Батыс Қазақстан инновациялық технологиялық университеті

«Дене мәдениеті және информатика кафедрасы»

Мақала

Тақырып:«Спорт-кәсіп пе, өнер ме?»

Орындаған:«Дене шынықтыру және спорт» білім беру бағдарламасының 4-ші курс студенті

Сандыгалиева Асылжан Жұмагелдіқызы

Тексерген:Кабдолов Адилхан Нурланович педагогикалық ғылымдарының магистрі

Орал қаласы-2025

Спорт – кәсіп пе, өнер ме?

Спорт – адам өміріндегі ерекше құбылыс. Ол тек қана дене шынықтыру немесе жарыс қана емес, сонымен бірге ерік-жігердің, рухтың және шығармашылықтың көрінісі. Дегенмен көпшіліктің көкейінде бір сұрақ жиі туындайды: спорт — кәсіп пе, әлде өнер ме?

Бір жағынан қарасақ, спорт – кәсіп. Себебі қазіргі таңда спортшылар арнайы дайындықтан өтеді, жаттығу жүйесі мен тәртібі бар, еңбегі үшін жалақы алады, демек бұл – кәсіби еңбек түрі. Әлемдік деңгейдегі спортшылар – өз саласының мамандары. Олар ел намысын қорғай отырып, ең жоғары нәтижеге жетуге тырысады. Яғни спорт бүгінгі қоғамда кәсіби салаға айналды.

Екінші жағынан, спорт – өнер. Себебі спортшының шеберлігі, дене қимылының үйлесімі, сұлулығы мен нәзіктігі көрерменге ерекше әсер қалдырады. Мысалы, мәнерлеп сырғанау, көркем гимнастика, футбол немесе бокс – бұлардың әрқайсысы өзіне тән әсемдік пен шабыт сыйлайды. Көрермен спортшының өнерін тамашалап, оның еңбегін эстетикалық тұрғыда бағалайды.

Шын мәнінде, спорт – әрі кәсіп, әрі өнер. Ол еңбекті, тәртіпті және шабытты қатар талап етеді. Нағыз спортшы өз ісін сүйіп, оны өнер дәрежесіне жеткізеді. Ал спорттың өзі адамды шыңдайтын өмір мектебі болып қала береді.

Қазіргі заманда спорт қоғам өмірінің ажырамас бөлігіне айналды. Ол денсаулықты нығайтып қана қоймай, адамды мақсатқа жетуге, табандылыққа, тәртіпке баулиды. Бірақ бір қызық сұрақ жиі туындайды: спорт – кәсіп пе, әлде өнер ме? Бұл сұраққа әркім әртүрлі жауап береді, себебі спорттың өзі көпқырлы ұғым.

Бір жағынан, спорт – кәсіп. Себебі қазіргі таңда спортпен кәсіби түрде айналысатын адамдар бар. Олар арнайы дайындалып, белгілі бір бағдарлама бойынша жаттығады, жарыстарға қатысып, табыс табады. Әлемдік аренада ел намысын қорғап жүрген спортшылардың еңбегі мемлекет тарапынан бағаланады. Яғни спорт – еңбекті, шыдамдылықты және біліктілікті қажет ететін кәсіби сала.

Ал екінші жағынан, спорт – өнер. Себебі спортта әсемдік пен үйлесім бар. Мәселен, көркем гимнастика, мәнерлеп сырғанау, фигурное катание сияқты спорт түрлері адам жанына ерекше әсер қалдырады. Тіпті футбол, бокс, күрес секілді спорт түрлерінің өзінде шеберлік, тапқырлық пен сұлулық бар. Көрермен спортшының шеберлігін тамашалап, оның қимылын өнер ретінде қабылдайды. Нағыз спортшы өз ойынын, өз қозғалысын өнер дәрежесіне жеткізеді.

Демек, спорт – тек күш пен төзімділіктің ғана емес, шығармашылықтың да көрінісі. Спортшы тек жаттыққан адам емес, ол өз денесін, ерік-жігерін және рухын басқарып үйренген адам. Бұл – нағыз өнер.

Қорытындылай келе, спортты тек кәсіп деп немесе тек өнер деп қарау дұрыс емес. Спорт – екеуінің де тоғысқан тұсы. Ол әрі еңбек, әрі шабыт, әрі әсемдік. Нағыз спортшы өз ісіне адал болып, оның мәнін өнерге айналдыра алады. Сондықтан да спорт – адамның жанын да, тәнін де шыңдайтын өмір мектебі.

Пайдаланылған кәсіби әдебиеттер

1. Әбдірахманова, Г. Спорт теориясы мен әдістемесі. – Алматы: Рауан, 2018.

2. Баймұратов, Қ. Дене тәрбиесі және спорттың әлеуметтік маңызы. – Алматы: Қазақ университеті, 2020.

3. Құнанбаев, А. Ғылым, білім және өнер туралы ойлар. – Абай шығармалар жинағы. – Алматы: Жазушы, 2016.

4. Төлеуов, С. Кәсіби спорт психологиясы. – Нұр-Сұлтан: Фолиант, 2019.

5. Матвеев, Л. П. Теория и методика физической культуры. – Москва: Физкультура и спорт, 2014.

6. Харламов, Е. Н. Педагогика физической культуры и спорта. – Москва: Академия, 2017.

7. Weinberg, R., Gould, D. Foundations of Sport and Exercise Psychology. – Human Kinetics, 2022.

8. Guttmann, A. From Ritual to Record: The Nature of Modern Sports. – Columbia University Press, 2004.

9. Csikszentmihalyi, M. Creativity: Flow and the Psychology of Discovery and Invention. – HarperCollins, 2013.

10. Айтжанова, Л. Спорт – өнер мен еңбектің тоғысы. // Дене мәдениеті және спорт журналы, №2 (2021), 45–49 б.

Қорытынды:

Спорт – адамның тәнін ғана емес, жан дүниесін де тәрбиелейтін ерекше құбылыс. Ол кәсібилік пен шығармашылықтың, еңбек пен шабыттың тоғысқан тұсы. Сондықтан спортты бір ғана кәсіп немесе өнер деп емес, екеуінің үйлесімі деп қабылдаған жөн.