Топтағы ерекше балалармен жұмыс

Қазіргі инклюзивті білім беру жүйесі ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды (ЕБҚ) қоғамға бейімдеуге бағытталған. Топтық ортада мұндай балалармен жұмыс істеу үшін мұғалімдер, тәрбиешілер мен логопедтер арнайы әдіс-тәсілдерді қолдануы қажет. Бұл мақалада ерекше балалармен тиімді жұмыс істеудің негізгі қағидалары мен әдістері қарастырылады.

1. Ерекше балалармен жұмыстың негізгі қағидалары

1.1. Жеке көзқарас

Әрбір баланың даму ерекшеліктерін ескеру маңызды. Бұл үшін арнайы диагностикалық әдістер қолданылады, соның негізінде жеке дамыту бағдарламасы жасалады.

1.2. Қолайлы орта құру

Ерекше балалар өзін еркін сезінетін ортада ғана жақсы дамиды. Сондықтан тәрбиешілер топтағы эмоционалды атмосфераны тұрақтандыруға, балалардың өзара түсіністігін қалыптастыруға назар аударуы қажет.

1.3. Интерактивті әдістерді қолдану

Ойын, сенсорлық жаттығулар, шығармашылық жұмыстар ерекше балалардың дамуына оң әсер етеді. Белсенді әдістер арқылы балалардың тілдік, когнитивтік және моторлық дағдылары қалыптасады.

2. Ерекше балалармен жұмыс әдістері

2.1. Ойын терапиясы

Ойын – ерекше балаларды әлеуметтендірудің ең тиімді әдістерінің бірі. Ойын арқылы бала қарым-қатынас жасауға, ережелерді сақтауға үйренеді. Мысалы, рөлдік және сюжеттік ойындар ерекше балалардың әлеуметтік дағдыларын дамытуға көмектеседі.

2.2. Сенсорлық интеграция әдістері

Бұл әдіс әсіресе сенсорлық дамуы бұзылған балалар үшін маңызды. Сенсорлық алаңдарда (мысалы, құм, су, әртүрлі текстуралы материалдар) жұмыс істеу арқылы балалардың тактильді сезімталдығы дамиды.

2.3. Коммуникацияны дамыту әдістері

Логопедиялық жаттығулар, суреттер арқылы сөйлесу (PECS), ым-ишара әдістері – ерекше балалардың тілдік және қарым-қатынас дағдыларын дамытуда маңызды құралдар.

3. Ерекше балалармен жұмыс барысында кездесетін қиындықтар және шешу жолдары

• Қиындық: Баланың ортаға бейімделуі баяу жүреді.

Шешімі: Біртіндеп топқа бейімдеу, таныс ортаны сақтау.

• Қиындық: Балаларда эмоционалды тұрақсыздық байқалады.

Шешімі: Сабырлық танытып, тыныштандыратын әдістерді қолдану (музыка терапиясы, тыныс алу жаттығулары).

• Қиындық: Ерекше балалар мен қатардағы балалар арасында қарым-қатынас қиындықтары туындайды.

Шешімі: Инклюзивті ойындар ұйымдастырып, өзара түсіністікке үйрету.

Топтағы ерекше балалармен жұмыс жасайтын мамандар әр баланың жеке ерекшелігін ескере отырып, дамытушы орта қалыптастыруы қажет. Интерактивті және сенсорлық әдістерді қолдану, қолайлы психологиялық климат құру – ерекше балалардың әлеуметтенуі мен дамуына оң әсер етеді. Инклюзивті қоғам құру – әрбір адамның жауапкершілігі, сондықтан ерекше балаларды қолдау – болашаққа салынған инвестиция.