Тақырыбы: «Тіл мерейі, ел мерейі»
Мақсаты: Оқушыларға
мемлекеттік тілдің өркендеп, оянуына, мемлекеттік тілімізді сүюге,
мемлекеттік тілді аяққа баспай, мәртебесін биік ұстау жөнінде, әр
ұлттың өзіндік ерекшеліктері, салт-дәстүрі, діні, тіл ерекшелігі
болатынын түсіндіру. Оқушылардың ой-өрісін, дүниетанымын кеңейту,
сөздік қорын молайту, жұрт алдында еркін ауыз екі сөйлеуге
баулу.
Көрнекілігі: буклет, нақыл сөздер, кроссворд
Кіріспе бөлім:
Мұғалім сөзі: Қазіргі ең таза, ең бай, ең табиғи және бұзылмай,
бұрынғы қалпында сақталып қалған тіл болса, ол да – қазақ тілі және
қазақ әдебиеті, шын ғылым үшін біз мұны ашық айтуымыз
керек.
Тіл – әрбір ұлттың заңы сезімнің, ойдың жанды бейнесі. Қазақ халқы
– сөзге шешен, ойы ұшқыр, мақалдап сөйлейтін халық. Кез-келген
дауды атақты билеріміз бір ауыз сөзбен шеше білген. Осыншама жылдар
бойы жеңілмей келе жатқан тіл.
Қазақстан Республикасының тіл
туралы заңдары:
4-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі-қазақ тілі.
Мемлекеттік тіл-мемлекеттің бүкіл аумағында қоғамдық қатынастардың
барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот
ісін жүргізу және іс қағаздарын жүргізу тілі.
Үкімет, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы
органдар:
Қазақстан Республикасында мемлекеттік тілді барынша дамытуға, оның
халықаралық беделін нығайту.
«Адамға екі нәрсе тіректегі,
бірі-тіл, бірі-ділің жүректегі»-деп, Ж.Баласағұн айтқандай, қазақ
тілінің көсегесін көгерту алдымен өзін қазақпын деп санайтындар
ғана емес, Қазақстан топырағында тұратын таза ниетті әрбір азамат,
мемлекеттік тіл - қазақ тілін өзіне тірек етіп, ол тілді жүрегімен
сүюі тиіс.
Елбасы айтқандай, «Қазақстанның болашағы-қазақ тілінде» екенін
ұмытпайық.
Балалар, тіл туралы біз не білеміз? Ойларымызды ортаға
салайық.
Жомарттық пен мәрттік. Бұлардың негізінде үш нәрсе бар: бірі – өз айтқан сөзіңді өзің орындау; екіншісі — әділдік пен туралыққа нұқсан келтірмеу; үшіншісі — қайырымдылықты есіңе ұстап ұмытпау. Егер мәрттік пен жомарттық жолында жүрмек болсаң, әр уақытта үш нәрседен сақтанғайсың: көзді — жаман назардан, қолды — жаман істен, тілді — жаман сөзден.
Ана
тілім, дана тілім, бақ тілім,
Сенсіз бақыт дүниеден тапты кім?
Сенсің менің қуанышым, шаттығым,
Сенсің менің тазалығым, пәктігім.
Әр адам өзінің тілін шыр етіп дүние есігін ашқаннан бастап құлағына
сіңіруі тиіс. Себебі, тілін білген адамның ғана бойында патриоттық
сезім қалыптасады. Олар елге, ұлтқа пайдалы мәселелерді қозғап,
жауапкершілікті сезінеді. Өйткені, мемлекеттік тіл елімізде аса
маңызды да, ең өзекті мәселе. Тәуелсіздігіміздің тұғырына
көтерілген жылдар ішінде елдің бірлігі артқандай. Елімізде
ұлтымыздың ұлы тілімен қатар әлемдік тілдердің де құндылығы жоғары.
Қазақ балаларының өзге тілді меңгергеніне қуанып, өзге ұлт
өкілдерінің қазақ тілінде сөйлеп, білім алып жатқанын көргенде, бір
жасап қаламыз.Ұстаздар қауымының басты міндеті-шәкірттерін білім
нәрімен сусындатып, болашақ ұрпаққа ұлағатты тәрбие
беру.
Егер белгілі бір ойды өз ана тілімізде дәл
жеткізе алмасақ, мұны тіліміздің орамсыздығынан көрмей, өзіміздің
дәрменсіздігімізден көруіміз қажет. Қазіргі өсіп келе жатқан
бүлдіршін жастардың бір үлкен қателігі бар. Ол мынау: сөйлесе
кетсең көпшілігі – ақ мүдіріп, аузына сөз түспей, білген сөзінің
өзін бұзып айтып қиналады да қалады. Ана тілінде таза сөйлей
алмайтыны, сөйлемдердің басы мен аяғы араласып, сөздері шұбарала
келетіні бірден байқалады. Мұның өзі әрине, тілін ұстартуға зер
салмағандықтаң белгісі. Тілімізді ұстарту үшін әдеби кітаптарды көп
оқып, теледидардан, радиодан сөйлеген дикторлардың сөзіне, ақын,
жазушылардың сөз қолданысына назар аударыңыздар.
Ана тілің – арың бұл,
Ұятың боп, тұр бетте.
Өзге тілдің бәрін біл,
Өз тіліңді құрметте! – деп ақын Қ. Мырза Әлі жырлағандай ана
тілімізді құрметтей білейік!
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
Тіл мерейі, ел мерейі
Тіл мерейі, ел мерейі
Тақырыбы: «Тіл мерейі, ел мерейі»
Мақсаты: Оқушыларға
мемлекеттік тілдің өркендеп, оянуына, мемлекеттік тілімізді сүюге,
мемлекеттік тілді аяққа баспай, мәртебесін биік ұстау жөнінде, әр
ұлттың өзіндік ерекшеліктері, салт-дәстүрі, діні, тіл ерекшелігі
болатынын түсіндіру. Оқушылардың ой-өрісін, дүниетанымын кеңейту,
сөздік қорын молайту, жұрт алдында еркін ауыз екі сөйлеуге
баулу.
Көрнекілігі: буклет, нақыл сөздер, кроссворд
Кіріспе бөлім:
Мұғалім сөзі: Қазіргі ең таза, ең бай, ең табиғи және бұзылмай,
бұрынғы қалпында сақталып қалған тіл болса, ол да – қазақ тілі және
қазақ әдебиеті, шын ғылым үшін біз мұны ашық айтуымыз
керек.
Тіл – әрбір ұлттың заңы сезімнің, ойдың жанды бейнесі. Қазақ халқы
– сөзге шешен, ойы ұшқыр, мақалдап сөйлейтін халық. Кез-келген
дауды атақты билеріміз бір ауыз сөзбен шеше білген. Осыншама жылдар
бойы жеңілмей келе жатқан тіл.
Қазақстан Республикасының тіл
туралы заңдары:
4-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі-қазақ тілі.
Мемлекеттік тіл-мемлекеттің бүкіл аумағында қоғамдық қатынастардың
барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот
ісін жүргізу және іс қағаздарын жүргізу тілі.
Үкімет, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы
органдар:
Қазақстан Республикасында мемлекеттік тілді барынша дамытуға, оның
халықаралық беделін нығайту.
«Адамға екі нәрсе тіректегі,
бірі-тіл, бірі-ділің жүректегі»-деп, Ж.Баласағұн айтқандай, қазақ
тілінің көсегесін көгерту алдымен өзін қазақпын деп санайтындар
ғана емес, Қазақстан топырағында тұратын таза ниетті әрбір азамат,
мемлекеттік тіл - қазақ тілін өзіне тірек етіп, ол тілді жүрегімен
сүюі тиіс.
Елбасы айтқандай, «Қазақстанның болашағы-қазақ тілінде» екенін
ұмытпайық.
Балалар, тіл туралы біз не білеміз? Ойларымызды ортаға
салайық.
Жомарттық пен мәрттік. Бұлардың негізінде үш нәрсе бар: бірі – өз айтқан сөзіңді өзің орындау; екіншісі — әділдік пен туралыққа нұқсан келтірмеу; үшіншісі — қайырымдылықты есіңе ұстап ұмытпау. Егер мәрттік пен жомарттық жолында жүрмек болсаң, әр уақытта үш нәрседен сақтанғайсың: көзді — жаман назардан, қолды — жаман істен, тілді — жаман сөзден.
Ана
тілім, дана тілім, бақ тілім,
Сенсіз бақыт дүниеден тапты кім?
Сенсің менің қуанышым, шаттығым,
Сенсің менің тазалығым, пәктігім.
Әр адам өзінің тілін шыр етіп дүние есігін ашқаннан бастап құлағына
сіңіруі тиіс. Себебі, тілін білген адамның ғана бойында патриоттық
сезім қалыптасады. Олар елге, ұлтқа пайдалы мәселелерді қозғап,
жауапкершілікті сезінеді. Өйткені, мемлекеттік тіл елімізде аса
маңызды да, ең өзекті мәселе. Тәуелсіздігіміздің тұғырына
көтерілген жылдар ішінде елдің бірлігі артқандай. Елімізде
ұлтымыздың ұлы тілімен қатар әлемдік тілдердің де құндылығы жоғары.
Қазақ балаларының өзге тілді меңгергеніне қуанып, өзге ұлт
өкілдерінің қазақ тілінде сөйлеп, білім алып жатқанын көргенде, бір
жасап қаламыз.Ұстаздар қауымының басты міндеті-шәкірттерін білім
нәрімен сусындатып, болашақ ұрпаққа ұлағатты тәрбие
беру.
Егер белгілі бір ойды өз ана тілімізде дәл
жеткізе алмасақ, мұны тіліміздің орамсыздығынан көрмей, өзіміздің
дәрменсіздігімізден көруіміз қажет. Қазіргі өсіп келе жатқан
бүлдіршін жастардың бір үлкен қателігі бар. Ол мынау: сөйлесе
кетсең көпшілігі – ақ мүдіріп, аузына сөз түспей, білген сөзінің
өзін бұзып айтып қиналады да қалады. Ана тілінде таза сөйлей
алмайтыны, сөйлемдердің басы мен аяғы араласып, сөздері шұбарала
келетіні бірден байқалады. Мұның өзі әрине, тілін ұстартуға зер
салмағандықтаң белгісі. Тілімізді ұстарту үшін әдеби кітаптарды көп
оқып, теледидардан, радиодан сөйлеген дикторлардың сөзіне, ақын,
жазушылардың сөз қолданысына назар аударыңыздар.
Ана тілің – арың бұл,
Ұятың боп, тұр бетте.
Өзге тілдің бәрін біл,
Өз тіліңді құрметте! – деп ақын Қ. Мырза Әлі жырлағандай ана
тілімізді құрметтей білейік!
шағым қалдыра аласыз













