Test

1. Шығарылым бойынша байланыс

2. Басқару бойынша байланыс

17.IDEF0 негізгі концепцияларына түсініктеме беріңіз.

IDEF0 НЕГІЗГІ КОНЦЕПЦИЯЛАРЫ;

1)Графикалық әрекеттерді усыну. IDEF0 диаграммаларындағы «блоктарды және жебелерді» графикалық операциялар өндіріс операцияларын блоктар және әрекеттермен өзара әрекеттесу ретінде көрсетеді, мысалы, блокқа кіретін / шығатын көрсеткілер. Нақты өндірістік операцияларды көрсету үшін блоктар басқа блоктарды байланыстыратын әрекеттер ретінде түсіндіріледі, интерфейстік көрсеткілермен, операциялардың қалай және қалай басқарылатындығын немесе басқарылатындығын анықтайды.

2. Компактылыгы.Өнімнің архитектурасын сипаттайтын құжаттама тақырыпқа қарапайым бағдар беру үшін ықшам болуы керек. Когерентті мәтін түріндегі сипаттамалардың сызықты сипаттамасы әрқашан қабылдау үшін қолайлы емес. Диаграмма тілінде сипатталған екі өлшемді пішін интерфейстер мен кері байланыс сияқты қарым-қатынастарды білдіру қабілетін жоғалтпай тығыздыққа жетеді.

3)Ақпарат алмасу. Ақпарат алмасу үшін анықталған IDEF0 ұғымдары бар:

*Диаграммалар блоктар мен жебелерден тұратын қарапайым графаға негізделген.

*Орыс тіліндегі мәтін блоктар мен жебелердегі түсініктерді анықтайды.

* Модельдердің егжей-тегжейлі сипаттамалары, модельдің жоғарғы жағындағы басты функцияны пайдалана отырып иерархияны пайдалану арқылы, әрі қарай тереңдеу кезінде субфункцияларға бөлінеді.

*Диаграммалар мен блоктарды индекстеу, олар модельдің иерархиялық құрылымында оларға бірегей сілтеме жасауға мүмкіндік береді.

* Диаграммаларды қарапайым қабылдау үшін шектеулер (бір диаграммада 6 блоктан аспайды).

*Диаграммалар мәтіндік және глоссариймен бірге, графикалық көріністі қабылдауды жақсартады.

4)Әдістеме. модельдеу, қарау және деректерді жинау үшін қадам рәсімдерді қадам.

5)Дәлдік және бірегейлік.

18.IDEF0 элементтеріне және негізгі ұғымдарына түсініктеме беріңіз.

Негізгі элементтер мен ұғымдары IDEF0.IDEF0 сапалы және түсінікті жүйелік модельді құру үшін ұжымдық түрде әзірленген ұсақ ұсыныстары бар шағын графикалық бел-гілерді (тек екі таңбаны қамтитын белгілеу жүйесі: блок-тары мен көрсеткілерін) біріктіреді.IDEF0 үлгісі диаграм-малардан, мәтін үзінділерінен және бір-біріне сілтеме жасайтын глоссарийден тұрады. Диаграммалар модельдің негізгі компоненттері болып табылады, ақпараттық жүйе-нің барлық функциялары және олардағы интерфейстер блоктар және доғалар ретінде ұсынылады. Доғаны блокқа қосу орны интерфейстің түрін анықтайды.IDEF0 әдіснамасының ең маңызды ерекшеліктерінің бірі - модельді білдіретін диаграммалардың барлығына бірте-бірте егжей-тегжейлі түрде егжей-тегжейлі мәліметтерді енгізу.IDEF0 - әдіснаманың негізі - бұл үдерістерге негізделген қарапайым және түсінікті графикалық тіл:

1.функционалдық блок,2.интерфейс аркалары,3.ыдырау принципі..Модельдеу мақсаты (Мақсаты). Модель объектіні және модельдеу мақсаттарын нақты түсіну арқылы жасалуы керек. Модельдеу мақсатын таңдаған анықтамасы келесі сұрақтарға жауап беруі керек:

Мысалға, мақсаттың тұжырымдамасы келесідей болуы мүмкін: лауазымдық нұсқаулықтарды жазуға компания қызметкерлерінің рөлі мен жауапкершілігін анықтау. Басқа тұжырымдама қазіргі проблемаларды анықтау, әлеуетті жетілдіруді талдау. Тағы бір тұжырым - компанияның әр қызметкерінің міндеттерін айқындау және компанияның жеке штат кестесін оңтайландыру үшін жеке міндеттер арасындағы қарым-қатынасты түсіну.

19.RAD-технологиялар негізгі кезеңдерін түсініктеме бер.

RAD (жедел қосымшаларды әзірлеу) бағдарламалық жасақтаманың даму жылдамдығын және бағдарламалық жасақтаманың қарапайымдылығына, бағдарламалық жасақтамаға компьютерлік бағдарламаларды тез құруға мүмкіндік беретін технологиялық процесті құруға бағыт-талған. RAD дизайнға дәстүрлі көзқараспен салыстырған-да, дамудың жоғары жылдамдығына және бағдарламалық жасақтаманың сапасына жету үшін жасалған жобалау үдерісінің өмірлік циклі. XX ғасырдың аяғынан бастап, RAD кең қабылданды және мақұлдады. RAD тұжырымда-масы визуальды бағдарламалау тұжырымдамасымен бай-ланысты.RAD технологиясы тапсырыс берушіні ертерек кезеңдерінде белсенді түрде тартуды көздейді – ұйымды зерттеу, жүйеге қойылатын талаптарды әзірлеу. Осы қаси-еттердің соңғы нұсқасы жүйенің дамуы кезінде мүмкін бо-латын өзгерістерді есепке алаотырып, функционалды және функционалды емес, сондай-ақ жүйенің жұмысымен қыз-мет көрсетуіне ыңғайлылықты қамтамасыз ететін жоғары сапалы құжаттаманы алуды ескере отырып, клиенттің талаптарын толық орындауды білдіреді. Бұл жеткізілімнен кейін бірден қосымша күтім шығындары айтарлықтай аз болады дегенді білдіреді. Осылайша, дамудың басынан бастап, осы әдісті қолдана отырып, қолайлы өнімді алудың жалпы уақыты едәуір азайды.

Негізгі кезеңдері:1.Жоспарлау - өмірлік циклді дамыту (SDLC) жүйесін жоспарлау және талдау кезінде алынған талаптар жиынтығы. Осы кезеңде пайдаланушылар, менед-жерлер және АТ мамандары жобаның мақсаттарын, ауқы-мын, жүйелік талаптарын және даму кезінде туындауы мүмкін қиындықтарды талқылайды. Фаза RAD-тобымен негізгі мәселелерді үйлестіруді аяқтайды және жоба менед-жерлерінен рұқсат алуды жалғастыру үшін аяқталады. 2.Таңдамалы дизайн - осы кезеңде жүйелік талдаушылар-мен әрекеттесетін пайдаланушылар барлық қажетті жүйе-лік функцияларды қамтитын үлгілер мен прототиптерді әзірлейді. Қолданбалы үлгілерді жұмыс модельдерге ауда-ру үшін, RAD тобы әдетте біріктірілген қолданбаны әзір-леу әдісін (JAD) және CASE құралдарын пайдаланады. Пайдаланушы дизайны - пайдаланушыларға олардың қа-жеттіліктерін қанағаттандыратын жұмыс үлгісін түсінуге, өзгертуге және соңында таңдауға мүмкіндік беретін ұзақ интерактивті процесс.3.Жобалау - бұл бағдарлама мен қосымшаларды әзірлеудің негізгі міндеті. Бұл SDLC-те «іске асыру» кезеңіне ұқсас. Алайда, RAD-де пайдалану-шылар қатысуға жалғастыруда және олар әзірлеген есеп-тердің түріне өзгерістер мен жақсартулар ұсына алады. Олардың міндеттері бағдарламалау мен қосымшаларды әзірлеу, код жазу, модульді интеграциялау және жүйелік тестілеуді қамтиды.4.Ауыстыру - деректерді түрлендіру, тестілеу, жаңа жүйеге көшу және пайдаланушыларды оқыту үшін операцияларды қамтиды. Бұл SDLC соңғы кезеңін еске салады. БҚ әзірлеудің дәстүрлі әдістерімен салыстырғанда, бүкіл процесс уақытында қысылады. Нәтижесінде, жаңа жүйе салынғаннан, клиентке жеткізілгеннен және жұмыс орнында орнатылғаннан жылдамырақ.

Жылдам қолдануды дамыту технологиясы (RAD) сізге:

-бағдарламалық қамтамасыз етуді нарықта жылжытудың жылдамдығы; -пайдаланушылық интерфейс; -Жобаның өзгеру талаптарына оңай бейімделуі; -жүйенің функционалдығын дамытудың қарапайымдылығы.

20.Rational Rose CASE- жүйесінің жалпы сипаттамасына түсініктеме беріңіз.

Клиент COM нысанын тікелей сілтемесін тек бір жағдайда ғана қамтуы мүмкін - COM нысаны серверде «процесте» орналастырылған кезде. Жергілікті немесе қашықтағы сервер жағдайында, ол делдалға нұсқайды. Медиатор клиент процесінде орналасқан және клиентке сұралған нысан сияқты бірдей интерфейстермен қамтамасыз ететін COM нысаны болып табылады. Клиенттің осындай сілтеме арқылы операцияға сұрауы делдалдық кодтың орындалуына әкеледі. Медиатор клиент берген параметрлерді қабылдайды және әрі қарай экспедициялау үшін оларды жинақтайды. Бұл рәсім маршализация деп аталады. Содан кейін медиатор (байланыс құралдарын пайдаланып) сұрауды COM нысанына нақты енгізетін үдерісіне жібереді. Жергілікті сервер процесіне келгенде, сұраным қалтаға жіберіледі. Қосылатын модуль сұрау параметрлерінен шығады және COM нысанының жұмысын шақырады. Бұл процедура демаршез деп аталады. COM операциясы аяқталғаннан кейін нәтижелер кері бағытта қайтарылады. Медиатор мен коды коды MIDL компиляторы (Microsoft IDL) интерфейс IDL сипаттамасымен автоматты түрде жасалады. Қазіргі жағдайда күрделі бағдарламалық жасақтамаларды жасау компьютерлік жобалау бағдарламалық жасақтамасын (CASE-жүйелер) пайдаланбай мүмкін емес. CASE-жүйелері дамудың уақытын және шығынын едәуір қысқартады, инженерді күнделікті операцияларды жүргізуге көмектеседі, оның жұмысын дамудың әртүрлі кезеңдерінде жеңілдетеді. Ең танымал нысанға бағытталған CASE-жүйесі - ұтымды раушан. Бұл тарауда Rational Rose-дың талаптарды жасау, талдау, жобалау және код жасау үшін қалай пайдаланылатынын сипаттайды.

Rational Rose объектілі-бағытталған бағдарламалық өнімдерді визуалды моделдеу үшін CASE-жүйесі болып табылады. Көрнекі моделдеу - бұл әзірленген бағдарламалық жасақтаманың графикалық сипаттамасы. Құрамында алты элемент таңдалады: құралдар тақтасы, «диаграмма құралдары» панелі, диаграмма терезесі, шолғыш, спецификация терезесі, құжаттама терезесі. Құралдар тақтасының түймелері стандартты және арнайы әрекеттерді орындауға мүмкіндік береді. Диаграмма құралдар тақтасының мазмұны белсенді диаграммаға байланысты өзгереді. Белсенді диаграмма терезесінде көгілдір тақырып тақтасы бар. Диаграмма терезесінде UML диаграммасын жасауға, көрсетуге және өзгертуге болады. Rational Rose браузері- диаграммаларды және визуалды модель элементтерін көрсететін аттарды және белгішелерді көруге мүмкіндік беретін иерархиялық навигация құралы. Қапшықтың жанындағы қосу белгісі (+) қалта ішінде қосымша элементтер бар екенін білдіреді. Папканы «кеңейту» үшін + белгісін басыңыз. Егер қалта «развернута» болса, оның сол жағында минус белгісі (-) пайда болады. Қалта құрылымын азайту үшін минус белгісін басыңыз. Окно терезесі диаграмма элементінің сипаттамаларын көрсетуге мүмкіндік береді. Осы терезенің Құжаттар өрісінде осы элементтің ауызша сипаттамасы енгізіледі. Сол сипаттама Rational Rose құжаттамасының терезесінде енгізілуі мүмкін (бұл тармақ диаграммада көрсетілген кезде).CASE құралы IBM Rational Rose өзінің құрылған сәтінен бастап дами бастады және қазіргі уақытта сәулет жобалау, талдау, модельдеу және бағдарламалық қамтамасыз ету жүйелерін дамыту үшін қазіргі заманғы интеграцияланған құрал болып табылады. IBM Rational Rose-те UML осы құралдардың танымалдылығы мен стратегиялық өміршеңдігін анықтайтын бағдарламалық жасақтама жүйелерін визуализациялау мен дамытудың негізгі технологиясы болды.IBM Rational Rose 2003 бағдарламасының жұмыс интерфейсі әртүрлі элементтерден тұрады, олардың бастысы:    

- Басты мәзір ;      -стандартты құралдар тақтасы;     

-арнайы құралдар тақтасы;     

-жобаның шолғыш терезесі;     

-Диаграмма кескінінің немесе диаграмма терезесінің жұмыс аумағы;     

-Құжаттау терезесі;     

-журнал терезесі.

21.Rational Rose-да Use Case диаграмма құрыңыз ж/е сип.

Rational Rose кез-келген күрделіліктің бағдарламалық жүйелерін жобалауға арналған қуатты CASE құралы. Бұл бағдарламалық жасақтаманың артықшылықтарының бірі UML тілінде диаграммаларды пайдалану мүмкіндігі. Rational Rose - UML диаграммалары үшін графикалық редактор.

Рационал Роза жүйесінің дизайнерінің иелігінде диаграммалардың келесі түрлерін қамтамасыз етеді, оның кезекті құруы бүкіл проекцияланған жүйенің және оның жеке компоненттерінің толық көрінісін алуға мүмкіндік береді:

Use case diagram (диаграммы прецедентов);

Deployment diagram (диаграммы топологии);

Statechart diagram (диаграммы состояний);

Activity diagram (диаграммы активности);

Interaction diagram (диаграммы взаимодействия);

Sequence diagram (диаграммы последовательностей действий);

Collaboration diagram (диаграммы сотрудничества);

Class diagram (диаграммы классов);

Component diagram (диаграммы компонент).

Бұл диаграммалар жүйе орындайтын операциялардың тізімін жасауға мүмкіндік береді. Мұндай диаграмма көбінесе функционалдық диаграмма деп аталады, себебі мұндай диаграммалардың жиынтығы жүйеге қойылатын талаптар тізімін жасайды және жүйе орындайтын функциялар жиынтығын анықтайды.

Әрбір осындай схема немесе әдетте қолданылатын жағдай ретінде әрбір Пайдалану кейіпкері актерлер (актерлер) артатын мінез-құлық сценарийінің сипаттамасы болып табылады.

Бұл диаграмма болашақ бағдарламалық жасақтама жүйесіне қойылатын талаптарды анықтау үшін автоматтандырылған доменнің бизнес-процестерін сипаттау үшін қолданылады. Жүйенің де, доменнің де, тапсырмаларының да объектілерін көрсетеді.

22.Rational Rose-да кластар диаграмма құрыңыз ж/е сипат.

Диаграмма класстары модельдердің негізгі логикалық ұсынылуы болып табылады және программалық жүйенің нысанды – бағдарланған ішкі құрылғысы жөнінде немесе заманауи терминалогияны қолдана отырып, программалық жүйенің архитектурасы жөнінде бөлшектік ақпаратын құрайды. Диаграмма класстарының жұмыстық терезесін бірнеше тәсілдермен активизациялауға болады:

• диаграмма класстарының терезесі диаграмманың жұмыстық терезесінде жаңа жоба құрғаннан кейін әдепкідей пайда болады;

• стандарттық құрылғылар панелінде диаграмма класстарының суретінің батырмасын басу;

• жоба браузерінде логикалық ұсынылуды (Logical View) ашу және Main (Басты) пиктограммасын екі рет басу;

• негізгі мәзірдің операцияларын орындау:

Browse>Class Diagram (Шолу>Диаграмма класстары).

Сонымен қатар диаграмма класстарның таза жұмыстық бетімен жаңа терезе және диаграмма класстарын құрастырылуда қажетті, графикалық примитивтер суретінің батырмасынан тұратын арнайы құрылғылар панелі пайда болады. Жеке батырмалар панелінің тағайындамасын қосымша мәліметтерден білуге болады.

Text Box – Диаграммаға тексттік аймақты енгізеді.

Note – Диаграммаға ескертпені енгізеді.

Class – Диаграммаға классты енгізеді.

Interface – Диаграммаға интерфейс енгізеді.

Арнайы құрылғылар панелінде диаграмма класстарын құрастыруға қолдануы мүмкін элементтер пиктограммасының бөлігі ғана әдепкідей қатысады. Басқа графикалық элементтер мысалға, агрегация және композиция қатынасы, бизнес – мәні классы, басқарушы классы пиктаграммалар батырмасын енгізу және арнайы құрылғылар панелінің баптауларының көмегеімен керек емес батырмаларды жоюға болады. Диаграмма кластары үшін арнайы құрылғылар панелінің баптауларына тиісті терезені курсорды арнайы құрылғылар панеліне орналастыра отырып, контектстік мәзір Customize ( Баптаулар ) операциясының көмегімен, басқа аналогтық панелмен шақыруға болады.

23.Rational Rose-да реттілік диаграмма құрыңыз ж/е сипат.

IBM Rational Rose ортадағыреттілікдиаграммасының даму ерекшеліктері.

Кезектілік диаграммасы – модельде өзара әрекеттесудің визуализациясының тағы біртүрі және кооперативтік диаграмма сияқты нысандар мен хабарлардыбасқарады. IBM Rational Rose 2003 ортасында жұмыс істеуерекшелігі, бұл канондық диаграмма ынтымақтастық диаграммасын құрып, <F5>пернесін басқаннан кейін автоматты түрде жасалуы мүмкін. Сол кілтпенсізмодельдегіжүйелілік және ынтымақтастықдиаграммаларыарасындаауысасыз. Дегенмен, кейбір жағдайларда тізбектік диаграммадан өзара әрекеттесу диаграммаларын құруды ыңғайлы. Бұл жағдайдажүйелідиаграмманың жұмыс терезесін бірнеше жолменбелсендіругеболады:

-Стандартты құралдар тақтасындағы өзара әрекеттесу диаграммасының суреті бар түймешікті басып, Реттілік диаграммасын жасауды таңдаңыз.

- Негізгімәзірдіңжұмысынорындаңыз: Шолу \ өзара әрекеттесу схемасы (шолғыш \ өзара әрекеттесу диаграммасына) және жаңа тізбектікдиаграмма жасау үшін таңдаңыз.

-Контекстікмәзірдіңжұмысынорындаңыз: New \ to SequenceDiagram for logicalrepresentationнемесе project browsers in usecases.

Бұл сыныпдиаграммасының таза жұмыс парағы және жаңа Реттілікдиаграммасынәзірлеугеқажеттіграфикалықпримитивтердікөрсететінтүймешіктердіқамтитынарнайықұралдартақтасы бар жаңа терезеніашады.

Жекепанельдіңтүймелерініңмақсатықұралдыңкеңестерінентабылуымүмкін.

Арнайықұралдартақтасында, әдепкібойынша, Реттілікдиаграммасын құру үшінпайдаланылатынэлементтердіңбарлықдеректемелері бар. Графикалықэлементтердіңқосымшапиктограммаларынанарнайықұралдартақтасына тек қанарәсімдікқоңыраулар мен асинхрондыхабарлама сияқты хабар қосуға болады. Жартылайкөрсеткітүріндеасинхрондыхабарламаныңбейнесітуралыайта кету керек, бұл элемент UML 1.5 нұсқасындажоқболса да, IBM Rational Rose 2003 ортасында бұл түрінарнайыграфикалық стереотип түріндебейнелеугеболады.

24.SADT методологиясының негізгі концепцияларына түсініктеме беріңіз.

SADT (Structured Analisys and Design Technique) әдіснамасын 1969-73 жылдарыДугласТ. Россәзірледі.Олалдыменбағдарламалықжасақтамадантуындағанбасқақұрылымдықәдістерменсалыстырғандажалпымақсаттағыжүйелердіжобалауүшінжасалған. IDEF0 (SADT жиынтығы) ұйымдықжүйелердебизнес-процестердімодельдеуүшінпайдаланыладыжәнекомандалықжұмыстардықолдауғаарналғанпроцедураларәзірленді.IDEF0 терминібойыншажүйеблоктармендоғалардыңкомбинациясыретіндеұсынылады.Блоктаржүйелікфункциялардыбілдіреді, доғаларнысандардыңжиынтығынбілдіреді (физикалықнысандар, функционалдықблоктарарасындағықатынастардықалыптастыратынақпаратнемесеәрекеттер). Доғаныблокқақосуорныинтерфейстіңтүрінанықтайды:

Үлгінітүсіндіруережесі:

• Функционалдық блок (функция) кіріс нысандарын шығаруға түрлендіреді

• Басшылық бұл трансформацияның қашан және қалай болатындығын анықтайды

• Орындаушыбұлтүрлендірудіжүзегеасырады

Дөңгелектермен, табиғи тілдегі тегтер олар ұсынатын деректерді сипаттайды. Аркалар жүйенің функциялары бір-бірімен қалай байланғандығын, деректерді қалай алмасып, бір-бірін басқаратындығын көрсетеді. Бір функцияның шығысы басқа біреудің кірістерін, басқару элементтерін немесе орындаушылары болуы мүмкін. Арқалықтар филиалға қосылып, қосыла алады. Фубалдау - көпше (бір нысанның бірдей көшірмесі) немесе бөліп шығару (бір нысанның әртүрлі бөліктері). Қосылу нысандарды біріктіруді немесе біріктіруді білдіреді. DEF0-диаграммасының әрбір блогы келесі деңгейдегі диаграммада интерфейс аркалары арқылы қосылған бірнеше блокты ұсынуы мүмкін. Бұл блоктар бастапқы функцияның субфункцияларын (субмодулдарды) білдіреді. Әрбір субмодулдың ұқсас жолмен ыдырауы мүмкін. Деңгейлер саны шектелмейді, бірақ бір диаграммада кем дегенде 3 және 6 блоктан аспауы керек. SADT (құрылымдық талдау және жобалау техникасы) - құрылымдық талдау және жобалау әдістемесі, модельдеу үдерісін интеграциялау, жоба конфигурациясын басқару, қосымша тілдік құралдарды пайдалану және өз графикалық тілімен жобаларды басқару. Модельдеу процесін бірнеше кезеңге бөлуге болады: сараптамалық шолу, диаграммаларды және үлгілерді жасау, құжаттаманы тарату, модельдің жеткіліктілігін бағалау және одан әрі пайдалану үшін қабылдау. Бұл процесс жақсы дамыған, өйткені жобаны әзірлеу кезінде мамандар нақты міндеттерді атқарады, ал кітапханашы ақпарат алмасудың уақтылы қамтамасыз етіледі. Әзірлеушілер жүйені құру үдерісін ресімдеуді шешіп, оны келесі кезеңдерге бөлді:     

Талдау - жүйенің не істейтінін анықтау,     

Жобалау - кіші жүйелерді анықтау және олардың өзара әрекеттестігі,    

 Іске асыру кіші жүйелерді бөлек дамыту болып табылады, бірігу кіші жүйелерді бірыңғай тұтастыққа қосу,    

 Тестілеу - жүйенің жұмысын тексеру,     

Орнату - жүйені енгізу,     

Операция - бұл жүйені пайдалану

25.SADT моделінің байланыс типтеріне түсініктеме бер.

SADT (құрылымдық талдау және жобалау техникасы) - құрылымдық талдау және жобалау әдістемесі, модельдеу үдерісін интеграциялау, жоба конфигурациясын басқару, қосымша тілдік құралдарды пайдалану және өз графикалық тілімен жобаларды басқару. Модельдеу процесін бірнеше кезеңге бөлуге болады: сараптамалық шолу, диаграммаларды және үлгілерді жасау, құжаттаманы тарату, модельдің жеткіліктілігін бағалау және әрі қарай пайдалану үшін қабылдау. Бұл процесс жақсы дамыған, өйткені жобаны әзірлеу кезінде мамандар нақты міндеттерді атқарады, ал кітапханашы ақпарат алмасудың уақтылы қамтамасыз етіледі.

Функциялар арасындағы қатынастардың түрлері

SADT әдіснамасын пайдалана отырып, АЖ-ны жобалаудағы маңызды сәттердің бірі функция арасындағы қатынастардың түрлерінің дәл сәйкестік болып табылады. Байланыстың кемінде жеті түрі бар:

Байланыс типтері. Салыстырмалы маңыздылығы

Кездейсоқ 0

Логикалық 1

Уақытша 2

Процедуралық 3

Коммуникациялық 4

Тізбектей 5

Функциональная 6

(0) Кездейсоқ қосылым түрі: ең аз қалаған.Кездейсоқ байланыс мүмкіндігі функциялар арасындағы нақты байланыс аз немесе толық болмаған жағдайда орын алады. Бұл бір диаграммада SADT доғаның деректер атаулары бір-бірімен кішкене байланыс болатын жағдайға қатысты.

1. Логикалық байланыс түрі. Логикалық байлау деректер мен функциялар біріктірілген кезде пайда болады, себебі олар жалпы сыныпқа немесе элементтер жиынына түседі, бірақ олардың арасында қажетті функционалдық қатынастар анықталмайды.

2. Уақытша байланыс түрі. Уақытқа байланысты эле-менттер туындайды, себебі олар уақыт бойынша деректер-ді бір мезгілде қолданғанда немесе функциялар бірізділік-пен емес,параллельде ауыстырылған кезде пайда болады.

3. Процедуралық байланыстың түрі. Процедурамен бай-ланысты элементтер циклдің немесе процестің бір бөлігін-де орындалатындығына байланысты топтастырылады.

4. Коммуникациялық байланыс түрі. Диаграммалар блоктар топталған кезде, бірдей енгізуді пайдаланады және / немесе бірдей нәтиже шығарған кезде кіріс байланысын көрсетеді.

5. Тізбектей байланыс түрі.Сериялық байланысқа ие диаграммаларда бір функция келесі функция үшін кіріс ретінде қызмет етеді. Диаграммадағы элементтер арасындағы байланыс қатарлардың жоғарыда көрсетілген деңгейлеріне қарағанда жақын, себебі себеп-салдар қатынастары модельденеді.

6. функционалдық қосылыстың түрі.

Диаграмма бір функцияның екіншісіне толықтай тәуелді болған жағдайда толық функционалды байланысын көрсетеді. Таза функциялы схема байланыстың дәйекті немесе әлсіз түріне байланысты бейтаныс элементтерді қамтымайды. Функционалдық байланысты диаграммаларды анықтаудың бір жолы - бақылау доғасының көмегімен қосылған екі блокты тексеру.

Төмендегі кестеде жоғарыда талқыланған сілтемелердің барлық түрлері көрсетілген. 4-6 деңгейлерінде сапалы диаграммаларды алу үшін әзірлеушілер маңызды деп есептейтін байланыс түрлерін белгілейді.

Сәй-кестік	Қосылу түрі	Функциялар үшін	Деректер үшін
0	Кездейсоқ	Кездейсоқ	Кездейсоқ
1	Логикалық	Сол жиынтықтың немесе түрдің функциялары (мысалы, «барлық кірістерді өңдеу»)	Бірдей жиынның немесе түрдің деректері
2	Уақытша	Сол уақыт кезеңінің функциялары (мысалы, «Инициализациялау операциялары»)	Кез келген уақыт интервалында пайдаланылатын деректер
3	Процеду-ралық	Бір фазада немесе итерацияда жұмыс істейтін функциялар (мысалы, «компилятордың бірінші өтуі»)	Бір фазада немесе итерация кезінде қолданылатын деректер
4	Коммуникациялық	Бірдей деректерді қолданатын функциялар	Деректер бірдей әрекетке әсер етті
5	Тізбектей	Бірдей деректердің дәйекті түрлендірулерін орындайтын функциялар	Үздіксіз функциялар бойынша түрлендірілген деректер
6	Функционалдық	Бір функцияны орындау үшін біріктірілген функциялар	Бір функциямен байланысты деректер

26.SADT моделінің диаграммасын құрыңыз және түсініктеме беріңіз.

SADT моделініңқұрылысықарапайым компонент түріндегі бүкілжүйеніңұсынылуыменбасталады - бір блок және жүйенің тыс функцияларымен интерфейстерді білдіретін доғалар. Жалғыз блок толығымен бүкіл жүйені білдіре-тіндіктен, блоктакөрсетілгенатаужалпыболыптабылады. Бұл сондай-ақинтерфейстік арка үшін де жарайды – олар тұтастайжүйеніңсыртқыинтерфейстерініңжиынтығынбілдіреді. Соданкейінжүйенібір модуль ретіндекөрсететін блок басқа диапазонда интерфейстік доғалармен қосылған бірнеше блоктардыпайдаланыпсипатталады. Бұл блоктар бастапқыфункцияныңнегізгісубфункцияларынбілдіреді. Бұл ыдыраудын толық жиынтығынанықтайды, олардың әрқайсысыинтерфейстікдоғаларменанықталатын блок ретіндеұсынылады. Бұл субфункциялардың әрқайсысы неғұрлымегжей-тегжейлі ұсыну үшін ұқсас түрде ыдырауы мүмкін.Барлықжағдайларда, әр субфункция бастапқы функцияныенгізетінэлементтердіғанақамтуымүмкін. Соныменқатар, модель ешқандай элементтерді қалдырмайды, яғни, бұрынайтылғандай, ата-аналық блок пеноныңинтерфейстеріконтекстіқамтамасызетеді. Бұған ешнәрсеқосылмайды, одан ештеңені алып тастауға болмайды.

SADT моделіілеспеқұжаттары бар диаграммалардыңсериясыболыптабылады, олкүрделіобъектініблоктарретіндеұсынылатыноныңқұрамдасбөліктерінебөледі. Негізгіблоктардыңәрқайсысы басқа диаграммалардағыблоктарретіндекөрсетіледі. Әрбірегжей-тегжейлі диаграмма - жалпыдиаграммаданблоктыңыдырауы. Декомпозицияныңəрбірсатысындаегжей-тегжейлі диаграмма үшіннегізгі диаграмма депаталады. Жоғарғы деңгейдегідиаграммадағыблоктыңішіне және сыртындағыдоғалар төмен деңгейлідиаграммадапайдаболатын және оданшығатындоғалар сияқты, өйткені блок пен диаграмма жүйеніңбірбөлігінбілдіреді.

Кейбірдоғалардиаграмманыңблоктарынаекіұшыменқосылады, ал басқа ұштарықосылмайды. Байланыстырылмағандоғаларата-аналықблоктыңкірістеріне, басқару элементтеріне және шығуынасәйкескеледі. Бұл шекаралықдоғалардыңкөзінемесетағайындалуы тек ата-аналықдиаграммадаанықталуымүмкін. Байланыстырылмағанұштарбастапқыдиаграммадағыдоғаларғасәйкескелуікерек. Барлықшекаралықдоғаларата-аналықдиаграммадажалғасуыкерек, ол толық және дәйекті.

27.SADT функционалді моделіне түсініктеме беріңіз.

SADT әдіснамасын Дуглас Росс әзірледі және оны одан әрі дамытты.Осыған сүйене отырып, атап айтқанда, АҚШ Әс-кери-әуе күштерінің бастамасымен өткізілген ICAM бағ-дарламасы (Информатика және индустриалдық техноло-гиялар интеграциясы) бағдарламасының негізгі бөлігі бо-лып табылатын IDEF0 әйгілі әдіснамасы әзірленді.SADT әдіснамасы - белгілі бір пәндік объектінің объектісінің функционалдық моделін құруға арналған әдістер, ережелер мен рәсімдер жиынтығы. SADT функционалдық моделі объектінің функционалдық құрылымын көрсетеді, яғни, Ол жасайтын әрекеттер және осы әрекеттер арасындағы байланыстар.Осы әдіснаманың негізгі элементтері келесі ұғымдарға негізделген:•блоктық модельдеудің графикалық бейнесі.• қатаңдық және дәлдік. Сарапшылардың әрекетте-ріне шектеу қоймай, SADT ережелерін енгізу жеткілікті қа-таңдық пен дәлдікті талап етеді. SADT ережелері мыналар-ды қамтиды:• әр ыдырау деңгейіндегі блоктың санының шектеулігі.• диаграмма байланыстары • жапсырмалар мен атаулардың бірегейлігі (қайталанатын есімдер жоқ);• сызбаларға арналған синтаксистік ережелер •кірістер мен басқару элементтерін бөлу•ұйымның функциядан бөлінуі, яғни, Ұйымдастыру құрылымының функционалдық модельге ықпалын жоққа шығару.SADT әдіснамасы кең ауқымды жүйелерді моделдеу және талаптарды және функцияларды анықтау үшін, содан кейін осы талаптарға жауап беретін және осы функцияларды орындайтын жүйені әзірлеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Қолданыстағы жүйелер үшін SADT жүйенің атқаратын қызметтерін талдау үшін, сондай-ақ олар жүзеге асырылатын механизмдерді көрсету үшін пайдаланылуы мүмкін.

28.UML (activity diagram) әрекет диаграммасын сипаттаңыз және түсініктеме беріңіз.

Әрекет диаграммасы - күйлері диаграммада сипатталған әрекеттерді көрсететін UML диаграммасы. Әрекет - бір түйіннің шығуынан басқа біреудің кірісіне шығатын ағын-дармен байланысты жеке әрекеттер мен кірістірілген әре-кеттер - бағыныстағы элементтерді жүйелі және параллель орындау арқылы орындалуының сипаттамасы. Диаграмма-лар бизнес-процестерді, технологиялық үдерістерді, дәйекті және параллель есептеулерді модельдеуде қолданылады.Әрекет диаграммасы сызықтармен байланысқан шектеулі фигуралардан тұрады. Негізгі фигуралар: -Қисық сызықтары бар төртбұрыш – әрекеттер. -Ромб- шешімдер. -Кең ауқымды жолақ - әрекеттердің басталуы (тармақталуы) және аяқталу (жинақталу). -Қара шеңбер - процестің басы (бастапқы түйін). -Құрылымды қара шеңбер - процесс аяқталуы (соңғы түйін)

Көрсеткілер процестің басынан бастап аяғына дейін барады және басқару ағынын немесе нысан ағындарын (деректер) көрсетеді.

29.UML(class)кластар диаграмма сипатта ж/етүсініктеме б.

Класстік диаграмма объектілі-бағытталған жүйенің дизайны үшін маңызды. Класстық белгілер дизайнның әртүрлі кезеңдерінде қолданылады және әртүрлі дәрежелі бөлшектермен құрастырылады. UML тілі тек жобалау үшін ғана емес, құжаттау, сонымен қатар жобаны сызу үшін де қолданылады. Мен (Grady Buch-ге қарағанда) UML диаграммасының барлық түрлерін пайдалана отырып, жобаның дамуына бастамашы емеспін, сондай-ақ егжей-тегжейлі дизайн. Класс диаграммалары сыныптардың, интерфейстердің және олардың қосылыстарының жиынтығын көрсетеді. Осы типтегі диаграммалар көбіне объектілі-бағытталған жүйелерді модельдеу үшін қолданылады. Олар жүйенің статикалық көрінісі үшін арналған.Көптеген UML элементтері элементтің ең маңызды аспектілерін визуалды ұсынуды қамтамасыз ететін бірегей және тікелей графикалық белгілерге ие.

Класстық диаграммалар UML нысандарының үш түріне арналған:

-Құрылымдық.

-Жүргізушілік.

-Аннотация.

Құрылымдық нысандар - UML моделінде «зат есімдері». Негізінде модельдің статикалық бөліктері, концептуалды немесе физикалық элементтерді білдіретін. Класстардағы диаграммалардағы құрылымдық нысанның негізгі түрі - бұл класс.

Жүріс-тұрыс субъектілері UML үлгілерінің динамикалық бөліктері болып табылады. Бұл уақыт пен кеңістіктегі үлгі мінезін білдіретін үлгілердің «етістіктері». Бастысы өзара әрекеттесу - белгілі бір мақсатқа жету үшін белгілі бір контекстте объектілер жиынтығы немесе рөлдер арасындағы хабар алмасудан тұратын мінез-құлық. Хабарлама көрсеткі бар сызық түрінде көрсетіледі, әрдайым дерлік операцияның атымен орындалады.

Класстік диаграмма объектілі-бағытталған модельдеудегі негізгі элемент болып табылады. Диаграммада сыныптар үш компоненттен тұратын шеңберлерде ұсынылған:

Сынып атауы жоғарыда жазылған. Сынып атауы шоғырланған және қалың жазылған. Класс аттары бас әріппен басталады. Егер сынып реферат болса, онда оның аты қалың курсивпен жазылған.Ортасында - сыныптың өрістері (атрибуттары). Олар солға теңестіріледі және кіші әріппен басталады.

Екі сынып арасындағы агрегаттарды көрсететін сынып диаграммасы

Біріктіру - бұл бүтін және оның бөліктері арасындағы қарым-қатынастың бір түрі. Қауымдастық түрінде біріктіруді атауға болады. Бір агрегация қатынасы екі сыныптан көп (контейнер мен мазмұн) қамтуы мүмкін емес.

30.UML(collaboration)кооперация диаграмма сипатта, түсі.

31.UML(component)компоненттер диаграмма сипатта,түсін

Компоненттердің диаграммасы, бұрын қарастырылған диаграммалардан айырмашылығы, жүйенің физикалық көрінісінің ерекшеліктерін сипаттайды. Компоненттік схема жасалатын жүйенің архитектурасын анықтауға, көзден, екілік және орындалатын кодтың жұмыс істей алатын бағдарламалық компоненттерінің арасында тәуелділікті орнатуға мүмкіндік береді. Көптеген даму орталарында модуль немесе құрамдас бөлік файлға сәйкес келеді. Модульдерді байланыстыратын сызылған көрсеткілер бағдарламалардың бастапқы кодын жасау кезінде туындайтын ұқсастықтармен өзара тәуелділікті көрсетеді. Құрамдас диаграмманың негізгі графикалық элементтері олардың арасындағы компоненттер, интерфейстер және тәуелділіктер болып табылады.

Компоненттік диаграммаларды әзірлеу кезінде жүйелік талдаушылар мен сәулетшілер де, бағдарламашылар да қатысады. Құрамдас диаграмма логикалық көріністен келісілген көшуді бағдарлама коды түрінде нақты жобаны іске асыруға дейін қамтамасыз етеді. Кейбір компоненттер тек бағдарламалық кодты құрастыру кезеңінде, ал басқалары - оны орындау сатысында тұруы мүмкін. Компоненттік схема құрамдас бөліктер арасындағы жалпы қатынастарды бейнелейді, олардың арасындағы қарым-қатынас ретінде соңғы болып саналады.

UML тілінде физикалық тұлғаларды ұсыну үшін арнайы термин - компонент қолданылады.

Компонент жүйенің физикалық тұрғыда қолданыстағы бөлігі болып табылады, ол сабақтар мен қарым-қатынастарды жүзеге асырады, сондай-ақ, симуляцияланған бағдарламалық қамсыздандыру жүйесінің функционалдық мінез-құлқымен қамтамасыз етеді.Компонент онымен байланысты модель элементтерін физикалық ұйымдастыруды білдіреді. Сонымен қатар, компонентте мәтіннің стереотипі және таңбаланған мәндері болуы мүмкін, ал кейбір компоненттерде өздерінің графикалық көріністері бар. Компонент бір модульдің орындалатын коды, топтық файлдар немесе түсіндірілген сценарийлері бар файлдар болуы мүмкін.Жалқы есімдер компоненттері ретінде орындалатын файлдар, динамикалық кітапханалар, Web-беттер, мәтіндік файлдар немесе файлдар анықтама атауларын, дерекқор файлдарын немесе бастапқы коды, сценарийлерді және басқа файлдармен файлдарды пайдалану ортақ болып табылады.

Кейбір жағдайларда, құрамдас бөліктің атауын және құрамдас бөліктің нақты орындалу нұсқасын қарапайым құрамдас атына қосуға болады. Айта кету керек, бұл жағдайда нұсқаның нөмірі бұдырлы жақшаларда белгіленген мән ретінде жазылады. Басқа жағдайларда, компонент белгісі бөлімдерге бөлінуі мүмкін, онда сыныптар немесе интерфейстердің атаулары айқын көрсетілген. Бұл құрамдас бөлік кеңейтілген деп аталады.

Үлгі элемент ретінде компонент әр түрлі физикалық іске асыруды болуы мүмкін болғандықтан, ол кейде іске асыру ерекшеліктерін суреттейді арнайы графикалық символы түрінде бейнеленген. Толық айтқанда, бұл қосымша белгілер UML белгілерінде көрсетілмеген. Алайда, UML ортақ кеңейту механизмін кездесу, олар айтарлықтай графикалық өкілдігінің көрінуін арттыру, компоненттері диаграммалар түсіну жеңілдету.

Компоненттер арасындағы байланысты

Жалпы жағдайда тәуелділіктің қатынасы бұрын қаралған. Тәуелділік қатынасы модельдің бір элементінің өзгеруі модельдің басқа элементіне әсер ететін немесе өзгерген кезде, екі элементтің арасындағы ерекше байланыс түрінің болу фактісін көрсету үшін қызмет етеді. Құрамдас диаграммадағы тәуелділік қатынасы клиенттің немесе тәуелді элементтің көзге немесе модельдің тәуелсіз элементіне бағытталған көрсеткі бар нүктелі сызықпен берілген.Тәуелділіктер бағдарламалық жасақтаманың жекелеген файлдарының компиляция және объектілі кодын жасау сатысында сілтемелерін көрсете алады. Басқа жағдайларда, тәуелділік тәуелсіз компоненттің тәуелді компоненттерде тиісті нысандарды жасау үшін пайдаланылатын сынып сипаттамалары бар екенін көрсетуі мүмкін. Компоненттік диаграммада тәуелділіктер осы құрамдас бөлікпен импортталатын компоненттермен және интерфейстермен, сондай-ақ олардың арасында әртүрлі компоненттермен байланысты болуы мүмкін.

Бұл жағдайда клиенттің компонентінен импортталған интерфейске көрсеткі сызыңыз . Мұндай көрсеткі бар екенін білдіреді компонент тиісті интерфейсті жүзеге асырмайды, бірақ оны орындау кезінде пайдаланады. Бұл жағдайда басқа интерфейс осы интерфейсті жүзеге асыратын бір диаграммада болуы мүмкін. Интерфейсті іске асыру коэффициентінің сызбасында көрсеткі жоқ қарапайым сызықпен белгіленеді.

Мысалы, төменде көрсетілген компоненттік схема фрагменті Control деп аталатын компонент импортталған IDialog интерфейсіне тәуелді болатын ақпаратты білдіреді, бұл өз кезегінде DataBase деп аталатын құрамдас бөлікпен жүзеге асырылады. Екінші компонент үшін бұл интерфейс экспортталады. Екінші DataBase компонентінің осы интерфейспен байланысын тәуелділік түрінде бейнелеу мүмкін емес, себебі бұл құрамдас көрсетілген интерфейсті жүзеге асырады.

32.UML (deployment) күшейту диаграмма түсініктеме бер.

Орналастыру диаграммасы (deployment diagrams) – жүйенің физикалық архитектурасын модельдеу үшін. Орналастыру диаграммалары жүйенің бағдарламалық және аппараттық құраушыларының физикалық өзара байланысын бейнелейді. Орналастыру диаграммасы (ашу диаграммасы) орындау кезеңінің өңдеуші түйіндердің конфигурациясын, сондай-ақ оларда өмір сүретін компоненттерді көрсетеді. Орналастыру диаграммалары жүйенің орналасуының статикалық көрінісін қамтамасыз етеді. Олар түйінге бір немесе бірнеше түйін қосылу мағынасында компоненттік диаграммалармен байланысады.

Орналастыру диаграммасы жүйенің жұмыс істеу периодындағы өңделетін түйіндердің конфигурациясын және де бұл түйіндерде ʼʼөмір сүретінʼʼ компаненттерді көрсетеді. Орналастыру диаграммалары өзіне компаненттерді қоса алады, пакеттерді немесе модел элементтерін үлкен фрагменттерге топтастыратын ішкіжүйелерді және де объектлерді құрай алады.Түйін - бұл жүйенің жұмысы кезінде болатын және өзімен бірге компьютерлік ресурсты ұсынатын физикалық элемент.

Орналастыру диаграммаларын жүйенің қалай орын ауыстыратынын ұсынудың статикалық моделдеуі үшін қолданады.Бұл ұсыну таралуды, қоюды және физикалық жүйені тудыратын инсталяция бөліктерін қолдайды.

Графикалық орналастыру диаграммасы – бұл ассоцияциялармен біріккен түйіндерден құралған граф. Түйіндердің көшірмелері өмір сүруші немесе түйіндерде жіберілген және объектлерді құрай алатын компаненттердің көшірмелерін құрай алады.

Орналастыру диаграммасы Flexberry Designer қолдайтын диаграммалардың қол жетімді түрлерінің бірі болып табылады.

Кəсіптік қосымшалар көбінесе олардың кейбір АТ-инфрақұрылымы үшін, компанияның серверлерінде орналасқан дерекқорларда ақпаратты сақтау, веб-қызметтерді шақыру, ортақ ресурстарды пайдалану жəне т.б. қажет етеді. Мұндай жағдайларда инфрақұрылымның графикалық көрінісі болуы пайдалы. қолданба орналастырылады. Бұл үшін кейде орналастыру диаграммалары қажет, кейде бөлу диаграммасы деп аталады

Орналастыру диаграммасының артықшылықтары:

-АТ инфрақұрылымының графикалық көрінісі жүйелік компоненттерді желілік түйіндер арқылы тиімді түрде таратуға көмектесе алады, бұл да жүйенің жұмысына әсер етеді.

-Мұндай диаграмма, мысалы, қауіпсіздікті қамтамасыз етуге байланысты көптеген көмекші міндеттерді шешуге көмектеседі.

33.UML(sequence)реттілік диаграммасын сипатта,түсінікте

Реттілік диаграмма өзара әрекеттесу диаграммаларының әртүрлілігінің бірі болып табылады және Жүйелік уақыт объектілерінің өзара әрекеттесуін модельдеуге, сондай-ақ олардың арасындағы хабар алмасуды қарастырады. OOP негізгі принциптерінің бірі - бұл жүйенің элементтері арасында ақпарат алмасу тәсілі, бір-бірінен хабарларды жіберу және алуда көрсетілген. Осылайша, реттілік диаграмманың негізгі түсініктері Объект пен Хабар тұжырымдамасымен байланысты.

Кездейсоқ диаграммада нысандар, негізінен, мінез-құлқы бар сынып немесе экземпляр кластарын көрсетеді. Нысан-дар өзара әрекеттесуді бастайтын пайдаланушылар, жүйе-дегі немесе бағдарламалық жасақтама компоненттерінде мінез-құлықтары бар сыныптар, кейде тұтастай жүйе бо-луы мүмкін.Нысандар сол жақтан оң жаққа қарай, сол жақ-тан соңғы біреу өзара әрекеттесуді бастайтын объект бола-тындай орналасады.Нысанның ажырамас бөлігі реттілік диаграммада объектінің өмір сүру сызығы болып табыла-ды. Өмір сызығы жүйеде объект орналасқан уақытты көрсетеді. Өзара әрекеттесу кезінде объектінің қызметі кезеңдері бақылаудың бағыты бойынша көрсетіледі. Диаграммадағы уақыт шкаласы жоғарыдан төменге бағытталған.

34.UML (statechart) жағдай диаграмма сипатта ж/е түсінік.

35.UML (use case) қолдану нұсқалар диаграммасын сипаттаңыз және түсініктеме беріңіз.

Қолдану нұсқалары (Use Case) жүйе мен активті субьект арасындағы диалогты модельдеуге мүмкіндік береді жəне функцияны соңында бейнелейді. Use Case- ұйымның бизнес-үдерістерді модельдеу (жүйелік талаптар) үшін. Жүйені қолдану нұсқалар жиыны оны қолданудың көптеген тəсілдер назарына еңбегі сіңген. Қолдану нұсқалары – транзакция жүйесімен орындалатын тізбектілік, бұл арқылы анықталған активті субьект ұнаған нəтижені алуға болады. UML тілінде қолдану нұсқа символмен көрсетіледі, яғни 3-суретте берілген. 3-сурет.

3 сурет.UML тілінде қолдану нұсқа символы.

Университет курстарын есепке алу жүйелерін қолдану нұсқалары. Қолдану диаграммалары қолданылатын топтар мен процеске қатысатын топтар арасындағы қатынастар мен тәуелділікті сипаттайды. Қолдану диаграммалары жобаны көрсетуге арналмаған және жүйенің ішкі құрылғыны сипаттай алмайтынын түсіну маңызды. Қолдану диаграммалары жүйенің болашақ пайдаланушылары, тұтынушылармен өзара әрекеттесуді жеңілдету үшін жасалған және қажетті жүйелік сипаттамаларды анықтаға арналған. Басқаша айтқанда, қолдану диаграммалары пайдаланылған әдістерді көрсетпей, жүйенің не істеу керектігін көрсетеді. Қолдану диаграммалары әрекет ететін тұлғаның көзқарасынан жүйеде нақты нәтижеге әкелетін әрекеттер тобын сипаттайды. Қолдану жағдайларымен жұмыс істеу кезінде бірнеше қарапайым ережелерді есте сақтау маңызды: 1.әрбір қолданылатын жағдай кем дегенде бір тұлғаға жатады, 2.әр жағдайда пайдалану бастамашысы бар,

3.әрбір пайдалану тиісті нәтижеге әкеледі.

Қолдану схемасы жүйе әрекетті жасайтын актерлерден және актердің жүйеден нені алғысы келетінін сипаттайтын Use Case әрекеттерінен тұрады. Актер кішкентай адам белгішесі арқылы көрсетіледі, ал пайдалану коды – дөңгелек. Сонымен қатар, комментарияларды диаграммаларға қосуға болады.

Акторлар мен пайдалану жағдайлары арасында әртүрлі өзара әрекеттесу түрлері болуы мүмкін. Өзара әрекеттесудің негізгі түрлері:

-Қарапайым ассоциация - актриса мен пайдалану жағдайының арасындағы сызықпен көрсетіледі (стрелкасыз).

-Директивті ассоциация - қолданылу жағдайы актормен белгіленеді. Стрелка арқылы белгіленеді.

-Мұрагерлікте - ұрпақтың ата-бабасының атрибуттары мен мінез-құлығына ие екенін көрсетеді. Актерлерге де, пайдалану жағдайларында да қолдануға болады.

36.UML диаграммаларына түсініктеме беріңіз.

UML (Unified Modeling Language) - бағдарламалық жасақ-тама әзірлеу, бизнес процесін модельдеу, жүйені жобалау және ұйымдық құрылымдарды картаға түсіру саласындағы объектілі үлгілеу үшін графикалық сипаттама тілі.UML - жалпы мақсаттағы тіл, бұл UML үлгісі деп аталатын жүйе-нің дерексіз моделін жасау үшін графикалық белгілерді пайдаланатын ашық стандарт. UML негізінен бағдарлама-лық жүйелерді анықтау, визуализациялау, жобалау және құжаттау үшін құрылған. UML бағдарламалау тілі емес, бірақ UML модельдері негізінде кодты жасау мүмкін. UML- де келесі диаграмма түрлері пайдаланылады Құрылымдық диаграммалар: 1.Класстық диаграмма 2.Құрамдас диаграмма 3.Құрамдас композиттік құрылым-дық диаграмма 4.Кооперация диаграммасы (UML2.0) 5.Орналастыру диаграммасы 6.Объект диаграммасы 7.Пакеттік диаграмма 8.Профильдер кестесі (UML2.2)

Жүргізу диаграммалары:1.Әрекеттер диаграммасы 2.Қалып диаграммасы 3.Пайдалану диаграммасы

Өзара әрекеттесу диаграммалары: 1.Байланыс диаграм-масы (UML2.0) / Ынтымақтастық диаграммасы (UML1.x) 2.Өзара әрекеттесудің шолу диаграммасы (UML2.0) 3.Схе-ма диаграммасы 4.Синхрондау диаграммасы (UML2.0)

Класстық диаграмма - жүйенің кластарын, олардың атрибуттарын, сыныптар мен тәуелділіктерді көрсететін жүйенің құрылымын сипаттайтын статикалық құрылымдық схема.Класстік диаграммаларды салудың әртүрлі көзқарастары олардың қолдану мақсаттарына байланысты:

• тұжырымдамалық көзқарас - сыныптың диаграммасы домен үлгісін сипаттайды, онда тек қолданылатын объектілердің кластары бар;

• спецификацияның көзқарасы - сыныптық диаграмма ақпараттық жүйелерді жобалау кезінде пайдаланылады;

• іске асыру көзқарасы - сынып диаграммасында тікелей бағдарлама коды (объектілі-бағдарланған бағдарламалау тілдері арқылы) қолданылатын сыныптар бар.

Құрамдас диаграмма - статикалық құрылымдық схема, компоненттер арасында құрылымдық компоненттерге және қатынастарға (тәуелділіктерге) бағдарламалық жасақтама жүйесінің бөлінуін көрсетеді. Физикалық компоненттер файлдар, кітапханалар, модульдер, орындалатын файлдар, пакеттер және т.б. болуы мүмкін.Құрамдас құрылымдық диаграмма - статикалық құрылымдық схема, класстың ішкі құрылымын және мүмкін болса, класстың ішкі құрылымының элементтерін өзара әрекеттесуін көрсетеді.Құрамдас құрылымның диаграммалары өзара әрекеттесу шеңберіндегі класстардың рөлі мен өзара әрекеттесуін көрсететін ынтымақтастық диаграммалары (UML 2.0 енгізілген). Ынтымақтастық дизайн модельдерін модельдеуге ыңғайлы.Композициялық құрылым диаграммалары класс диаграммаларымен бірге пайдаланылуы мүмкін Орналастыру диаграммасы- жұмыс түйіндерін және оларға орналастырылған артефактілерді моделдеуге қызмет етеді. UML 2-де артефакттар тораптарда орналастырылған, ал UML 1 компоненттері тораптарда орналастырылған. Артефакт және логикалық элемент арасында ол жүзеге асырады, көріністің тәуелділігі белгіленеді.

Объект диаграммасы - белгілі бір уақытта модельдеу жүйесінің толық немесе ішінара суретін көрсетеді. Объект диаграммасы жүйелік класстардың (нысандардың) даналарын олардың атрибуттарының ағымдағы мәндері мен нысандар арасындағы қатынастарды көрсетеді. Пакеттік диаграмма - негізгі мазмұны пакеттер мен олардың арасындағы қатынастар болып табылатын құрылымдық диаграмма. Түрлі құрылымдық схемалар арасындағы қатаң бөліну орындалмайды, сондықтан бұл атау ыңғайлы болу үшін ғана ұсынылады және семантикалық мағына болмайды (пакеттер мен пакеттердің диаграммалары басқа құрылымдық диаграммаларда болуы мүмкін). Топтамалардың диаграммалары, ең алдымен, жүйелік модельмен жұмысты ұйымдастыру мен құрылымды жеңілдету үшін элементтерді топтарға топтау үшін қызмет етеді. Әрекет схемасы - кейбір әрекеттердің оның құрамдас бөліктеріне ыдырауын көрсететін диаграмма. кірістірілген қызметі және бір түйіннен басқа кірістерге шығару жеке іс-әрекеттер өзара байланысты жіптер, - қызметімен келісілген дәйекті және қосарлас орындау бағынысты элементтер мінез-құлық ерекшелігі орындалатын білдіреді.

Диаграммалар бизнес-процестерді, технологиялық үдерістерді, дәйекті және параллель есептеулерді модельдеуде қолданылады.

Автоматты диаграмма қарапайым жай-күйі, өтпесі және композициялық жайлары бар түпкілікті автоматтың бейнеленген диаграммасы. Шектік автомат - объектілердің бірізділігі, олардың көмегімен объектіге немесе өзара әрекеттесу адам өміріндегі оқиғаларға жауап ретінде өтеді, сондай-ақ объектінің осы оқиғаларға жауап беруі. Бастапқы элементке (класс, ынтымақтастық немесе әдіс) түпкілікті мемлекеттік аппарат қосылады және оның даналарының мінез-құлқын анықтауға қызмет етеді. Пайдалану схемасы актерлер мен қолданыстағы жағдайлар арасындағы қатынастарды көрсететін диаграмма болып табылады.Негізгі міндет - тапсырыс берушіге, соңғы пайдаланушыға және әзірлеушіге жүйенің функционалдығы мен мінез-құлықтарын бірлесіп талқылауға мүмкіндік беретін бірыңғай құралды ұсыну. Өзара әрекеттесудің шолу диаграммасы - тізбектік диаграмманың фрагменттерін және басқару ағынын жобалауды қамтитын белсенділік диаграммасының түрі.Диаграмманың бұл түрі Sequence диаграммалары мен Бірлескен жұмыс диаграммасын қамтиды. Бұл диаграммалар түрлі көзқарастардан жүйедегі нысандардың өзара әрекеттесуін көруге мүмкіндік береді.

Синхрондау диаграммасы - берілген уақыт шкаласымен өмір жолында күйде болған өзгерістерді нақты көрсететін жүйелі диаграмманың баламалы көрінісі. Нақты уақыттағы бағдарламаларда пайдалы болуы мүмкін.

Байланыс диаграммасы- бұл композит құрылымының бөліктері немесе кооперативтің рөлі арасындағы өзара әрекеттерді бейнелейтін диаграмма. Схема диаграммасынан айырмашылығы, байланыс диаграммасы элементтер арасындағы қарым-қатынасты анық көрсетеді және уақыт бөлек өлшем ретінде пайдаланылмайды.

37.UML кеңейу механизмдеріне түсініктеме беріңіз.

UML тілінің жалпы механизмдері

UML тілімен жұмысы жалпы механизмдардың жүйелі қолдануы кезінде маңызды жеңілденеді:

·   спецификацияны (Specifications);

·   қосымшаны (Adornments);

·   қабылданған бөлудің (Common divisions);

·   кеңейту механизмдері (Extensibility mechanisms). 

Спецификация синтаксис және семантиканың сәйкес құрылыс блогінің тексттік көрінісін құрайды. UML графикалық нотациясының көмегімен сіз UML спецификациясының көмегімен жүйені  визуализациялайсыз – оның бөлшегін сипаттайсыз. 

UML өсиетінің әрбір элементі оған арналған соған арнап түрлі спецификалық толықтырулар қосуға болатын базалық символ құрайды.

 Кеңейту механизмдері, UML – бағдарламалық қаматамасыз етудің «сызбаларын» өңдеуге арналған стандартты тіл, бірақ тұйық тілдің ешқайсысы барлық мүмкін модельдердің нюанстарын түрлі пәндік облыста қамти алмайды. Сондықтан UML ашық тіл болып табылады, яғни бақыланатын кеңейтілулерді өткізеді. UML кеңейту механизмдері қосады:

·  стереотиптер;

·  белгіленген мәндер;

·  шектеулер.

Стереотип (Stereotype) тілдің қолданыстағы блогы негізінде жаңа блоктарды құруға мүмкіндік беретін, нақты мәселені шешуге спецификалық UML сөздігін кеңейтеді.

 

Белгіленген мәндер (Tagged value) элементтің жаңа ақапарты мен спецификаын қоса UML құрылыс блоктарының қаситін кеңейтеді. Мысалы, қандай да бір маңызды абстракцияның нұсқасы мен авторын қандай да бір блокқа, мысалы класс ретінде белгіленген мәндерді белгілей отырып қосуға болады. 

 

Шектеулер (Constraints) жаңа немесе қолданыстағы ережелерді анықтауға мүмкіндік беретін UML құрылыс блоктарының семантикасын кеңейтеді.

Осыған сәйкес осы үш механизмдер сіздің жобаныңдың талабына сай модифицирлеуге мүмкіндік береді. Одан басқа, олар UML бағдарламалық қамтамасыздандырудың жаңа технологиясына ыңғайын табуға мүмкіндік береді.

38.UML қатынастарына түсініктеме беріңіз.

UML класстарының диаграммасы класстар мен олардың кқшірмелерінің арасындағы қатынастарды белгілеуге мүмкіндік береді. Класстардағы диаграммаларда бейнеленген негізгі қатынастар:

Қауымдастық қатынастары

Жалпыға ортақ қатынас

Біріктіру қатынасы

Композициялық қатынас

1. Қауымдастық

Қауымдастық бір субъектінің (класстың) объектілері басқа субъектілердің объектілерімен бір кластың объектілерінен екіншісіне ауысуға болатын етіп байланыстырылғанын көрсетеді. Бұл композиция мен жинақтаудың жалпы жағ-дайы.Мысалға, Адам және мектеп сыныптары бірлестікке ие, себебі адам мектепте оқи алады. Ассоциацияларды «оқитын» деп атауға болады.Екілік қауымдастықтар екі класс блоктарын жалғайтын ұштарда көрсеткілерсіз сызықты ұсынады. Жоғарғы дәрежедегі ассоциациялар екіден артық ұштары бар және олардың біреуі сыныптық блокқа, ал екіншісі жалпыға дейінгі жолдармен ұсыныл-ған. Бір бағытты бірлестік көрінісінде, қауымдастықтың бағытын көрсететін көрсеткі қосылады.Ассоциацияны атауға болады, содан кейін рөлдерді, аксессуарларды, индикаторларды, мультипликаторларын, көрінетіндігін немесе басқа қасиеттерін білдіретін сызықтың соңында қол қоюға болады.

2.Біріктіру

Екі класс арасындағы агрегаттарды көрсететін класс диаграммасы. Біріктіру - бұл бүтін және оның бөліктері арасындағы қарым-қатынастың бір түрі. Қауымдастық сияқты біріктіруді де атауға болады. Бір агрегация қатынасы екі класстан көп (контейнер мен мазмұн) қамтуы мүмкін емес.Бір класс басқалардың жинағы немесе контейнері болған кезде біріктіру орын алады. Әдепкі бойынша, агрегация сілтеме бойынша біріктіру деп аталады, яғни құрамдағы класстардың мерзімі олардың құрамында болған класстың уақытына байланысты болмайды. Егер контейнер жойылса, оның мазмұны жоқ.

Графикалық түрде, агрегация класс блоктарында бос ромбпен және осы ромбтан бастап классқа дейін жүретін жолмен ұсынылады.

3. Жалпылау

Бір супер класстан екі ішкі класстың мұрасын көрсететін класс диаграммасы.Жалпыландыру екі қосалқы класстың біреуі (подтип) біреудің ерекше түрі болып табылатынын білдіреді, ол бірінші болып жалпылама деп аталады. . Мысалы: жануарлар сүтқоректілердің супер түрі болып табылады, олар, өз кезегінде, приматтардың супертүрі және т.б. Бұл қатынас «А-Б» фразасы арқылы оңай сипатталады (приматтар - сүтқоректілер, сүтқоректілер - жануарлар).Графикалық түрде, жалпылау супертипте бос үшбұрышты сызықпен берілген.Жалпылау , сондай-ақ мұра ретінде белгілі немесе «- бұл» қатынас

4.Композициялық

Композиция агрегацияның неғұрлым қатаң нұсқасы. Ол сондай-ақ агрегация сияқты маңыздылығы бойынша белгілі.Композиция контейнер класының даналары мен класстардың даналары арасындағы қатаң қатынас бар. Егер контейнер жойылса, оның барлық мазмұны да жойылады. Графикалық түрде агрегация сияқты көрінеді, бірақ көлеңкеленген алмаспен.

39.UML мәндеріне түсініктеме беріңіз.

Бірыңғайландырудың модельденген тілі (Unified Modeling Language -UML) - бұл бағдарламалық жүйелерді ерекшелендіру, бұрыштама қою, конструкциялау және құжаттамалау, сондай-ақ модельдер бизнесі мен өзге де бағдарламалық емес жүйелердің тілі болып табылады.

UML сөздігінде құрылыс блоктарының үш түрі: мәндер, қатынастар, диаграммалар. Мәндер – модельдегі негізгі элементтер болып табылатын абстракция, бұл нысандарды осы объектілермен байланыстырады, диаграммалар объектілердің жиынтығынтоптастырады.

UML мәндерінің төрт түрі бар:

-q құрылымдықэлементтер;

- мінез-құлықсубъектілері;

-q топтастыруэлементтері;

-түсіндірмеэлементтері.

Бұл объектілеробъектілі-бағдарланған құрылыс блогы болып табылады. Олармодельдердіжазуүшінқолданылады.

Құрылымдықмәндердің - UML модельдеріндегізатесімдері. Оларүлгініңстатикалықбөліктерін – тұжырымдамалық немесе физикалықэлементтердібілдіреді. Құрылымдық мәндердіңсегізтүрі бар:

Класс, кооперация, интерфейс,актерлер,Use Case, элементтері, активті класс, компоненттер және түйіндер.

Мінез-құлықмәндеріUML-үлгілерінің динамикалықбөліктеріболыптабылады. Оларүлгілердің етістіктері, уақытпенкеңістіктегімінез-құлықтыкөрсету. Екінегізгімінез-құлықтүрібар:қатынас және соңғы автомат.

Бұл екі элемент - өзараәрекеттесу және түпкілікті автомат - бұл UML моделінеенгізугеболатыннегізгімінез-құлық мәндері. Семантикалықтұрғыдан, бұл мәндер әртүрліқұрылымдықэлементтермен (ең алдымен сабақтармен, ынтымақтастық және объектілермен) байланысты.

Мәндердітоптастыру UML үлгілерінің ұйымдастырушылық бөліктеріболыптабылады. Бұл модель ыдырауымүмкінқораптар. Топтаманыңбіртүрі - пакет бар.

Мәндерді түсіндіру UML үлгілерінің түсіндіретін бөліктеріболыптабылады. Олармодельдің кезкелгенэлементінсипаттау, түсіндіру және түсіндіруүшінпайдаланылуымүмкінтүсініктемелерболыптабылады. Түсіндірмемәндерініңбіртүрі бар - ескерту.

40.UML тіліне сипаттама беріңіз.

Бірыңғайландырудың модельденген тілі (Unified Modeling Language -UML) - бұл бағдарламалық жүйелерді ерекшелендіру, бұрыштама қою, конструкциялау және құжаттамалау, сондай-ақ модельдер бизнесі мен өзге де бағдарламалық емес жүйелердің тілі болып табылады. UML бұдан бұрын да үлкен және күрделі жүйелерді модельдеу кезінде ойдағыдай қолданылып жүрген инженерлікәдіс-тәсілдердіңбірлестігінкөрсетеді. UML-діңқұрамалыбөлігіболып OCL табылады (Object ConstraintLanguage - объектілердішектеутілі).

UML-ды өңдеу  1994  жылғы  қазан айында басталды, бұл кезде Rational Software Corporation-нан шыққан Гради Буч (Grady Booch) және Джим Рамбег(Jim Rumbaugh), OMT (Object Modeling Technique – объектілік модельдендірутехникасы) әдістемесін бірыңғайландыру бойынша жұмыстарды бастағанболатын. 1995 жылғы қазан айындабірыңғайландыруәдісініңалдын-ала шамаланған болжамы ұсынылды. 1995 жылғы экономиялық құлдырау кезінде Иве Иакобсон (Ivar Jacobson) және оның Objectory компаниясы Rational-мен бірікті. Бірлесу қорытындысы болып OOSE (Object-Oriented Software Engineering) әдісіменбірыңғайландыруәдісініңқосылуытабылды.

Модельдендірудің әмбебап тілін құру кезінде Гради Буч, Джим Рамбег жәнеИве Иакобсон өздеріне келесідегі мақсаттарды қойды:

- ОБ әдістемесін (тек қана БҚ ғанапайдаланбастан) пайдаланаотырып, модельдендіружүйесінқамтамасызету;

- тілдіңанықтұжырымдамасынжасау;

- күрделіжүйедетуындайтынкөлеммәселесіншешу;

- адам ғанапайланыпқоймайтын, сондай-ақ машина пайдаланаалатынмодельдендірутілінжасау.

UML- бұл бағдарламалық жүйелердің артефактілерін көрсету, спецификациялау, конструкциялау және құжаттандыру тілі.

UML - бірыңғаймодельдендірутілі. Оны құруға индустрияныңқандай да бірдәрежесіндеболмасынбарлықсалаларықатыстыболғандықтан, "UML -бұл бағдарламалықжүйелердіңартефактілерінкөрсету, спецификациялау, конструкциялау және құжаттандыру, сондай-ақбизнес-процесстердің және бағдарламалықемесжүйелердіңтілі. UML «міндеттерінің» тізбесінебастыназардыаударакетейік. Спецификацциялау, көрсету, конструкциялау және құжаттандыру - бұлардыңбарлығы да жоғарыдеңгейліжобалауғатікелейқатыстыболыпотыр.

41.UML тілінің жалпы құрылымын сипаттаңыз.

UML тілінің семантикасы екі түрлі нысандық модельдері үшін анықталады: құрылымдық және мінез – құлықтық . Құрылымдық ( статикалық ) модельдер мәндердің құрылымын немесе жүйенің компонеттерін, сонымен қоса олардың класстарын, интерфейстарын, атрибуттарын және байланыстарын сипаттайды.Мінез-құлықтық модельдер (динамикалық ) мінез-құлықын немесе нысаннын жүйесін функциялауды, соныменқосаолардыңтәсілдерін, ара-қатнастарың, және де жекекомпонеттерін өзгеру процессі мен жүйенітолығымен сипаттайды.

Тілдің жалпы құрылымы. UML тілінің формальдық сипаттамасы төрт абстракциялық денгейден тұратын, келесідей модельдік ұсынудың жалпы иерархиялық құрылымына негізделеді:

· Мета – метамоделі,

· Метамоделі,

· Моделі,

· Қолданушынысаны.

Мета – метамодель деңгейі барлық мета модельдік ұсынулар үшін базалық негізді құрайды және метамодельдер ерекшелігі үшін тілді анықтайды.Мета – метамодель нақтлаудың еңтөменгі деңгейіне сәйкес абстракцияның еңжоғарғы деңгейінде UML тілінің моделің анықтайдыжәнеоныңнеғұрлымжинақысипаттамасыболыптабылады. Метамадель – экземпляр немесе метамодельді нақтылау – модельдердіңерекшелігіүшінтілдіанықтайды. Барлық UML тілініңнегізгітүсініктері – бұл метамодель деңгейініңтүсініктері.Модель UML тілінің контекстінде кезкелген (нақты ) жүйеніңмоделі тек қана метамодельдің түсінігінқолдануытиісдегенжәнесәйкесжағдайғаолардықатыстырыпнақтылануыкерекдегентүсінігін де метамодельдің экземпляры (нақтылануы) болыптабылады. Мазмұндапайтқанда, модельдер деңгейі нақты бірпәндік аймақтасипаттауүшінарналған.Модельдернақтылануытүсінігімодельдердің экземпляры бола тұрып, нысандар деңгейінде жүреді және модельдер түсінігіне сәйкес пәндік аймақ жөніндег нақты ақпаратты құрайды. Метамодельдікдеңгейінде UML негізгі ұсынылуы оның үш логикалық блоктарының (пакетерінің )сипаттамасы болып табылады: негізгіэлементтер, мінез-құлық элементтері және жалпы механизмдері.

42.Ақпараттық жүйе құрудың құрылымдық тәсілінің мәніне түсініктеме беріңіз.

АЖдамытуғақұрылымдалғантәсілдіңмәніавтоматтандыруфункцияларыноныңыдырауы (бөлім) болыптабылады: жүйеөзкезегінде, қосалқыфункцияларғабөлінеді, міндеттеріне қарай кіші функцияларға бөлінеді. Бөлупроцесінақтыпроцедураларғадейінжалғасады. Соныменқатар, автоматтандырылғанжүйебарлықкомпоненттерібір-біріменбайланысқантұтаскөріністісақтайды.

Құрылымдық тәсілдеменің барлық кең таралған әдіснамалары [9,11,12,13] бірқатар жалпы қағидаттарға негізделген [3]. Төмендегі екі негізгі қағида қолданылады:

«Бөлу және басқару» қағидаты оларды түсінуге және шешуге оңай болатын көптеген кішігірім тәуелсіз міндеттерге бөлу арқылы күрделі мәселелерді шешу принципі болып табылады;

иерархиялық тәртіптілік қағидаты - әрбір деңгейдегі жаңа мәліметтерді қосу арқылы мәселенің құрамдас бөліктерін иерархиялық ағаш құрылымдарға ұйымдастыру принципі.

Екі негізгі принциптерін оқшаулау, бұл қалған қағидалар дұрыс емес дегенді білдірмейді, себебі кез келген қағиданы елемеу күтпеген салдарға әкелуі мүмкін (бүкіл жобаның сәтсіздікке қоса алғанда). төмендегілер осы принциптердің ең маңыздылары болып табылады:

рәсімдеу принципі - проблемасын шешуге қатаң әдістемелік тәсілдің қажеттілігі болып табылады;

консистенциясы принципі - негізді және жүйелі элементтері болып табылады;

құрылымдау деректер принципі - деректер құрылымық және иерархиялық ұйымдастырылған болуы тиіс.

Құрылымдық талдауға негізінен, жүйенің атқаратын қызметтері мен деректер арасындағы қатынастарды суреттейтін құралдардың екі тобы бар. Әр қордың тобы үлгілердің (диаграммалардың) белгілі бір түрлеріне сәйкес келеді, олардың ішінде ең көп таралған:

SADT (Structured Analysis and Design Technique) модельдері және тиісті функционалдық диаграммалар;

DFD (Data Flow Diagrams) деректер ағыныдиаграммалары;

ERD(Entity-Relationship Diagrams) «Субъект-қатынастар» диаграммасы.

Құру кезеңінде АЖ модельдері кеңейтіліп, нақтыланып,диаграммалармен толықтырылған, бағдарламалық жасақтаманың құрылымын көрсететін : бағдарламалық жасақтама архитектурасы, бағдарлама құрылымы диаграммалары және экрандық нысандардың диаграммалары.

Жоғарыда көрсетілген модельдер бар немесе жаңадан пайда болғанына қарамастан, АЖ-нің толық сипаттамасын ұсынады. Әр нақты жағдайда диаграммалардың құрамы жүйенің сипаттамасының қажетті толықтылығына байланысты.

43.Бағдарламалық жабдықтаманы құрудың DFD техноло-гиясына түсініктеме беріңіз. Контексті диаграмма құру процесін сипаттаңыз.

Деректерағыныныңдиаграммалары- бұл сыртқыдереккөздерді және олардыңбағыттарын, логикалықфункцияларды, деректерағындарын және қатынаудыжүзегеасыратындеректерқоймаларынсипаттайтынграфикалыққұрылымдықталдауәдіснамасы. Деректерағыныныңдиаграммасы (DFD) UML кең таралмасбұрынқолданылған, ақпараттықжүйелердегіқұрылымдықталдау және жобалаудыңнегізгіқұралдарыныңбіріболыптабылады. Заманауижағдайлардақұрылымдықталдау мен дизайнға объективті бағдарға қарай ауысқанынақарамастан, «ескі» құрылымдықбелгілерәлі де бизнес-талдау мен ақпараттықжүйелердіталдаукезіндекеңіненәрітиімдіқолданылады.

Тарихитұрғыда DFD диаграммаларын - Джордан (Сендон) және Гайн-Сарсон (Gane-Sarson) сипаттауүшінекібелгілерқолданылады, оларсинтаксиспенерекшеленеді.

Ақпараттықжүйесырттандеректерағындарыналады. Жүйенің жұмыс істеуортасыныңэлементтерінбелгілеуүшінсыртқысубъектініңтұжырымдамасықолданылады. Жүйеніңішінде жаңа деректерағындарынқалыптастыратынақпараталмасупроцестері бар.

Деректерағындарыкірісті басқа процестергеенгізеалады, сыртқықұрылғыларғатасымалданатындеректердісақтауқұрылғыларындаорналастырылады (және шығарылады).

Көптеген басқа құрылымдықмодельдер сияқты DFD моделіиерархиялықүлгіболыптабылады. Әрбір процесс бөлшектелуімүмкін, яғни құрылымдықкомпоненттердіңбұзылуы, олардыңарасындағыөзарақарым-қатынасбірдейсызбаменкөрсетілуімүмкін. Қажеттітереңдіктіңыдырауынажеткенде - төменгі деңгей процесішағынспецификациямен (мәтінсипаттамасы) біргежүреді. Соныменқатар, DFD-ныжазужүйесішағынжүйеніңұғымынқолдайды. DFD белгілеуіконтекстікдиаграмманы құрудың ыңғайлықұралыболыптабылады, яғни AIS сыртқыортаменбайланыстадамытатын диаграмма. Бұл DFD диаграмма иерархиясындажоғарғыдеңгейлі диаграмма. Оныңмақсатыжүйеніңауқымыншектеу, дамыған жүйенің қай жердеқоршаған орта басталатындығынанықтау. Контекстікдиаграмманықалыптастырукезіндежиіқолданылатын басқа белгілер SADT диаграммасы

44.Бағдарламалық жабдықтаманы құрудың DFD техноло-гиясына түсініктеме беріңіз. Иерархия диаграммасын құру процесін сипаттаңыз.

Иерархия диаграммасынқұрупроцесінсипаттаңыз.

DFD иерархиясын құрудың негізгі мақсаты -Жүйенің сипаттамасын әрбір деңгейде анық және түсінікті етіп жасау үшін,сондай ақ оны арасында нақты байланысы бар бөлшектерге бөлу.

Бұған қол жеткізу үшін төмендегі ұсыныстарды қолдану ұсынылады:

• Әр диаграммада 3-тен 6-7 процестер (SADT-ге ұқсас) орналастыру.

Жоғарғы шегі адамның бір мезгілде қабылдауға қабілеттілігіне және көптеген ішкі байланыстары бар күрделі жүйенің құрылымын түсінуіне сәйкес келеді, төменгі шекара қарапайым мағынаға байланысты таңдалады: процесті тек бір немесе екі процесті қамтитын диаграммамен толтырудың қажеті жоқ.

• Бұл деңгейде егжей-тегжейлі диаграммаларды қажет етпеңіз.

• Деректер ағындарының ыдарауын процесстер ыдырауымен паралельді жасау керек

•Аббревиатураларды пайдаланбауға тырысыңыз, істің мәнін көрсететін анық процесті және тақырып атауларын таңдаңыз.

45.Бағдарламалық жабдықтаманы құрудың DFD техноло-гиясына түсініктеме беріңіз. Иордан нотациясын сипатта.

DFD - деректер ағынын диаграммалары. Бұл сыртқы де-реккөздерді және деректер бағыттарын, логикалық функ-цияларды, деректер ағындарын және қатынауды жүзеге асыратын деректер қоймаларын сипаттайтын графикалық құрылымдық талдау әдіснамасы. Тарихи тұрғыда DFD ди-аграммаларын - Йордан және Гайн-Сарсон сипаттау үшін екі белгілер қолданылады, олар синтаксистен ерекшелене-ді. Ақпараттық жүйе сырттан деректер ағындарын алады. Жүйенің жұмыс істеу ортасының элементтерін белгілеу үшін сыртқы субъектінің тұжырымдамасы қолданылады. Жүйенің ішінде жаңа деректер ағындарын қалыптастыра-тын ақпарат алмасу процестері бар. Деректер ағындары кірісті басқа процестерге енгізе алады, сыртқы құрыл-ғыларға тасымалданатын деректерді сақтау құрылғыла-рында орналастырылады (және шығарылады). DFD бел-гілеуі контекстік диаграмманы құрудың ыңғайлы құралы болып табылады, яғни AIS сыртқы ортамен байланыста дамытатын диаграмма. Бұл DFD диаграмма иерархиясында жоғарғы деңгейлі диаграмма. Оның мақсаты жүйенің ау-қымын шектеу, дамыған жүйенің қай жерде және қоршаған орта басталатындығын анықтау. Контекстік диаграмманы қалыптастыру кезінде жиі қолданылатын басқа белгілер SADT диаграммасы, Case диаграммасын пайдаланыңыз.

DFD-диаграммасының элементтеріне арналған бұл белгілер оның мамандарының аттарынан кейін «Иордан ДеМарконың нотация белгілеуі» деп аталды. DFD диаграммасындағы функциялар, репозитарийлер және сыртқы нысандар деректер ағындарын білдіретін доғалармен байланысты. Арқалықтар филиалды бөле алады немесе біріктіреді, яғни деректер ағынының бөліктерге бөлінуі немесе объектілердің біріктіруі дегенді білдіреді.DFD диаграммасынинтерпретациялаукезіндекелесіережелерқолданылады:

• Функциялар кіріс деректер ағындарын шығысқа ауыстырады

• Деректер қоймалары деректер ағындарын өзгертпейді, бірақ кіретін нысандарды сақтауға ғана қызмет етеді

• Сыртқынысандардағыдеректерағындарыеленбейді

Бұдан басқа, олармен байланысты деректер элементтері әр ақпарат ағыны мен репозитарий үшін анықталады. Әрбір деректер элементіне ат беріліп, ол үшін деректер түрі мен пішімі көрсетілуі мүмкін. Дәл осы ақпарат «дизайн-қатынас» моделін құрудың келесі кезеңінде бастапқы болып табылады. Бұл жағдайда, әдетте, ақпараттық қоймалар субъектілерге айналады, дизайнер қоймаға қатысы жоқ деректер элементтерін пайдалану мәселесін ғана шеше алады.

46.Бағдарламалық жабдықтаманы құрудың DFD техноло-гиясына түсініктеме бер. Гейн-Сарсон нотациясын сипатта.

Гейн Сарсон, классикалық DFD схемасы сәл күрделендірі-луін ұсынды. Ол ақпарат сақталатын іскерлік процестің орындарын немесе материалдық ресурстарды көрсететін қосымша объектіні енгізуді ұсынды. Осындай жерлердің мысалдары - құжаттар сақталатын мұрағат, ақпарат сақта-латын дерекқор немесе материалдық ресурстар сақталатын қойма. Бұл нысан деректер қоймасы деп аталады.Гейн Сарсон және Jordon-DeMarco белгілеріндегі DFD-схемала-ры бойынша, сондай-ақ, бизнес процесі өзара әрекеттесе-тін сыртқы субъектілерді көрсететін объектілер қолданы-лады. Бұл нысандар сыртқы субъектілер деп аталады. 1.сулбадан Гайн-Сарсон белгілерінде әзірленген «Жұмыс-тан шығарылған кезде қызметкерге жұмыс кітапшасын тіркеу және беру» бизнес-процесінің DFD-сұлбасының мысалы көрсетілгенОсы схемада сейф деректер қоймасы ретінде пайдаланылады, онда еңбек кітаптары мен мұрағат сақталады, онда толық аяқталу кезеңі жүреді. Сыртқы ұйым - қызметкер отставкаға кеткен және ол қарастырылып отырған бизнес-процесті кім алады - жұмыс кітабы.

47.Бағдарламалық жабдықтаманы құрудың SADT технологиясының нотациясына түсініктеме беріңіз.

SADT (құрылымдық талдау және жобалау техникасы) - құрылымдық талдау және жобалау әдістемесі, модельдеу үдерісін интеграциялау, жоба конфигурациясын басқару, қосымша тілдік құралдарды пайдалану және өз графика-лық тілімен жобаларды басқару. Модельдеу процесін бір-неше кезеңге бөлуге болады: сараптамалық шолу, диаграм-маларды және үлгілерді жасау, құжаттаманы тарату, мо-дельдің жеткіліктілігін бағалау және әрі қарай пайдалану үшін қабылдау. Бұл процесс жақсы дамыған, өйткені жо-баны әзірлеу кезінде мамандар нақты міндеттерді атқара-ды, ал кітапханашы ақпарат алмасудың уақтылы қамтама-сыз етіледі.SADT революция негізінде 60 жылдың аяғында пайда болған. Бұл кезде көпшілік мамандар бағдарлама-ның қамсыздандырумен айналысты, көпшілігі басқару ж/е қаружараққа бақылау жасап телефон байланысында қолда-нылатын аналогтық жүйеменбағдарламаның қамсыздан-дыру, ірі масштабтық жүйені құру жəне күрделі тапсырма-ны шешуге тырысты. Сол кезде ірі масштабты жүйені құрумен айналысқан мамандықтар үлкен реттелушілік керек екенін мойындады. Бұл түрде өңдеушілер жүйені құру процесін өңдеп оны келесі фазаларға бөлді:1.анализ – жүйеніңжұмысыныңанықтамасы.2.жобалау – жүйелердіжəнеөзараəрекетінанықтау.3.Реализация жүйені бөлек-бөлек өңдеу бірігу – бір бүтінге жүйенің бірігуі. 4.Тестлеу –тексерісі5.Құрылғы–жүйенің əрекетке енгізілуі.

6.Функциялау – жүйеніңқолданылуы.

Бұлсəйкестілікəрқашанитерациялықорындалғансебебіжүйетолықтайқолданушылардыңқажетінқанағаттандырмады.

SADT әдісі - белгілі бір доменнің объектісінің функцио-налдық моделін құруға арналған ережелер мен процедура-лар жиынтығы. SADT функционалдық моделі объектінің функционалдық құрылымын көрсетеді, яғни, ол жасайтын әрекеттер және осы әрекеттер арасындағы байланыстар. SADT әдісі Дуглас Росспен(SoftTech, Inc.) 1969 жылы жа-санды орташа күрделі жүйелерді модельдеу үшін әзірлен-ген.Бұл әдіс ұзақ мерзімді және стратегиялық жоспарлау, автоматтандырылған өндіріс және дизайн, қорғаныс жүйе-лері үшін бағдарламалық қамсыздандыруды әзірлеу, қар-жылық басқару және логистика секілді кең ауқымды мін-деттерді шешу үшін Құрама Штаттардың әскери-өнеркә-сіптік және коммерциялық ұйымдарында сәтті қолданыл-ған. SADT әдісі IDEF (Icam DEFinition) стандарттарының отбасын дамыту бастамашысы болып табылатын АҚШ Қорғаныс министрлігінің қолдауын алды, ол өз кезегінде ICAM бағдарламасының негізгі бөлігі болып табылады. SADT әдісі осы отбасының бір стандартында - IDEF0 құ-рылды және ол 1993 жылы АҚШ-тың федералды стандар-ты ретінде бекітілген.Сонымен қатар бұл модельмен бағытталынған жүйенің басқаруында əрқашан қиындықтар туып отырады. Жүйенің берілуінен соң туындаған эксплуа-тациялық шығындар құрылған жүйенің шығыны ретінде жедел жылдамдықта өсе бастады. Кейбіреулері жүйені құру кезінде пайда болған қателіктерге тиісті эксплуата-циялық шығындар өсті деп санайды. Зерттеу бойынша жүйедегі қателіктердің көпшілік проценті анализ жəне жобалау процесінде пайда болды. Мысалы, жобалау ста-диясының қателіктерін түзету екі есе тұрады тестлеу стадиясында он есе, ал жүйенің эксплуатациясында жүз есе қымбат, анализ стадиясына қарағанда. Қателікті тапқанда шамамен екі есе көп уақыт кетеді, ал оны түзе-туіне шамамен бес есе кетеді. Сонымен қатар қолданушы-лардың өзінен анализ қателігі жəне жобалаудан жиі қате-ліктер кетіп отырады. Жүйені құру кезінде бірнеше мəсе-лелер туындады. Бірлік шешім болмады. Қолданушылар-дың өңдеу процесіне бақыланбады.Сəйкестілік тексерісі орынды жүргізіледі жəне түбегейлі жоқ болады. Бір этап-тың нəтижесі екіншісімен сəйкес келмейді. Процесс қиын-дықпен бағалауға берілді сапалық жəне сандық жағынан. Жүйені құрушылар құрылымдық бағдарламалау типті əдістемесін қолданғанда жəне жоғарыдан төмен жобала-ғанда олар қойылған тапсырманы шешеді немесе жаман қойылған тапсырманы немесе жақсы қойылған тапсыр-маны шешеді. Сонымен қатар жүйені құру кезіндегі қате-ліктер аппараттық құырылғы бағдарламалық қамтасыздан-дыру көмегімен оңай табылып отырады. Жие бұл қате-ліктер функцияналды спецификацияны немесе специфи-кациянымен жəне жобалау нəтижесінің арасындағы келіс-пеушіліктер зерттеліп отырады. Жобалаушылар жүйенің күрделілігін білді. Жүйенің күределілігі жəне көлемінің өсуі өмірлік реалия болып табылады. Бұл алдыңғы сұра-нысты қабылдау керек болды. Соңынан тезис пайда болды: анализ əдісінің дұрыстығы, тиімді тұрысы, өнідірістік жəне қауіпсіздігі.Кең профильді жүйенің кілттік мəселесін шешу үшін процестің ертеректі стадиясынан қолданылуы үшін жаңа əдістер қажет болды.SADT сияқты əдістер қарасты-рылған мəселелерді дұрыс түсіну үшін жүйе құрудың бас-тапқы этапына қажет болды. Ал бұл құруға кеткен шығын-дарды қысқартып оның ыңғайлылығын көтереді. SADT – бұл өңдеушілер мен қолданушылар арасындағы қатынасты жақсартып бастапқы құрылымы үшін қателіктерді азайт əдісі.SADT моделінің шынайы жəне графикалық тілдер қолданылады. Жүйені жазушы дамдар шынайы тілдің нақты жүйесі қызмет етеді, ал графикалық тілдер көзіне – SADT əдістемесінің өзі. Əрі қарай сіз SADT графикалық тілі модельдің шынайы тіліне нақты семантиканы жəне құрылымды қамтамасыз етеді. SADT графикалық тілі SADT жүйені жазуға мүмкіндік береді, анықталған жəне бір мəнді түрде шынайы тілді ұйымдастырады.SADT мо-делі жүйенің функциясына немесе оның объектісіне дайын болады. Функцияға бағтталған SADT моделін функцио-налды модель деп атауға қабылданған, а) жүйе объектісіне бағытталған – мəліметтер модель деп аталады, функцио-налды модельдер өзінің ретімен арақатынасын жүйе объектісі арқылы кескінделеді функция жүйесін бөлшектеу деңгейімен беріледі. Мəліметтер моделі функционалды моделдерге бағытталған жүйені функциямен байланысқан жүйе объектісінің жазылуын береді.SADTтолық методоло-гиясы күрделі жүйенің анық жазылуы үшін модельдердіуң көпшілігі құрылуына мүмкіндік береді. Бұл кітап функ-ционалды модельдер құруы үшін арналған. SADT мəлі-меттер моделі көмегімен жəне көпшілік модельдер құру бұл кітаптың жиегінен шығады.SADT блоктары ешқашан диаграммаға кездейсоқ түрде орналаспайды. Диаграмма авторы оны түсінуі бойынша маңыздылық деңгейінде орналасады. ОсығанқатыстыреттіелікSADT-да доминирленгендепаталады. Доминирленубір блок екінші диаграмма блогынаəсеріретіндетүсініледі. Мысалы, диаграмманыңеңдоминирленгенблогыболыпбіріншіқажеттісəйкестілікблоктарыныңфункциясынемесебасқафункцияларғаəсеретушіжоспарланғаннемесебақылаушыфункцияларболдымүмкін

48.Бағдарламалық жасақтамаға жалпы талаптар туралы түсініктеме беріңіз.

Бағдарламалық қамтамасыз етуге қойылатын талаптар – бағдарламалық жасақтаманың атрибуттары, қасиеттері немесе сапасына қатысты мәлімдемелер жиынтығы. Олар талаптарды талдау нәтижесінде бағдарламалық жасақтама талаптарын әзірлеу процесінде құрылады.
Талаптар мәтіндік мәлімдемелер және графикалық үлгілер түрінде көрсетілуі мүмкін.
классикалықтехникалықтәсілжылыбағдарламалыққамтамасызетужобалаусатысында (IN) қойылатынталаптаржиынтығынпайдаланады. Талаптар, сондай-ақ, бағдарламалыққамтамасызетудітексерубарысындапайдаланылады, өйткенітестілербелгілібірталаптарғанегізделген.

Milestoneталаптартехникалық-экономикалықнегіздемесінжәнежобалықталдаутұжырымдамалықкезеңіалдындаболуымүмкін. Талаптардамытуфазасыталаптарelicitation (мүдделітараптардыңқажеттіліктерінжинау, түсіну, қараужәненақтылау), талдау (тұтастығынжәнетолықтығынтексеруге), ерекшелігі (құжаттаматалаптары) жәневалидациябөлінгенболуымүмкін.

49.Бағдарламалық жасақтамаларды құрудың RAD технологияларына түсініктеме беріңіз.

RAD (жедел қосымшаларды әзірлеу) –бағдарламалық жасақтаманың даму жылдамдығына және қарапайымды-лығына, бағдарламалық жасақтамада компьютерлік бағ-дарламаларды тез құруға мүмкіндік беретін технологиялық процесті құруға бағытталған. Тәжірибелік анықтама: RAD дәстүрлі көзқараспен салыстырғанда, дамудың жоғары жылдамдығына және бағдарламалық жасақтаманың сапа-сына жету үшін жасалған жобалау үдерісінің өмірлік цик-лі. XX ғасырдың аяғынан бастап, RAD кең қолданысқа ие болды және мақұлданды. RAD тұжырымдамасы визуалды бағдарламалау тұжырымда-масымен байланысты.RAD тұ-жырымдамасы 1970 ж. және 1980-шіжылдардың басында, мысалы, сарқыраманың моделі сияқты бағдарламаларды әзірлеудің жасырын емес әдістеріне жауап ретінде қолда-нылды.Бұл әдістер бағдарламаны жасаудың осындай баяу үдерісін қамтамасыз етті. RAD-тің негізін қалаушы - IBM қызметкері Джеймс Мартин, ол 80-ші жылдары Бэрри Бойим және Скотт Шульц идеяларына негізделген RAD негізгі принциптерін құрастырды. Ал 1991 жылы Мартин кітабын жариялады, онда ол RAD тұжырымдамасын және оның қолданылу мүмкіндіктерін баяндады. Қазіргі уақытта RAD бағдарламалық жасақтама әзірлеу құралдарын жасау үшін жалпы қабылданған схемаға айналуда. RAD техноло-гиясы бағдарламалық жасақтаманы визуалды модельдеу мен дамыту құралдарын пайдалану арқылы 3-4 айға дейін шағын даму тобымен жүзеге асыруға болады деп есептей-ді. RAD технологиясы тапсырыс берушіні ертерек кезең-дерде белсенді түрде тартуды көздейді – ұйымды зерттеу, жүйеге қойылатын талаптарды әзірлеу. Осы қасиеттердің соңғы нұсқасы жүйенің дамуы кезінде мүмкін болатын өзгерістерді есепке ала отырып, функционалды және функ-ционалдыемес, сондай-ақ жүйенің жұмысы мен қызмет көрсетуіне ыңғайлылықты қамтамасыз ететін жоғары сапа-лы құжаттаманы алуды ескере отырып, клиенттің талапта-рын толық орындауды білдіреді. Бұл жеткізілімнен кейін бірден қосымша күтім шығындары айтарлықтай аз болады дегенді білдіреді. Осылайша, дамудың басынан бастап, осы әдісті қолдана отырып,қолайлы өнімді алудың жалпы уақыты едәуір азайды.RAD технологиясының қағидалары оның үш негізгі артықшылығын қамтамасыз етуге бағыт-талған: дамудың жоғары жылдамдығы, төмен құны мен жоғары сапасы. Жоғары сапалы бағдарламалық қамтама-сыз етуге қолжеткізу өте қиын және туындаған қиындық-тардың негізгі себептерінің бірі - әзірлеуші мен тапсырыс беруші әр түрлі жолдармен көреді. -Құрал әзірлеу уақытын барынша азайтуға бағытталуы керек. - Тапсырыс беруші-нің талаптарын түсіндіру үшін прототип жасау.Циклдік даму: өнімнің әрбір жаңа нұсқасы тапсырыс берушінің алдыңғы нұсқасының нәтижесін бағалауға негізделген.

- Дайын модульдердің аударылуына және жаңа нұсқаға функционалдылықты қосуына байланысты нұсқаның даму уақытына зайтыңыз.

-Даму тобы мұқият жұмыс істеуі керек, әрбір қатысушы бірнеше міндеттерді орындауға дайын болуы керек.

-Жобаны басқару даму циклінің ұзақтығын барынша азайтуға тиіс.

RAD қағидалары іске асыруға ғана емес, өмірлік циклдің барлық сатыларына, атап айтқанда, ұйымның зерттеу кезеңіне, талаптарды құруға, талдау жасауға және жобалауға қолданылады.

50.Бағдарламалық жасақтаманың өмірлік цикіліне түсінік-теме беріңіз. Өмірлік цикл үрдістерінің құрамына түсінік.

Ақпараттық жүйені жобалау – ұзақ мерзімді және динами-калық үрдіс. Қазіргі уақытта қолданылатын жобалау тех-нологиялары жүйені кезеңдік жасауды ұсынады. ПҚ әрекет етуінің барлық мерзімі, яғни ПҚ әзірлеуге деген дайындық мерзімі, әзірлеу, пайдалану және қайта өңдеу мерзімі, бар компоненттерден жаңа жүйені әзірлеу / сатып алу/жинастыру туралы шешім қабылданған кездегі немесе оны пайдалану толықтай тоқтаған кезден бастап белгілі бір тектегі программа қажеттілігі туралы идея келген кездегі кезеңді ПҚ өмірлік циклі деп атайды. ПҚ өзінің өмірлік циклінің барысында пәндік салаларды талдау, талаптарды жинау, жобалау, кодтау, тестілеу, сүйемелдеу және қызметтің басқа түрлері арқылы өтеді. Қызметтің әрбір түрі ПҚ әзірлеу және пайдалануды қолдау шеңберінде бір міндеттерді немесе өте тығыз байланысқан міндеттерді шешу үшін орындалатын іс әрекеттердің жеткілікті бір текті жиынтығын білдіреді. ПҚ жасау және пайдаланудың әртүрлі кезеңдерінде әртүрлі рольдерді орындайтын адамдар — бизнес-аналитик, талаптар бойынша инженер, архитектор, пайдалану интерфейсін жобалаушы, кодтаушы-программист, техникалық жазушы, тестілеуші, әзірлеу бойынша жоба жетекшісі, сату бөлімінің жұмыскері, ақырғы пайдаланушы, жүйе администраторы, қолдау және т.б. бойынша инженер тартылады.

Кез келген ПҚ өмірлік цикліндегі жалпы құрылымдарын анықтау мүмкін емес, себебі ол мақсаттарға маңызды байланысты, олар үшін бұл ПҚ әзірленеді немесе міндеттерге байланысты сатып алынады Алайда ПҚ өмірлік циклінің модельдері түріндегі өмірлік цикл құрылымының негізгі элементтерін жиі анықтайды. ПҚ өмірлік циклдің моделі қызмет түрлерінің нақты жиынтығын (әдетте неғұрлым ұсақ белсенділікке бөлінетіндер), артефактілерді, рольдерді және олардың өзара байланыстарын атап көрсетеді.

ПҚ өмірлік циклі программалық-аппараттық жүйенің өмірлік циклінің құрамдас бөлігі болып табылады, оған осы ПҚ енеді. Сондықтан оның әртүрлі аспектілерін тұтастай алғандағы жүйенің өмірлік циклінің элементтерімен жиі қарастырады.

ПҚ өмірлік циклінің құрылымындағы әртүрлі элементтерді анықтайтын және оны программалық-аппараттық жүйеге енгізетін стандарттар жиыны болады. Мұндай элементтердің негізгі ретінде технологиялық процестер — кейбір жалпы міндеттерді шешетін немесе мысалы, ПҚ сүйемелдеу процесі, сапаны қамтамасыз ету процесі, құжаттарды әзірлеу процесі және т.б. сияқты міндеттер жиынтығымен байланысты қызметтердің құрылымдық жиыны. Процестер өмірлік циклдің әртүрлі кезеңдерін анықтай алуы мүмкін және қызметтердің әртүрлі түрлерімен, артефактілермен және мүдделі тұлғалардың рольдерімен байланысты болуы мүмкін.

Өмірлік цикл стандарттары .Халықаралық ұйымдар, мынадай

- IEEE —Электр техникасы және электроника бойынша инженерлер институты;

- ISO —Стандарттау бойынша халықаралық ұйым;

- EIA —Электрондық өнеркәсіп ассоциациясы;

- IEC —Электротехникасы бойынша халықаралық ұйым;

Сондай-ақ кейбір ұлттық зерттеу институттары (негізінен, американдық және британдық, себебі олар бүкіл дүние жүзі бойынша ПҚ әзірлеу технологияларын дамытуға барынша әсерін тигізеді.)

-ANSI-Стандарт бойынша американдық ұлттық институты;

Өмірлік цикл кезеңдері:

- Жоба алдындағы кезең;

- Жобаны әзірлеу кезең;

- Жобаны пайдалануға беру кезеңі;

- Жаңа сатыға көшу кезеңі.

- Жоба алдындағы кезеңде екі құжат дайындалады:

а) Техника - экономикалдық тұжырымдама (ТЭТ)

б) Техникалық тапсырма (ТТ)

Техникалық жобалау кезеңінде жасалған жұмысының нәтижесі техникалық жоба деген құжат түрінде көрсетіледі. Бұл құжатта заңды құжат деп есептеледі және келесі жұмыстардың орындалуын талап етеді:

а) Программа жасау және оны өңдеу;

б) Дайын программаны пайдаланушыға тапсыру және де толық нұсқауларды дайындау;

в) Жобалау кезеңінде тәуекел болжам жасау және де жоспарланбаған шығындарды талдау.

Техникалық жобалау кезеңінде келесі жұмыстар орындалуы тиісті:Ақпараттық қамсыздандыру – дайын өнімдерді жіктеу, нормативті-анықтамалық ақпаратты дайындау;Техникалық қамсыздандыру – бұл кезеңде АЖ-ні жүзеге асыру қандай техникалық құралдар жиынтығы керектігі анықталады, олардың сипаттамасы белгіленеді және де оларды сатып алуға келісім шарттар үлгілері дайындалады.Ұйымдастырушылық қамсыздандыру – бұл кезеңде ААЖ жобалау жұмыстары жоспарланып, олардың орындалу мерзімі бекітіледі және де орындаушысы мен басқарушысы тағанйындалады.

51.Бағдарламалық жасақтаманың өмірлік цикілінің каскадты моделін сипаттаңыз.

Бағдарламалық жасақтаманың өмірлік циклы - бұл жүйе құру және одан әрі пайдалану процесінде пайда болатын оқиғалардың сериясы. Басқаша айтқанда, бұл бағдарламалық жасақтама өнімін жасау сәттен бастап оның даму мен іске асырылуына дейінгі уақыт. Бағдар-ламалық жасақтаманың өмірлік циклі модель түрінде ұсынылуы мүмкін. Каскадтық модель ( сарқыраманың моделі , кейде Waterfall моделі деп аталады), даму процесі талаптарды талдау, жобалау, енгізу, тестілеу, интеграция және қолдау кезеңдерінен кейінгі ағымға ұқсас бағдарла-малық жасақтама әзірлеу процесінің үлгісі болып табы-лады . Тақырыптың көзі 1970 жылы У.Ройс ( WW Royce ) жарияланған мақалада жиі кездеседі.1970 жылы Ройс өзінің мақаласында қазіргі уақытта «каскадтық модель» деп аталатын тұжырымдама түрінде сипатталған және осы модельдің кемшіліктерін талқылады. Сол жерде ол бұл модель итеративті модельге қалай жетілдірілетінін көрсетті. Алғашқы каскадтық модельде мына сатылар келесідей болды:

1. Талаптарды анықтау

2. Жобалау

3. Дизайн ( «кодтау»)

4. Инкарнация

5. Тестілеу және түзету ( « тексеру »)

6. Орнату

7. Қолдау

Каскадтық модельден кейін, әзірлеуші ​​бір кезеңнен екіншісіне қатаң тәртіпте ауысады. Біріншіден, «талап-тарды анықтау» сатысы толығымен аяқталды, ол бағдар-ламалық жасақтамаға қойылатын талаптар тізімін береді. Талаптар толығымен анықталғаннан кейін, дизайнға көшу жүзеге асырылады, оның барысында бағдарламашыларға арналған жолдар мен осы талаптарды орындаудың жоспа-ры туралы құжаттар жасалады. Дизайн толығымен орын-далған соң, бағдарламашылар алынған жобаны жүзеге асырады. Процестің келесі кезеңінде бағдарламашылардың түрлі топтары әзірлеген жеке компоненттерді біріктіру бар. Іске асыру және интегралдау аяқталғаннан кейін өнім сы-нақтан өткізіліп, отладталған; осы кезеңде дамудың алдың-ғы кезеңдерінде пайда болған барлық кемшіліктер жойыла-ды. Осыдан кейін, бағдарламалық өнім іске асырылады және оны қолдау - жаңа функционалдылықты енгізу және қателерді жою. Осылайша, каскадтық модель бір даму кезеңінен екіншісіне көшу алдыңғы фазаны толық және сәтті аяқтағаннан кейін ғана пайда болады және алға не фазалық қабаттасуға кері барудың жоқтығын білдіреді.

Каскадтық үлгі мен гибридтік әдіснамалық шешімдерді сынау.«Cascade model» әдіснамасы икемділік пен уақытты, құндылық пен сапа есебінен жобаны басқа-рудың ресми мақсаты болмағандықтан сынға ұшырайды. Дегенмен, ірі жобаларды басқарған кезде, формализация жиі өте құнды болды, себебі ол жобаның көптеген тәуекел-дерін едәуір азайтты және оны ашық етеді. Сондықтан да PMBOК нұсқасының 3 нұсқасында тек «каскадты модель» әдіснамасы ресімделді және жобаны басқарудың итератив-ті нұсқасы ретінде белгілі альтернативті нұсқалар ұсыныл-мады. PMBOК,4-ші нұсқадан бастап икемді итеративті әдістерге сүйенген әдіскерлермен формалды және прогрес-сивті жобаларды басқаруға бағытталған әдіскерлер ара-сында ымыраға қол жеткізілді. Осылайша, 2009 жылдан бастап, Жобаны басқару институты (PMI) «Waterfall» әдісінің артықшылықтарын және итеративті әдістемелерге қол жеткізуді біріктіретін жобаларды басқару әдіснама-сының стандартты гибридті нұсқасын ресми түрде ұсынады. Диаграммада келтірілген осы әдіс алгоритмі алдыңғы модельдің алгоритмі бойынша бірнеше артықшылықтарға ие, сонымен қатар бірқатар елеулі к емшіліктерге ие.

Артықшылықтары:

• Жобалық кезеңдерді қатаң белгіленген тәртіпте дәйекті орындау

• Әр кезеңде өнімнің сапасын бағалауға мүмкіндік береді

Кемшіліктері:

• Кезең арасындағы кері пікірдің жоқтығы

• Бағдарламалық жасақтаманың нақты жағдайына сәйкес келмейді

Үлгілердің бірінші тобына нұсқайды.

Аралық бақылауы бар каскадтық модель (гидромассаж) .Бұл модель бұрынғы модельдің алгоритміне тең, бірақ ол өмірлік циклдың әрбір кезеңімен кері байланысқа ие, бұл өте маңызды кемшіліктерге әкеледі: даму шығындарының 10 есе артуы . Үлгілердің бірінші тобына нұсқайды.

52.Бағдарламалық жасақтаманың өмірлік цикілінің моделін аралық бақылау арқылы сипаттаңыз.

Бағдарламалық жасақтаманың өмірлік циклі - бұл оны жасау мен одан әрі пайдалану процесінде жүйедегі оқи-ғалардың сериясы.Басқаша айтқанда,бұл бағдарламалық жасақтама өнімін жасау сәттен бастап оның даму мен іске асырылуына дейінгі уақыт. Бағдарламалық жасақтаманың өмірлік циклі модель түрінде ұсынылуы мүмкін. Бағдарла-малық жасақтаманың өмірлік циклі моделі - бұл бағдар-ламалық жасақтама өнімді жасау, пайдалану және қызмет көрсету кезінде қолданылатын әрекеттер мен тапсырма-ларды қамтитын құрылым.Бұл модельдерді 3 негізгі топқа бөлуге болады:

1) Инженерлік тәсіл

2) Тапсырманың ерекшелігін ескере отырып

3) Жылдам дамудың қазіргі заманғы технологиялары.

Енді тікелей бар үлгілерді (субкласстарды) қарап, олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін бағалайық.

Кодтау және қателерді түзету моделіБұл модельде келесі алгоритм бар:

1) Мәселе туралы мәлімдеме,

2) Орындау.

3) Нәтижені тексеріңіз,

4) Қажет болса, бірінші тармаққа өтіңіз.

Бағдарламалық қамтамасыз етудің өмірлік циклінің каскадтық үлгісі (сарқырама)

Диаграммада келтірілген осы әдіс алгоритмі алдыңғы модельдің алгоритмі бойынша бірнеше артықшылықтарға ие, сонымен қатар бірқатар елеулі кемшіліктерге ие.

Артықшылықтары:

*Жобалық кезеңдерді қатаң белгіленген тәртіпте дәйекті орындау.

*Өнімнің сапасын әрбір кезеңде бағалауға мүмкіндік береді.

Кемшіліктері:

*Кезең арасындағы кері байланыстың жоқтығы

* Бағдарламалық өнімді әзірлеудің нақты шарттарына сәйкес келмейді.

Аралық бақылауы бар каскадтық модель (гидромассаж)

Бұл модель бұрынғы модельдің алгоритміне тең, бірақ ол өмірлік циклдың әрбір кезеңімен кері байланысқа ие, бұл өте маңызды кемшіліктерге әкеледі: даму шығындарының 10 есе артуы. Үлгілердің бірінші тобына нұсқайды.

53.Бағдарламалық жасақтаманың өмірлік цикілінің спиральді моделіне түсініктеме беріңіз.

Аталған мәселелерді бастан өткізу үшін Боэм 1986 жылы ӨЦ жаңа спиральдік моделін қолдануды ұсынды

Оның принциптік ерекшелігі өңдеу сол кезеңдерден тұратын, бірақ кө реттен қайталанатын итеративті процесс ретінде көрінетіндігі болып табылады.

Спиральді модель ӨЦ бастапқы кезеңдеріне: анализ және жобалау. Осы кезеңдерде техникалық шешімдердің жүзеге асырылымдығы прототиптерді құру жолымен тексеріледі.

Прототип түсінігінен жеке функцияны және өңделетін БҚ сыртқы интерфейстерін жүзеге асыратын әрекет ететін элемент түсіндіріледі.

Спиральдің әрбір жұбы БҚ нұсқасы нмесе фрагментін құруына сәйкес, онда жоба сипаты мен мақсаты нақтыланады, оның сапасы анықталады және келесі итерация жұмысы жоспарланады. Осылайшы, жоба бөлшегі нақтыланады және күрделенеді, және нәтижесінде жүзеге асыруға дейін жеткізілетін негізделген нұсқа таңдалады.

 

Итерациямен өңдеу жүйе құруының объективті сәйкес спиральді циклін бейнелейді. Әрбір кезеңде жұмыс толық емес аяқталуы келесі кезеңге толық аяқталуынсыз өтуге мүмкіндік береді. Өңдеудің итеративті әдісі кезінде жетіспейтін жұмысты келесі итерацияда орындауға болады.

Басты міндет – жүйе қолданушыларына жұмыс істейтін өнімді қалайша тез көрсетуге болатын, сонымен талапты қосымша толықтыру мен нақтылау процесінен бастап. Спиралдік модель жобаның аяқталатын кезеңдерінде каскадты ыңғайды қолдануын тек жүйе талаптары толық анықталған кезінде жоққа шығармайды.

 

Спиральді циклдің негізгі мәселесі – келесі кезеңге өту моментін анықтау. Оны шешу үшін осы өмірлік циклінің әрбір кезеңіне уақытша шектеулер енгізу қажет. Көшу жоспарға сәйкес жүргізіледі, егер де барлық жоспарланған жұмыс аяқталмаса да. Жоспар алдыңғы жобада қабылданған статикалық деректерғ және өңдеушілердің жеке тәжірибесі негізінде құрылады.

54.Бағдарламалық модульдерге түсініктеме беріңіз. Бағдарламалық жабдықтың модульдік құрылымының талаптарын сипаттаңыз.

Программалық модуль-бұл процессті сипаттау кезінде жарамды, тәуелсіз программалық өнім ретінде жасалған, процессті сипаттайтын фрагмент. Бұл әрбір программалық модуль программаланатынын, құрастырылатынын және басқа программалық модульдерден бөлек ретке келтірілетінін, осылайша басқа модульдік программалардан физикалық түрде бөлінгенін білдіреді. Сонымен қатар, әрбір әзірленген программалық модуль өзінің құжаттамасында мәлімденген қолдану шарттары орындалған жағдайда, әртүрлі программалар құрамына қосыла алады.Осылайша программалық модуль программлар қиындықтарымен күрес құралы ретінде де, программаландыруда қосарланумен күрес құралы ретінде де қарастырылады.Модульдік программаландыру программаларды әзірлеу процессінде екі жалпы қиындықтармен күрес әдісін және тәуелсіз жүйенің компоненттерін қамтамасыз етуін, иерархиялық құрылымын қолданылуын жүзеге асыру болып табылады. Жүзеге асырудың бірінші әдісі үшін программалық модульді қанағаттандыратын белгілі бір талаптар қалыптасады, яғни «жақсы» программаларлық модульдің негізгі сиаппамалары анықталынады. Жүзеге асырудың екінші әдісі программалардың ағаш тәрізді құрылымын қолданады. Әрбір программалық модуль программаларды бұлай жеңілдете аламайды. Осы көзқарастың жақсы жағынан қарастырғанда модуль елеулі шығармашылық тапсырма болып табылады. Арнайы модульдің қолайлылығын бағалау үшін кейбір критериялар қоладанылады. Осылайша, Хольт осындай екі жалпы келесідей критерияны ұсынды:

• жақсы модуль ішкіден қарағанда сыртта жеңілірек;

• жақсы модульді құрастырғанға қарағанда қолданған жеңілірек.

Майерс программалық модульдің қолайлылығын бағалау үшін неғұрлым конструктивті сипаттамаларын қолдануды ұсынады:

• модульдің өлшемі,

• модульдің төзімділігі,

• басқа модульдермен байланысы,

• модульдің әдеттегідей болуы (осыған дейінгі жолдаулардан тәуелсіздігі) .

55.Варнье-Орра диаграммасына түсініктеме беріңіз.

Варниер-Орр диаграммасы - Жан-Доминик Варниер және Кеннет Орр әзірлеген мәліметтер мен процедураларды ұйымдастыруды сипаттайтын арнайы схема. Бұл әдіс осы нәтижелерді алу үшін қажет қадамдарды және кіріс тіркесімдерін анықтау үшін шығыс және өңделген нәтижелерді анықтау арқылы бағдарламалардың құрылымын дамытуға көмектеседі.Варньер-Орр диаграммала-рында қолданылатын қарапайым графикалық әдіс жүйе деңгей-лері мен олардың арасындағы ақпараттық ағынның екеуін де жасауға мүмкіндік береді.Варньер Орр диаграммалары процес-терді және осы процестер орындалатын тізбекті көрсетеді. Әрбір процесс иерархиялық жолмен айқындалады, яғни ол оны анық-тайтын бала процестерінің жиынтығынан тұрады. Әрбір деңгейде процесі оның компоненттерін топтастыратын жақшада көрсетіле-ді. Процесс бірнеше бала процестерінен тұратындықтан, Varnier-Orr диаграммалары жүйенің әрбір деңгейін көрсету үшін жақша-лардың жиынтығын пайдаланады.Диаграмманы әзірлегенде, аналитика жүйенің шығуынан бастап және шығысқа бағытталған талдауды пайдалана отырып, «кері» әдісін қолданады. Қағазда даму оңнан солға жылжиды. Біріншіден, күтілетін нәтиже н/е өңдеу нәтижелері анықталады. Қажет нәтиже алу үшін қажетті қадамдар анықталатын келесі деңгейде жақшаға енгізу арқылы көрсетіледі. Дәл осылай әрі қарай қадамдар жасалады. Қосымша жақшалар нәтижені келесі деңгейде алу үшін қажетті процестерді топтастырады.Варниер-Орр диаграммалары жүйе сарапшылары-ның бірнеше артықшылықтарын ұсынады. Олардың қарапайым көрінісі бар, олар түсінуге оңай. Бұдан басқа, олар ең қуатты ди-зайн құралы. Олардың артықшылығы - процестер мен мәліметтер топтамаларын деңгейден деңгейге дейін ауыстыру керек. Соны-мен қатар, «кері» жұмысының реті нәтижеге бағдарланған жүйе-нің дамуын қамтамасыз етеді. Бұл әдіс деректер мен процестерді анықтау үшін пайдалы. Деректер мен процестерге қарамастан және бірігіп, бір диаграммада пайдаланылуы мүмкін.Варниер-Орр диаграммалары төрт негізгі құрылымдан тұрады: иерархия, дәйектілік, қайталану және ауыстыру. Сондай-ақ, кейде пайдалы болуы мүмкін екі қосымша ұғым бар: параллельдік және рекур-сия.Иерархия - Варнье-Орр диаграммасының барлық жобалары-ның ең маңыздысы. Бұл кірістірілген жақшалар ретінде көрсеті-летін жиынтық топтар мен ішкі жиындар тобы. Диаграммадағы әр жақша иерархияның бір деңгейін бейнелейді. Диаграммада көрсетілген иерархия немесе құрылым деректерді өңдеуді көрсе-те алады. Дегенмен, сол уақытта деректер мен өңдеу бірдей диаг-рамммада көрсетілмейді.Кезектілік - бұл Varnier-Orr диаграмма-ларындағы ең қарапайым құрылым. Иерархияның бір деңгейінде операциялар олар орындалатын тәртіпте көрсетіледі.Деректермен қатар деректер өрістері олар қаралған кезде көрсетілетін ретпен тізімделеді. Қайталау-бағдарламалау тұрғысынан классикалық «цикл» ұсыну. Деректердің бірдей жиыны қайталанатын (дерек-тер құрылымдары үшін) немесе сол әрекеттер тобына бірнеше рет (құрылымдарды өңдеу үшін) кездесетін жерлерде орын ала-ды. Қайталану бірнеше жақшаның астында жақшаларда жазылған сандар жиынтығымен көрсетіледі.Ауыстыру немесе таңдау - бұл «шешімді» дәстүрлі ұсыну, оның көмегімен екі процестің біреуін орындау туралы шешім қабылданады. Ол жиынның екі ішкі жиыны арасындағы байланыс ретінде белгіленеді. «Эксклю-зивті ЖӘНЕ» символы (плюс шеңберде кіру) тікелей және жоға-рыда көрсетілген жиынтықтардың бір-біріне қарама-қайшы еке-нін көрсетеді (бар болса, екіншісі жоқ). Сондай-ақ, техникалық регламент секілді «жолсыздық жолын» баламадан артық пайда-лануға болады. Топ тек «жоқ» сөзі ретінде оқылады. Альтернати-валар тек екілік ғана емес, көптеген балама болуы мүмкін. Па-раллелизм - қосымша конструкциялардың бірі. Тапсырыс мa-ңызды болған кезде пайдаланылады. Параллель оператор опера-торды жобалауда сирек пайдаланылады,ол деректердің логика-лық және физикалық құрылымын дамытуда маңызды рөл атқ-арады.Рекурсия - Варный-Орр диаграммасының ең аз пайдала-нылатын құрылысы. Ол жиынтықта өзінің нұсқасының бар екенін көрсету үшін пайдаланылады. Қосарланған жақша жиынның рекурсивті екендігін көрсетеді. Шын мәнінде рекурсивті болып табылатын деректер құрылымдары өте сирек кездеседі.

56.Джексон диаграммасына түсініктеме беріңіз.

Джексонныңқұрылымдықдиаграммасы Джексонның құрылымдықбағдарламалауәдіснамасынанегізделеді және графикалықтүрдеинтерраммааралық (кейдеаралықмоделі) сілтемелердікөрсету және бағдарламалық жасақтама архи-тектурасының дизайнын құжаттау үшін диаграммаларды (құрылымдықкарталарды) өндіруден тұрады. Бұл жағдайда бағдарламалықжасақтамабағдарламалықжасақтамақұрылымыныңтөменгідеңгейінжобалауғамүмкіндікбереді және осы кезеңде дәстүрлі блоктық диаграммаларға жақын болады.

КонстантинніңқұрылымдықкарталарынаұқсасДжексонныңдиаграммасындакелесітүрлердіңнысандарыболуымүмкін:

-ҚҰРЫЛЫМ блогы (әдіснаманыңнегізгікомпоненті) жекекіріс және біршығу коды бар жеке функция немесе код блогыболыптабылады.

-ПРОЦЕДУРАЛЫҚблогы - алдын ала анықталған рәсімгешақыруберетінқұрылымдықблоктыңарнайытүрі.

-КІТАПХАНАЛЫҚблогырәсімдіксипаттамағаұқсас және кітапханамодулініңшақыруынбілдіреді.

Блоктыблоктауүшінкелесібайланыстүрлеріқолданылады:

-солдан оңға қарай дәйектіорындаудықамтамасызететіндәйектібайланыс;

- блоктардыбіруақыттаорындаудықамтамасызететін параллель байланыс;

-балама нұсқалардың бірін таңдауға мүмкіндік беретін шартты байланыс;

-блоктың циклда орындалуын қамтамасыз ететін итеративті сілтеме.

ЖақсыіскеасырумоделініңсипаттамаларыҚұрылымдықкарталар, өздеріжүзегеасыратын модель (жоба) сапасытуралыештеңеайтпайды, өйткеніоларжүйеніңқұрылымын және оныңқұрамдасмодульдерінкөрсетудіңқұралыболыптабылады, сондай-ақолардыңбір-біріменбайланысынқамтамасызетеді. Құрылымдықжобалаудыңнегізгіпринциптерініңбірі - үлкенжүйеніңбақыланатынмодульдердебөлшектелуі. Ең бастысы, бұл бөлшектеумодульдермүмкіндігіншетәуелсіз (біріктіруөлшемі) етіпорындалуыкерек және әр модуль бірыңғай (жалпытапсырма) функциясына (біріктіруөлшемі) орындайды. Құрылымдықжобалаудағы осы екіөзарабіріктірушікритерийгеқосымша, құрылымдықкарталарғанегізделгенжобаныңсапасынбағалауға және жақсартуғаарналғанбірқатар басқа нұсқаулықтар бар.

57.Методология, әдіс, нотация және CASE технологиялардың құралдарына түсініктеме беріңіз.

CASE-технологиялар пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктеріне сәйкес жүйелер мен қосымшаларды дамыту және техникалық қызмет көрсету барлық кезеңдерінде жүйесінің моделін талдау, ақпараттық жүйелерді жобалау үшін әдістемесі, модельдеуге жататын ауданының пішінін визуализация үшін мүмкіндік әдістері notatsiy1 мен құралдар жиынтығы болып табылады

Көптеген CASE-құралдар парадигмаға негізделген. методология/метод/нотация/структура/средство"

Методология бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу жобасын бағалаудың және таңдаудың, жұмыстың кезеңдері мен реттілігінің ережелерін, осы немесе осы әдістерді қолдану ережелерін белгілейді. Метод - бул бағдарламалық жасақтама компоненттерінің сипаттамаларын генерациялаудың жүйелік процедурасы немесе технологиясы болып табылады (мысалы, ағындардың сипаттамасы және деректер құрылымдары).

Нотация - жүйені тұтастай сипаттау үшін арналған, оның элементтері сияқты графиктер, диаграммалар, кестелер, ағын схемалары, алгоритмдер, ресми тілдер және бағдарламалау тілдері.Құрылымдар құрылымдық талдауды жүзеге асыру және белгілі бір жүйенің құрылымын құру құралы болып табылады.Құралдар - әдістерді қолдауға және нығайтуға арналған технологиялық және бағдарламалық құралдар.

CASE-технологиялар ақпараттық жүйелерді дамытуда кеңінен қолдануға мүмкіндік беретін мынадай негізгі артықшылықтарға ие:

- ұжымдық жобалау мен дамыту үдерісін жеделдету;

- Тапсырыс берілген жүйенің прототипін құру үшін қысқа уақыт ішінде рұқсат етілген қасиеттері бар;

- әзірлеушіні шығармашылыққа уақыт қалдырып, күнделікті жұмыстардан босатыңыз;

- бүкіл даму үдерісін бақылауды автоматтандыру арқылы әзірленген бағдарламалық қамтамасыз етудің тиімділігі мен сапасын қамтамасыз ету;

- жүйенің жоғары деңгейде ұсталуын және дамуын қолдау.

58.Объектіге-бағытталған әдіске түсініктеме беріңіз. UML тіліне анықтама беріңіз.

Пайдалану Диаграммасы (use cafédiagram) - жүйенің функционалдық мақсаттарының ең жалпы көрінісі.

Пайдалану диаграммасында негізгі субъектілердің екі түрі қолданылады: жағдайларды қолдану (1) және актерлерді (2), олардың арасында келесі негізгі қатынас түрлері белгіленеді:

•актер мен қолданушының жағдайы арасындағы байланыс;

•актерлер арасындағы қорыту;

•пайдалану жағдайлары туралы қорыту;

•пайдалану жағдайлары арасындағы тәуелділіктер.

Бірыңғайландырудың модельденген тілі (Unified Modeling Language -UML) - бұл бағдарламалық жүйелерді ерекшелендіру, бұрыштама қою, конструкциялау және құжаттамалау, сондай-ақ модельдер бизнесі мен өзге де бағдарламалық емес жүйелердің тілі болып табылады. UML бұдан бұрын да үлкен және күрделі жүйелерді модельдеу кезінде ойдағыдай қолданылып жүрген инженерлікәдіс-тәсілдердіңбірлестігінкөрсетеді. UML-дің құрамалы бөлігі болып OCL табылады (Object ConstraintLanguage – объектілерді шектеу тілі).

UML-ды өңдеу  1994  жылғы  қазан айында басталды, бұл кезде Rational Software Corporation-нан шыққан Гради Буч (Grady Booch) және Джим Рамбег(Jim Rumbaugh), OMT (Object Modeling Technique – объектілік модельдендірутехникасы) әдістемесін бірыңғайландыру бойынша жұмыстарды бастағанболатын. 1995 жылғы қазан айындабірыңғайландыруәдісініңалдын-ала шамаланған болжамы ұсынылды. 1995 жылғы экономиялық құлдырау кезінде Иве Иакобсон (Ivar Jacobson) және оның Objectory компаниясы Rational-мен бірікті. Бірлесу қорытындысы болып OOSE (Object-Oriented Software Engineering) әдісіменбірыңғайландыруәдісініңқосылуытабылды.

Модельдендірудің әмбебап тілін құру кезінде Гради Буч, Джим Рамбег жәнеИве Иакобсон өздеріне келесідегі мақсаттарды қойды:

- ОБ әдістемесін (тек қана БҚ ғанапайдаланбастан) пайдалана отырып, модельдендіру жүйесін қамтамасыз ету;

- тілдің анық тұжырымдамасын жасау;

- күрделі жүйеде туындайтын көлем мәселесін шешу;

- адам ғана пайланып қоймайтын, сондай-ақ машина пайдалана алатын модельдендіру тілін жасау.

UML  бұл бағдарламалық жүйелердің артефактілерін  көрсету, спецификациялау, конструкциялау және құжаттан- дыру тілі.

UML – бірыңғай модельдендіру тілі. Оны құруға индустрияның қандай да бір дәрежесінде болмасын барлық салалары қатысты болғандықтан, "UML -бұл бағдарламалық жүйелердің артефактілерін көрсету, спецификациялау, конструкциялау және құжаттандыру, сондай-ақбизнес-процесстердің және бағдарламалық емес жүйелердің тілі. UML «міндеттерінің» тізбесіне басты назарды аудара кетейік. Спецификацциялау, көрсету, конструкциялау және құжаттандыру – бұлардың барлығы да жоғары деңгейлі жобалауға тікелей қатысты болып отыр.

59.Объектіге-бағытталған бағдарламалық жүйелердің динамикалық моделінде Use Case диаграммасына түсініктеме беріңіз.

Пайдалану Диаграммасы (use cafédiagram) - жүйенің функционалдық мақсаттарының ең жалпы көрінісі.

Пайдалану диаграммасында негізгі субъектілердің екі түрі қолданылады: жағдайларды қолдану (1) және актерлерді (2), олардың арасында келесі негізгі қатынас түрлері белгіленеді:

•актер мен қолданушының жағдайы арасындағы байланыс;

•актерлер арасындағы қорыту;

•пайдалану жағдайлары туралы қорыту;

•пайдалану жағдайлары арасындағы тәуелділіктер.

Пайдалану диаграммасында пайдаланылатын негізгі белгілер элементтері

60.Өмірлік циклдің негізгі кезеңдеріне түсініктеме беріңіз.

Өмірлік цикл - бұл бағдарлама өніміне қажет болған сәттен бастап барлық пайдаланушылар қолданудан толық шығу сәтіне дейін компьютерлік бағдарламаны құру мен қолданудың әртүрлі жағдайын көрсетеді. Дәстүр бойынша, бағдарламалық жасақтаманың өмірлік циклінің келесі негізгі кезеңдері :

- талаптарды талдау,

-дизайн,

-кодтау (бағдарламалау),

-тестілеу және жөндеу,

пайдалану және техникалық қызмет көрсету.

Бағдарламалық жасақтаманы дамытудың ерекшелігі - оларды бастапқы кезеңдерінде шешімдер қабылдау, оларды кейінгі кезеңдерде жүзеге асыру. Бағдарламалық өнімге қойылатын талаптардағы қателер тек жұмыспен құру кезеңдерін жоғалтудан басқа жобаны сәтсіздікке әкелуі мүмкін. Бағдарламалық жасақтама өнімінің ерекшеліктеріне өзгерістер енгізу көбінесе бағдарламалық жасақтаманы әзірлеу мен жасаудың келесі кезеңдерін қайталау қажеттілігін тудырады. Коммерциялық бағдарламалық жасақтамада өмірлік цикл сатылым басталған кезде анықталады.

Бағдарламалық жасақтама әзірлеу - бұл талдау, жобалау және енгізу (бағдарламалау) болып табылады. Ол бағдарламалық жасақтаманы және операциялық құжаттаманы жобалауды қоса алғанда, бағдарламалық қамтамасыз етуді және оның құрамдас бөліктерін құру бойынша барлық жұмыстарды, соның ішінде бағдарламалық жасақтама өнімдерінің, материалдардың сапасын тексеру үшін қажетті материалдарды дайындауды, қызметкерлерді оқытуды ұйымдастыруды және т.б. қамтиды.

Эксплуатация бағдарламалық қамтамасыз етудің құрамдас бөліктерін, соның ішінде деректер базасының конфигурациясын және пайдаланушының жұмыс орындарын конфигурациялауды, эксплутациялық құжаттаманы ұсынуды, қызметкерлерді оқытуды және т.б. тікелей жұмыс істеуді қоса алғанда, проблемаларды оқшаулау және оларды пайда болу себептерін жою, бағдарламалық қамтамасыз етуді өзгертуді қамтиды. белгіленген нормативтік құжаттар шеңберінде жүйені жетілдіру, дамыту және жаңғырту бойынша ұсыныстар дайындау.

Жобаны басқару жұмыстарды жоспарлау және ұйымдастыру, разработчиктер командаларын құру; жұмыстың орындалатын уақытын және сапасын бақылау сұрақтарымен байланысты.
Жобаның сапасын қамтамасыз ету верификация, бағдарламалық қамтамасыздандыруды тексеру және тестілеу мәселелерімен байланысты.

Верификация - осы сатыда қол жеткізілген дамудың ағымдағы жай-күйін осы кезеңнің талаптарына қаншалықты сәйкес келетінін анықтау процесі.
Тексеру даму параметрлерінің бастапқы талаптарға сәйкестігін бағалауға мүмкіндік береді. Сынақ нақты және күтілетін нәтижелер арасындағы айырмашылықтарды анықтауға, сондай-ақ бағдарламалық жасақтаманың ерекшеліктерін түпнұсқа талаптарға сәйкестендіруге қатысты сынауға ішінара сәйкес келеді. Тестілеу қателерді анықтау бағдарламасының орындалу процесіне қатысты.

Жобаны іске асыру барысында жеке компоненттердің және бүкіл жүйенің конфигурациясын анықтау, сипаттау және бақылау мәселелері маңызды орын алады.

Конфигурацияны басқару - бұл бағдарламалық жасақтаманың өмірлік циклінің негізгі процестерін қолдайтын қолдау процестерінің бірі, әсіресе IP-бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу және қолдау.

АЖ-ны жобалаудың негізгі тұжырымдамаларының бірі бағдарламалық жасақтаманың өмірлік циклінің тұжырымдамасы болып табылады - бұл бағдарламалық жасақтаманы құру туралы шешіммен басталады және ол толықтай жойылған кезде аяқталады.

IP - бұл ДББЖ құрамына кіреді және арнайы құралы және қолданушы (пайдаланушы) бағдарламалық қамтамасыз ету болып табылады.

АЖ өмірлік циклі оны құру және пайдалану моделі болып табылады. Модельде АЖ-нің қажеттілігі туындаған кезден бастап және барлық пайдаланушылар үшін оны толықтай тоқтату сәтіне дейін аяқталатын АЖ-нің түрлі жай-күйлері бейнеленеді.

134