тайм менеджмент және математика

«Тайм менеджмент және математика. Тиімділікті арттыру жолдары»

Бағыты: Қолданбалы математика

Орындaғaн:

Жетекшiсi: педaгог-сарапшы ,

2024-2025 оқу жылы

Аннотация

Бұл зерттеу жобасы тайм менеджмент пен математиканың өзара байланысын зерттеуге арналған. Біз уақытты тиімді пайдалану әдістерін және олардың математикалық ойлау мен есептеу дағдыларына әсерін қарастырамыз. Жоба барысында біз тайм менеджменттің математикалық негіздерін, оқу үдерісіндегі уақытты басқарудың маңыздылығын және математикалық есептерді шешуде уақытты ұтымды пайдаланудың әдістерін зерттейміз. Бұл зерттеу жұмысы оқушыларға өз уақытын тиімді жоспарлауға және математикалық дағдыларын жетілдіруге көмектеседі. Жобаның нәтижелері тек мектеп оқушылары үшін ғана емес, сонымен қатар математика мұғалімдері мен ата-аналар үшін де пайдалы болады

Жоспары :

• Тайм менеджмент тарихы

• Математикалық модельдеу арқылы уақытты жоспарлау негіздері

• Математикадағы тайм-менеджмент техникалары

• Қорытынды

Жобаның мақсаты: Уақытты жоспарлаудағы тиімсіз ықпал ететін факторларды анықтау, күнді жоспарлау тәсілдерін зерттеу, тайм-менеджмент техникаларын ұсыну, тәжірибиеммен бөлісу, тыңдаушылардың алған білімдері мен дағдыларын өзге адамдармен пікірлесіп, бөлісе мүмкіндігін арттыру. Бұл жоба уақытты басқарудың негізгі әдістерін үйренуге көмектеседі және жеке өмірде жетістіктерге үшін нақты қадамдар жасауға таптырмас көмек бола алады.

Жобаның міндеттері:

• Тайм менеджмент туралы түсінік қалыптастыру

• Парето ережесін қолдану жөнінде туралы ақпарат беру, адамды шаршатпайтын, жүйелі қолдану жетістікке жеткізетінін ұғындыру

• Помодоро техникасын тиімділігі туралы білу, оқушы ұшін алдыны смарт мақсат қоя білудегі тиімді нәтижесі туралы білу

• Математика мен тайм менеджмент арасындағы байланысты қорытындылау

Тайм менеджмент тарихы

Уикипедияға сәйкес, уақытты басқару (ағылшын тілінен time management) уақытты басқаруды және оны пайдалану тиімділігін арттыруды білдіреді.

Уақытты басқару деген үғымның шыққан күні нақты белгісіз. "Бүгін мен уақытты басқарудың негіздерін ойлап таптым"деп жариялайтын адам болған жоқ. Уақытты бақылау әрекеттері туралы алғашқы жазбаша ескертулер Луций Анна Сенекаға тиесілі. Бұл Рим философы және мемлекет қайраткері б.з. д. 3 жылдан б. з. 65 жылға дейін өмір сүрді. ол уақытты басқару әдістерін римдік Патриций мен ақын Люцилийге арналған моральдық хаттардың бірінде баяндады. Сенека ұсынысы бойынша

• жазбаша уақыт есебін жүргізуді ұсынды

• уақытты бөлуді тапсырды: жақсы, нашар жұмсалған және босқа жоғалған;

• өзіңіздің өміріңіздегі уақыттың әр сәтін бағалаңыз.

Тайм менеджмент -бұл уақытты басқару туралы тұтас ғылым. Уақыт іс жүзінде уақытша және шартты. Егер сіз біреуді күтсеңіз немесе жалықтырар әңгіме айтқан адамды тыңдасаңыз, секундтардың ғасырларға қалай айналатынын бәріміз байқадық. Егер біз қызықты нәрсе жасасақ немесе шұғыл жұмыс жасауымыз керек болса, уақыт қалай тез өтеді яғни қалай ұшатынын да байқаймыз. Өмірде нағыз адам ғана әр сәтті бағалайды. Уақытты ақшаға , алтынға теңеп жатамыз..Қазір бірнеше секунд жоғалтып, бірнеше апта бойы қуып жетесіз.Ең мінсіз қызметкер ғана сағат сияқты жұмыс істейді. Дәлірек айтқанда, сағат бойынша. Кешігу ешкімді безендірмейді, ал ұмытшақтық сіздің жауапсыздығыңызды білдіреді. Сіз мінсіз қызметкер болу үшін жұмысқа уақытында келуге, іскерлік кездесулерге кешікпеуге, корпоративті кешікпеуге, әріптестеріңіз бен басшыларыңыздың туған күндерін есте сақтауға, іскерлік хаттарды уақытында жіберуге тырысуыңыз керек. Бүгінгі күні ұялы телефон арқылы уақытты тексеру әдеті жиі кездеседі.Қялы телефонның арнайы қосымшаларын қоладанатындар қатары да көп. Жалпы әр адам уақытты әртүрлі жоспарлайды. Біреулер қойын кітапшасын жазып қояды, телефонның еске салуға арналған немесе оятқышын қолдануға да болады. Кейбір адамдар алдағы күнін болмаса алдағы аптаны жоспарлап, қағазға жазып, тоназтқыштың сырытына магнитпен жапсырып қоятындары да бар.Бірақ жауапты адамдар әрқашан уақытты бақылайды. Кейде, егер сіз жиі кешігіп жүргеніңізді байқасаңыз, қол сағаттарындағы сағат көрсеткіштерін 5 минут алға жылжыту пайдалы амал болмақшы.Жұмыс уақытын ұйымдастырудың негізгі әдісі-күн кестесін құру. Келесі күнгі жоспар бүгін пайда болады. Яғни, сіз ертең қандай істерді кейінге қалдырғаныңызды білуіңіз керек. Нақтырақ жоспар таңертең жасалады. Барлық ұсақ-түйектерді електен өткізіп, ұсақ-түйекке шашпау керек. Қазір не істеу керек және не күтетіні туралы нақты ойыңызға басымдық беріңіз. Бұл өте тиімді әдіс. Айтпақшы, осылайша әрекет ете отырып, сіз қазіргі уақытта іскери серіктестерге емес, достарыңызға немесе жақындарыңызға қоңырау шалу шұғыл екенін түсінуіңіз мүмкін. Өйткені, жеке өмір сіздің күн кестеңізге де енуі керек.

Уақытты басқару-бұл адамдарға мақсатқа жету үшін ресурстарды тиімді пайдалануға көмектесетін уақытты басқару өнері. Қазіргі әлемде, өмір всеағы тездетілген кезде, уақытты дұрыс жоспарлау сәттіліктің негізгі факторларының біріне айналады.

Тайм менеджменттің математикалық негіздері

Уақытты басқару неге маңызды?

Уақытты тиімді басқару мақсатқа стресстен және шамадан тыс жүктеместен қол жеткізуге мүмкіндік береді. Егер сіз өз күніңізді жоспарламасаңыз, шынымен маңызды тапсырмаларды ұмытып, ұсақ-түйекке уақыт бөлу қаупі бар. Уақытты басқару маңызды нәрсеге назар аударуға және жұмыс пен өмір арасындағы тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі.

Күнді дұрыс жоспарлау-өнімділіктің КЕПІЛІ. Уақытты тиімді бөлуге көмектесетін бірнеше қадамдар:

Басымдықтарды белгілеңіз: күніне 2-3 негізгі тапсырманы анықтаңыз. Бұл барынша назар аударуды қажет ететін және ең көп пайда әкелетін тапсырмалар.

Үзілістерді жоспарлаңыз: тынығусыз тұрақты жұмыс өнімділікті төмендетеді. Күніңізді жұмыс пен демалысты қамтитын блоктарға бөліңіз.

Қолданбаның уақытты басқаруын пайдаланыңыз: Trello, Todoist немесе Notion сияқты құралдар тапсырмаларды ұйымдастыруға және оларды ұмытпауға көмектеседі.

Математикалық жоспарлау арқылы уақытты моделдеу негіздеріне тоқталатын болсақ :

1. Міндеттерге басымдық беру

Басымдық-маңызды және шұғыл міндеттерді бөлектеу мүмкіндігі. Ол үшін есептерді төрт санатқа бөлетін Эйзенхауэр матрицасын қолдануға болады:

• Шұғыл және маңызды: бұл дереу орындауды қажет ететін тапсырмалар (мысалы, мерзімдер немесе дағдарыстық жағдайлар).

• Шұғыл емес, бірақ маңызды: уақытты қажет ететін, бірақ ұзақ мерзімді мақсаттар үшін маңызды стратегиялық міндеттер.

• Шұғыл, бірақ маңызды емес: бұл тапсырмаларды басқаларға беруге немесе кейінге қалдыруға болады

• Шұғыл емес және маңызды емес: көбінесе бұл алаңдататын міндеттер, оларды мүлдем жоққа шығаруға болады.

Нақты және өлшемді мақсаттар қойыңыз. Бұл – жоспарлаудың бастапқы қадамы

1. SMART мақсаттары

Smart принципі бойынша мақсат қою әдісі нақты не істегіңіз келетінін анықтауға көмектеседі:

• S (Specific) — нақты мақсат.

* M (Measurable) — өлшенетін.

* A (Achievable) — қол жетімді.

* R (Relevant) - өзекті.

* T (time — bound) - уақыт шектеулі.

Әр мақсатқа қажетті уақытты есептеңіз. Математикалық формулаларды қолданыңыз. Уақыт шектеулерін ескере отырып, жоспарыңызды оңтайландырыңыз. Қажет болса, түзетулер енгізіңіз.

Тайм менеджмент математикалық дағдыларды қалыптастыру үшін мына төмендегі ережелер өте тиімді:

• Күнделікті жаттығулар . Әр күн сайын 15 минут математикалық есептер шешіңіз. Бұл дағдыларыңызды жақсартады

• Онлайн ресурстарды қолдану. Интерактивті сабақтар уақытыңызды тиімді пайдалануға көмектеседі.

• Топтық оқу . Достарыңызбен бірге оқу тобын құрыңыз. Бір-біріңізге түсіндіру арқылы тақырыпты тереңірек түсінесіз.

Математикадағы тайм-менеджмент техникалары

80/20 ережесі немесе Парето ережесі

Итальяндық экономист Вильфредо Парето "20/80"принципі арқылы кең ауқымда танымал болды. Алғашқы бақылаулар кезінде Парето, мысалы, Италиядағы жердің 80% - ы халықтың 20% - на тиесілі екенін анықтады. Ол зерттеуді жалғастырды және 1-ден 4-ке дейінгі арақатынас барлық салаларда жұмыс істейтіні анықталды: бизнес, ауыл шаруашылығы, отбасылық өмір. Ендеше, Парето ережесінің оқуда және өмірде көбірек үлгеруге көмектесетінін қарастырайық.

Парето принципі деп аталатын бұл ережеде адамның күш-жігердің 20% жұмсап 80% нәтиже беретінін айтады. Оны уақытты басқаруда қолдана отырып, сіз ең маңызды тапсырмаларға назар аудара аласыз және ұсақ-түйектерге шашырамайсыз.

Парето дүкен сөрелеріндегі тауарлардың тек 20% - ы кірістің 80% пайдасын құрайды, ал егін отырғызған кезде тұқымның 20% - ы өнім беретін көшеттердің 80% -. береді деп есептеді. Бұл сандар өзгеруі мүмкін, мысалы, кейде компания қызметкерлерінің 30% - ы кірістің 60% ғана қамтамасыз етеді. Бұл жағдайда сіз басқа қызметкерлерді жұмыстан шығара алмайсыз, көшеттер мен тауарлардың санын азайта алмайсыз: тепе-теңдік бұзылып, жалпы тиімділік төмендейді.

Парето ережесі бойынша маңызды оқу тапсырмаларын уақыттың 20% жұмсап орындауға болады. Қалған 80% әдетте кейінге қалдыруға болады.. Сонымен, сіз ең өнімді, тиімді уақытты басты меселеге арнауыңыз керек, яғни ол бақылау жұмысы болу мүмкін, бжб немесе тжб деген сияқты..Бұл жағдайда сіздің психотипіңізді ескеру маңызды. Кейбір адамдар бірден жұмысқа кіріседі және тиімді әрекет етеді, ал басқаларына тербелуге уақыт қажет. Егер сіз бірінші типке жатсаңыз, онда негізгі істерді дереу жасау керек, егер екіншісіне — екінші тапсырмалардан бастаған дұрыс. Егер сіз жұмысқа тез кіріссеңіз, бірақ маңызды емес нәрселерден бастасаңыз, онда негізгі жұмыстарға сіздің күш жігеріңіз қалмайды.

Басымдықтарды белгілеу

Жоғары сынып оқушылары әдетте 18 оқу пәні бойынша аттестатталады, бірақ олардың тек 20% - ы емтихан форматында тапсырады. Егер сіз алтын белгіге үміткер болсаңыз немесе жоғары ұпай жинап, жақсы бағаға тапсырғыңыз келсе , бар бос уақытыңды барлық пәндерге жұмсаудың мағынасы жоқ, бірақ 80% күш-жігерді емтиханда болатын нәндерге дайындалуға жұмсаған жөн. Емтихан тапсыруға арналған пәндер әдетте пәндердің жалпы тізімінің 20% құрайды, бірақ оларға 80% назар мен күш беру керек.

Қазіргі кезде оқушылардың 9 сынып бітіргеннен кейінгі жаратылыстану және гуманитарлық бағытты таңдау осы ережеге мысал деп айтар едім. Мысалы , математика –физика бағытына бейім оқушы осы пәндерді төменгі сыныптардан бастап, тереңдете оқып, қосымша есептер шығарып, дайындалағаны дұрыс деп есептеймін. Мектепішілік олимпиада өткізу кезінде барлық пән бойынша 100% қамтылады, бірақ ол олимпиадаға қатысушы оқушылар барлық мектеп оқушыларының 20 пайызын құрауы мүмкін. Демек қалған 80 пайыз үшін жанағы 20 пайыз нәтиже берді. Осы олимпиада өткізуші топ барлық мектеп ұстаздарының 20 пайызын құрады десек, оның ішінде мектеп директорынан бастап оқу орынбасарлары, бірлестік жетекшілері, олимпиада кезіндегі кезекшілік атқарған д апайлар мен ағайлар болуы мұмкін.

Демалыс кезінде

Экранда отыру уақытын азайту керек. Кейде жеткен жетістіктерімізге қуанамыз, орындалған тапсырмалар үшін немесе әдеттегідей өзімізді демалдыру мақсатында біз әлеуметтік желілерде сөйлесіп, ойын ойнаймыз. Бірақ шынында қанағат әкелетін, демалуға және күш алуға көмектесетін ең жақсы демалыс — ұйқы, физикалық белсенділік, серуендеу, шығармашылық және жақын адамдарыңызбен бетпе-бет сөйлесу қарым-қатынасы екендігі ғылыми дәлелденген. Демалысты пайдалы ету үшін бос уақыттың 20% гаджеттерге, ал қалған 80% - ға бару, қолөнермен айналысу, тым болмаса көптен хабарласпаған туысыңа, ата-анаңа, досыңа қоңырау шалу немесе жатып ұйықтау керек.

‍ Мазмұнды саралау

Парето принципі әлеуметтік желідегі жаңалықтар арнасын тазартуға көмектеседі: әлеуметтік желідегі қауымдастықтардың тек 20% - ы жаңа және қызықты ақпараттарды ұсынады,, қалғандары енді өзекті емес немесе басқалардан жазбаларды көшіреді. Осылайша, сіз "көпшіліктің" 80% -. қауіпсіз түрде жазылудан бас тарта аласыз, ерте ме, кеш пе олардың тізімі кеңейеді. Жазылымдар неғұрлым аз болса, жаңа жаңалықтармен тезірек тансыуға мүмкіндік бар. Мысалы қазіргі кезде тикток, инстаграмм желілерінде тренд деп бір-бірінен аумайтын видеолар жетіп артылады.Толған коучтар мен психологтардың сабақтары мен подкасттары көпшілік үшін әр жерден жарнама ретінде ұсыныла береді, ол нәрсеге қаншама уақыт, қаншама экүш-қуат жұмсалады. Мектеп бағдарламасының 20% шығармаларын оқуға 80% уақыт кетеді, сондықтан романдар мен ұзақ әңгімелерді демалыста оқыған дұрыс.

Қарым-қатынаста

Енді қарым-қатынас шеңберін талдайтын болсақ, Парето ережесі бойынша он дос пен таныстың екеуі ғана сізді қолдайды және өзін-өзі дамытуға шабыттандырады. Қалғандары сізге жай таныс ретінде қалуы тиіс, яғни ол адамдармен әңгімеңіз жараспаса, ортақ сойлесетін тақырыбыңыз жоқ болса, ол адамдармен пікірлесуден бас тартқаныңыз дұрыс. Себебі бос әңгіме сіздің алтын уақытыңызда ұрлайды және құлшынысыңызды төмендетеді. Сіз ол адамдардың қасында өзіңізді бос, ештене тындырмай жүрген адам ретінде сезінесіз. Күніне телефоныңызға түскен кем дегенде 5 әңгіме мен хат алмасудың 4-і, мүмкін, ештеңе туралы емес яғни еш маңызы жоқ болу мүмкін, сіз оған уақыт жоғалтпай-ақ қойыңыз.. Уақытты тиімдірек басқару үшін қоңыраулар мен мессенджерлер үшін күніне 30-60 минут сияқты байланыс уақытын шектеген дұрыс.

Күнделікті істерде

Көптеген мектеп оқушыларының әдеттегі күні 80% қайталанады. Көптеген қиындықтардың себептері күнделікті жоспарлаудың қателіктерінде жатыр. Мысалы, егер сіз 15 минут бұрын тұрсаңыз жуынатын бөлмеге кезек күтуге тура келмейді және ұйықтар алдында сөмкені жинасаңыз, таңертең қажетті заттарды іздеудің қажеті жоқ. Өміріңізді тыныштандыру, жеңілдету өз қолыңыздаегер ертеңгі күн күнде кешке жатарда болсада ойша жоспарласаңыз кішкентай сылтаулар мен қиындықтарды болдырмауға болады.

"Помодоро " техникасы яғни «қызанақ» әдісі

Бұл «Pomodoro» әдісі кейінге қалдырумен күресу үшін жасалған.Өйткені итальяндық Франческо Цирилло техниканы ойлап тапты, ал итальян тілінде бұл қызыл дөңгелек көкөніс помодоро деп аталады. Әдістің мәні-25 минуттық қысқа аралықта жұмыс істеу , содан кейін 5 минутқа қысқа үзіліс жасау. Осындай төрт циклден кейін 15-30 минутқа ұзағырақ үзіліс болады. Бұл әдіс математикалық есептерді шешуде тиімді. Математика пәніне қызғушылық танытқан оқушылар үшін, ұбт дайындық кезінде қолданса зор нәтиже бермек.Бұнда алаңдататын факторларды жою керек. Телефонды өшіріңіз, әлеуметтік желілерден шығыңыз. Математикаға толық назар аударыңыз. Жұмыс ортасын тиімді ұйымдастырыңыз. Жұмыс үстелін таза ұстаңыз. Қажетті құралдарды қол жетімді жерге қойыңыз. Қызанақ әдісі-уақытты басқарудың қарапайым әдісі, ол тиімдірек жұмыс істеуге және тапсырмаларды тезірек орындауға көмектеседі. Бұл әдіс шартты рефлекстерді дамытуға көмектеседі. Және де күннен күнге ми үйреніп кетеді, енді сіз таймерді бастағанда, сіз автоматты түрде жұмыс істеуге дайынсыз, демек сіз белсенді күйге тез енесіз. Ми белгілі бір уақытта толық жұмыс істей алады, содан кейін тиімділік күрт төмендейді. Бұл әдіс демалуды ұмытпауға және жұмыстан тез шаршамауға көмектеседі. Дайын болған кезде таймерді іске қосуға болады. Pomodoro әдісін қолдануға және ештеңені ұмытпауға көмектесетін қысқаша қадамдық алгоритм:

1. Бүгінгі істер тізімінен ең басым істі таңдаңыз.

2. Таймерді 25 минутқа қосыңыз.

3. Таңдалған тапсырмаға толығымен назар аударыңыз

4. Таймер шырылдағаннан кейін, істер тізіміне қажетті жолға қарама-қарсы белгі қойыңыз (егер іс аяқталған болса, оны сызып тастаңыз).

5. Шамамен 5 минут демалуға барыңыз (таймерсіз демалу жақсы).

1-ден 5-ке дейінгі қадамдарды тағы 4 рет қайталаңыз, содан кейін 20-30 минутқа үзіліс жасаңыз. Күннің соңында өз-өзіңізге есеп беріңіз (жеген қызанақ санын, кедергілер санын немесе басқа өлшемдерді есептеңіз), сонымен қатар бүгінгі күнге арналған жаңа істер тізімін жасаңыз.

Егер сіз алаңдасаңыз не істеу керек?

• Хабарландыруларды өшіру. Поштаға және телефондағы чаттарге жазатындардың барлығы кем дегенде 25 минут күте алады.

• Жоспарланбаған істі жазып, жалғастырыңыз. Егер сіз қызанақ кезінде бір нәрсені алаңдатса, сынып жетекшіңізге хабарласу керек екенін есте сақтаңыз немесе ата-анаңыздан хабарлама алыңыз, онда тапсырманың жанына істер тізіміне белгі қойыңыз, қажет болса, жоспардан тыс істі тізімнің астына жазып алыңыз және жұмысты жалғастырыңыз.

• Егер іс шұғыл болса және оны кейінге қалдыру мүмкін болмаса (мысалы, сіз дәретханаға барғыңыз келсе немесе үйге біреу келіп қалса), онда қызанақты яғни таймерге нөлге келтіріп, қайтадан басынан жасаңыз.

Қорытынды

Уақытты басқарудың негізгі әдістерімен танысып, тапсырмаларға қалай басымдық беру керектігін түсіндіруде , іс жүзінде жүзеге асыру қатты маңызды . Біз осы әдістерді күнделікті өмірде қолдана отырып және белсенділікті арттыруға, уақытты тиімді қолдануға көмектесетін өзімізге пайдасы зор нақты ережелерді қалыптастырамыз. Тайм менеджмент пен математиканы біріктіру арқылы оқушылар екі саладағы дағдыларын бір мезгілде дамытады. Бұл оқу үлгерімін жақсартып, болашақта кәсіби өмірде табысқа жетуге көмектеседі. Математикалық білімді күнделікті уақытты басқаруда қолдану арқылы оқушылар теорияны практикамен байланыстырады. Бұл математиканың өмірдегі маңыздылығын түсінуге көмектеседі Бұл жерде бастысы көзбояушылықтан аулақ болуымыз керек. Тайм менеджмент ережесінің қайсын қолдансаңызда өз ынтаңызбан шындап кірісіңіз. Өз мақсатыңызға, арманыңызға нақты сенімді болсаңыз, тайм-менеджменттің арқасында бәрі іске асатыны сөзсіз. Тайм менеджмент пен математиканы меңгеру оқушыларды болашақтағы күрделі міндеттерге дайындайды. Бұл дағдылар жоғары оқу орындарында және кәсіби өмірде жетістікке жетуге негіз болады.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. «Тайм- менеджмент. Уақытыңды басқар» авторы Әділова Ш.

2. «Тайм- менеджмент» авторы Сидорова Н.А

3. Интернет – ресурстар

• https://dkprus.ru/tpost/45amf51ij1-effektivnii-taim-menedzhment-kak-upravly?yclid=6081510290269667327

• https://www.unisender.com/ru/blog/pomodoro-metod-i-tekhnika-tajm-menedzhmenta/

• https://media.foxford.ru/articles/pareto

4. «Математика және физика» журналдары