Абай облысының білім басқармасы

Ақсуат ауданы білім бөлімі

«М.Әуезов атындағы Көкжыра орта мектебі» КММ жанындағы интернат тәрбиешісі

Кунафина Райгул Казымовна

Тәрбиеленушілердің тұлғалық дамуына әсер ететін әлеуметтік факторлар

Интернаттық тәрбие процесінде тәрбиеленушілердің тұлғалық дамуы тек педагогикалық әсерге ғана емес, сонымен қатар олардың әлеуметтік ортасына, қоршаған адамдарға және қоғамға байланысты әлеуметтік факторларға тәуелді. Әлеуметтік факторлар балалардың мінез-құлқына, эмоционалды күйіне, әлеуметтік бейімделуіне және жалпы тұлғалық қалыптасуына ықпал етеді. Сондықтан интернат тәрбиешісі бұл факторларды ескере отырып, тәрбие жүйесін ұйымдастыруы қажет.

1. Отбасы мен тәрбиешілердің рөлі

• Отбасының әлеуметтік рөлі:

Баланың отбасынан алыста болуы, толық емес немесе қиын жағдайдағы отбасы балалардың эмоционалды тұрақтылығына, сеніміне және мінез-құлық ерекшеліктеріне тікелей әсер етеді. Сондықтан тәрбиеші балалардың отбасылық тәжірибесін түсініп, қосымша қолдау көрсетуі қажет.

• Тәрбиешінің рөлі:

Интернат тәрбиешісі эмоционалды қолдау көрсететін, бағыт-бағдар беретін, бала үшін екінші «отбасы» рөлін атқаратын тұлға. Педагогтың тұлғалық қасиеттері – әділдік, мейірімділік, сенімділік, психологиялық тұрақтылық – тәрбиеленушінің дамуына тікелей ықпал етеді.

2. Құрдастар мен ұжымдық орта

- Құрдастар арасындағы қарым-қатынас:

Құрдастарымен қарым-қатынас баланың әлеуметтік дағдыларын дамытуда шешуші фактор болып табылады. Ұжымдық ойындар, топтық тапсырмалар, өзін-өзі басқару ұйымдары арқылы балалар ынтымақтастықты, құрметті және жауапкершілікті үйренеді.

• Топтық моральдық климат:

Интернаттағы жағымды психологиялық климат балалардың өзін қауіпсіз сезінуіне, өзіне сенімін арттыруға мүмкіндік береді. Ұжымдағы позитивті қарым-қатынас, ортақ дәстүрлер мен ережелердің болуы тұлғалық дамуға ықпал етеді.

3. Білім беру ортасы мен мектеп өмірінің факторлары

- Оқу процесінің ұйымдастырылуы:

Сабақ құрылымы, педагогикалық тәсілдер, оқу материалдарының қолжетімділігі балалардың когнитивтік дамуына, логикалық ойлауына және білімге деген қызығушылығына әсер етеді.

• Бос уақытты ұйымдастыру:

Мәдени, спорттық, шығармашылық және танымдық іс-шаралар арқылы бала өзін-өзі танып, әлеуметтік дағдыларын жетілдіреді. Бос уақытты тиімді пайдалану тұлғаның дамуына маңызды ықпал етеді.

Қоғамдық және әлеуметтік серіктестердің әсері

• Ата-аналармен байланыс:

Отбасымен тұрақты байланыс, хабарласу, кеңестер беру балалардың эмоционалды жайлылығын қамтамасыз етеді. Бұл әсіресе отбасынан алыстағы балалар үшін психологиялық қолдаудың маңызды көзі болып табылады.

• Қоғамдық ұйымдар мен волонтерлердің қатысуы:

Балаларға арналған қоғамдық іс-шаралар, волонтерлік жобалар, экскурсиялар және әлеуметтік бағдарламалар әлеуметтік жауапкершілікті қалыптастырады және тәжірибе жинауға мүмкіндік береді.

• Мәдени және ұлттық құндылықтар

Интернаттық ортада тәрбиеленушілерге ұлттық дәстүрлерді, салт-дәстүрлерді, мәдениет пен өнерді таныстыру – тұлғалық дамуға ықпал ететін маңызды фактор. Мәдени құндылықтарды меңгеру балалардың патриоттық сезімін, адамгершілік қасиеттерін және ұжымда өз орнын сезінуін қалыптастырады.

Интернат тәрбиеленушілерінің тұлғалық дамуына әсер ететін әлеуметтік факторлар көпқырлы және кешенді сипатта болады. Отбасы, тәрбиешілер, құрдастар, ұжымдық орта, оқу процесі, мәдени және қоғамдық қатынастар балалардың әлеуметтік бейімделуіне, моральдық және эмоционалды дамуына тікелей ықпал етеді. Тәрбиешілер бұл факторларды ескере отырып, тәрбиелік іс-шараларды жоспарлау, ұйымдастыру және жүргізу арқылы оқушылардың толыққанды тұлға ретінде қалыптасуына жағдай жасайды.