Алматы облысы, Талғар ауданы, Бесағаш ауылы №29 жалпы білім беретін орта мектептің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Мамытбекова Жадра Болатовна

«Жас ұрпақтың болашағы - оқу сауаттылығымен байланысты»

Қазіргі ақпараттық ғасырда оқу сауаттылығы – табысты өмір сүрудің және қоғамда өз орныңды табудың басты шартына айналды. Білімнің негізі – оқу және жазу қабілеті ғана емес, сонымен қатар ақпаратты түсіну, талдау, оны қолдана білу дағдыларымен тығыз байланысты. ХХІ ғасырдың талаптарына сәйкес, оқу сауаттылығының деңгейі адамның өмірлік мүмкіндіктеріне тікелей әсер етеді. Сондықтан бұл мәселе бүгінгі таңда білім беру жүйесінің басты назарында тұр. Жалпы оқу сауаттылығы дегеніміз не?

деген сұрақ туындайды. Оқу сауаттылығы – адамның жазбаша ақпаратты дұрыс қабылдап, оны саралап, күнделікті өмірде тиімді пайдалана білу қабілеті. Ол тек мәтінді оқып шығу ғана емес, оның мазмұнын терең түсіну, қорытынды жасау, түрлі көзқарастарды салыстыру және оны өмірде қолдану дағдыларын қамтиды.

ЮНЕСКО мәліметтері бойынша, оқу сауаттылығы – жаһандық дамудың басты көрсеткіштерінің бірі. Бүгінде халықаралық деңгейде PISA (Programme for International Student Assessment) секілді зерттеулер арқылы оқушылардың оқу сауаттылығы тексеріліп, әр елдің білім беру жүйесі бағаланады. Қазақстан да бұл зерттеуге қатысып, оқу сапасын жақсартуға бағытталған шаралар атқаруда. Оқу сауаттылығы – адамның әлеуметтік және кәсіби өмірінің ажырамас бөлігі. Оның маңыздылығын бірнеше қырынан қарастыруға болады:

1. Ақпараттық қоғамға бейімделу

Қазіргі заманда ақпарат ағыны өте жылдам. Дұрыс ақпаратты сүзгіден өткізу, қажетсіз мәліметтен арылу – оқу сауаттылығының маңызды аспектілерінің бірі.

2. Сыни ойлау қабілеті

Оқу сауаттылығы дамыған адам кез келген ақпаратты талдап, оның шынайылығын бағалап, жалған мәліметтерден ажырата алады. Бұл – қазіргі заман адамына қажетті басты дағдылардың бірі.

3. Кәсіби жетістікке жету

Қазіргі еңбек нарығында жоғары оқу сауаттылығы бар адамдар бәсекеге қабілетті болып саналады. Оқу және ақпаратты түсіну қабілеті кез келген мамандықта маңызды.

4. Жеке тұлға ретінде дамуға ықпал ету

Кітап оқу, жаңа білім алу адамның дүниетанымын кеңейтіп, ой-өрісін дамытады. Бұл өз кезегінде тұлғаның жан-жақты қалыптасуына ықпал етеді. Осы орайда оқу сауаттылығын дамытудың бірнеше жолдарына тоқталсақ. Оқу сауаттылығын арттыру үшін жан-жақты және жүйелі жұмыс жүргізілуі қажет.Бұл орайда мұғалім, ата-ана тарапынан да қолдау болу керек. Оған төмендегідей әдістер көмектеседі:

-Кітап оқу мәдениетін қалыптастыру

-Балаларды ерте жастан кітап оқуға баулу, қызықты әдебиеттер ұсыну – маңызды қадамдардың бірі.

Оқушыларға оқыған мәтіннің мазмұнын талдау, пікір білдіру, аргументтер келтіру үйретілуі тиіс.Ақпараттық технологияларды тиімді пайдаланудың да көмегі зор.

Қазіргі заманғы цифрлық құралдар мен онлайн білім беру платформалары оқу сауаттылығын арттыруға көмектеседі. Жазу дағдыларын жетілдіру барысында

күнделік жүргізу, эссе жазу, шығармашылық жазбалар оқу сауаттылығын нығайтудың тиімді тәсілдері болып табылады.

Оқу сауаттылығы – заман талабына сай әрбір адамның өмірлік дағдысы болуы керек. Білімді, ақпаратты дұрыс қабылдайтын, сыни ойлай алатын ұрпақ – елдің болашағы. Сондықтан бұл мәселе тек білім беру саласының ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті болуы тиіс. Әрбір адам өзінің оқу сауаттылығын дамытуға ұмтылса, қоғам да соғұрлым дамып, өркендей түседі.