Тақырыбы: Қадір Мырзалиев «Қызыл кітап» поэмасы

Пәні: қазақ әдебиеті.

Тақырыбы: Қадір Мырзалиев «Қызыл кітап» поэмасы

Сабақ авторы: Махмутова Ақнұр

Қолданылған видео,жазба, таныстырылым слайдтары

- Сәлеметсіздер ме!

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Қадір Мырзалиевтің «Қызыл кітап» пэмасы

1-бет

(слайд)

Бүгінгі сабақта:

Ақын Қадір Мырзалиевтің «Қызыл кітап» поэмасының тақырыбы, идеясымен танысамыз. Ондағы көркемдеуіш құралдарды тауып, сөздікпен жұмыс жасаймыз, тәрбиелік мәнін ашамыз.

Тапсырмаға көшпес бұрын алдымен экранға назар аударайық.

Ой шақыру!

Қызыл кітап —

Бұл өзі қызық кітап:

Тысы жұқа,

Астары қалыңырақ!

Қадыр Ғинаятұлы Мырзалиев. Қадыр Мырза Әлі 1935 жылы 5 қаңтарда Орал облысы, Жымпиды ауда-нында дүниеге келген. 2011 жылдың 24 қаңтарында Алматы облысында дүниеден озған.

Жыр жинақтары
«Ой орманы» (1965);
«Дала дидары» (1966);
«Ақ отау» (1968);
«Домбыра» (1971);
«Көш» (1973);
«Жерұйық» (1976);
«Алақан» (1977);
«Қорамсақ» (1980, 1981);
«Қызыл кітап» (1983);
«Күміс қоңырау» (1970 — 1985);
«Мәңгі майдан» (1993);
«Биік баспалдақ» (1993);
«Үкілі үзінділер» (1996);
«Алаштың арманы» (2001);
«Жазмыш» (2001);
«Еңіреп өткен ерлер-ай» (2001);
«Иірім» (2004);
«Шырғалаң» (2004);
«Алмас жерде қалмас» (2004).

Видео мәтінмен жұмыс

• youtube.com/watch?v=ODEC3d6AM-E

• Режиссер Эрик Сейдахметтің Қадір Мырза Әлі атамыздың рухына арналған бейнебаянды тамашалу.

Есте сақтаңыз! Алған білімді толықтырыңыз!

Қызыл кітап — халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабы” — халықаралық дәрежедегі құжат. Қызыл кітапқа сирек кездесетін, жылдан жылға азайып не жойылып бара жатқан, сондықтан да айрықша қорғауды қажет ететін жануарлар мен өсімдіктердің түрлері тіркеледі. Жануарларды халықаралық дәрежеде қорғау мәселесі 20 ғасырдың бас кезінде қолға алынды. Қызыл кітаптың қара, қызыл, сары, жасыл, сұр және ақ түсті беттері бар. Қара беттерде жануарлар мен өсімдіктердің жойылып кеткен түрлердің тізімі беріледі. Қызыл беттерде жойылу қаупі бар жануарлар мен өсімдіктер тізімі беріледі. Сары беттерінде саны тез азайып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер әлемінің өкілдерінің тізімі берілген. Ақ беттерінде қашанда саны аз болып келген жануарлар тізімі берілген. Жасыл беттерде жойылып кету қаупінен аман қалған жануарлар мен өсімдіктер тізім берілген. Адамдар көбінесе кейде түсінбей, кейде салақтықтан табиғатты қалпына келтіру үшін ұзақ уақыт қажет болатынын ойламастан, оған қалай болса солай қарайды. Сыңсыған орманның орнындағы жанған түбірлер, су шайып өткен тау беткейлеріндегі жыртылған жерлер, ағаш ағызу кезінде ластанған өзендер. Осының бәрі сирек кездесетін көптеген бағалы аңдар мен өсімдіктердің құруына әкеп соғады. Табиғатта пайда болған әрбір түр өзінше бірегей және ешқашан қайталанбайды, сондықтан да оның жойылуы - орны қайта толмайтын нәрсе.

Мәтінмен жұмыс. 1-бөлім.

Мылтық көрсем төрлерден іліп қойған,
Менің мазам кетеді күдікті ойдан.
Жұртпен бірге мəз болып,
Ду-ду етіп
Қайта алмаймын одан соң күліп тойдан.

Аңшылыққа қалай жұрт қызығады?!
Қан жуады олардың ізін əлі.
Көргеннен-ақ мылтықты
Менің үшін
Дүниенің дидары бұзылады.
 
 
Аяймын мен анасыз,
Атасызды.
Аяймын мен құлынсыз,
Ботасызды.
Хайуанатқа жасаған қиянатың –
Бауырыңа жасаған опасыздық!

Қызыл түлкі даланың көрігі еді.
Жаға болып ол енді «керіледі».
Бөкебаймен бүркеулі анау қалпақ –
Қалпақ емес –
Қақпан боп көрінеді.

Тымырсығы-ай!
Қалада жел еспейді.
Жел есетін бұл жайлау емес дейді.
Анау киім ілгішке көзім түссе,
Бұғылардың мүйізі елестейді.

Ауылда, өспе, мейлі, сен қалада өспе,
Анаң сенің бəрібір
Дала емес пе?!
Терезеге ұстаған анау шілтер
Құсқа құрған торларды салады еске.

Айналайын бұлбұлым,
Бал таңдайым,
Саған тор да,
Қасқырға қақпан дайын.
Шынтақтаған жастықты
Көрінеді
Аққу-қазды жаныштап жатқандайын.

Өкпелетпеу керек қой қожайынды.
Айта алмайсың халыңды,
Не жайыңды.
Ұстай беріп айырды
Шошып кетем
Шаншығалы жатқандай дəужайынды!
Тартып алған аңдардың бір киерін,
Қыз-келіншек үшін мен құр күйемін.
Кешіре гөр біздерді,
Əулие көл!
Кешіре гөр біздерді,
Қыр киелі!

1-тапсырма
Өлеңнің тақырыбы мен идеясын анықтаңыз

Жауабы:

2-тапсырма
Өлеңнің неше шумақ, тармақ, бунақ, буыннан тұратынын көрсетіңіз. Ұйқас түрін табыңыз.

• Шумақ – аяқталған синтаксистік біртұтас ойды білдіреді.

• Тармақ – өлеңнің әр жолы.

• Бунақ – белгілі бір дауыс ырғағымен бөлінуі.

• Буын – сөйлеу мүшелерінің тұтастай қимылынан пайда болған бір немесе бірнеше дыбыстық тіркесі.

• Ұйқас - өлең тармақтарындағы аяққы сөздердің дыбыстас естілуі, үндестігі.

ЖАУАБЫ:

Шумақ саны: 9

Тармақ саны: 50

Бунақ саны: 2-3

Буын саны: 11-12

Ұйқас түрі: (а-а-б-а)қара өлең ұйқасы

3-тапсырма.

Өлеңнен көркемдегіш құралдарды табыңыз

Метафора - құбылыстар мен заттардың ұқсастық белгілері негізінде астарлы мағынада қолданылуы.

Теңеу - затты, нәрсені, құбылысты немесе заттың, нәрсенің, құбылыстың белгісін, қасиетін, сапасын көрсететін көркемдік ұғым.

Эпитет - заттың, яки құбылыстың ерекшелігін, сыр-сипатын бейнелі түрде танытатын поэтикалық және стилистикалық ұғым, экспрессивті айқындаушы сөз.

Жауабы:

Метафора – дүниенің дидары, бір киері

Теңеу – бал таңдайым

Эпитет – күдікті ойдан, қыр киелі

4-тапсырма

Түсіндірме сөздікпен жұмыс жасаңыз

Жауабы:

5-тапсырма
Өлеңнің тәрбиелік мәнін айтыңыз

ҮЙ ЖҰМЫСЫ

ҚАДІР МЫРЗАЛИЕВ
“ҚЫЗЫЛ КІТАП” поэмасы 2-3-4-бөлім

2-бет

(слайд)

3-бет

(слайд)

4-бет

(слайд)

5-бет

(слайд)

6-бет

(слайд)

7-бет

(слайд)

8-бет

(слайд)

9-бет (слайд)

10-бет (слайд)

11-бет (слайд)

12-бет (слайд)

13-бет (слайд)

Материалды жүктеу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Материал жариялау Сертификатты жүктеу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру

Ұқсас материалдар

Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған

Сертификатталған тренер жасаған

01.01.2023

17 863

13 694

ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған

Барлық пәндер

Барлық материалдар

Барлық сыныптар

Қаржылық сауаттылық пәні пәні бойынша барлық материалдарды көру

Іс-шаралар кестесі

Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары