Банан

Банан сөзін латын тілінен аударғанда «ақылды адамның жемісі» деген мағынаны білдіреді. Көпшілік бананды жемістер қатарына жатқызады. Алайда, ол – жидек. Ең үлкен банан ағашының биіктігі, орташа есеппен, 10 метр, ал диаметрі 50 сантиметрге жетеді. Оның бір сабағында 300 бананға дейін болады. Бұл шамамен 500 келіге дейін тартады. Сары бананмен қатар қызыл түстісі де кең тараған. Алайда мұндай түрі жұмсақ болғандықтан, тасымалдауға жарамайды. Сейшель аралдарының бірі Маода сары, қызыл және қара банан өседі.

Көңіл күйді реттейтін В6 дәрумені басқа жемістерге қарағанда бананда көп болады. Банан құрамындағы сахароза, фруктоза және глюкоза арқасында ол асқазанда тез әрі жеңіл қорытылып, бойға күш қуат сыйлайды.

Үндістанда банан қасиетті тағамдардың бірі болып есептеліп, құтты қонақтардың алдына әкелінген. Еуропа елдерінің мектептерінде оқушыларға таңертеңгі және түскі ас кезінде банан береді. Себебі, банан баланың ойлау қабілетіне жақсы әсер етеді. Кубада бананды етпен бірге пісіреді. Ал Венесуэлода бананды қуырып, күрішпен бірге араластырады.

Банан Үндістан, Эквадор және әлемнің бірқатар оңтүстік елдерінде өседі. Бұл жемістің бірнеше сорттары бар. Біздің елде кең тарағандары Кавендиш, Лакатан. Бұлсорттар ағаштан піспеген, жасыл күйінде теріліп, бірден қораптарға жинастырылады. Жеміс ұзақ жол барысында өзі пісіп жетіледі.

Банан диеталық тамақ болып есептеледі. Ағзадағы зиянды заттарды сыртқа шығарады, өт, бауыр, асқазан жолдарын тазартады. Сондай-ақ кез келген жанның күнделікті ас мәзірінде бір-екі тал банан болғаны абзал. Банан операциядан кейін, ауыр физикалық жаттығулардан кейін өте пайдалы. Ол ағзаны қалыпқа келтіруге мол үлесін қосады. Сонымен қатар, бананды шаршаған я ашуланған кезде, емтихан-сынақ алдында пайдаланған дұрыс. (232 сөз)

11. Бананның сары түстісінің ғана басқа елдерге жіберілу себебі неде деп ойлайсыз.

А) Өте дәмді болғандықтан

В) Ұзақ жолға шыдамды

С) Денсаулыққа пайдалы

D) Түсі әдемі болғандықтан

Е) Бағалы болғандықтан

12. Бананды қуырып, күрішпен бірге араластыратын елді көрсетіңіз.

А) Эквадор

В) Үндістан

С) Венесуэло

D) Куба

Е) Мао

13. Мәтінде берілмеген мәліметті көрсетіңіз.

А) Күнделікті ас мәзірінде бір-екі тал банан болғаны абзал

В) Банан баланың ойлау қабілетіне жақсы әсер етеді.

С) Бананды емтихан-сынақ алдында пайдаланған дұрыс.

D) Банан диеталық тамақ болып есептеледі.

Е) Кубада бананды күрішпен бірге пісіреді.

14. Мәтін қай үлгіде жазылғанын белгілеңіз.

А) Мысал

В) Шешендік сөз

С) Суреттеу

D) Ақпарат

Е) Баяндама

15. Ағаштың сабағында неше банан болатынын табыңыз.

А) 500 бананға дейін

В) 300 бананға дейін

С) 800 бананға дейін

D) 600 бананға дейін

Е) 400 бананға дейін