Тұздар гидролизі

Сабақтың

тақырыбы:

«Экология» ұғымы туралы түсінік

Мұғалімніңаты-жөні:

Күні: 8.09.2018

СЫНЫП: 5

Қатысқаноқушылар  саны: 20

Қатыспаған оқушылар саны:

Сабақнегізделгеноқу

мақсаттары

Жергілікті жерэко жүйесін қоршаған орта факторларының тірі

Ағзалардың тіршілік әрекеті мен таралуына әсерін зерттеу

Сабақ

нәтижесі:

Оқушылардың

Барлығы мынаны орындайалады: Оқулықтаберілгенжәнеқосымшатапсырмаларды

орындайды.  Жазба жұмыс жасайды.

Сұраққа жауап береді.

 Оқушылардың көбісі мынаны орындайалады: Топтық жұмысты бірлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап

береді. Қосымша үлестірме ресурстармен

жұмыс жасайды.

Оқушылардың

Кейбіреуі мынаны орындайалады:

Оқулықтан тысб ерілген қосымша тапсырмаларды

орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспеқағаздар  және

әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, керібайланыс, стикер.

Әдіс-тәсілдер

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.

Алдыңғыоқу

5-сыныпта өткен  білімді пысықтау

Сабақтыңжоспары

Жоспарланғануақыт

Сабақ барысы :

Бағалаутүрлері

Басталуы

5  минут

Ұйымдастыру

кезеңі  2 минут

Топтарға

бөлу.

Гүл

суреттері  бойыншабөліну.

Оқушыларға сурет қиындыларын беремін. Сурет қиындыларын құрастырғанда

раушан, тұңғиық, түймедақ гүлдерінің суреттері шығуыкерек.

1-топ:

Раушан

2-топ:Тұңғиық

3-топ:Түймедақ

«Жіптікқұбыр» тренинг, қағаздар, шарик.

Жаңабілім

10 минут

Білу

Және түсіну

Берілген

Мәтіндерді балалар оқып алады.

Экология – тіріағзалардың

Өзара және қоршаған ортамен қарым-қатынасын

зерттейтін биология бөлімі. Барлық тірі ағзалар қоршаған табиғи ортасыз тіршілік ете алмайды. Ал табиғат жанды және жансыз заттардан тұрады,

сондықтанбарлық экологиялық факторлар негізгі екітопқабөлінеді.

Табиғаттың жансыз құрам бөліктерінің (компонент) әсерін біріктіретін факторлар

Абиотикалық деп аталады. Оған ауа температурасы

мен ылғалдылық, жергілікті жер

бедері, климат ерекшелігі, ылғалдылық

(өзен, көлжәнет.б.) болуыт.б. жатады. Абиотикалық факторларға жергілікті

Жерге тән жансыз табиғаттың барлық басқа көрсеткіштерікіреді. Биотикалық экологиялық факторлар – тірі ағзалардың бір-біріне әсеретуі.

Адам да – тірі ағза. Бірақ

Адамның табиғатқа әсерісоңғы 200 жыл ішінде зор болды. Сондықтан адам

іс-әрекеті жеке экологиялық фактор

– антропогендік фактор

Ретінде қарастырыла бастады. Осыған байланысты заманауи экологияда

Экологиялық факторлардың үш  тобын:абиотикалық, биотикалық және антропогендік факторларды ажыратады. Біз

Олардың ішінде бірінші факторды қарастырайық

 «Қаркесегі» әдісі

(Қозғалуға және араласуға ыңғайлы болу үшін үлкен кеңістік қажет. Немесе

Оқушылар парталардың айналасына топтар құрып, тиісінше орындықтарды қозғалта

алады.

Жаттығудың

сипаттамасы:

Біріншіден, оқушылар жеке жауап берулері керек. Кейін жұп ақылдасып,

олардыңекіжауабынбіржауапетіпүйлестіреді. Кейінжұптарбасқажұптармен

бірігіп, үдерістіқайталайды. Осылайшатөрт,бес,алтыжауапбіржауапболып

біріктіріледі.)

Ортақ

сүрақтар:

        Естеріңетүсіріңдеркөктемдекүнніңжылынуыжәне

күздесуықтыңтүсуіжылдабірмезгілдеболадыма?

Оқулық.

«Қаркесегі»әдісі.

Ортасы

10 минут

Қолдану

Берілген

мәтіндердібалалароқыпалады.

Абиотикалықфакторлар. Маңызды

экологиялықфакторлардыңбірінеқоршаған орта температурасыжатады.

Жергіліктіжердетіріағзалардыңқандайбірлестігі (сообщества) қалыптасатыны

температураға (құрлықтаоғанқосажауын-шашынмөлшеріне) байланысты. Қоршаған

ортаныңтемпературасы – маңыздыэкологиялықфакторлардыңбірі. Экваторда

ылғалдылықжәнеКүнніңқызуы  жоғары.

Тағыбірмаңыздыабиотикалық

факторғаылғалдылықжатады. Жа-уын-шашынмөлшеріЖербетінебіркелкі

тарамайды. ЭкватордажоғарыылғалдылықжәнеКүнніңқаттықызуынан джунгли

қалыптасқан. Бұл

–          ауданбірлігінешаққандаөсімдіктер мен жануарлардың

көптеген саны кездесетінылғалдыэкваторлықормандар. Бірақэкватордың

ОңтүстігіндежәнеСолтүстігіндетропиктер – жылумөлшеріэкватордағысияқты,

бірақжауын-шашынмөлшері аз аумақтарорналасқан. Бұлзоналарданегізгі

шөлдерқалыптасқан. Белгілібіраумақтақандайөсімдіктербірлестігінің

қалыптасуыжылужәнеылғалмөлшерініңүйлесімінебайланысты. Ал қандай

жануарлардыңмекендейтініөсімдіктергетәуелді.

Біздіңғаламшарымыздыңтабиғи

жарығы – Күн. Барлықтіріағзаларсоныңерекшелігінебейімделген.

Жарық – температура мен

ылғалдылыққақарағандаедәуіртұрақтыкөрсеткіш. ОлКүнгеқатыстыЖердің

орнына  тәуелді.

Солтүстікжартышарда 22

желтоқсанғадейінкүнқысқарадыжәнеміндеттітүрдеұзарып, наурыздакүн мен

түнтеңеседі, 21-нен 22 маусымғақарағантүн – еңқысқатүнболып  есептеледі.

Ортаныңқышқылдылығы – тағыбір

маңыздыабиотикалық фактор. Сендерхимияныоқыпүйренбесеңдер де, лимон және

сіркеқышқылытуралыбілетіншығарсыңдар. Айран, йогурт жасағанкездесүт

ашытылып, яғнионыңқышқылдылығыөзгереді. Мысалы, көптегенқылқанжапырақты

өсімдіктер – шырша, қарағайқышқылортадажақсы, ал сілтілікортаданашар

өседі. Бидай, бақшадақылдарысияқтыкөптегенмәдениөсімдіктершамалықышқыл

топырақтажақсыөседі.

Талдау

«Ыстық

орындық» орындық

әдісі

(Бір

оқушыалдыңғыжақта, орындықтар оны айналақоршайорналастырылады.

Жаттығудыңсипаттамасы:

Біроқушыалғашығыпөз

пікірінайтыпжәнетақырыпбойыншасұрақтарғажауапбереді. Сұрақтыанағұрлым

мазмұндықылуүшін, оқушыларбелгілібірпікірбойыншабірлесіпалғашығып

сөйлейалады.

Оқулық,қабырғағаілінгенватмандар, түрлі-түстімаркерлер

«Ыстық

орындық» орындық

әдісі, сұрақтар, орындық.

Аяқталуы

Сабақты бекіту

10 минут

Синтез  «Ойлан

– жұптас – бөліс» әдісі

1.Экологиялықфакторлардыңтабиғатзоналарыныңпайда

болуынаәсерінанықтаңдар.

2.Өсімдіктердіңкейбіртүрлерінің

дамуынақышқылдықтыңәсерінбаға-лаңдар.

3.Сүтжәнесүтөнімдерініңқышқылдылығыолардыңқасиетінқалайанық-

тайтынынабағаберіңдер.

«Ойлан –

жұптас – бөліс»әдісі