"Тоқыма өнері" үйірмесінің бағдарламасы

Бағдарламаның мақсаты:

Балаларға қосымша білім беруде оқушының білімін, шеберлігін көрсету. Оқушыны шығармашылық жұмысқа тарту арқылы танымдық қабілеттерін, қызығушылығын арттыру, жетістіктерін бағалап көрсету, белсенділігін қалыптастыру, өздігінен еңбек етуге дайындау, іскерлігін дамыту.

Бағдарламаның міндеті:

Оқушыларды шығармашылыққа тарта отырып, жобаны тани білуге, он саусағынан өнері тамған баланы тәрбиелеу. Шәкірттердің шеберлігін, білім мен еңбегін көрсету. Іскерлік, икемділік қабілеттерін арттыру.Тәрбиелік дағдысын жеткізіп, еңбектену жұмысына төзімділігін жеткізу. Қазір ел болып, егемендік алып, көк туымз желбіреп, әлемдегі тұрағы биік елдермен терезесі тең өмір сүріп келеміз. Қай заман, қай қоғамда болсын адамзат баласы жас ұрпақ тәрбиесіне зор мән берген. Елімізді-2030 жылы «Ақ барысқа» айналдыратын күш-бүгінгі оқушы балалар екені де анық. Сапалы білім берумен қатар, еңбекке баулу, үйрету аса қажет. Жастарымыздың өнерлі болуы, қоғамдық өмірімізге үлкен әсерін тигізеді деп ойлаймын. Олай болса біздің басты міндетіміз жаңа заман ғылымының мол жетістіктерімен қаруланған, мәдени дүниетанымы, көзқарасы қалыптасқан бәсекеге қабілетті маман жастарды тәрбиелеу.

Тоқыма өнері мен білім беру ісін бір-бірімен ұштастырып, бала санасына ұялату да үлкен жүрек. Мол мейірімділікпен қоса кәсіби дарын, іздемпаздық, іскерлік екендігі адамның адамгершілік дүниетанымын қалыптастырып үйрету.

Шығу тарихы

Ең алғаш ілмектің (петля) қай уақытта пайда болғанын ешкім білмейді. Бірақ, тоқыма бұйымдары біздің эрамызға дейін пайда болыпты. Мұны растайтын факті де бар екен. Египен қазбаларында мәйіттен тоқылған аяқ-киімі табылыпты. Зерттеу нәтижесінде ол аяқ-киімнің жасы 4000 (төрт мың) жылдан асады деп тапты.

ІХ-ХІ ғасырларда тоқымашылар шұлықтарға сөз жаза бастады. Ежелде ең керемет, озат тоқымашылар арабтар болып саналады.Қиын әрі түрлі-түсті өрнектерді олар 2000 (екі мың) жылдай бұрын ойлап тапқан. Біздің эрамыздың басында металл спидцалар пайда болды... ІХ-Х ғасырларда тоқылған бұйымдар әлі сақтаулы. Сондай ескі бұйымдардың бірі балаларға арналған шұлық екен. Оның ерекшелігі басындағы саусақ бөлек тоқылған екен, қазіргі қолғаптағыдай. Европаға тоқыма өнерін Египет арқылы келген христиандар әкеліпті. Осылайша, тоқыма өнері қолөнерге, уақыт өте келе үлкен өнеркәсіптік өндріске айналады. Ең қызығы, әуелі тоқымамен ер-жігіттер айналысқан екен.Бұл саламен айналысудағы мақсат, фехтование сайысына шыдамдылықты, дәлдікті, зейін қоюды үйрену болған екен. Бірақ кейіннен тоқыма өнерінің кең жайылуына байланысты уақыт өте келе қыздардың кәсібіне өтіпті. 1589 жылы Ағылшын шіркей уағызшысы Вльям Ли бізді инелері бар тоқитын станок ойлап табады. ХVIII-ғасырдың аяғында Францияда дөңгелек тоқитын машина жасалды. Қаншама тоқыма завод, фабрикалар ашылғанымен де қолдан тоқылған бұйымдар қашанда бағалы болып қала бермек. Өзгеше әдемі, сирек кездесетін тоқыма бұйымыны Орынбор бөкебайларын жатқызуға болады. Қолдан өрнектеліп тоқылатын орамалдың көлемі 2х2 метр, салмағы 70г болады. Тағы да тоқыма өнерінің әдемі туындысына Ирландық шілтерлерді (ирландское кружева) жатқызуға болады. Алғаш рет тоқыманың суреттері мен өрнектерін Голландықтар 1824 (мың сегіз жүз жиырма төрт) жылы «Penelope» журналына басып шығарды. Үлгі таңбалары ХІХ ғасырдың соңында нақты түрде бекітілді. Қазіргі уақытта үлгінің Британдық және Американдық екі түрі бар. Тоқу өнері-қазақ халқының ежелден келе жатқан, ең алғаш киімі мен үй жабдығының негізі болған қадірменді өнер. Бұл тамаша өнер қазіргі талап тілектер тұрғысынан жалғастырылып, туысқан халықтар шығармашылығымен толықтырылып, байытылып, тұрмыспен бірге ұласа дамып, одан сайын жетіліп, адамдарды сұлулыққа, әсемділікке жетелеуде. Адамдардың тұрмыс халдері үнемі өрлеуіне сай олардың мәдени тұрмыстық тілектері өсе түсуде. Сондықтан да әр адам киген киімнің қазіргі сән үлгісіне сәйкес бола отырып, қайталанбас әсем ерекшелігін, даралығын таныта білуге тырысады. Міне, осыған орай бізге көмекке келген өнердің бірі-тоқыма. Тоқымамен айналысқанда адам жеке басына аса қажет нәрсені тоқымайды: осы тоқу үстінде түрлі-түсті бояулар әлемінің үйлесімділігін, алуан толы сән үлгілерін таңдап, түрлі тоқу әдістерін меңгеруі адамның талғамын, шеберлігін, ой-өрісін жетілдіріп, көркемдікті сезіну қабілетін дамытады. Соған орай тоқу өнері басқа да істер сияқты үйренуді, ізденуді қажет етеді. Қазақ қолөнершілері тоқу ісіне көбінесе жүннен иірілген жіптерді пайдаланған. Жүнді машинамен, қолмен иіруге болады. Өндірісте жүн иіру технологиясында жүн иіретін арнайы машиналар кеңінен қолданылады. Сонымен қатар, күнделікті тұрмыста жүн иіруге арналған жүн иіруші апараттар қолданылады. Тоқыма тоқу үшін таза жүннен, мақтадан, вискозадан, синтетикадан иірілген жіптер пайдаланылады. Сондай-ақ бұрын иірілген жіптерді де тарқатып, қайта пайдалануға болады.

«Тоқыма өнері»

(аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат)

«Бекітемін» «Келісемін» ӘБ отырысында қаралды

Мектеп директоры: Оқу ісінің меңгерушісі ӘБ жетекшісі

________________ __________________ Хаттама №____

«___» ____2017ж « ___» ___2017ж ___________________

«___» __2017ж

бағдарламасы

МҰҒАЛІМ: Исатаева Арайлым Беқожақызы

АУЫЛ: А.Назарбеков

МЕКТЕП: Ә.Молдағұлова

ПӘНІ: Технология

СЫНЫБЫ: 8

САҒАТ САНЫ: 1

2017-2018 оқу жылы

Пайдаланылған әдебиеттер:

Ермилова Е.В., Товченик И.А. Технология (қыз балаларға арналған): Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық. –Алматы: « Мектеп» баспасы, 2009жыл (84,88,89,103 беттер).

Ермилова Е.В., Товченик И.А. Технология (қыз балаларға арналған): Әдістемелік нұсқау. Жалпы білім беретін мектептің 9-сынып мұғалімдеріне арналған құрал. –Өңд., толықт. 2-бас-Алматы: Мектеп, 2013.

Bilimsite.kz. мұғалімдерге арналған әдістеме сайты.