"Сөз өнері" үйірме жоспары

«Сөз өнері» үйірмесінің

бағдарламасы

Үйірме жетекшісі: қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Апсенова Нодира Абдулхакимовна

2020 – 2021 оқу жылы

Жалпы білім беретін мектептердің 5-6 сынып оқушыларына арналған

«Сөз өнері» тақырыбындағы үйірме бағдарламасына

ТҮСІНІК ХАТ

«Сөз өнері» үйірмесі 5-6 сынып оқушыларына арналған. Үйірме аптасына 1 сағат, жылына 34 сағатқа берілген. Бұл үйірме оқушылардың әдеби мұраларға деген талғамын тәрбиелейді, рухани дүниесін кеңейтеді, ақыл-ойы мен ұлттық сана сезімін дамытуға ықпал жасап, ауызекі және жазба тілде байланыстырып сөйлеуін дамытады. Оқушылардың қазақ тілі мен әдебиет сабақтарына қызығушылығы мен функционалдық сауаттылығын арттыруға бағытталған.

Сөз өнер пәні арқылы оқушылардың рухани дүниесін байыта отырып, қазақ кемеңгерлері атанған данышпан би – шешендердің шығармаларын насихаттау және тілдерін жаттықтыру, яғни ұлт шешендері шығармаларының мазмұнын аша білу болып табылады.

Үйірменің оқу материалына халық ауыз әдебиеті үлгілерін сабақ мазмұнына сай енгізу баланың алған білімін толықтырып, байытып жан-жақты дамуына дәйекті ықпал етеді. Оқушыларды шығармашылық ізденіс жұмыстарына баули отырып, би – шешендер мұраларын тани білуге және айшықты, әсерлі сөз қолданыстарына теориялық тұрғыдан талдау жасауға негізделген.

Сондықтан бұл үйірмеде оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттырып, ұлтымыздың асыл мұраларын дәріптейтіндей, жеке тұлғаны дамытып, оқуға деген қызығушылықтарын оятып, адамгершілікке, ізгілікке, сыйластыққа тәрбиелеп, еркін дамуына жол ашу көзделеді.

Мақсаты:

Ұлттық асыл мұраларымызды жан-жақты таныту арқылы ұлтжанды, халқымыздың сөз өнерін, әдет-ғұрпын, тілін ұлттық құндылық ретінде бағалайтын, функционалды сауатты, білімі мен білік дағдылары қалыптасқан, алған білімдерін өз қажеттілігіне қолдана білетін, ұлттық сана-сезімі оянған, сөйлеу әдебін меңгерген, ойы терең, рухани дүниетанымы бай, адамгершілігі жоғары, шығармашылықпен айналысатын тұлға қалыптастыру.

Міндеттері:

• Білімді дара тұлғаға бағдарлау (бейімдеу, дамыту, психологиялық үйлесімділік, өмірлік қажеттілік);

• Тілдік білімді функционалдық тұрғыдан сұрыптау;

• Оқушыны зейінді ұстау;

• Пәнаралық байланысты сақтау;

• Әрекетшілдік-бағдарлылық ұстанымы (әрекетке үйрету, оқу жағдаятындағы әрекеттен өмірлік жағдаяттық әрекетке көшу, оқу танымдық әрекеттен оқушының өзіндік әрекетіне көшу);

• Алынған білімді бекіту және өзін-өзі бақылау;

• Шығармаларды образға салып оқи білуге;

• Алған әсерлерін айшықты тілмен жеткізе білуге;

• Шығармашылық және ізденіс жұмыстарына баулу;

• Өздігінен білім алуға үйрету функциясы.

Күтілетін нәтиже:

Ұлттық асыл мұраларымызды жан-жақты таниды. Халқымыздың сөз өнерін, әдет-ғұрпын, тілін ұлттық құндылық ретінде бағалай алады. Эстетикалық талғамы жоғары, функционалды сауатты, білім, білік дағдылары қалыптасқан, алған білімдерін өз қажеттілігіне қолдана білетін, ұлттық сана-сезімі оянған, сөйлеу әдебін меңгерген, ойы терең, рухани дүниетанымы бай, адамгершілігі жоғары, шығармашылықпен айналысатын тұлға қалыптасады.

Оқушының сөйлесім дағдыларын дамыту сатылап, олардың өзара сабақтастығына негізделіп жүргізіледі. Сөйтіп, негізгі деңгейдегі оқушы білімі сауаттылық дағдыларына табан тірейді де, бейіндік деңгейдегі сөз мәдениеті қалыптасады.

«Cөз өнері» тақырыбындағы үйірме бағдарламасының тақырыптық мазмұны (барлығыт 34 сағат, аптасына 1 сағат)

Кіріспе. (1 сағат).

Оқу үйірменің мазмұны мен мақсат-міндеттері

I тарау. Шешендік өнер туралы түсінік (3сағат).

Шешен сөйлеу сыры. Дау шешетін дана сөздер. Ұлттық шешендік өнер.

II тарау. Түгел сөздің түбі бір... (13 сағат).

«Түгел сөздің түбі бір, түп атасы – Майқы би». Аяз бидің ғұмырнамасы. Жиренше шешен – ақыл-парасаттың, тапқырлықтың символы. Асан қайғы – тереңнен толғайтын сөз зергері. Шығармаларының көркемдік ерекшелігі. Асан қайғы шығармаларындағы жер-су атаулары. Қазақ жыраулар поэзиясының атасы – Шалкиіз Тіленшіұлы. Ш.Тіленшіұлы толғауларындағы метафора мен эпитеттің қолданылуы. Бұқар жыраудың даналық сөздері. Бұқар толғауларындағы теңеу мен эпитет. Бұқар жырау толғауларындағы елдік мәселесі. «Тәуке хан заңдарының» («Жеті жарғы») қабылдануы. «Жеті жарғы» заңының тілдік сипаты.

III тарау. Би-шешендер шығармаларындағы сөз өнері (12 сағат).

«Бір ауыз сөзі мың ауыз сөзге татитын» Төле бидің төрелігі. Төле би толғауларындағы метафора мен метонимия. Дүниені дуалы аузымен бағындырған, киелі өнеріне табындырған Қазыбек бидің шешендігі. Шығармаларында кездесетін аллитерация мен ассонанс. Аты аңызға айналған ақыл – ой алыптарының бірі – Әйтеке би. Әйтеке шығармаларындағы шендестіру. Мөңке бидің өмір құбылыстарына берген бағасы. Шығармаларының көркемдік ерекшелігіне талдау. «Аузынан гүл, көзінен от төгілген» Бөлтірік шешеннің қанатты сөздері. Бөлтірік шешен сөздерінің көркемдік ерекшелігі. Дүниетанымы терең, түйсігі ерен, білім-білігі кемел Сырым батыр. Досбол шешеннің тапқырлыққа суарылған сөздері.

IV тарау. Абай әлеміндегі сөз өнері (5 сағат).

Абайдың билік айту өнеріндегі шеберлік сырлары. Абайдың «Біраз сөз қазақтың түбі қайдан шыққаны туралы» еңбегінің тілі. Абайдың нақыл сөздері. Шешендік сөз өнерінің – Отаны. Қайталау.

Практикалық сабақ – 2 сағат.

Шығармашылық жұмыс – 1 сағат.

Қайталау – 1 сағат.

«Сөз өнері»

(Аптасына 1 сағаттан, 34 сағат)

5 - 6 сынып

р\с	Тақырыбы	Сағат саны	Мерзімі	Ескерту
Кіріспе
1	Кіріспе. Шешендік өнер тарихынан	1
I тарау. Шешендік өнер туралы түсінік
2	Шешен сөйлеу сыры	1
3	Дау шешетін дана сөздер	1
4	Ұлттық шешендік өнер	1
II тарау. Түгел сөздің түбі бір...
5	«Түгел сөздің түбі бір, түп атасы – Майқы би»	1
6	Аяз бидің ғұмырнамасы	1
7	Жиренше шешен – ақыл-парасаттың, тапқырлықтың символы	1
8	Асан қайғы – тереңнен толғайтын сөз зергері	1
9	Шығармаларының көркемдік ерекшелігі	1
10	Асан қайғы шығармаларындағы жер-су атаулары	1
11	Қазақ жыраулар поэзиясының атасы – Шалкиіз Тіленшіұлы	1
12	Ш.Тіленшіұлы толғауларындағы метафора мен эпитеттің қолданылуы	1
13	Бұқар жыраудың даналық сөздері	1
14	Бұқар толғауларындағы теңеу мен эпитет	1
15	Бұқар жырау толғауларындағы елдік мәселесі	1
16	«Тәуке хан заңдарының» («Жеті жарғы») қабылдануы	1
17	«Жеті жарғы» заңының тілдік сипаты	1
III тарау. Би-шешендер шығармаларындағы сөз өнері
18	«Бір ауыз сөзі мың ауыз сөзге татитын» Төле бидің төрелігі	1
19	Төле би толғауларындағы метафора мен метонимия	1
20	Дүниені дуалы аузымен бағындырған, киелі өнеріне табындырған Қазыбек бидің шешендігі	1
21	Шығармаларында кездесетін аллитерация мен ассонанс	1	770 ₸ - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз! Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank) Соңғы бір жылда: 45 000 000 ₸ Авторлар тапқан ақша Толығырақ Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Жүктелуде... Бағыт Жүктелуде... Сынып Жүктелуде... Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2024-2025 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Қазақ әдебиеті пәні бойынша барлық материалдарды көру Аттестацияда (ПББ) 100% келетін тақырыптармен дайындаймыз Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады Толығырақ