
Үнемді тұтыну
Суды, тамақты, энергияны тұтыну
бойынша күнделікті табиғи ресурстарға
ұқыпты қарауды қалыптастыру

«Қағидамыз – әділдік, тірегіміз –
жауапкершілік, мақсатымыз – өрлеу»
Қ.Тоқаев
Біртұтас тәрбие

МАЗМҰНЫ
Кіріспе
Суды үнемдеу
Суды үнемдеудің маңыздылығы
Суды үнемдеу бойынша жадынама
Суды үнемдеу нұсқаулықтары
Суды үнемдеуге арналған кеңестер
Тамақты үнемдеу
Тамақты үнемдеудің маңыздылығы
Тамақты үнемдеу бойынша жадынама
Тамақты үнемдеу нұсқаулықтары
Тамақты үнемдеуге арналған кеңестер
Энергияны үнемдеу
Энергияны үнемдеудің маңыздылығы
Энергияны үнемдеу бойынша жадынама
Энергия үнемдеу нұсқаулықтары
Энергияны үнемдеуге арналған кеңестер
Қорытынды
Табиғи ресурстарды қорғауға үлес қос
Күнделікті іс-шаралар жоспары
Табиғатты қорғау жолдары
Болашақ үшін жауапты іс-әрекеттер
Қоршаған ортаға пайда келтіретін кеңестер

Кіріспе:
Үнемді тұтынудың маңыздылығы
Табиғи ресурстар дегеніміз не?
Табиғи ресурстар – жер, су, ауа, энергия
көздері сияқты табиғаттан алынатын және
адамзатқа қажетті заттар. Оларды үнемді
пайдалану арқылы табиғатты сақтаймыз.
Неліктен оларды үнемдеу керек?
Табиғи ресурстар шектеулі. Суды, энергияны,
тамақты дұрыс пайдаланбасақ, табиғатқа зиян
тигіземіз және болашақ ұрпақ үшін табиғи
байлықтарды сақтай алмаймыз.

Үнемдеу маңыздылығы:
Су – тіршілік көзі. Егер суды дұрыс
пайдаланбасақ, таза су қоры азаяды және
көптеген елдерде су тапшылығы пайда болады.
Жадынама:
Кранды жуу кезінде немесе басқа жұмыстарда
ашық қалдырмаңыз.
1.
Душ қабылдағанда уақытты қысқарту – су
үнемдеудің оңай жолы.
2.
Кір немесе ыдыс жуғыш машинаны тек толық
толғанда ғана қосыңыз.
3.
Суды қайта қолданыңыз – мысалы, өсімдіктерді
суаруға немесе тазалауға қолданыңыз.
4.
Жуынатын бөлмеде ағып тұрған кранды дер
кезінде жөндеңіз.
5.
Суды үнемдеу

Нұсқаулықтар:
Кранды қысқа уақытта ашып, суды дұрыс
пайдаланыңыз.
1.
Су үнемдейтін құрылғыларды орнатыңыз
(мысалы, ағынды шектейтін крандар).
2.
Душ қабылдау уақытын қысқарту үшін таймер
пайдаланыңыз.
3.
Жеміс-көкөніс жуу кезінде ағынды су орнына
бассейнді пайдаланыңыз.
4.
Автоматтандырылған суару жүйелерін қолдану
арқылы суды бақылаңыз.
5.

Кеңестер:
Суды үнемдеу бойынша күнделікті бақылау
парағын жүргізіңіз.
1.
Бақшада жаңбыр суын жинап, оны суару үшін
қолданыңыз.
2.
Күнделікті су пайдалануды есептеп, отбасымен
бірге талқылаңыз.
3.
Бассейндерді немесе басқа үлкен су көлемін
қажет ететін орындарды тиімді пайдаланыңыз.
4.
Мектепте суды үнемдеу акцияларын
ұйымдастырыңыз және сыныппен бірге суды
қорғау жөніндегі жобаларға қатысыңыз.
5.

Үнемдеу маңыздылығы:
Тамақ қалдықтары – табиғи ресурстарды ысырап
етудің үлкен мәселесі. Тамақты дұрыс жоспарлап,
оны үнемдеуді үйренсек, табиғатты қорғай
аламыз.
Жадынама:
Тамақты жоспарлы түрде сатып алыңыз, тек
қажет заттарды алыңыз.
1.
Тамақ қалдықтарын тастамаңыз – оларды қайта
пайдалануға тырысыңыз.
2.
Тек жейтін көлемде тамақ пісіріңіз, артық
жасаудан аулақ болыңыз.
3.
Тамақты сақтау мерзімін дұрыс бақылап, артық
өнімдерді уақытында қолданыңыз.
4.
Тамақты үнемдеу

Нұсқаулықтар:
Үйде тамақты пайдаланудың күнделікті
жоспарын жасаңыз.
1.
Тамақты сақтау әдістерін дұрыс
ұйымдастырыңыз (тоңазытқышты тиімді
пайдаланыңыз).
2.
Тек қажетті азық-түлікті алып, артық тамақ
сатып алмаңыз.
3.
Тамақ қалдықтарын жануарларға беру немесе
компост ретінде пайдалану әдістерін үйреніңіз.
4.
Азық-түлік қалдықтарын қайта өңдеудің
қарапайым әдістерін біліп, қолданыңыз.
5.

Кеңестер:
Тамақ қалдықтарын азайтуға көмектесетін
арнайы қосымшалар пайдаланыңыз.
1.
Қалған тамақты мұздатып, оны кейін қайта
пайдалануға тырысыңыз.
2.
Үйде компост жасау үшін арнайы контейнерлер
қолданыңыз.
3.
Үйде немесе мектепте артық азық-түлікті
бөлісетін жобалар ұйымдастырыңыз.
4.
Арнайы тамақ жоспарларын қолданып, артық
тамақ қалдықтарын азайтыңыз.
5.

Үнемдеу маңыздылығы:
Энергияны дұрыс пайдаланбау климат
өзгерісіне алып келеді. Электр қуатын үнемдеу
табиғатты сақтап, өмірімізді жақсартуға
көмектеседі.
Жадынама:
Қажет емес кезде жарықты сөндіріңіз.1.
Теледидар, компьютер секілді құрылғыларды
күту режимінде қалдырмаңыз.
2.
Артық қуат тұтынатын құрылғыларды
пайдаланбаңыз немесе жаңартыңыз.
3.
Жарық шамдарын энергия үнемдейтін түріне
ауыстырыңыз.
4.
Құрылғыларды электр тоғына қосылған күйінде
қалдырмаңыз.
5.
Энергияны үнемдеу

Нұсқаулықтар:
Энергия үнемдейтін шамдарды (LED, CFL)
қолданыңыз.
1.
Тоңазытқыш, кір жуғыш машина, кондиционер
сияқты құрылғыларды дұрыс пайдаланыңыз.
2.
Құрылғыларды тек қажетті кезде қосып, оларды
өшіруді ұмытпаңыз.
3.
Мүмкіндігінше жаңартылатын энергия көздерін
қолданыңыз (күн панельдері).
4.
Энергияны көп тұтынатын құрылғыларды
тексеріп, оларды тиімдірек модельдерге
ауыстырыңыз.
5.

Кеңестер:
Электр қуатын үнемдеу бойынша есептеу
құралдарын пайдаланыңыз.
1.
Бөлмелерде жарық автоматты түрде өшіретін
құрылғылар орнатыңыз.
2.
Жарықтандыруға арналған табиғи жарық көздерін
қолданыңыз (күн сәулесі).
3.
Энергияны үнемдеуге арналған жарық шамдарын
қолдану арқылы мектепте де үнемдеуді қолданыңыз.
4.
Энергия үнемдеу бойынша отбасы мүшелерімен
және сыныптастармен арнайы жарыстар
ұйымдастырыңыз.
5.

Күнделікті іс-шаралар жоспары:
Суды, тамақты, энергияны үнемдеуге арналған
күнделікті тізім жасаңыз.
1.
Күн сайын қанша су, энергия үнемдегеніңізді
бақылап, жетістіктеріңізді жазыңыз.
2.
Табиғатты қорғау жолдары:
Табиғатты қорғауға қатысты сыныптастармен
жобалар ұйымдастырыңыз.
1.
Мектепте немесе үйде суды, энергияны үнемдеу
бойынша акциялар өткізіңіз.
2.
Болашақ үшін жауапты іс-әрекеттер:
Табиғи ресурстарды қорғау – әр адамның міндеті.
Күнделікті әрекеттеріңіз арқылы табиғатты
қорғауға үлес қосыңыз.
1.
Қорытынды:
Табиғи ресурстарды қорғауға
үлес қос

Кеңестер:
Табиғи ресурстарды үнемдеу туралы
сыныптастарыңызға түсіндіріп, оларды да
қатыстыруды ұйымдастырыңыз.
1.
Табиғи ресурстарды қорғауға қатысты халықаралық
ұйымдардың жобаларына қатысыңыз.
2.
Мектепте немесе үйде табиғи ресурстарды үнемдеу
бойынша көрмелер ұйымдастырыңыз.
3.
Арнайы экологиялық күнделіктер жүргізіп, табиғатқа
зиян келтірмеу жолдарын зерттеңіз.
4.
Әр күніңізді табиғатқа пайда тигізетін іс-
әрекеттермен өткізіңіз.
5.

Үнемді тұтыну
Суды, тамақты, энергияны тұтыну
бойынша күнделікті табиғи ресурстарға
ұқыпты қарауды қалыптастыру
ayaulym_makhan