Статистикалық мәліметтер.

Статистикалық мәліметтер.

8-сынып информатика сабағыңызда маңызды тақырыптардың бірі болып табылады.

Мұнда статистикалық мәліметтер, олардың түрлері, жинау әдістері және оларды

талдау туралы негізгі ақпарат берілген.

1. Статистика дегеніміз не?

Статистика — бұл сандық мәліметтерді жинау, өңдеу, талдау және интерпретациялау ғылымы. Статистикалық деректер адамдар, объектілер, оқиғалар немесе құбылыстар туралы ақпарат береді.

2. Статистикалық мәліметтердің түрлері

- Сандық мәліметтер: Бұл мәліметтер санмен өлшенеді. Мысалға, студенттердің саны, жастағы адамдардың орташа жасы.

- Сапалық мәліметтер: Бұл мәліметтер сипаттамалармен анықталады, мысалы, адамдардың жынысы, көздің түсі, т.с.с.

3. Статистикалық деректерді жинау әдістері

- Сауалнама: Пайдаланушылардан немесе респонденттерден мәлімет жинау үшін сұрақтар қою.

- Бақылау: Объектілерді немесе оқиғаларды зерттеу және олардың мінез-құлқын бақылау.

- Эксперимент: Белгілі бір шарттарда мәлімет жинау үшін тәжірибе жүргізу.

4. Статистиканы талдау әдістері

- **Орташа арифметикалық**: Мәліметтер жиынтығындағы барлық мәндерді қосып, олардың санын бөлу арқылы есептеледі.

- **Мысал**: 4, 5, 6, 7, 8 сандарының орташа арифметикалық мәні:

\[

\text{Орташа} = \frac{4 + 5 + 6 + 7 + 8}{5} = \frac{30}{5} = 6

\]

- **Медиана**: Мәліметтерді өсу тәртібімен реттегенде, ортада орналасқан мән. Егер мәліметтер тақ болса, медиана бір мән; жұп болса, екі орташа мәннің орташа арифметикалық.

- **Мода**: Мәліметтер жиынтығында ең жиі кездесетін мән.

5. Статистикалық мәліметтерді визуализациялау

Статистикалық мәліметтерді графиктер мен диаграммалар арқылы көрсету:

- **Бағанды диаграмма**: Сандық деректерді көрсету үшін пайдаланылады.

- **Көрсеткіш диаграмма**: Уақыт бойынша өзгерістерді көрсету үшін қолданылады.

- **Пирог диаграммасы**: Нақты үлестерді көрсету үшін пайдаланылады.

6. Статистиканың қолданылуы

Статистика әртүрлі салаларда, мысалы:

- Экономика: Нарықтық зерттеулер, тұтынушы сұранысы.

- Медицина: Науқастарды зерттеу, аурулардың таралуы.

- Білім: Оқушылардың табыстары, оқу нәтижелері.

Статистикалық мәліметтерді визуализациялау — ақпаратты графикалық түрде көрсету процесі. Бұл процесс мәліметтерді түсінуді, талдауды және интерпретациялауды жеңілдетеді. Төменде статистикалық мәліметтерді визуализациялаудың әдістері, қолдану салалары және олардың актуалдылығы туралы ақпарат берілген.

Статистикалық мәліметтерді визуализациялау әдістері

- Гистограмма: Сандық деректердің таралуын көрсету үшін пайдаланылады. Гистограмма бағандармен жасалады, әр баған белгілі бір интервалдағы мәліметтердің жиілігін көрсетеді.

- Сызықты график: Уақыт бойындағы өзгерістерді көрсету үшін қолданылады. Сызықтық графиктер жиі уақыт аралығында мәліметтердің өсіп-өсуін немесе азаюын көрсету үшін пайдаланылады.

- Пирог диаграммасы: Нақты үлестердің (порциялардың) немесе категориялардың арасындағы қатынасты көрсету үшін қолданылады. Пирог диаграммасы бүтіннің бөліктерін көрсетеді.

- Бағанды диаграмма: Түрлі категорияларды салыстыру үшін пайдаланылады. Бағандардың биіктігі әр категорияның қуатын білдіреді.

- Қарсы диаграмма: Екі немесе одан да көп өзгермелі арасындағы қатынасты көрсету үшін пайдаланылады.

2. Қолдану салалары

- **Экономика**: Нарықтық зерттеулер, тұтынушы сұранысы, инвестициялық жобалардың тиімділігін бағалау.

- **Білім**: Оқушылардың табыстары, оқу нәтижелері, мектептердің және университеттердің рейтингтері.

- **Медицина**: Аурулардың таралуы, науқастарды зерттеу, эпидемияларды бақылау.

- **Спорт**: Спортшылардың көрсеткіштері, команданың нәтижелері, ойындардың статистикасы.

- **Әлеуметтік ғылымдар**: Халық санағы, социологиялық зерттеулер, қоғамдық пікірді талдау.

- **Маркетинг**: Нарық зерттеулері, тұтынушылық мінез-құлықты талдау, жарнамалық кампаниялардың тиімділігін бағалау.

3. Актуалдылығы

Статистикалық мәліметтерді визуализациялаудың актуалдылығы бірнеше себептермен түсіндіріледі:

- **Ақпараттың қолжетімділігі**: Күрделі мәліметтерді графикалық түрде көрсету арқылы оларды түсіну оңайырақ болады. Бұл үйрену мен талдауды жеңілдетеді.

- **Бейне арқылы түсіну**: Көп адамдар визуалды ақпаратты мәтінге қарағанда жақсы қабылдайды. Графиктер мен диаграммалар ақпараттың шапшаң қабылдануына көмектеседі.

- **Байланыс**: Визуализация мәліметтерді басқалармен тиімді бөлісуге мүмкіндік береді, әсіресе презентацияларда немесе есептерде.

- **Шешім қабылдау**: Визуализация ұйымдар мен кәсіпорындарға деректерді талдап, негізделген шешімдер қабылдауға көмектеседі.

- **Зерттеулер мен талдаулар**: Статистикалық визуализация зерттеулердің нәтижелерін көрсету үшін маңызды, ол зерттеулердің нәтижелерін пайдаланушыларға түсіндіруге мүмкіндік береді.

Статистикалық мәліметтерді визуализациялау заманауи әлемде маңызды құрал болып табылады, ол ақпараттық шешімдер мен стратегияларды қалыптастыруда үлкен рөл атқарады.