Тәрбие сағаты

Арам мен адал, обал мен сауап – ұлтымыздың ұстанымы

Күні

02.02.25ж.

Тәрбиешінің аты- жөні:

Бапашева Даурия Талпынбековна

Сынып 9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларға адалдық пен арамдық, сауап пен обал ұғымдарын түсіндіріп, олардың адам өміріндегі маңызын ашып көрсету.

Оқушыларды адалдық, әділеттілік, адамгершілік құндылықтары мен халықтық ұстанымдарға тәрбиелеу.

Оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, өз пікірін білдіру дағдыларын жетілдіру.

Құндылықтарды дарыту

Адалдық пен арамдықтың, сауап пен обалдың айырмашылықтарын түсіндіру.Ұлтымыздың дәстүрлері мен рухани құндылықтарына деген құрметті арттыру.Оқушыларды жауапкершілікке, адамгершілікке тәрбиелеу.

Апта дәйексөзі

Қаңтар – заң және тәртіп айы

Әділет жолы- адал жол

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Ресурстар

Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен амандасу.

Сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың көңіл күйін сұрау.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру.

Адалдық пен арамдық, сауап пен обал дегеніміз не?

Сабақтың негізгі ұғымдарын түсіндіру.

«Адалдық», «арамдық», «сауап», «обал» деген сөздерге анықтама беру.

Оқушыларға сұрақ: «Бұл ұғымдар сіздер үшін қандай мағына береді?»

Оқушылардың пікірін тыңдау.

Қазақ халқының рухани құндылықтары

Қазақ халқының ұлттық дәстүрлеріндегі адалдық пен сауаптың маңызы туралы айтып беру.

Халықтық мақал-мәтелдер арқылы түсіндіру.

Мысалы:

«Адамға адалдық — ең жақсы қасиет.»

«Арамды көріп, адал бол!»

«Сауапты іс жасасаң, екі дүниеде де жақсы боласың.»

Әрбір мақалдың мағынасын түсіндіру және оқушылармен талқылау.

Оқушылар мұғаліммен амандасады,түгенделеді, мектеп партасындағы қатарлары бойынша орындарына отырады.

Сұрақтарға жауап береді.

Психологиялық тренинг

«Адамгершілік пен адалдық» тренингін өткізу. Оқушылар бір-біріне жақсы қасиеттерін айтып, жақсылық жасауға шақырады. Бұл тренинг оқушылардың өзара құрмет көрсетуіне және жақсы қарым-қатынас орнатуға көмектеседі.

Топтық жұмыс

Оқушыларды 3-4 топқа бөлу және әр топқа келесі тапсырмаларды беру:

Адалдықтың адам өміріндегі рөлі туралы пікірталас ұйымдастыру.

Арамдықтың қоғамға тигізетін зияны жайлы мысал келтіріп, қорытынды жасау.

Сауап пен обалдың айырмашылығы туралы пікірлерін айту.

Әр топ өз тапсырмасын орындап, қысқаша қорытынды жасап, сыныпқа таныстырады.

Компьютер, проектор (слайдтар көрсету үшін)

Плакаттар, маркерлер

Ұлттық нақыштағы суреттер мен цитаталар

Сабақ ортасы

Қауіпсіздік сабағы.

Жасөспірім және еңбек қатынастары

Сабақтың мақсаты: оқушыларды еңбек қатынастарының негіздері мен олардың жұмыс орнындағы құқықтарымен таныстыру.

Негізгі міндеттер:

1. Жасөспірімдердің жұмыстағы негізгі құқықтары мен міндеттерін түсіндіріңіз.

2. Еңбек шарттарын жасасу ережелері туралы айту.

3. Жұмыс орнында өз құқығыңызды қалай қорғауға болатындығынкөрсетіңіз.

Материалдар мен ресурстар:

Жасөспірімдердің еңбек құқықтары туралы презентация. Үлестірме материалдар (жадынама).

Сабақтың барысы

1. Кіріспе (2 минут):

- Талқылау: неліктен жұмыста өз құқықтарыңызды білу маңызды?

- Тақырыпқа кіріспе: жасөспірімдердің еңбек қатынастары.

2. Негізгі бөлім (6 минутқа дейін)

Кәмелетке толмағандардың еңбегін түнгі уақытта, ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және қауіпті жұмыстарда (ойын бизнесі, түнгі ойын-сауық орындарында жұмыс істеу, алкоголь өнімдерін, темекі бұйымдарын өндіру, тасымалдау және сату) қолдануға тыйым салынады. 14-16 жас аралығындағы жұмысшылар үшін жұмыс уақытының ұзақтығы аптасына 24 сағаттан аспайды, ал 16-18 жас аралығындағы жұмысшылар үшін жұмыс уақытының ұзақтығы аптасына 36 сағаттан аспайды. 14 жастан бастап балалар ата-аналарының рұқсаты бойынша оқудан бос уақытында қоғамдық пайдалы еңбекке қатысуға құқылы.

ҚР Еңбек заңнамасы он сегіз жасқа толмаған қызметкерлердің еңбегін реттеу ерекшеліктерін айқындайды. ҚР Еңбек кодексінің 30-бабына сәйкес он алты жасқа толған азаматтармен еңбек шартын жасасуға жол беріледі. Ата- анасының, қорғаншысының, қамқоршысының немесе асырап алушысының бірінің жазбаша келісімімен еңбек шарты он бес жасқа толған азаматтармен, олар орта білім беру ұйымында негізгі орта, жалпы орта білім алған жағдайларда; он төрт жасқа толған оқушылармен денсаулығына зиян келтірмейтін және оқудан бос уақытында орындау үшін жасалуы мүмкін. Оқу процесін бұзатын; он төрт жасқа толмаған адамдармен кинематография ұйымдарында, театрларда, театр және концерт ұйымдарында, цирктерде шарттарды сақтай отырып, денсаулығы мен адамгершілік дамуына нұқсан келтірмейтін шығармалар жасауға және (немесе) орындауға қатысу.

Қорытынды

Пайдалы сілтеме:

https://youtu.be/UemLbhBjDLg?si=XBSTt5oEB2ZKY9uA

https://drive.google.com/file/d/1uWg8gV- dKOin2ERX3qqwixV76Go96zdy/view

https://drive.google.com/file/d/1We6g8IHJ5YCKTM88OAS4eyiNTHGEkINA/vi ew

Қазақстан Республикасындағы балалардың құқықтары.

Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 8 тамыздағы № 345 «Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары туралы» заңы (бұдан әрі – заң мәтіні бойынша) кәмелетке толмағандардың негізгі құқықтары мен міндеттерін айқындайды, сондай-ақ олардың құқықтары бұзылған жағдайда жүгіну тәртібін регламенттейді.

15-бап Баланың білім алу құқығы

16-бап Баланың еңбек бостандығына құқығы

16-1-бап Баланың экономикалық қанаудан қорғалу құқығы

17-бап Баланың мемлекеттiк көмекке құқығы

19-бап Баланың дем алуға және бос уақытын пайдалануға құқығы

20-бап Баланың мiндеттерi

35-бап Бала және дiн

36-бап Баланы әлеуметтiк ортаның терiс ықпалынан қорғау

37-бап Баланы алкогольдi өнiмдер мен темекi бұйымдарының зиянды әсерiнен қорғау

38-бап Баланы психикаға белсенді әсер ететін заттардан, күштi әсер ететiн немесе улы заттардан қорғау

39-1-бап Балаларға, он сегіз жасқа дейінгі адамдарға тыйым салынған ақпаратты қамтитын ақпараттық өнімнің таратылуын, сондай- ақ кәмелетке толмағандардың ойын-сауық мекемелерінде болу

тәртібін мемлекеттік бақылау

Сонымен қатар, баланың негізгі нақты құқықтарыанықталған:

-отбасында өмір сүру және тәрбиелеу;

-оның ата-анасы кім екенін білу;

-ата-аналарымен бірге тұруға (бұл оның мүдделеріне қайшы келетін жағдайларды қоспағанда), олардың тарапынан қамқорлық алу;

 ата-аналардың тәрбиесіне, ал олар болмаған немесе ата-ана құқықтарынан айырылған жағдайда қорғаншының, қамқоршының немесе балалар мекемесінің тәрбиесіне;

-жан-жақты даму; адамның қадір қасиетін құрметтеу;

 ата-анасымен, әжесімен, атасымен, ағаларымен, әпкелерімен және басқа туыстарымен қарым-қатынас жасау;

 өз пікірін білдіруге арналған өтініш; тегі, аты, әкесінің атын алуға өтініш.

Практикалық бөлім:

- Топтық жұмыс: жұмыс орнында құқықтарды қорғау ережелерін әзірлеу.

Ортасы

Мұғалім:

Адалдық пен арамдық — адамгершілік құлық талаптары тұрғысынан бір-біріне қарама-қарсы моральдық ұғымдар. Адалдық — адамгершіліктің аса маңызды талаптарының бірін бейнелейтін моральдық қасиет. Ол шыншылдық, әділдік, принциптілік, алған міндеттемелерінен жалған сөйлеп, жалтармаушылық, уәдесінде тұрушылық сияқты қасиеттерді қамтиды. Адал адам мінезіндеп таза ииет, бағалы да ізгі қасиет. Адамның сана-сезіміне, ар-ұжданына қайшы келмейтін, адами мақсат- мүддені көздейтін, тарихи шындықпен, прогреспен ұштасып жататьш іс-әрекеткер. Әрбір қоғамның адалдығы жайында өзіндік пайым-түсінігі бар. Қазақ халқы әрқашан да адамгершілік пен адалдық қасиеттерін кіршіксіз таза ұстауға үмтылады. "Алдау қоспай адал еңбегін сатқан қолы өнерлі — қазақтың әулиесі сол", — дейді кемеңғер Абай. Адал— адамның жеке басы мен моральдық тұлғасын сипаттайтын қасиет. Адал туғаннан пайда болмайды. Ол қоғамның дамуына сәйкес әрбір адамның өнегелі тәрбиесіне, оқып білім алуы мен адал еңбектенү процесінде қалыптасып отыратын ізгі қасиет. Адал— жеке тұлғалар мен адамдардың абырой-атағын арттыратын ізғі қасиет, адам мінезіндегі аса ұнамды сапа. Адал — араб тілінде "рүқсат етілген", "таза" деген мағына беретін, білімімізге шариғат қағидалары арқылы енген сөз. Арамдық — моральдық қасиеттің адалдыққа қарама-қарсы кесапатты түрі. Оған алдау-арбау, суайттық, жымысқылық, ұрлық, опасыздық, скіжүзділік сияқты жаман қылықтар жатады. Халық арамдық бар жерде — сатқындық; оділетсіздік бар жерде - жәбір; жалғандық бар жерде — қиянат болатынын өмір тәжірибесінен анықтаған. Мұсылман халықтарында "адал, арам" ұғымдарына өте зор мән беріледі.

Жағдаяттық тапсырма

Әр топқа жағдаят ұсынылады, олар бұл жағдайларда адалдық пен арамдықтың қандай әсері болатынын талқылайды:

Бір адам досының сенімін артып, оның жеке өміріне араласса, оны қалай бағалауға болады?

Жұмыстағы қиын жағдайдан кейін өз жауапкершілігіңді мойындап, шындықты айтқан дұрыс па?

Өзгенің еңбегін ұрлау немесе көшіріп алу жағдайында қалай әрекет ету керек?

Оқушылар бұл жағдаяттар бойынша шешімдер ұсынды. Сыныппен талқылау.

.

Компьютер, проектор (слайдтар көрсету үшін)

Плакаттар, маркерлер

Ұлттық нақыштағы суреттер мен цитаталар

Соңы

Қорытынды:

Сабақ барысында оқушылар ұлттық рухтың маңызын түсініп, оның тәуелсіздікпен тікелей байланыста екенін ұғады. Олар өз халқының тарихы мен мәдениетін құрметтеуге, ел болашағы үшін үлес қосуға ынталанады.

Компьютер, проектор (слайдтар көрсету үшін)

Плакаттар, маркерлер

Ұлттық нақыштағы суреттер мен цитаталар