Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Тіл-қатынас құралы

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

1.Тіл – жұрттың жаны. Тілінен айырылған жұрт – жойылған жұрт.

2. Әркімнің туған тілі – туған шеше,

Оған бала міндетті сан мың есе.

3.Берілген мақал – мәтелдерді толықтырыңдар.1. .... көтермегенді тіл көтереді. (Піл)

2.... ойлағанды тіл бітіреді.(Ми)3.Тіл ... өткір.(қылыштан)4.Тіл көңілдің –... .(кілті)

Мағынаны тану

Тіл қай ұлтта , қай елде болса да қастерлі, құдіретті. Ол әрбір адамға ана сүтімен еніп қалыптасады. Тіл байлығы - әрбір адамның мақтанышы. Ол атадан балаға мирас болып қалып отыратын баға жетпес мұра. Ал тілді қадірлеу дұрыс сөйлеуден басталады. Жүйесін тауып айтылған сөз жүрекке жетіп, жүйкені босатады. Адам мәдениетінің алғашқы шарты – дұрыс сөйлей білу. Түсіне білгенге ол да өнер.

Тіл анық болмас, ой анық емес деген сөз. Тіл – ойдың айнасы. Тілдегі сауатсыздық – адамның жалпы сауатсыздығының, мәдениеті төмендігінің көрінісі, рухани байлығының әлсіздігі.

Тіл мәдениеті дегеніміз – сыпайы, сауатты жаза білу, сөздерді орынды қолдана білу.

Тілдің міндеті — ақылдың аңдауын аңдағанынша, қиялдың меңзеуін меңзегенінше, көңілдің түйін түйгенінше айтуға жарау..

• Тірек сызбалар арқылы сөйлем құрау

• Арнайы берілген өзіндік дәптер жұмыстарымен

Рефлексия

Елбасымыз Н. Ә Назарбаев «Қазақстанның болашағы - қазақ тілінде» деген сөзі түсінген адамға көп мағына жатыр. Тілдің көмегімен өнер – білімді, ғылымды игереміз, өткен – кеткенімізді саралап, сабақ аламыз. Біз өз тілімізді құрметтей отырып, дініміз бен салт дәстүрімізге, тарихымызға көптеп үңілетін болсақ және оны өзіміз танып қана қоймай, сол асыл қазынамызды әлемге танытсақ келешек ұрпақ үшін көп жұмыс атқарған болып саналамыз. Өйткені өз тілін, дінін, тарихын жақсы білмеген адам басқа тілдің қадірін білу мүмкін емес.

-сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Сөйлеу түрлері(ауызша)

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

1.Тіл – жұрттың жаны. Тілінен айырылған жұрт – жойылған жұрт.

2. Әркімнің туған тілі – туған шеше,

Оған бала міндетті сан мың есе.

3.Берілген мақал – мәтелдерді толықтырыңдар.1. .... көтермегенді тіл көтереді. (Піл)

2.... ойлағанды тіл бітіреді.(Ми)3.Тіл ... өткір.(қылыштан)4.Тіл көңілдің –... .(кілті)

Мағынаны тану

Ауызша сөйлеу диалогтік және монологтік болып бөлінеді. Екі немесе одан да көп адамдардың арасында әңгіме,сөйлесу түрінде жүретін диалогтік сөйлеу үрдісінде адам сұрақ қояды және оған жауап береді, сын-пікір айтады, қолдау және қарсылық білдіреді. Күнделікті және жай әңгімеде диалогиялық сөйлеу оның алдын ала қойылған мақсатты сипатта және жоспары болмайды. Осындай әңгіменің бағыт-бағдары және оның нәтижелері белгілі дәрежеде қатысушьшардың айтқандарымен анықталады. Егер әңгіме қатаң белгіленген міндетке бағындырылса, диалогтік сөйлеу мақсатты сипатта болады, айтылатын ойлар кең түрде беріледі. Мысалы, белгілі бір мәселені анықтау үшін әдейі ұйымдасқан әңгімеде диалогтік сөйлеу осылай өткізіледі.

«Ана тілің арың бұл …» тақырыбында ауызша мәтін құрастыру.

Рефлексия

Елбасымыз Н. Ә Назарбаев «Қазақстанның болашағы - қазақ тілінде» деген сөзі түсінген адамға көп мағына жатыр. Тілдің көмегімен өнер – білімді, ғылымды игереміз, өткен – кеткенімізді саралап, сабақ аламыз. Біз өз тілімізді құрметтей отырып, дініміз бен салт дәстүрімізге, тарихымызға көптеп үңілетін болсақ және оны өзіміз танып қана қоймай, сол асыл қазынамызды әлемге танытсақ келешек ұрпақ үшін көп жұмыс атқарған болып саналамыз. Өйткені өз тілін, дінін, тарихын жақсы білмеген адам басқа тілдің қадірін білу мүмкін емес.

-сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Сызба бойынша сөйлем құрау

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Өзім сөзден тұрамын Біткен ойды құрамын           (Сөйлем)

Сөзді құрап, доп тіземін.

Қоя салсаң бір тары

Жаңалықты жеткіземін.              (Хабарлы сөйлем)

Ойды аяқтап орақ тұрады,

Жауап сөз қалап тұрады.              (Сұраулы сөйлем)

Ұранды, шаттықты

Өкініш аптықты

Білдіріп ойын талайдың

Шарға ине қадаймын.                    (Лепті сөйлем)

Мағынаны тану

Шарты: сызба бойынша ауызша сөйлемдер құрау.

Өзіндік жұмыс

Берілген сұраулы сөйлемдерді хабарлы  сөйлемдерге  айналдырып  жаз.

Қуаныштың анасы қайда жұмыс істейді?

Көгершін қалай ұшты?

Бір жылда неше ай бар?

Асқарпаздар қандай шыңға шықты?

«Салыстыру» стратегиясы

Рефлексия -сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Сөзге дыбыстық талдау жасау

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Ең бірінші бақытым — Халқым менің,
Соған берем ойымның алтын кенін.
Ол бар болса, мен бармын, қор болмаймын
Қымбатырақ алтыннан нарқым менің.
Ал екінші бақытым — Тілім менің,
Тас жүректі тіліммен тілімдедім.
Кей — кейде дүниеден түңілсем де,
Қасиетті тілімнен түңілмедім.

Мағынаны тану

1. Ана тілің алпыс тілге татиды.

2. Тілін білмейтіндер емес, тілін білгісі келмейтіндер - мәңгүрт.

3. Тіл мәртебесі - ел мәртебесі.

4. Тіл - достықтың алтын көпірі.

5. Тіл - ұлттың сүйенетін тамыры, сыйнатын тәңірі.

6. Халық үшін өзге тілде сөйлеу қауіпті емес, өзге тілде ойлау қауіпті.

7. Тілі өлген ел - тірі өлген ел

. 8. Тіл - өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем. Тілден тілдің кеңдігі болмағанымен, кемдігі жоқ.

Тапсырма:

Мақал-мәтелдердің мағынасын түсініп,бір мақалды алып,дыбыстық талдау жасау.

Тіл мәртебесі - ел мәртебесі.

Тіл - достықтың алтын көпірі.

Тіл - ұлттың сүйенетін тамыры, сыйнатын тәңірі.

Халық үшін өзге тілде сөйлеу қауіпті емес, өзге тілде ойлау қауіпті.

Тілі өлген ел - тірі өлген ел.

Тіл - өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем. Тілден тілдің кеңдігі болмағанымен, кемдігі жоқ.

Рефлексия -сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Тірек сызбалар арқылы сөйлем құрау

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Ең бірінші бақытым — Халқым менің,
Соған берем ойымның алтын кенін.
Ол бар болса, мен бармын, қор болмаймын
Қымбатырақ алтыннан нарқым менің.
Ал екінші бақытым — Тілім менің,
Тас жүректі тіліммен тілімдедім.
Кей — кейде дүниеден түңілсем де,
Қасиетті тілімнен түңілмедім.

Мағынаны тану

1. Ана тілің алпыс тілге татиды.

2. Тілін білмейтіндер емес, тілін білгісі келмейтіндер - мәңгүрт.

3. Тіл мәртебесі - ел мәртебесі.

4. Тіл - достықтың алтын көпірі.

5. Тіл - ұлттың сүйенетін тамыры, сыйнатын тәңірі.

6. Халық үшін өзге тілде сөйлеу қауіпті емес, өзге тілде ойлау қауіпті.

7. Тілі өлген ел - тірі өлген ел

. 8. Тіл - өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем. Тілден тілдің кеңдігі болмағанымен, кемдігі жоқ.

Тапсырма:

Мақал-мәтелдердің мағынасын түсініп,бір мақалды алып,дыбыстық талдау жасау.

Тіл мәртебесі - ел мәртебесі.

Тіл - достықтың алтын көпірі.

Тіл - ұлттың сүйенетін тамыры, сыйнатын тәңірі.

Халық үшін өзге тілде сөйлеу қауіпті емес, өзге тілде ойлау қауіпті.

Тілі өлген ел - тірі өлген ел.

Тіл - өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем. Тілден тілдің кеңдігі болмағанымен, кемдігі жоқ.

Рефлексия -сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Сурет бойынша әңгіме , өлең құрау

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Сурет бойынша оқушы өз түсінгендерін айтады

Мағынаны тану

1-тапсырма Әр қатар өздеріне берілген сурет бойынша жұмбақ құрастырады.

1 - қатар. Күн

2 - қатар. Гүл

3 - қатар. Мұз

2-тапсырма Тақтамен жұмыс.

Ұлттық ойындар: асық, арқан тарту, алтыбақан, қыз қуу, күрес.

Ұлттық киімдер: камзол, кимешек, сәукеле, тақия, ішік.

Ұлттық тағамдар: наурыз көже, ет, жент, қазы - қарта, жал - жая, құрт, ірімшік, қымыз, шұбат.

4-тапсырма

«Қамкорлық …» тақырыбында мәтін құрастыру.

Рефлексия

\

-сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

«Ана тілім-айбыным» өлең жаттау

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл Ойын «Ұйқасын тап» Мақал-мәтелдер

1. Бас кеспек болса да, ..... (тіл кеспек жоқ)
2. Ана сүті бой өсіреді, (ана тілі ой өсіреді).
3. Тілмен байланған ...( тіспен шешілмес).
4. Тіл тас жарады,... ( тас жармаса бас жарады)
5. Жақсы сөз... (жарым ырыс)
6.Тіл - адам ойының ... (айнасы)
7. Тіл қылыштан... (өткір)
8.Ойнап сөйлесең де... (ойлап сөйле)
10. Тисе терекке, тимесе ... (бұтаққа)
11. Айтылған сөз, ... оқпен тең (атылған)
12. Бал тамған тілден ... тамар (у)
13. Көп сөз - ... (бос сөз)
14. Көп сөз - күміс, аз сөз - ... (алтын)

Мағынаны тану

Тіл қай ұлтта , қай елде болса да қастерлі, құдіретті. Ол әрбір адамға ана сүтімен еніп қалыптасады. Тіл байлығы - әрбір адамның мақтанышы. Ол атадан балаға мирас болып қалып отыратын баға жетпес мұра.

Жанымнан қымбат

Ана тілім маған

Ана сөзден тыңдап

Үлгі өнеге алам

Ана тілім – анам,

Аппақ қардай арым

Мұра еткен бабам

Жарқыраған жаным.

« Ана тілім-айбыным …» тақырыбында өлеңді жаттау

Рефлексия

"Тіл – біздің тұтастығымыз”, "Тіл тағдыры – ел тағдыры” деп те айтып жүрміз. Сондықтан әр адам өз ана тілін көзінің қарашығындай қорғауға тиіс. Туған тілдің абыройын асқақтату - әрбір адамзаттың абзал борышы.

-сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Сөздерді буынға бөлу, сөздер көшіру

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болатыны белгілі. Буын жігі дауыстылардың қабатында тұрған дауыссыздардың қай жағына қарап келетініне байланысты.

Мағынаны тану

Қазақ тілінде дауыстыдан басталатын буындар үнемі сөзді бастап тұрады: а, ә, ас, ант, ұлт, ас-қа, ат-қа, ант-ты, ұлт-тық Сондықтан да бірінші буыннан басқа буындар дауыстыдан басталмайды. Оның үстіне қазақ тілінде байырғы буындар қос дауыссыздан басталмайды дедік. Міне, осы қағиданы еске берік ұстанған жағдайда сөздерді буынға бөлу қиын болмайды.

Дауысты дыбыстан соң келген дауыссызды елемей өте шығып (өйткені дауыстының соңында дауыссыз болмай да қалады, біреу де, екеу де бола береді) , әрбір дауыстының алдыңғы жағына бір дауыссыз тастап бөле береміз (өйткені сөз ортасында дауыстыдан буын басталмаушы еді ғой), Сонда неше бөлік шықса, сонша буын болады».

Қазақ сөзінің буын жігін тап басып, дәл анықтайтын бұл қарапайым қағиданы меңгеруге көп білімнің керегі жоқ. Осыны ұстанып небір көп буынды сөздерді де оп-оңай буынға бөлуге болады: қа-на-ғат-тан-дыр-ма-ды.

Өлеңді буынға бөліп жазу

Жанымнан қымбат

Ана тілім маған

Ана сөзден тыңдап

Үлгі өнеге алам

Ана тілім – анам,

Аппақ қардай арым

Мұра еткен бабам

Жарқыраған жаным.

Рефлексия

"Тіл – біздің тұтастығымыз”, "Тіл тағдыры – ел тағдыры” деп те айтып жүрміз. Сондықтан әр адам өз ана тілін көзінің қарашығындай қорғауға тиіс. Туған тілдің абыройын асқақтату - әрбір адамзаттың абзал борышы.

-сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Көру диктанты

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Оқушылардың білімін анықтауғ арналған тест.

1.Негізгі түбір сөзді табыңдар. Балықшы мал құстар атасы

2.Туынды түбір сөзді табыңдар. Сырға түнгі шырша өзені

3.Жалқы есімді табыңдар Көл Қаракемер күзгі жазушы

4.Қосымшалы сөзді табыңдар ыртқы терек орманшы көңіл

5.Ұяң дауыссыз дыбысты табыңдар

А у з р в ф с

6.Қатаң дауыссыз дыбысты табыңдар.

Г о ф д ц м ч н щ

Мағынаны тану Көру диктанты.

1.Ертіс өзенінің ұзындығы төрт мың үш жүз отыз бір шақырым.Соның үштен біріне жуығы біздің республикамыз арқылы өтеді.

2.Алтау ала болса,ауыздағы кетеді,төртеу түгел болса,төбедегі келеді.

3.Вокзал басында жүздеген адам поезды асыға күтуде.

4.Жыл сайын баспадан жүз мыңдаған оқулық пен оқу құралы шығады.

( 45 сөз )

Шығармашылық жұмыс : 1.Төмендегі сөздерге байланысты әрқайсысына он тұрақты сөз тіркестерін тауып жазу керек. Бас.Тіл.Бет.

2 Төмендегі әріптерден басталатын грамматикалық терминдерді кім көп тауып жаза алады. а,б,е,ж,қ..

Рефлексия

Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Әжетайым.

Шашымды өріп тараған,

Қабағыма қараған.

Үлкен,кіші демейді,

Сыйлайды оны бар адам.

Құрт пен майын жинаған.

Балаларға сыйлаған,

Бұл әжемнің өмірі-

Таусылмайтын жыр маған.

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

«Әріптер әлемі» ойыны

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болатыны белгілі. Буын жігі дауыстылардың қабатында тұрған дауыссыздардың қай жағына қарап келетініне байланысты.

Мағынаны тану

«Әріптер әлемі» ойыны арқылы пысықтау тапсырмалары орындалады.

Қазақ тілінде дауыстыдан басталатын буындар үнемі сөзді бастап тұрады: а, ә, ас, ант, ұлт, ас-қа, ат-қа, ант-ты, ұлт-тық Сондықтан да бірінші буыннан басқа буындар дауыстыдан басталмайды. Оның үстіне қазақ тілінде байырғы буындар қос дауыссыздан басталмайды дедік. Міне, осы қағиданы еске берік ұстанған жағдайда сөздерді буынға бөлу қиын болмайды.

Дауысты дыбыстан соң келген дауыссызды елемей өте шығып (өйткені дауыстының соңында дауыссыз болмай да қалады, біреу де, екеу де бола береді) , әрбір дауыстының алдыңғы жағына бір дауыссыз тастап бөле береміз (өйткені сөз ортасында дауыстыдан буын басталмаушы еді ғой), Сонда неше бөлік шықса, сонша буын болады».

Қазақ сөзінің буын жігін тап басып, дәл анықтайтын бұл қарапайым қағиданы меңгеруге көп білімнің керегі жоқ. Осыны ұстанып небір көп буынды сөздерді де оп-оңай буынға бөлуге болады: қа-на-ғат-тан-дыр-ма-ды.

Өлеңді буынға бөліп жазу

Қадірлі, бағасы алтын анам тілі,

Сенімен бағаланған балаң түрі.

Төрт бөліп түн ұйқысын жұбатам деп,

Сенімен әлдилеген анам мені.

Бесікте белім буып бітіскемін,

Сөйлесіп шешем жүнін түтіскемін.

«Апа», - деп, «Ә», - деп жылап, аузымды ашып,

Емшектен еңбек қылып сүт ішкемін.

Рефлексия

"Тіл – біздің тұтастығымыз”, "Тіл тағдыры – ел тағдыры” деп те айтып жүрміз. Сондықтан әр адам өз ана тілін көзінің қарашығындай қорғауға тиіс. Туған тілдің абыройын асқақтату - әрбір адамзаттың абзал борышы.

-сабақта үйренгендерін бекіту, қолдану жолдарын беру

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Жұмбақтар шешу, жаттау.

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

• Тіл қоса алар жер мен көктің арасын, тіл айырар анасының баласын.

• Тіл ақылдың - өлшемі.

• Ішімдегінің бәрі тілімде, тілімдегінің бәрі түрімде.

• Жақсы тауып айтар, жаман қауып айтар.

• Ашынған тілді болар, ашыққан ұры болар.

• Көнектей басыңа шүмектей тілің жау.

Мағынаны

Қауын, қарбыз дей алмайсың,
Піскенмен, жей алмайсың.
Жарғаныңмен, қап-қатты,
Ал асқанда, тәп-тәтті. (Асқабақ)  
Бір жыланды таяққа іліп алдым,
Ерге қона, пайдасын біліп алдым. (Қамшы) 
Тілден ұшып,
Құлаққа қонады. (Сөз)
Ойдың аяқталуын күтпейді,
Оны қойсаң, сөйлем бітпейді. (Үтір)
Сырғалы құлақ бір,
Үн-түнсіз сұрап тұр. (Сұрақ белгі)
Қадалды бір ине
Нүктедей түймеге. (Леп белгісі)
Егіз қайың,
Бой-бастары тең өскен.
Іске дайын,
Бұтақтары бес-бестен. (Қол)
Шығармашылық жұмыс : Жұмбақ шешу бойынша ребус құрастыру

Рефлексия

Ана тілі — біздің туған анамыз!

Анамыздай сыйлап, бағып-қағамыз.

Ана тілін бағаласақ қалай біз,

Өзіміздің сондай болмақ бағамыз.

Ана тілін кім аялай білмесе,

«Анасынан безген ұл!» деп қараңыз.Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Әріптер сыры

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Сөз — жандының мықтысы,

Уыттысы уыттың.

Сөз — найзаның ұштысы,

Ең мөлдірі сұйықтың.

Сөз зерденің зерегі,

Сөз құрылыстың берігі.

Сөз — керектің керегі,

Сөз — уақыттың серігі.

Мағынаны тану Қазақ тіліндегі бір әріп құпиясы

У — орысшаға аударғанда «яд».

Ә — біреудің әңгімесіне келісуде дыбыстадады.

М — жауапсыз қалғанда айтылады.

И — қарсылық білдіргенде айтамыз.

Бұлардың тек соңғы бөліктері ауызша қолданылады.

Шығармашылық жұмыс :

Бес әріп құпиясы

Батыр, жатыр, шатыр, қатыр. Бесік, тесік, кесік.

Керек, терек, серек. Жария, қария, дария, Мария.

Халқы, жалқы, талқы. Талақ, балақ, қалақ, салақ.

Алты әріп құпиясы

Қолдау, жолдау, молдау.

Барлау, шарлау, тарлау, жарлау.

Қаймақ, маймақ, таймақ, жаймақ.

Маржан, Саржан, Қаржан.

Қайрат, жайрат, сайрат.

Рефлексия

Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Ең алғаш осы тілде «Апа!» дедім,

Со сөзді тілдің басы  атар едім.

Анасын алласынан бұрынырақ

Аялап ауызға алған ата-тегім.

Өзіңнен менің нем бар жасырғандай?

Білерсің жасық не зат, асыл қандай!

Мен тұңғыш өлең жаздым осы тілде,

Бір қызға емшем құрып, есім қалмай.

«Бөпем!» деп өзіңді алғаш, көкем менің,

Өптім де, осы тілде мәпеледім.

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Көркем жазу. Кітаптан көшіру.

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Оқушылардың білімін анықтауғ арналған тест.

1.Негізгі түбір сөзді табыңдар. Балықшы мал құстар атасы

2.Туынды түбір сөзді табыңдар. Сырға түнгі шырша өзені

3.Жалқы есімді табыңдар Көл Қаракемер күзгі жазушы

4.Қосымшалы сөзді табыңдар ыртқы терек орманшы көңіл

5.Ұяң дауыссыз дыбысты табыңдар

А у з р в ф с

6.Қатаң дауыссыз дыбысты табыңдар.

Г о ф д ц м ч н щ

Мағынаны тану Көшіру диктанты.

1.Ертіс өзенінің ұзындығы төрт мың үш жүз отыз бір шақырым.Соның үштен біріне жуығы біздің республикамыз арқылы өтеді.

2.Алтау ала болса,ауыздағы кетеді,төртеу түгел болса,төбедегі келеді.

3.Вокзал басында жүздеген адам поезды асыға күтуде.

4.Жыл сайын баспадан жүз мыңдаған оқулық пен оқу құралы шығады.

( 45 сөз )

Шығармашылық жұмыс : 1.Төмендегі сөздерге байланысты әрқайсысына он тұрақты сөз тіркестерін тауып жазу керек. Бас.Тіл.Бет.

2 Төмендегі әріптерден басталатын грамматикалық терминдерді кім көп тауып жаза алады. а,б,е,ж,қ..

Рефлексия Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Әжетайым.

Шашымды өріп тараған,

Қабағыма қараған.

Үлкен,кіші демейді,

Сыйлайды оны бар адам.

Құрт пен майын жинаған.

Балаларға сыйлаған,

Бұл әжемнің өмірі-

Таусылмайтын жыр маған.

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Ескерту диктанты

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Оқушылардың білімін анықтауғ арналған тест.

1.Негізгі түбір сөзді табыңдар. Балықшы мал құстар атасы

2.Туынды түбір сөзді табыңдар. Сырға түнгі шырша өзені

3.Жалқы есімді табыңдар Көл Қаракемер күзгі жазушы

4.Қосымшалы сөзді табыңдар ыртқы терек орманшы көңіл

5.Ұяң дауыссыз дыбысты табыңдар

А у з р в ф с

6.Қатаң дауыссыз дыбысты табыңдар.

Г о ф д ц м ч н щ

Мағынаны тану Ескерту диктанты

Қияр

Қияр-адамзатқа ежелден белгілі көкеністің бірі. Ол 6000 жыл бұрын белгілі болған. Бұл көкөністің ең алғаш шыққан жері-Үндістан. Жабайы қиярлар Үндістанның ормандарында ағашқа өрмелеп өседі. Ауыл қыстақтарда қияр көшеттерін дуалдардың іргесіне жиі-жиі отырғызатын болған. Одан өсіп шыққан өркендері шырмауықша дуалды бойлап өсіп,өзінше бір сән беріп тұрады. Бұл елде қияр өнімдерін жылына 3 рет жинап алады.Үйдің шатырында,жәшіктерде, бақшада өсіріледі. Қиярдың ең үлкенінің ұзындығы 1,5 метрге дейін барады.

Жазылуы қиын сөздер:көкөністің.

1.Сан есімдерді тауып,астын сызыңдар.

Рефлексия

Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Сүйемін туған тілді – анам тілін

Сүйемін туған тілді – анам тілін,

Бесікте жүргенде-ақ берген білім.

Шыр етіп жерге түскен минутымнан

Құлағыма сіңірген таныс үнім.

Сол тілмен шешем мені әлдилеген,

Еркелеткен «құлыным, жаным» деген.

Сол тілменен бірінші  білгізілген,

«Апа» деген сүйгендік сөз әм менен.

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Сөз тізбегін толықтыр

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Ана тілі

 Ақыл-ойын дананың,

Ана тілден аламын.

Ана тілі ардақты

Ақ сүтіндей ананың.

Өсірген ой-білімді,

Сүйем туған тілімді.

Мақсат етем әр сөздің

Мәнін терең білуге.

Мағынаны тану

«Сөздер тізбегі» ойыны.

Сөздің соңғы дыбысына байланысты жаңа сөз айту. Мысалы: тарақ, қазақ, құрт, тасбақа, ас...

«Ұйқасын тап» ойыны. (Сөзді аудара отырып, орысша немесе қазақша сөздің ұйқасын табу)

Көше – улица

Тауық - курица

Дверь – есік,

Сапожка – етік т.б.

Ү, ү дыбысы мен әрпі.

Жарықта соқырмен

Ұша алмай отырмын

Оқушы болсам мен,

Түнімен оқырмын (Үкі)

Үй 1. Өздерің тұратын баспана

Күрек 2. Жер қазатын құрал.

Із 3. Қарға түсетін адам аяғы

Рефлексия

Аяулы, абыройлы ана тілім!

Өстім саясында қанатыңның

Кетіпті ғазиз анам сені сыйлап,

Жыр болып көкірегімде жанатұғын.

Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Сиқырлы сөздер

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

«Қошеметтер» жаттығуы.

Шеңберленіп отырып барлығы бір-біріне қошемет сөздер атайды. Қошемет сөзді алған соң: «Рахметін» айтады. Сосын қошемет алған жеңіл ме, әлде оны қабылдаған жеңіл ме деп жалпы талқыланады.

Мағынаны тану

Адамдармен өзара қарым –қатынасы жақсы болу үшін, айтқан сөзіне көніл аудару керек, өйткені сөздің мағынасы өте үлкен. Өзінді де егер бағаламай, төмен сынап, жүрсең, өз көніл күйінді түсіресің, өзіне деген сенімділігін төмен болады.

«Аяқталмаған сөйлемдер».

1. Мен… қалар едім.

2. Мен … жасағым келеді.

3. Мен ешқашан … деп үміттенемін.

4. Менің ең күшті жасағаным, ол….

5. Менің сүйікті ісім…

6. Маған біреу көмектескенін қалар едім, ол …

7. Мен не үшін екенін … ешқашан түсінбеймін.

8. Мен ұмтыламын.

9. Мен жалғыз болғанда …. ұнайды.

10. Мен үйде …

Оны жалпы талқылау.

Рефлексия

Өзін-өзі құрметтеу.

«Мен мақтан етемін» жаттығуы

Допты қолына алған адам өз бойындағы мақтан ететін қасиеттерді, мінездерді атайды. Сосын келесі адамға допты береді.

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Буыннан сөз және сөйлем құрастыру

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Буын дауысты және дауыссыз

дыбыстардан құралады (тақтада жазып

көрсету). Сөз тек қана дауысты немесе тек қана дауыссыз дыбыстардан

құралмайды.Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады.Буын дыбыстан құралады,буыннан

сөз құралады.Сөйлем сөздерден құралады.Сөйлем тиянақты ойды білдіреді.

Берілген буындардан мағынасына

қарай сөздер құрау. Шыққан сөзге сөйлем құрастыру

Мағынаны тану

1. Тек дауысты дыбыстардан тұратын сөздер (ауа, әуе, және т.б.).

2. Тұйық буыннан тұратын сөздер (ат, өт, ит, ін, және т.б)

3. Ашық буыннан тұратын сөз (ту, су, және т.б.)

5. Екі ашақ буыннан тұратын сөздер (апа, ата.)

6. Екі ашақ буыннан тұратын сөздер (шана, бала.).

7. Ашық және жабық буыннан тұратын сөздер (ағаш, әтеш, отан, үшақ.).

8. Ашық және бітеу буыннан тұратын сөздер ( шапан, қалам.)

9. Екі дауыссыз дыбыс қатар келетін екі туынды сөздер (алма, апта, қарға, сызғыш, мектеп.).

10. Қанат, бүлт сияқты сөздер.

11. Үш буынды сөздер (алаша, шағала, қуыршақ, балапан.).

Рефлексия

Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Қазақ тілі

Күш кеміді, айбынды ту құлады;

Кеше батыр – бүгін қорқақ, бұғады.

Ерікке ұмтылған ұшқыр жаны кісенде,

Қан суынған, жүрек солғын соғады.

Қыран құстың қос қанаты қырқылды,

Күндей күшті күркіреген ел тынды.

Асқар Алтай – алтын ана есте жоқ,

Батыр, хандар – асқан жандар ұмытылды!

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Нақыл сөздер жаттау, талдау.

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Мағынаны тану

Әрбір саналы ,мәдениетті азаматқа ана тілі мен сол ана тіліндегі әдебиеттің кәдірін білмеу-мәдениетсіздік».

«Мен ана тілімде жазып,ойымды ана тілінде білдіріп қана қоймай,тіпті,түсімді де қазақша көремін».

«Өз тілін,әдебиетін, қәдірлемеген адам толық мәнді интеллигент емес. Себебі, ол қандайлық мамандық білімі болсада, рухани ой тәрбиесінде сыңаржақ азамат болады».

«…Қазақ мектебіндегі бала келешекте қай мамандыққа барамын десе де, ең алдымен өзінің ана тілін,ана тіл әдебиетән сүюі шарт.Сол сүюді өмір бақи асыл қасиетіндей сақтау керек».

«Бірталай қызметкерлер,олардың үй-іші кейде, тіпті қазақ әдебиетін, ол әдебиеттің көрнекі нұсқаларын орысша аударылған түрде ғана оқиды. Осындай оқушының бар екені даусыз.Әрине, бұл жәй ол адамдар үшін сорлылық».

«…Жазушы өз дәуіріндегі қазақ әдебиет тілін өсіру, саралау, көріктеу, шеберлендіру жөнінде міндеткер».

Елділіктің негізгі белгісі-тілінде. Тіл-аса қәдірлеп ұстайтын байлығымыз. Тілді ешкімге түрткілетпеуіміз керек.

Ғабит Мүсірепов

Рефлексия

Баяғыда Хан Қожанасырды шақырып алып

– Саған мың ділдә берем , мына есекке он жылда тіл үйрет , – депті.

– Айтқаныңызға құлдық – деп , Қожа бір қап ділдәні

арқалап , есекті жетектеп келе жатса кемпірі алдынан

шығып:

– Ей , алжыған ! Қай заманнан көрдің есектің тіл үйренгенін-

депті . Сонда Қожанасыр:-

– Саспа , кемпір ! Он жылда не есек өлер , не мен өлем, не

хан өліп бір жөні болар – депті жарықтық.

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Сүйемін туған тілді – анам тілін

Сүйемін туған тілді – анам тілін,

Бесікте жүргенде-ақ берген білім.

Шыр етіп жерге түскен минутымнан

Құлағыма сіңірген таныс үнім.

Сол тілмен шешем мені әлдилеген,

Еркелеткен «құлыным, жаным» деген.

Сол тілменен бірінші  білгізілген,

«Апа» деген сүйгендік сөз әм менен.

Мағынаны тану

Абай ақындықты ерекше жоғары бағалаған, құдірет тұтқан. Ол өлеңдерін таза халық тілінде жазды. Өлеңге басқа тілдерден орынсыз сөздер енгізуге, тіл шұбарлауға Абай мүлде қарсы болды. Мысалы, «Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы» өлеңінде ақындық өнерге ерекше ден қойып, аса жоғары бағалағаны байқалады.

Өлеңін сатып күн көрген, жағымпаз, жарамсақ ақындарға ыза болған Абай:

Қобыз бен домбыра алып, топта сарнап,

Мақтау өлең айтыпты әркімге арнап.

Әр елде өлеңменен қайыр тілеп,

Кетірген сөз қадірін жұртты шарлап,- деп қатты сынайды. Ат-шапан үшін немесе болмашы тиын-тебен үшін ақындық өнерді саудаға салу, сөз қадірін кетіру арсыздық деп қарады.

Абай ақындық өнер еріккеннің ермегі емес, ол-қоғамды түзетуші ұлы күш деп қарады.

Абайдың осы ойын:

Мақсатым-тіл ұстартып, өнер шашпақ,

Наданның көңілін қойып көзін ашпақ,

Үлгі алсын деймін ойлы жас жігіттер,

Думан-сауық ойда жоқ әуел баста-ақ,-деген өлең жолдарынан айқын көруге болады.

Рефлексия

Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Ана тілді тірек етіп күн кешем,

Артық емес тілсіз өмір түн десем!

Қазақпын деп кеуде соқпа, бауырым

Қазақ тілді сүйіп, жетік білмесең!

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Ертегі желісі бойынша өлең жазу

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Ғажайып түс көрдім,

Таң ата мен бүгін.

Ертегі әлемнің қызығында жүрдім.

Нұрына шомылдым бүгін.

Жұлдыз, айы – көркем,

Әдемі еді неткен!

Құстары сөйлейді,

Бұлттар тербейді,

Мен оянып кеттім, әттең!

Ертегілер, ертегілер,

Неге мені ертпедіңдер?!

Әлемдеріңнің ғажап күйін

Шертпедіңдер, сендер...

Бейнежазбадан тыңдау,биелу

М ағынаны тану

Қияр мен қырыққабат

Ертеде қияр мен қырыққабат қол ұстасқан дос болыпты. Бір күні екі дос суға шомылуға өзенгекеліпті. Келген бетте қияр шешініп, суға күмп беріпті де, жүзе бастапты. Қырыққабат бір-бірлеп, қабат-қабат «көйлегін» шешкенше күн де батып, қас қарайыпы. Осыған дейін су ішінде қалшылдап тұрған қиярдың терісі әбден күлдіреп кетіпті. Қиярдың қабағындағы бүршіктер, міне, содан пайда болыпты.

Осы суретке ,әңгіме қарап отырып,шығармашылықпен өлең құрастыру

Рефлексия

Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Өтірік өлеңдер оқу, жаттау, өлең құрау.

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Шегіртке кеп орманға, Наурыздың сегізінде

Аюларды ұстады. Балық келді базарға.

Перісінен аюдың, Шоқ-шоқ қызыл гүл алып,

Өзіне тон жасады. Сыйлады гүлін шаянға

Мағынаны тану

Тазшаның өтірік өлеңдері

Айттым да өтірік өлең жұртқа жақтым,

Қой қылып құмырсқаны жаздай бақтым.

Айғырын шегірткенің ұстап мініп,

Адыр-адыр қойтасты түлкі қылдым.

Мен өзім жас күнімде тырна бақтым,

Тырнамды семірсін деп қырға бақтым.

Байлықтың бас-аяғын түгендеуге

Іледе итке мініп үш жыл бақтым.

Мен өзім жас күнімде қарға бақтым,

Қарғаны семірсін деп жарға бақтым.

Менің жылы ақ сүйек үлкен жұт боп

Арығына қарғаның жабу жаптым.

Қарға жеріп ішпеді суын қақтың,

Қашықтық қылды суы белбұлақтың.

Ақөзектен инемен құдық қазып,

Күнде үш уақ қарғамды суға жаптым.

Шымшықтың шылым қылдым қу басынан,

Шылбыр естім бозторғой шудасынан.

Көбелектін қанатын көпір қылып,

Теңіздің өте шықтым турасынан.

Көбелек тумай жатып ойын көрдім,

Балықтың соймай жатып миын көрдім.

Өзгем өтірік болса да, осыным шын,

Астыма тышқан мініп, түйе өңгердім. Жеке жұмыс : Өтірік 1 шумақ өтірік өлең құрастыру

Рефлексия

Өтірік туралы қызықтар мұнымен шектелмейді. «Өтіріктің құйрығы бір-ақ тұтам», «Өтіріктің өрісі тар» Демек, жақсы әдет емес. Психологтардың зерттеулері бойынша бұндай әдетке адам бала кезінде үйір болады екен. Кейін басы «тасқа» соғылған соң қойып кетуге мәжбүр болады. Ал кейбіреулер оны өміріне жолдас етіп алады. Өтіріктің зияны қыруар. Қолайсыз жағдайға ұшырайсың. Абыройдан айырыласың. Қысқасы, ең жақсысы қолдан келгенше өтірік айтпауға тырысқан жөн. Әрине, өтіріктің адамға залалсыздары да кездеседі. Оған мысал «Алдар көсенің бастан кешкендері» мен «Қырық өтірік» ертегісі. Олар қажет болған соң амалсыз айтылған өтіріктер. Күлкіге қарық боласың. Риза боласың.

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Мақал-мәтелдер жаттау, жазу.

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Аяғы жаман төрді былғар, Аузы жаман елді былғар.
Көп сөйлеген – Көптен айрылар.
Көп сөз – күміс,Аз сөз алтын.
Ақпа құлаққа айтқан сөз Ағып кетеді.
Құйма құлаққа айтқан сөзді Құйып алады.
Қатты айсаң, Қарындасыңа жақпайсың.
Ақырын айтсаң, Ақың кетеді.
Біреудің сөзі әдемі, Біреудің көзі әдемі.
«Көрдім» деген көп сөз, «Көрмедім» деген бір сөз.

Мағынаны тану

1. Ана тілің алпыс тілге татиды.

2. Тілін білмейтіндер емес, тілін білгісі келмейтіндер - мәңгүрт.

3. Тіл мәртебесі - ел мәртебесі.

4. Тіл - достықтың алтын көпірі.

5. Тіл - ұлттың сүйенетін тамыры, сыйнатын тәңірі.

6. Халық үшін өзге тілде сөйлеу қауіпті емес, өзге тілде ойлау қауіпті.

7. Тілі өлген ел - тірі өлген ел.

8. Тіл - өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем. Тілден тілдің кеңдігі болмағанымен, кемдігі жоқ.

9. Өз тілің - бірлік үшін, Өзге тілің - тірлік үшін.

10. Тіл сүйексіз болса да, сүйектен өтеді.

11. Тіл қоса алар жер мен көктің арасын, тіл айырар анасының баласын.

12. Тіл ақылдың - өлшемі.

13. Ішімдегінің бәрі тілімде, тілімдегінің бәрі түрімде.

Рефлексия

Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Әкемнің құты,

Анамның сүті-

Сіңірген тұла бойыма.

Бар асылын халықтың,

Қазақтың ұлы тарихтың,

Құйған сана ойыма-

Туған тілім өркенде,

Бола бер күшті, көркем де!

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Аулақ бол жаман әдеттен

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Ата - ананың тірегі - адам болып  өскені,

Адамдардың тірегі  - адал болып өскені

Әдептілік дегенің -  әрқашанда керегің

Әсемпаздық дегенің - әуре салсаң әлегің.

Мағынаны тану  Жұмбақ шешу.

1)Қол ұшын беріп,  Көмегін де аямайтын.
Қызығына қуанып,  Ренжи қалса , жұбататын адамды кім дейміз? (дос)
2)Дәптеріне әріпті Қаздай тізіп жазатын, 
Үйді таза сақтайтын,  Кітаптарды шашпайтын баланы кім дейміз? (ұқыпты)
3)Түймесін де қадайтын,  Сабақтан да қалмайтын, 
Еденді де жуатын Еңбекті қатты сүйетін баланы кім дейміз? (еңбекқор)
4)Ән де айта алатын,  Би де билеп беретін, 
Домбырада күй ойнап,  Сурет сала білетін баланы кім дейміз? (өнерлі)
5)Жаны үнемі жадырап,  Күлімсіреп қарайтын, 
Жылы сөздер айтатын,  Жүрегі жұмсақ адамды кім дейміз? (мейірімді)
6)Үлкеннің жолын кеспейтін,  Сәлем беріп жүретін, 
Кішіге ізет білдіріп,  Қамқоршы бола білетін баланы кім дейміз? (әдепті)

«Мінсіз бала» постер қорғау

Рефлексия

Ойын – жаттығу: « Пайдалы – зиянды »

Қазір бірнеше жағдаят айтамын, денсаулыққа пайдалы болса, шапалақтаймыз, зиянды болса,аяғымыздыжерге ұрып, бойға алмайтындығымызды көрсетеміз.

- Бала жаттығулар жасаса;

- Бала ағашқа өрмелесе;

- Бала ауыр заттарды көтерсе;

- Бала басқа баланы итеріп жіберсе;

- Бала сіріңкемен ойнаса;

- Бала терезені сындыратын болса;

- Бала қолын жуса;

- Бала күнге қыздырынса;

- Бала мұз балмұздақты көп жесе;

- Бала балаларға қарай жөтелсе;

- Бала тамақ үстінде күлсе;

- Бала табиғи суға шомылса;

- Рахмет. Сонымен денсаулықтың тағы бір құпиясы- зиянды әрекеттерді

жасамау, пайдалы әрекеттер жасау.

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Асыл сөз. Асанқайғы

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Көлдің суын жамандап - Еділ қайдан табарсың,

Әкіміңді жамандап - әділ қайдан табарсың,

Өз барыңды жамандап - асыл қайдан табарсың.

Бақыт қонған ерлердің әрбір ісі оң болар,

Дәулеті күнге артылып, не қылса да мол болар.

Мағынаны тану

Асан қайғы (Хасан) Сәбитұлы (14 ғасырдың ақыры – 15 ғасырдың басы) – мемлекет қайраткері, ақын, жырау, би. Әз Жәнібек ханның ақылшысы болған. Әкесі Сәбит Арал өңірінің Сырдария жағасын мекен еткен. Қызылорда облысы, Шиелі ауданы, «Жеті әулие» қорымындағы Асан ата кесенесі - Асан Қайғы мазары делінеді.

Қазақ-сөз қадірін біліп, қасиетті сөздерді ауыздарынан тастамай, мағыналы сөздерін әсерлеп келе жатқан халық. «Мақалсыз сөз- мағынасыз сөз», «Өнерлі сөз- өнегелі өріс», -дегендей халық қашанда нақыл сөзді өнегелі өрісіміз деп білген. Ғасырлар бойы халықпен жасап келе жатқан мақал-мәтелдердің кейбіреуі қайта жаңарып отырады. Мақал-мәтел көп сөзбен берілмесе де, одан көп мағына ұғуға болады. Өз ұрпағына тәрбие беруді мақсат еткен қазақ халқы ұсынар тағылымдарын, өнегелерін мақал-мәтел арқылы қорытындылып тұжырымдаған.

Асан-өз заманының асқан ақылгөйі.Одан қалған «таза мінсіз асыл сөз» аз болмаса керек,бірақ олардың бәрі біздің заманымызға жетпеген. Оның қазір қолда бар өлеңдерінен ірі сөз зергері,терең ойшыл ақын екенін танимыз. Асан атына «қайғы» деген сөз қосылуы да көп нәрсені аңғартады. Мұнан біз оның желмаяға мініп ,еліне шұрайлы,жайлы қоныс ,шүйгін жер іздеумен өмір кешкен халық қамқоры екенін танимыз. Асан ел тыныштығын армандаған.

Мал баққан көшпелі елге керегі –бейбіт тіршілік. Бірақ ол кезде жаугершілік,басқыншылық,соғыс,құнарлы жер үшін ұрыс-қақтығыс жиі болып тұрған.

Олар ел берекесін кетіріп ,күйзеліске ұшыратқан. Жырау халық басына төнген осы ауыртпалықты көре білген.

Рефлексия

Өлеңді нақышына келтіріп оқыңдар.Мазмұнын қара сөзбен айту

Еділ бол да, Жайық бол,

Ешкімменен ұрыспа.

Жолдасыңа жау тисе,

Жаныңды аяп тұрыспа.

Ердің құны болса да,

Алдыңа келіп қалған соң,

Қол қусырып барған соң,

Аса кеш те қоя бер,

Бұрынғыны қуыспа.

Ақың болса біреуде,

Айыбын тап та ала бер.

Ерегісіп ұрыспа!

Оқушылардың ойларын сұрап, сыныппен ақылдасып, жасаған жұмысты қорытындылап,  сабақты тұжырымдау

Бағалау

Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды мадақтау

Таңдау пәні: Қазақ тілі

Атауы: Сөз және тіл мәдениеті

Мерзімі:

Мектеп:

Сыныбы: 4 Пән мұғалімі:

Сабақтың тақырыбы

Ел аузынан

Сабақтың жалпы мақсаты

• Тіл туралы мәтіндер, өлеңдер, мақал-метелдер, нақыл сөздер арқылы сана-сезімдерін оянады.

• Сөздік қорлары дамиды;

• Фунционалдық сауаттылығы артады.

Күтілетін нәтиже

Сөз және тіл мәдениеті қалыптасады.

Көрнекіліктер

Моноблок,кестелер,тақырыптық суреттер

Сабақтың ұйымдастырылу барысы:

Оқушыларды ұйымдастыру Сабақ барысында жасалған мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеті

Миға шабуыл

Ел бастау қиын емес,-

Қонатын жерден көл табылады.

Қол бастау қиын емес,

Шабатын жерден ел табылады.

Шаршы топта сөз бастаудан қиынды көргем жоқ.> Бұқар жырау

Мағынаны тану

Ел аузынан тараған «Абай мен Әбіш » әңгімесін баяндау.