Құс

Құс тұмсығының басты қызметі – қоректену. Сондықтан оның пішіні құстың жейтін жеміне байланысты қалыптасады. Құстың түрін анықтағанда, оның тұмсығына баса назар аударады. Жаурауық тәрізділердің тұмсығы конус сияқты болады. Конус тұмсық дәнді шағып жегенге ыңғайлы. Жыртқыш құстардың имеген тұмсығы жиектеріне дейін өткір болады. Жәндік жегіштердің тұмсығы жіңішке және үшкір. Ағаштың діңін тесіп, жәндікті шұқып теретін тоқылдақтардың тұмсығы қашау сияқты тік әрі қатты.

Сирағының көлемі мен пішіні құстың мекені мен жемтікті қалай ұстайтынына байланысты. Балшықшы құстардың сирағы мен саусағы ұзын болады. Қонақтайтын құстардың саусағы бұтаны немесе сымды қапсыруға ыңғайлы. Суда жүзетін құстардың аяғы жарғақты болады. Жыртқыш құстардың сирақтары мен тегеурінді табаны жемтікті бүріп ұстап, басқа жерге алып баруға арналған. Жемін жерден шоқитындардың алдыға қараған үш саусағы өте мықты болады.

Құстар ұшуға бейімделген. Олар – жануарлардың ішіндегі ең жеңілі. Олардың қанат сүйектері мен сирақтарының іші бос қуыс болады. Ұшу үшін құстарға тиымды жұмыс істейтін тыныс алу жүйесі керек. Олардың қанаттары ауаға кедергі болмау үшін сүйір келеді. (151 сөз)

Ғаламтор материалы:

11.Мәтін қандай стильге жататынын табыңыз.

А) Ауызекі сөйлеу стилі

В) Публицистикалық стиль

С) Ғылыми стиль

D) Көркем әдеби стиль

Е) Ресми іс-қағаздар стилі

12.Оқиғаларды ретімен орналастырыңыз.

1) Суда жүзетін құстардың аяғы жарғақты болады.

2) Олар – жануарлардың ішіндегі ең жеңілі

3) Жәндік жегіштердің тұмсығы жіңішке және үшкір.

4) Жаурауық тәрізділердің тұмсығы конус сияқты болады.

5) Құс тұмсығының басты қызметі – қоректену.

А) 1,4,3,2,5

В) 3,2,5,1,4

С) 2,4,5,1,3

D) 5,4,3,1,2

Е) 4,3,5,2,1

13.Мәтіндегі балшықшы құстарды қалай суреттегенін белгілеңіз.

А) Саусағы бұтаны немесе сымды қапсыруға ыңғайлы

В) Имеген тұмсығы жиектеріне дейін өткір болады

С) Сирағы мен саусағы ұзын болады

D) Аяғы жарғақты болады

Е) Қанат сүйектері мен сирақтарының іші бос қуыс болады

14.Мәтінде айтылмаған ойды белгілеңіз.

А) Жануарлардың ішіндегі ең жеңілі

В) Конус тұмсық дәнді шағып жегенге ыңғайлы

С) Төрт саусағы өте мықты болады

D) Құстар ұшуға бейімделген

Е) Тоқылдақтардың тұмсығы қашау сияқты тік әрі қатты

15.Мәтінде мекені мен жемтікті қалай ұстайтыны жөнінде айтылған құстардың санын белгілеңіз.

А) 1

В) 2

С) 3

D) 4

Е) 5