Теңдеу. Теңдеудің түбірі.

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы : 5.1А Натурал сандар және нөл саны

Мектеп : Жаңажол орта жалпы білім беретін мектебі

Күні: 13.09.17ж Мұғалімнің аты жөні: Хитарова Мариям Сафиоллина

Сынып: 5 Қатысқандар – Қатыспағандар – жоқ

Сабақ тақырыбы

Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Теңдеуді шешу. (1-сабақ)

Осы сабақта қолжеткізетін оқу мақсаттары

5.2.2.1Арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережесі негізінде теңдеулерді шешу;

5.2.2.2 Теңдеудің шығарылуының дұрыстығын тексеру тәсілдерін қолдану;

Сабақтың мақсаты

Барлық оқушылар орындай алады:Теңдеу, теңдеудің түбірі, теңдеудің шешімі ұғымдарын және белгісіз компонентті табу ережесін біледі, қарапайым теңдеулерді шеше алады.

Оқушылардың көпшілігі орындай алады: Күрделі мәтіндегі теңдеуді ықшамдайды, теңдеулердің шешу жолдарымен танысады және дұрыстығын тексереді.

Кейбір оқушылар істей алады: Күрделі мәселе есептерге теңдеуді құрып, шешімін табады.

Бағалау криитерийі

• Арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережесін пайдалана отырып теңдеулерді шешеді.

• Күрделі мәтіндегі теңдеуді ықшамдайды, теңдеулердің шешу жолдарымен танысады және дұрыстығына көз жеткізеді.

• Күрделі мәселе есептерге теңдеуді құрады, шешімін табады және жауабын жазады.

Тілдік мақсаттар

1. Пәндік мақсат: Білім алушылар теңдеу тақырыбы бойынша негізгі ұғымдарды, терминдерді, шешу жолдарын білетін болады.

2. Тілдік мақсат: Теңдеу, теңдеу түбірі және оларды шешу туралы түсініктерін сипаттай алады, теңдеудің шығарылуының дұрыс шешімін ұсынады және түсіндіре алады.

3. Пәнге тән лексика мен терминология: Теңдеу, теңдеудің түбірі, түбір, белгісіз шама.теңдеудің шешімі

4. Диалогқа қажетті тіркестер:

• Қандай теңдік теңдеу деп аталады?

• Теңдеудің түбірі деп нені айтамыз?

• Теңдеуді шешу дегеніміз не?

• Белгісіз шама дегеніміз не?

Құндылықтарға баулу

Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыра отырып жұмыс істеуге , бірін-бірі құрметтеуге, өмір бойы білім алуға, ізденуге тәрбиелеу.

Пәнаралық байланыс

Өзін өзі тану пәні (топқа бөлу, көңілді жаттығулар, смайликтер), жаратылыстану (қалыптастырушы тапсырмалар)

Алдыңғы білім

санды өрнек, әріпті өрнек, арифметикалық амалдар, белгісіз компонент,өрнекті ықшамдайды.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Сабақтың басы

5 мин

3 мин

1. Ұйымдастыру кезеңі.

-оқушылармен амандасу;

-жоқ оқушыларды белгілеу;

Көңіл күйін анықтау мақсатында білім алушыларға смайликтер үйлестіріліп, сол смайликтер арқылы оқушылардың көңіл күйі сұралады.

Мақсаты: Жағымды психалогиялық ахуал қалыптастыру.

2. Топқа бөлу. Оқушыларға жеңіл, стикерлерге жазылған санды өрнектер, әріпті өрнектер, арифметикалық амалдар жазылған стикерлер үлестіріледі. Оқушылар сол сәтте әрқайсысысын ажыратып, үш топқа бөлініп отырады.

CТО технологиясының «Шатасқан баулар» стратегиясы бойынша топтарға ортақ ауызша есеп беріледі.

Мақсаты: өткен тақырыпты еске түсіру.

1. Бірнеше санды қосу кезінде қосылғыштардың орындарын ауыстырып, қалауымызша жақшаларға алуға болады. (ақиқат)

2. а саны мен нөлдің қосындысының мәні нөлге тең. (жалған)

3. 640-625= 25 шығады. (ақиқат)

4. Қандайда бір сан мен нөлдің айырымы сол санның өзіне тең (ақиқат)

5. Қандай да бір саннан сол санға тең санды азайтса, айырымынің мәні нөлге тең болады.(ақиқат)

6. 0,1,2,3 т.с.с сандар натурал сандар (жалған)

7. санды нөлге бөлгенде сол санның өзі шығады.(жалған)

8. өрнекті ықшамдап жазу үшін математикада сан мен әріп немесе әріптер арасында көбейту таңбасы жазылмайды.(ақиқат)

Мұғалімнің мадақтауы (Өте жақсы! Жарайсыңдар! Сендер таптыңдар! Керемет!... )

Смайликтер

Сабақтың ортасы

7 мин

12 мин

2 мин

8 мин

Сараланған тапсырмалар

Оқушыларға тақырып бойынша «Ой қозғау» сұрақтары беріледі.

І топқа

• Қандай теңдік теңдеу деп аталады, теңдеуге қарапайым мысал келтір мысал, жауабын қалай тексереміз?

Анықтама: Мәні анықтауды қажет ететін теңдік теңдеу деп аталады, Мысалы, 5 + х = 12, 12 – z = 5 – теңдеулер.

22 + х = 27 теңдеуiнiң шешiмi 5 саны, өйткенi теңдеудегi х-тiң орнына 5-тi қойсақ, 22 + 5 = 27 дұ рыс теңдiгiн аламыз.

ҚБ: «Шапалақ»

ІІ топқа

• Теңдеудің түбірі деп нені айтамыз,теңдеудің әр уақытта түбірі болама мысал арқылы түсіндір?

•Анықтама: Теңдеудегі әріптің орнына қойғанда оны дұрыс санды теңдікке айналдыратын сан теңдеудің түбірі деп аталады. Мысалы, 5 + х = 12 теңдеуінің шешімі 7 саны, себебі 5 + 7 = 12.

Теңдеудiң бiрнеше түбiрi болуы немесе түбiрi болмауы мүмкiн. Мысалы, (х – 12) · (х – 13) = 0 теңдеуiнiң 12 және 13 сан дары болатын екi түбiрi бар, ал х · 0 = 15 теңдеуiнiң түбiрi жоқ.

ҚБ: «Бағдаршам»

ІІІ топқа

• Теңдеуді шешу дегеніміз не және теңдеуді қалай тексереміз мысал арқылы түсіндір?

•Анықтама:Теңдеуді шешу дегеніміз теңдеудің барлық түбірлерін табу немесе түбірлері жоқ екенін көрсету.

Мысал -2: Шешуі:

72 : (х + 12) = 4 Берілген теңдеуде х + 12 бөлгіші

х + 12 = 72 : 4 белгісіз. Белгісіз бөлгішті табу

х + 12 = 18 үшін бөлінгішті бөліндіге бөлу к\к

Енді х + 12 = 18 теңдеуін шешеміз.Мұнда

х = 18 – 12 қосылғыш белгісіз. Белгісіз

х = 6 қосылғышты табу үшін

қосындыдан белгілі қосындыны

азайту керек.

Тексеру: 72 : (х + 12) = 4

72 : (6 + 12) = 4

72 : 18 = 4

ҚБ: «Басбармақ»

І.Топтық жұмыс. «Ойлан-жұптас-бөліс» әдісі.

Шарты: 3 топқа А3 формат, стикерлер мен маркерлер таратылады. Тапсырмаға 3 минут беріледі. Уақыт болған кезде топ мүшелері постерлерін қорғайды.

1 топ

№ 80. Теңдеудi шешiңдер

43x + 72 = 502;

№ 83. Теңдеудің түбірін табыңдар.

(х – 23) · 14 = 56

№ 87. Берiлген сөйлемдердi теңдеу арқылы жазып, шық қан теңдеудi шешiңдер: тiзбектей алынған екi натурал санның қосын дысы ның мәнi 303-ке тең.

ҚБ: «Бағдаршам»

ІІ топ

№ 80. Теңдеудi шешiңдер

67 – 21y = 25;

№ 83. Теңдеудің түбірін табыңдар.

205 : (у – 27) = 41;

№87. Берiлген сөйлемдердi теңдеу арқылы жазып, шық қан теңдеудi шешiңдер: жұп цифрмен аяқталатын тiзбектей алынған үш натурал санның қосындысының мәнi 306-ға тең.

ҚБ: «Шамалақ»

ІІІ топ

№80 Теңдеудi шешiңдер

83 + 29x = 982.

№ 84. Теңдеудiң түбiрiн табыңдар:

17х + 18х = 700;

№86 8х – 4 = * ; теңдеуiнiң түбiрi 5 саны болатындай етiп жұлдызшаның орнына сан қойыңдар.

ҚБ: «Смайлик»

• Сергіту сәті: «Көңілді жаттығулар» ия десе орнынан тұрады, жок десе аяқ тарсылдатады.

• Мәнін анықтауды қажет ететін теңдік теңдеу деп аталады \ия\

• 22 + х = 27 теңдеуiнiң шешiмi 5 саны болады \ия\.

• Теңдеудегі әріптің орнына қойғанда оны дұрыс санды теңдікке айналдыратын сан теңдеудің тексеру деп аталады \жок\ \теңдеудің түбірі\

• Теңдеудiң бiрнеше түбiрi болуы немесе түбiрi болмауы мүмкiн. \ия\

• Теңдеудің барлық түбірлерін табу немесе түбірлері жоқ екенін көрсету теңдеу деп аталады. жоқ \Теңдеуді шешу дегеніміз\

Қалыптастырушы бағалау тапсырмалары:

Ойлау дағдыларының деңгейі:

Білу, түсіну, қолдану.

Бағалау критерийі: Білім алушы:

-арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережесін пайдалана отырып, теңдеу шешімдерін айнымалыны түбірмен алмастыру әдісімен шығарады;

-теңдеу шешімдерін кері амалдар әдісімен тексереді;

-мәселе есеп мазмұнымен танысып, теңдеу құрады, теңдеу шешімін дәлелдейді.

1-тапсырма. Теңдеуді шешіңіз.

а) 324 : y = 36.

б) 4) (y + 96) – 73 = 515.

Дескриптор: Білім алушы:

-белгісіз көбейткішті табу ережесін пайдалана отырып, теңдеулерді шешеді;

-белгісіз бөлінгішті табу ережесін пайдалана отырып, теңдеуді шешеді.

- шыққан мәнін белгісіз айнымаллының орнына қойып тексереді.

2-тапсырма. Теңдеудің түбірін табыңыз.

(12m–5m) · 4=252

Дескриптор: Білім алушы:

-айнымалыны түбірмен алмастыру әдісін пайдаланады;

-кері амалдар әдісін қолданады.

«Математика-5»

А.Е. Әбілқасымова, Т.П.Кучер, З.Ә. Жұмағұлова

Алматы «Мектеп» 2017

А3 форматты қағаздар, стикерлер, маркерлер

Сабақтың соңы

3мин

Кері байланыс.

«Менің көңіл-күйім баспалдағы»

Сабақ соңында оқушыларға табысқа апаратын баспалдақ түрінде әрбір кезеңде өз жұмысын бағалауын ұсыну

Саралау

Бағалау

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Ұйымдасытру бөлімінде жағымды психологиялық ахуал тудыру үшін смайликтер арқылы оқушылардың көңіл күйін анықтаймын. Топтық жұмысты ұйымдастыру мақсатында оқушыларды санды өрнек, әріпті өрнек, ариф амалдар тобына бөлемін. СТО ның «Шатасқан баулар» стратегиясы бойынша өткен тақырыпты қайталайды.

«Ой қозғау» сұрақтарын беріп білімдерін тиянақтайды. «Ойлан, жұптас, бөліс» әр топқа тапсырмалар беріледі, «Пазл» құрастыру әдісі қолданылады.

Формативті бағалау түрлері: «Мадақтау», «Бағдаршам», «Смайликтер», «Шапалақ», «Екі жұлдыз, бір ұсыныс» әдістері. Қалыптастырушы бағалау тапсырмалары арқылы бағаланады.

• Оқушылардың партада түзу отыруын қадағалаймын;

-Денсаулық сақтау үшін «Көңілді жаттығулар» сергіту сәтін;

-АКТ-ны уақытында қосып, сөндіруді қадағалаймын.