Тіл тазалығы – бүгінгі күннің өзекті мәселесі

Тіл – ұлттың жаны, рухани тірегі, мәдениетінің айнасы. Қай халық болмасын, өзінің ана тілін көзінің қарашығындай қорғауға, оның тазалығын сақтауға міндетті. Қазақ тілі – сан ғасырлық тарихы бар бай, көркем әрі терең тіл. Алайда қазіргі жаһандану дәуірінде тіл тазалығы үлкен сынға ұшырап отыр. Бұл мәселе бүгінгі таңда тек лингвистер мен әдебиетшілерді ғана емес, бүкіл қоғамды алаңдатуы тиіс.

Бүгінгі таңда қазақ тілінің лексикалық құрамына шет тілдерден енген сөздер, әсіресе ағылшын және орыс тілінен келген сөздер тым көптеп араласып кеткен. Әсіресе жастар мен қала тұрғындары күнделікті сөйлеу тілінде шет тіліндегі сөздерді жиі қолданады. Мысалы, “окей”, “вайфай”, “инста”, “респект”, “маркет”, “прайс”, “скидка” сияқты сөздер қазақша баламасы бола тұра, жиі қолданылады. Бұл – тілдің шұбарлануының айқын көрінісі.

Тіл тазалығына нұқсан келтіретін тағы бір мәселе – орысша-қазақша аралас сөйлеу. Көптеген адамдар сөйлемнің бір бөлігін қазақша, екінші бөлігін орысша не ағылшынша құрастырады. Мұндай сөйлеу мәдениеті әсіресе ірі қалаларда жиі кездеседі. Бұл – тілдік ойлау жүйесінің бұзылуына, ана тілін толық меңгермеуге әкеледі. Кейбір адамдар бұл құбылысты «заман ағымына сай» деп ақтағысы келеді. Алайда шет тілдерін меңгеру – бір басқа, ал ана тілінің табиғи қалпын бұзу – мүлде басқа. Тілдің дамуы оның шет тілдерін сіңіруімен емес, ішкі байлығын, лексикалық қазынасын дұрыс әрі сауатты пайдалануымен өлшенеді.

Тіл тазалығын сақтау – ең алдымен әрбір азаматтың міндеті. Ол – мектеп қабырғасынан басталатын тәрбие. Қазақ әдебиетін, ұлттық мәдениетті таныту арқылы балаларды тіл байлығын құрметтеуге үйрету қажет. Сонымен қатар бұқаралық ақпарат құралдары, теледидар, радио, әлеуметтік желілер де тіл мәдениетін насихаттауда үлкен рөл атқарады. Алайда кей жағдайда бұл салаларда да тіл нормалары ескерілмей, грамматикалық қателер мен шұбарланған сөйлеу байқалады.

Мемлекеттік деңгейде тіл саясатына ерекше көңіл бөлінуде. «Тіл туралы» заң, «Мемлекеттік бағдарлама» секілді құжаттар қабылданғанымен, оны іске асыруда кемшіліктер кездеседі. Заң бар жерде талап та болуы тиіс. Мекеме атаулары, жарнамалар, көше жазуларының сауатты жазылуы – тіл тазалығының бір көрінісі.

Қорытындылай келе, тіл тазалығы – ұлт мәдениетінің, рухани деңгейінің көрсеткіші. Тілін таза сақтаған халық – өзін де, болашағын да сақтай алады. Бүгінгі қоғамның әрбір мүшесі тіл алдындағы жауапкершілікті сезініп, ана тілінің мәртебесін арттыруға үлес қосуы қажет. Себебі тіл – мәңгілік мұра, оны сақтау – ұрпақ алдындағы қасиетті парыз.