Суды тазарту тәсілдері ғылыми жоба

«№3 жалпы орта білім беретін аралас мектебі» КММ

ҒЫЛЫМИ ЖОБА

Тақырыбы:Суды тазарту тәсілдері

Бағыты: Химия, биология

Орындаушы: Болатова Ақерке ,7 класс , ШҚО, Аягөз қаласы

Жұмыстың жетекшісі : Оразалинова Айым Курмангалиевна,педагогика ғылымдарының магистрі, география пәнінің мұғалімі

Рецензент: Астана Халықаралық университетінің аға оқытушысы,

химия ғылымдарының магистрі: Медеубаева Балжан Заруетовна

Жұмыстың орындалған уақыты: 6 ай

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ…………………………………………………………………3-4

1.ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ……………………………………………...…

1.1 Суды ластайтын заттардың түрлері. ……………………………...5-6

1.2. Ауыз суды тазарту тәсілдері ........................................................... 7-8

2.НЕГІЗГІ БӨЛІМ……………………………………………….............

2.1. Сауалнама деректерін өңдеу………………………………………9

2.2.Тәжірибе жасау............................…………………….……………..10

ҚОРЫТЫНДЫ………..............................................................................11-12

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР..........................................................13

ҚОСЫМШАЛАР: ................................................................ .................

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі:Су өмірлік маңызды зат болып табылады және адамның денсаулығы, ұзақ өмір сүруі, сондай-ақ барлық тірі организмдер оның сапасына байланысты

Зерттеудің мақсаты мен: бұл жұмыстың мақсаты-максималды нәтижеге жету үшін үйдегі суды тазартуды әртүрлі тәсілдермен зерттеу. Осы зерттеуді орындау барысында келесі міндеттерді шешу қажет: - ауыз судың адам денсаулығы үшін маңызы туралы әдебиеттерді зерттеу-үйде суды тазартудың ең тиімді әдісін эксперименттік жолмен анықтау

Зерттеудің міндеттері: Суды тазарту әдістерін, олардың биологиялық нысандарға әсерін зерттеу.

1) осы тақырып бойынша ғылыми-танымдық әдебиеттерді зерттеу;

2) сауалнама жүргізу;

3) ауыз суды тазарту тәсілдерін (сүзу, қайнату, тұндыру, мұздату, кремний иондарымен қанықтыру), олардың тиімділігін зерттеу;

4) тазартылған судың биологиялық тест-объектілерге әсерін анықтау;

5) ауыз суды тазарту тәсілдерінің пайдалылығын бағалайды.

Зерттеу нысаны: су.

Зерттеудің дереккөздері:тақырыпқа байланысты газет басылымдары, интернет желісі.

Жұмыстың ғылыми жаңашылдығы: Су тазартатын сүзгі моделін жасау.

Зерттеу әдістері:

1) ғылыми-танымдық әдебиетті оқу;

2) сауалнама;GOOGLE FORMS 3) эксперимент ;4) бақылау;5) талдау;

Судан бәрі пайда болды. Су-кез-келген мәдениеттің әмбебап шикізаты және кез-келген аядам мен рухани дамудың негізі. Су-құнды табиғи ресурс. Ол өмірдің негізін құрайтын метаболизм процестерінде ерекше рөл атқарады. Өнеркәсіптік және ауылшаруашылық өндірісінде судың маңызы зор. Адамның, барлық өсімдіктер мен жануарлардың күнделікті қажеттіліктері үшін оның қажеттілігі белгілі. Көптеген тіршілік иелері үшін ол тіршілік ету ортасы ретінде қызмет етеді

Су-бұл ерекше қасиеттері бар зат, оның жартысынан көбі дененің тіндерін, қан мен миды құрайды. Энциклопедиялардың бірінде [3] мен таза суды зертханада жасанды түрде немесе табиғи суды өңдегеннен кейін алуға болатындығын оқыдым, бірақ тірі ағзаға қажетті тұздардың болмауына байланысты мұндай су дәмді болмайды. Адам теңіз суын пайдалана алмайды, өйткені ондағы минералды тұздардың мөлшері жоғары.

Біздің күнделікті суға деген қажеттілік үш-алты литрді құрайды, бұл өте жақсы, өйткені адам өмірі мен қызметі үшін қажетті заттар ериді. [3]

Біздің денсаулығымыз бен өміріміз судың қаншалықты таза болуына байланысты. Бір жұтылмаған су жұқпалы ауруға, кейде өлімге әкелуі мүмкін. Бірақ бұл білім көптеген адамдарға табиғи су көздерін уландыруға кедергі келтірмейді. Адам тек тұрмыстық қажеттіліктерге ғана емес, ішуге де пайдаланатын табиғи судың ластану проблемалары жыл сайын өсіп келеді.

Жұмысты орындау үшін мен таңдалған тақырып бойынша материалдарды зерттедім, энциклопедиялар мен интернет-ресурстардағы мақалаларды қолдандым. Біз ауыз судың сапасын бағалай алдық, өйткені ондағы механикалық қоспалардың құрамын есептедік..

Мұхит сулары біртіндеп адам қызметінің қалдықтарымен ластанады. Дүниежүзілік қоршаған ортаны қорғау ұйымының мәліметтері бойынша адамзат 20 миллиард тонна қалдықтарды "шығарады" және олардың 85% - ы су бассейндеріне тасталады. Мұны түсіну ұят, бірақ адамзат бұрыннан өзендер, теңіздер мен мұхиттарды кәріз жүйесіне қосқан.

1. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1.1..Суды ластайтын заттардың түрлері

Судың құрамында ағзаға зиянды 4000-ға дейін қоспалар болуы мүмкін. Судың ластануының кең тараған түрлерінің қатарына келесілерді жатқызуға болады.

Дөрекі қоспалар

Олар таттың, құмның, лайдың, саздың еритін бөлшектерінің суспензиясы. Ағын суында тот көбінесе ескі су құбырларының арқасында кездеседі. Бұл су азық-түлікке жарамсыз, құбырлар мен араластырғыштарды бітеп, сантехникалық жабдықтың бұзылуына әкеледі.

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ! Ластанудың осы түрінің болуын көзбен анықтауға болады - су бұлтты, зат лас тұнбамен бөлінеді немесе бетіне жиналады.

Хлор және оның қосылыстары

Ағын суына хлор дезинфекциялаушы зат ретінде қосылады. Бұл зат аллергиялық реакцияны күшейтуге қабілетті, шырышты қабаттар мен терінің тітіркенуін тудырады, метаболизмге, иммундық жүйеге және ішек микрофлорасына теріс әсер етеді. Бүйректің қабынуы мен қатерлі ісігін қоздыруы мүмкін.

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ! Хлордың жоғары концентрациясы бар суды ерекше иісімен ажыратуға болады.

Кальций және магний тұздары

Тұздың көп мөлшері суды «қатты» етеді. Бұл сұйықтықты ішу бүйректе тас пайда болу қаупін арттырады, ал магнийдің көп мөлшері жүйке жүйесіне кері әсер етуі мүмкін. Қатты су шаш пен терінің ең жақсы тәсілі емес.

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ! Тұздар сантехника мен тұрмыстық техниканың коррозиясын қоздыратын ыдыс пен құбырларға ақ жабын ретінде қойылады.

Темір

Бір литр су үшін темір құрамы 0,1-0,3 мг құрайды. Бұл көрсеткіштен асып кетсе, су улы болады. Жүйке, иммундық, ұрпақты болу және ас қорыту жүйесі зардап шегеді. Бауыр, бүйрек және ұйқы безі зардап шегеді.Метаболизм процестері нашарлайды, аллергиялық реакциялар пайда болуы мүмкін. Уытты заттарды кетіру процесі бұзылған.

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ! Безді судың дәмі жағымсыз, көлеңкесі сары, иісі металл. Бірақ денсаулыққа қауіпті темір концентрациясы сезім мүшелеріне байқалмауы мүмкін.

Марганец

Марганецтің ауыз судағы мөлшері 0,1-ден аз болуы керек. Марганец жүйке бұзылыстарын, қан түзу және қаңқа жүйесінің ауруларын тудыруы мүмкін. Заттың жоғары концентрациясы интеллектуалды қабілеттерді төмендетеді, ал жүкті әйелдерде ұрықтың ақыл-ой дамуындағы ауытқулар болуы мүмкін.

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ! Су мөлдір болып қалады, бірақ артық марганецті сантехника мен ыдыста уақыт өте келе пайда болатын қара дақтардың пайда болуы байқауға болады.

Ауыр металдар

Қорғасын, хром, мырыш, кадмий, никель, сынап - улы металдар. Олар сүйек кемігі ауруларын, атеросклерозды, гипертонияны қоздыруы мүмкін. Қорғасын ағынды суларда болуы ықтимал. Осы металдан жасалған төсемдер беріктігіне байланысты ескі құбыржолдарда қолданылады.

Нитраттар

Бұл атау организмнің ұлпаларында оттегінің жетіспеушілігіне әкелетін бірқатар заттар - нитраттар, пестицидтер, гербицидтер, нитриттер деп түсініледі. Олар суға ауылшаруашылық жұмыстарының нәтижесінде түседі.

Микроорганизмдер

Суда бактериялар да, вирустар да болуы мүмкін. Олар ішек ауруларын, асқазан ауруларын, гепатит, полиомиелит және басқа ауруларды тудырады.

1.2Ауыз суды дәстүрлі тазарту тәсілдері

Адамдар суды тазарту және дезинфекциялау қажеттілігін ертерек түсінген. Бүгінгі күнге дейін адамның тәжірибесі үйде тазартудың көптеген тиімді әдістерін жинақтады.

Қайнату

Жоғары температура микроорганизмдерді жояды, ал кальций мен магний тұздары ағып кетуі мүмкін, қатты шөгіндіге айналады. Қайнау процесі хлор сияқты ұшпа заттарды шығарады.

1. Суды қайнатыңыз.

2. Қақпағы ашық күйінде 15 - 25 минут қайнатыңыз.

3. Содан кейін ол тұра берсін.

4. Шөгіндімен төменгі қабатқа тигізбестен ағызыңыз.

Мұздату

Тазарту төмен температураның әсерінен судың кристалдануынан қоспаларды ығыстыру арқылы жүзеге асырылады. Алайда, мұздатылмаған суда қоспалардың белгілі бір концентрациясына жеткеннен кейін, олар капсула түрінде мұздың кристалды торының құрамына енеді. Сондықтан таза суды бөлуге болатын сәтті жіберіп алмау маңызды.

1. Су ыдысын мұздатқышқа салыңыз.

2. Бірнеше сағатқа қалдырыңыз.

3. Судың жартысы қатып қалған кезде, сұйықтықтың қалдықтарын төгіп тастаңыз.

4. Қалған мұзды ерітіңіз - бұл суды пайдалануға болады.

Тұндыру

Әдіс хлорды және басқа ұшпа заттарды (мысалы, аммиакты) буландыру арқылы жоюға, сондай-ақ қатты тұнба түрінде түбіне түсетін тұздарды жартылай електен өткізуге мүмкіндік береді.

1. Суды керамикалық немесе шыны ыдысқа құйыңыз.

2. 8 сағатқа қалдырыңыз.

3. Алғашқы 2 сағат ішінде қасықпен араластырыңыз: осы уақыт ішінде хлор буланып кетеді, араластыру процесті жылдамдатады.

4. Содан кейін суға 6 сағат бойы қол тигізбеңіз. Бұл уақыт басқа қоспаларды тұндыру үшін қажет, сондықтан оны араластыру мүмкін емес.

5. Суды шайқамауға тырысып, оны басқа ыдысқа құйыңыз, сұйықтықтың төрттен бір бөлігін түбінде қалдырыңыз.

6. Мұздатыңыз немесе қайнатыңыз.

Белсендірілген көмір

Көмір органикалық қосылыстар мен суда еріген газдарды, атап айтқанда хлорды сіңіруге бейім. Тазартуға арналған арнайы көмір бар, бірақ сіз дәріханада белсенді көмір таблеткаларын пайдалана аласыз.

1. Литріне 4 көмір таблеткасын дәкеге ораңыз.

2. Ыдыстың түбіне қойып, оны сумен жабыңыз.

3. 6-8 сағатқа қалдырыңыз.

4. Суды сүзіп, қайнатыңыз.

2.НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2.1. Сауалнама деректерін өңдеу

Сауалнама сұрақтары:

1. Шикі суды қаншалықты жиі тұтынасыз?

А) әрқашан; Б) кейде; в) ешқашан.

2. Сіз ауыз суды тазарту әдістерін білесіз бе?

А) иә (атаңыз)...............................................

Б) Жоқ.

3. Сіздің отбасыңызда ауыз суды тазартудың қандай әдісі қолданылады? Нәтижелерді өңдеу:

1. сұралғандардың жалпы саны 119 ға жетті%;

2. алынған нәтижелер негізінде қорытынды жасалды.

1. Шикі суды қаншалықты жиі тұтынасыз?

А) әрқашан-84,3% ; Б) кейде-7% в) ешқашан-10%

2. Сіз ауыз суды тазарту әдістерін білесіз бе?

А) иә (атаңыз)..80% фильтрді қолданатынын жазды, 10% қайнатады., тазарту

Б) Жоқ. 10 % әдістерін білмейді екен......

3. Сіздің отбасыңызда ауыз суды тазартудың қандай әдісі қолданылады?

80%-фильтр,10% қайнату 10% бөтелкедегі су сатып алады

жол бермейді (осы металмен өңделген су бірнеше ай бойы сақталуы мүмкін), бірақ оны тағамға мөлшерлеуге болады.

2.2. Тәжірибе жасау

№1 тәжірибеде суды қайнаттық. Суды қайнату барысынды оның құрамында тұз болатыныны анықталды.Үй жағдайында да суды шәйнекке қайнатқанда ыдыстың ішне қақ жиналғанын байқаймыз.Қақ ағзаға өте зиян. Сондықтан шәйнекке қақ жиналмауы үшін күнде ішін жуу керек. Суды қайнату нәтижесінде ондағы зияныды бактериялар жойылады.

№2 тәжірибеде саяхатқа шыққан кезде ол жердегі өзен суын тазартулы

жолы көрсетілді.Сүзу және тұндыру бұл суды тазартудың механикалық тәсілдеріне жатады. Мақта, дәке сүзгіні қолданып суды тазарттық. Бұл механикалық тазарту тәсілі.

№3 тәжірибеде үй жағдайында суды қалай тазартуға болатынын анықтадым. Қарапайым сүзгі, мақта, медициналық стерильді дәкенің көмегімен тазартуға болатынын байқадым.

5. №4 тәжірибе мұздату Мұздату бұл суды мұздатқышқа салып, бірнеше сағатттан кейін қатпаған суды төгіп тастап, шетіндегі қатқан мұзды ерітіп ішу керек. Бұл тәсіл –химиялық.

ҚОРЫТЫНДЫ

Тұтынуға жарамды ауыз суының үлесі әлемде бар болғаны 3% .Біріккен Ұлттар Ұйымның сарапшыларының зерттеуі бойынша алдағы жиырма жылда бұл ресурс әлемдегі ең бағалы дүние болмақ. Соған қарамастан сіз бен біз «судың да сұрауы бар» екендігін ұмытып жатамыз. Бей берекет ағызып, өзен - көлдерді ластап, бұлақ көзін тіпті байқамаймыз да.

Таза су дененің ғана емес, мидың да жұмысын жақсартуға көмектеседі; басқаша айтқанда, ол өнімді және дәл ойлауға ықпал етеді. Мұнда түсіндіру қарапайым: біздің миымыздың 15 миллиард жасушалары 70% судан тұрады.

Осылайша, бұл тақырыпты ғалымдар ғана емес, биологтар, химиктер, физиктер ғана емес, қарапайым адамдар да зерттеуі керек, өйткені біздің денемізге таза су алу өте маңызды.

1. Жүргізілген зерттеу жұмысы барысында біз ұсынған гипотеза расталды. Тазартылған ауыз су шынымен ағынды суға қарағанда пайдалы болды.

2. Сауалнама көрсеткендей, респонденттердің 83.4% - ы шикі суды ішеді. Суды тазартудың ең танымал әдістері-қайнату және сүзу екендігін біледі.

3. Жұмысты орындау кезінде зертханалық жағдайда ағын суды тазартудың әртүрлі әдістері (сүзу, қайнату, тұндыру, мұздату, кремний иондарымен қанықтыру) зерттелді және сыналды.

4. Суды тазарту әдістерінің пайдалылығын бағалай отырып, келесі қорытынды жасауға болады: суды тазартудың ең пайдалы әдісі – оны -мұздату.

Нәтижесі

Осы жұмысты орындау кезінде мен адамға су шынымен қажет екеніне көз жеткіздім , онсыз өмір болмайды. Бірақ сіз тек сапалы су ішуіңіз керек. Менің жұмысымның тәжірибелік бөлігіндн үйде суды тазартудың ең оңтайлы әдістерін таптым, бірақ бұл су бактериологиялық зерттеуден өтпегенін, тек органикалық қасиеттері зерттелгенін тағы бір рет атап өткім келеді. Менің ойымша, ең сапалы тазалау: 1. Мұздату 2. Белсендірілген көмірмен тазарту және бір мезгілде сүзу 3. Тұрмыстық сүзгі бірақ мұздату-бұл ұзақ және көп уақытты қажет ететін процесс, сонымен қатар активтендірілген көмір, содан кейін сүзгілеу, сондықтан қарапайым сүзгіні пайдалану оңай және жылдам. Сол сүзгінің моделін өзім де жасап көрдім ол расымен де кәдімгі фильтрдің қызметін атқарады. Оны пластик бөтеелкенің түбін кесіп, қақпағына көптеген тесіктер жасады. Ең бірінші қабаты мақта мен дәке, екінші қабат белсендірілген көмір, үшінші қабат құм. Енді осыған лай суды құйып тексеріп көрдім су таза болып шықты.

Ұсыныcтар:

1. Ауыз суды тазарту әдісін таңдауға мұқият болу

2. Суды тазарту кезінде ағза үшін қажет емес және қауіпті заттар ғана емес, сонымен қатар пайдалы компоненттер де алынып тасталатынын ұмытпаңыз;

3. Ауыз суды, егер ол шын мәнінде сапасы лайықсыз болса, қажет болған жағдайда ғана тазарту;

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Білімнің үлкен сериясы. Химия / авторлар ұжымы. М.: ООО "ТД "изд изд мир книги", "Русское энциклопедиялық серіктестік", 2007.-128 Б.: ил.

2. Федорова А. и., Никольская а. н. Экология және қоршаған ортаны қорғау бойынша семинар: Оқу. пособ. для студ. жоғ. оқу. орындары бар. - М.: Гуманит. бас. ВЛАДОС орталығы, 2003.-288 Б

3. Оқушының ең жаңа толық анықтамалығы: 5-11 сыныптар: 2 т.: Биология; Химия; Математика; Физика; География. – М.: Эксмо, 2009.-576 Б.

4. Химия: толық курс. 8-11 сыныптар. Мультимедиялық репетитор (+CD).- СПб.: Петр, 2011.-336 с.: ил. 12

5. Ғ.Сағынбаев Экология негіздері Алматы., 1995. 123 бет

6.Н. Рыжова, с.Мусиенко "Айналамыздағы су". М., Шеңбер-2011ж.

7.Т. Кустова "Үйдегі ғылыми тәжірибелер"., Эксмо., М-2016ж.

8.Л. Вайткене "Жас экспериментатордың үлкен энциклопедиясы"., АСТ., М-2016ж.

Пайдаланылған интернет-сайттар:

1. https://ru.wikipedia.org

2. http://engineeringsystems.ru

3. http://www.chudovoda.ru

1 -қосымша №1 тәжірибеде суды қайнаттық. Суды қайнату барысынды оның құрамында тұз болатыныны анықталды.Үй жағдайында да суды шәйнекке қайнатқанда ыдыстың ішне қақ жиналғанын байқаймыз.Қақ ағзаға өте зиян. Сондықтан шәйнекке қақ жиналмауы үшін күнде ішін жуу керек. Суды қайнату нәтижесінде ондағы зияныды бактериялар жойылады.

№2 тәжірибеде саяхатқа шыққан кезде ол жердегі өзен суын тазартулы

жолы көрсетілді.Сүзу және тұндыру бұл суды тазартудың механикалық тәсілдеріне жатады. Мақта, дәке сүзгіні қолданып суды тазарттық. Бұл механикалық тазарту тәсілі.

3-қосымша№3 тәжірибеде үй жағдайында суды қалай тазартуға болатынын анықтадым. Қарапайым сүзгі, мақта, медициналық стерильді дәкенің көмегімен тазартуға болатынын байқадым.

6. №4 тәжірибе мұздату Мұздату бұл суды мұздатқышқа салып, бірнеше сағатттан кейін қатпаған суды төгіп тастап, шетіндегі қатқан мұзды ерітіп ішу керек. Бұл тәсіл –химиялық.

5-қосымша Әдебиеттермен жұмыс