бірлігі _____ болып табылады.

ІІ топ Сөзжұмбақ

1. Халықаралық бірлітер жүйесінде қандай бірлік уақыттың негізгі бірлігі болып табылады?

2. Үшбұрыштың ені, ауданы, ұзындығының көбейтіндісін қалай атаймыз?

3. Табаиғат туралы ғылым?

4. ХБЖ Ондық қоспашасы нені білдіреді?

5. Атомның дәл ортасында не орналасқан?

6. Халықаралық бірлітер жүйесінде қандай бірлік ұзындықтың негізгі бірлігі болып табылады?

Кері байланыс: «Үш шапалақ» әдісі

Дөңгелек жіп

Үлестірмелі қағаз

Үлестірмелі қағаз

Постер

Ортасы

30 минут

Рөлдік ойын. «Бауырсақ» ертегісі.Оқушыларға үлестірмелі қағаздарды таратып, ертегінің кейіпкерлерінің атқаратын қызметі, ертегі желісі бойынша жасалынатын іс-әрекеттері тапсырылады. Оқушылар рөлдерге еніп, ертегінің желісіне ену арқылы  жаңа тақырыпты меңгереді.

Рөлдерде:

1.     Автор

2.     Кемпір

3.     Шал

4.     Бауырсақ

5.     Стилист

6.     Аю

7.     Қоян

8.     Қасқыр

9.     Түлкі

10. Суретшілер

11. Бақылаушы

12. Ұйымдастырушы

Автор: Ерте-ертеде кемпір мен шал өмір сүріпті. Кемпір бір күні көлемі 250мл. Қаймақты алып, оның сыртынан скаляр деген жазуды байқап қалады. Содан өзінің шалына келіп:

Кемпір: Шалым неге мына қаймақтың аты скаляр деп өзгерген?

Шал: Оның көлемі тек санмен сипатталатын болғандықтан ол скаляр шама деп аталады.

Кемпір қаймақты алып, нан илеп, оны майға қуырып бауырсақ пісіреді. Оны терезенің алдына суытып қойыпты.

Біраздан кейін шалдың қарны ашып, кемпіріне келеді.

Шал: -Кемпір менің қарным ашты, бауырсағыңнан берші

Кемпір: – Бауырсақ белгілі бір температурада суыйды, оны асықпай жейсің, шыдай тұр дейді

Осы кезде Шал:

-Кемпір температура да, уақыт та скаляр шамаға жататынын білесіңбе?Өйткені белгілі бір уақытқа тәуелсіз, тек санмен сипатталатын шаманы скаляр деп атайды. Мысалы менің қызуым көтерілгенде температурам 38С , ал  орманға 30 минутта баратын уақытым да скаляр шамаға жатады – деп сөзін аяқтайды.

Терезенің алдында тұрып, мұны естіген бауырсақ менде 1 түйір бауырсақ-скаляр болғым келмейді деп, терезеден орманға қарай домалай жөнеледі.

Бір кезде Аю жолығып:

-Бауырсақ, Бауырсақ сен басқа бауырсақтарға ұқсамайтын, басында таңбаң(стрелка) бар екен, сен қандай дәмді көрінесің, мен сені жеймін!

Бауырсақ тұрып:

-Аю, сен мені жеме. Мен саған өлең айтып беремін «Менің атым Бауырсақ, Қаймаққа иленген көлемім, температурада суыған скаляр болғанмын. Атамнан да қашып, әжемнен де қашып, саған қарай бағытталған, басында стрелкам бар  б бауырсақ векторы болдым. Енді сеннен қашу оңай» – деп қашып кетеді.

Бауырсақ қара жолмен жүріп келе жатса, алдынан Қоян жолығады.

Қоян: – Бауырсақ, Бауырсақ мен сені алыстан стрелкаңды көріп, қызығып едім. Енді екі қорғаның пайда болыпты. Сенің екі қорғаныңды алып, өзіңді жеймін.

Бауырсақ : – Мен жай ғана бауырсақ емес, б векторы деп  аталамын.Ал, бұл қорған модуль деп аталады. Мұндай модуль Аюдан қашып, саған дейін жеткен кесіндімнің ұзындығы. Оны вектордың ұзындығы немесе вектордың модулі деп аталады. Осымен қоса. Егер екі вектордың бағыттары мен ұзындықтары бірдей болса, ондай векторларды тең векторлар деп атайды. Мен Осындай вектор болып тұрған күйімде сеннен қашу оңай.

Бауырсақ орманнан адасып, өзі жүрген жолға қарама-қарсы бағытталып келе жатқанда алдынан Қасқыр шығады.

Қасқыр: – Бауырсақ неге көңілсіз келе жатырсың?

Бауырсақ: – Мен орманда адасып, өз үйіме кері бағытталдым. Егер екі вектордың ұзындықтары бірдей, ал бағыттары қарама-қарсы болса, ондай вектор қарама-қарсы вектор деп аталады.

Қасқыр: – Сен мұңайма, қарама-қарсы б векторы болсаңда дәмді көрінесің, мен сені жеймін!

Бауырсақ: – Мен саған өлең айтып берейін – дейді де қаша жөнеледі.

Әбден шаршап шалдыққан бауырсақ векторының алдынан түлкі шығады.

Түлкі:

–Бауырсақ, Бауырсақ сен шаршаңқы көрінесің , сенің шаршағанымды математикалық амалдар арқылы  шешуге болады.

Бауырсақ:

–Ол амалды мен сияқты векторларға қалай қолдануға болады?