Сабақтың тақырыбы: Эволюцияның негізгі заңдылықтары: дивергенция, конвергенция, параллелизм.

Сабақтың  мақсаты:

1. Оқушыларға эволюцияның негізгі заңдылықтары туралы түсініктеме беру, дивергенция, конвергенция, параллелизм сөздерінің мәнің ашу.

2. Топтық жұмыс істей отырып ой - өрісін дамыту, бірлесіп жұмыс істей білуге дағдыландыру.

3. Батыл шешім қабылдауға, іскерлікке, сөйлеу мәдениетіне тәрбиелеу.

Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдістері: баяндау, түсіндіру, сұрақ-жауап, ой қозғау, талдау,  суретті түсініктемелер

Сабақтың көрнекілігі: суреттер, интерактивті тақта, ғаламтор деректері.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі «Бағалау» парағын тарату.

 а) Шырша ойыншықтарын таңдау

б) Сыныпты топқа бөлу   в) мақсатпен таныстыру.

ІІ. Үй тапсырмасы

а)  «ой қозғау» әдісі арқылы сұрау

б)  топтық жұмыс жасау:   1-топқа «био.прогресс» 2-топқа « био.регресс» 

ІІІ. Қызығушылығын ояту:

“БЕЙНЕБАЯН”

ІУ. Жаңа сабақты түсіну кезеңі

1 Мағынаны тану

2 Мұғалімнің түсініктемесі:

Эволюцияның негізгі заңдылықтары.

Дивергенция, конвергенция, параллелизм — тірі организмдер  топтарының эвомоциялық формалары.

 Дивергенция(латыннан аударғанда  « кері шегінемін» дегенді білдіреді. ) –деп туыс формалардағы белгілердің ажырауын айтады. Ол табиғатта ұдайы жүретін процесс.

 Конвергенция(латын тілінен  аударғанда « ұқсас болу» дегенді білдіреді)- организмдердің туыстық жағынан  алыс болғанымен мекен ортасы бірдей, сыртқы пішінінің  бір-біріне ұқсас болуын айтады. .

 Параллелизм(Грек тілінен аударғанда «қатар жүру»)-  деп туыстық жағынан өте жақын организмдердің  ұқсас белгілерінің  бір-біріне тәуелсіз  дамуын айтады.

Эволюция- қайтымсыз процессекендігін кезінде Ч. Дарвин «Тіпті тіршілік еткен ортасы қайтадан  бұрынғыдай болып қайталанғанмен жойылған түр  еш уақытта  қайта қалпына келмейді»- деп жазды.

Дельфиннің, киттің ескектерінің ішкі  құрылысында сүтқоректілерге тән 5 саусақты аяқтың негізгі белгілері сақталған. Мутацияның нәтижесінде, популяцияның гендік қоры ылғи жаңарып отыратындықтан еш уақытта өткен

ұрпақтың гендік қорын қайталамайды. Әйтеуір, бір кезде қарапайым қосмекенділерден  бауырымен жорғалаушылар пайда болса, бауырымен жор-

ғалаушылардан қайтадан қосмекенділер шықпайды.

Өсімдіктердің Қырымда өсетін мәңгі жасыл бұташық-кірпішөпті мысалға алайық. Оның сабағында жылтыр қалың жапырақтары бар. Кірпішөптер ертеректе құрғақшылыққа бейімделіп, жапырақтары суды көп буландырмас үшін жойылған. Қайтадан ылғалды ортаға ауысқанда жапырақтарының орнына жапырақ пішінді бұтақтар пайда болған.

Эволюцияның бір қалыпты еместігі.

Жүздеген миллион жылдар бойы жер бетінде ешқандай өзгеріссіз тіршілік етіп жатқан организмдер де бар, оған қылышқұйрық, саусаққанатты балықтар, гаттерия жатады. Бұларды екінші  сөзбен “тірі қазбалар” дейді.

 3. Шығармашылық жұмыс

1-топқа « дивергенция»

2-топқа « конвергенция»

У. Сергіту сәті “Би”

4. Ізденген жетер мұратқа

І топ Эволюция – қайтымсыз процес

ІІ топ Эволюция – бірқалыпты емес

Топ мүшелеріне сызба таратылады.

Онда тақырыпқа сәйкес суреттер мен сөздер берілген.

Топпен ойлана отырып, белгілі бір қорытындыға келіп мәтін құрастырып баяндайды.

Ұнаған топтың жауаптарын өзара бағалайды.

5. «Кім жылдам?»

1-топ: Термин сөзді жатқа айту

.

          2-топ: Ғалымдардың аттарын жатқа айту.

6. ҰБТ бұрышы.Тестілеуді дайын кілті арқылы тексеріледі. Өзара тексеріп, дұрыстайды.

Қарапайымдану кері кету.

А) Идиоадаптация Б) Конвергенция В)Дегенерация

Қарапайымнан күрделіге қарай даму.

А) Қайтымсыз процес Б) Биологиялық прогресс В) Биологиялық регресс

Организмдердің туыстық жағынан алыс болғанымен мекен ортасы бірдей.

А) Конвергенция Б) Араморфоз В) Дегенерация

Өзгеріссіз тіршілік етіп жатқан организм.

А) Бұғы Б) Тышқан В) Гаттерия

Организмнің құрылысы мен қызметін күрделенуі.

А) Дегенерация Б) Араморфоз В) Дивергенция

Даралар санының кемуі.

А) Биологиялық регресс Б) Биологиялық прогресс В) Идиоадаптация

Терең суда мекендейтін электрлі балық.

А) Карас Б) Скат В) Алабұға

Жалпақ құрттың қарапайымдануы.

А) Араморфоз Б) Регресс В) Идиоадаптация

Қандауырша мен омыртқалы жануарлар арғы тегі.

А) Ішек қуысты Б) Жорғалаушы В) Бассүйексіз

Күнбағыс тамырында болатын паразит өсімдік.

А) Сұңғыла Б) Шырмауық В) Арамсояу

Тест кілті

В)Дегенерация

Б) Биологиялық прогресс

А) Конвергенция

В) Гаттерия

Б) Араморфоз

А) Биологиялық регресс

Б) Скат

Б) Регресс

В) Бассүйексіз

А) Сұңғыла

ҮІ. Қорытындылау Ой қорыту Тақырыптың түйіні

УІІ. Бағалау

ҮІІІ. Үйге тапсырма:  23 параграфты оқып келу. “Эволюцияның негізгі заңдылықтары: дивергенция, конвергенция, параллелизм”