«ТУҒАН ӨЛКЕМНІҢ ТАБИҒАТЫ»

«2024-2025 оқу жылында Қазақстан Республикасының

мектепке дейінгі білім беру ұйымдарындағы

оқу-тәрбие процесінің ерекшеліктері туралы»

Құрастырған

Нұрмағамбет Әсел Әділханқызы

«ТУҒАН ӨЛКЕМНІҢ ТАБИҒАТЫ»

(Балабақшадағы екінші кіші топтағы балалардың экологиялық тәрбиесіне арналған оқу әдістемелік нұсқаулық)

«2024-2025 оқу жылында Қазақстан Республикасының

мектепке дейінгі білім беру ұйымдарындағы

оқу-тәрбие процесінің ерекшеліктері туралы»

әдістемелік құрал

Шу «Қосқұдық» бөбекжай-бақшасы, 2025. – 51б.

Әдістемелік құрал Қазақстан Республикасы білім беру ұйымдарының 2024-2025 оқу жылындағы білім беру процесін ұйымдастыру жөніндегі экология тақырыбына байланысты материалдар берілген.

Әдістемелік құрал мектепке дейінгі ұйымдарының педагогтеріне, әдіскерлерге, тәрбиешілерге арналған.

Шу қаласы

КІРІСПЕ

Балалар үшін туған өлкенің табиғаты – қоршаған ортамен алғашқы таныстығының маңызды бөлігі. Бұл бағдарлама екінші кіші топтағы балалардың табиғатқа деген сүйіспеншілігін оятып, экологиялық мәдениетін қалыптастыруға бағытталған. Бағдарламаның негізгі мақсаты – балабақша тәрбиеленушілеріне табиғатты танып-білуге, оны қорғауға және оған ұқыптылықпен қарауға үйрету.

Бағдарлама барысында балалар табиғат құбылыстарын бақылап, өсімдіктер мен жануарлар әлемімен танысады, сондай-ақ экологиялық ойындар мен тәжірибелер арқылы қоршаған ортаны қорғаудың қарапайым жолдарын меңгереді. Бұл әдістемелік құрал тәрбиешілер мен ата-аналарға баланың экологиялық тәрбиесін кешенді дамытуға көмектеседі.

Бағдарлама аясында балалар Шу ауданының табиғатымен жақын танысып, оның ерекше экожүйесі мен табиғи байлықтары туралы мәлімет алады. Шу өңірінің кең даласы, өзендері, өсімдіктері мен жануарлары балалардың туған өлке табиғатына деген қызығушылығын арттырады.

Балаларға Шу өзенінің маңызы, оның айналасындағы өсімдіктер мен жануарлар әлемі туралы әңгімелер өткізіледі. Сонымен қатар, дала флорасы мен фаунасын зерттеу, құстардың дауыстарын тыңдау, ағаштарды ажырату, жергілікті табиғат бұрыштарын жасау сияқты тәжірибелік сабақтар ұйымдастырылады.

Экологиялық тәрбиенің маңызды бөлігі ретінде Шу ауданында экологиялық ойындар мен іс-шаралар өткізіледі. Балалар табиғатты қорғау дағдыларын қалыптастырып, орман алқаптары мен су көздерін ластамау, өсімдіктерді қорғау, құстар мен жануарларға қамқор болу туралы білім алады.

Бұл бағдарлама арқылы тәрбиеленушілер туған өлкенің табиғатына деген құрметін арттырып, экологиялық санасын дамытады.

Балалар табиғатты қорғау дағдыларын қалыптастырып, орман алқаптары мен су көздерін ластамау, өсімдіктерді қорғау, құстар мен жануарларға қамқор болу туралы білім алады.

Бұл бағдарлама арқылы тәрбиеленушілер туған өлкенің табиғатына деген құрметін арттырып, экологиялық санасын дамытады. Сонымен қатар, олар табиғатты қорғаудың маңыздылығын түсініп, қоршаған ортаға деген жауапкершілігін сезінеді. Табиғатты зерттеу мен оны аялау дағдыларын меңгеру арқылы балалар экологиялық мәдениеттің алғашқы қадамдарын жасайды.

Осылайша, бағдарлама табиғат пен адам арасындағы үйлесімді қарым-қатынасты дамытуға, экологиялық тәрбиенің кешенді жүргізілуіне ықпал етеді.

Бағдарламаның міндеттері:

• Балалардың табиғатқа деген қызығушылығын арттыру, оны зерттеуге және тануға деген ынтасын ояту;

• Қоршаған орта туралы қарапайым түсініктерді қалыптастыру, табиғат құбылыстарын тануға және түсінуге бағыттау;

• Табиғаттағы өзгерістерді бақылауға үйрету, маусымдық құбылыстарды ажырата білу дағдыларын дамыту;

• Өсімдіктер мен жануарларға қамқорлық көрсетуге дағдыландыру, оларды қорғаудың маңыздылығын түсіндіру;

• Экологиялық тәрбие арқылы эстетикалық талғамдарын дамыту, табиғат сұлулығын сезінуге және бағалай білуге үйрету;

• Табиғи ресурстарды ұқыпты пайдалануға дағдыландыру, экологиялық жауапкершілікті қалыптастыру;

• Балалардың танымдық белсенділігін арттыру, табиғатты зерттеу барысында бақылау, салыстыру, талдау дағдыларын дамыту;

• Тәжірибелік-танымдық әрекеттер арқылы балалардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру.

Негізгі бөлім

Бағдарлама келесі бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

1. Танымдық іс-әрекеттер

Табиғатпен танысу баланың экологиялық санасын қалыптастыруға негіз болады. Бұл бағыттағы іс-шаралар мыналарды қамтиды:

Табиғат құбылыстарын бақылау: жыл мезгілдерінің ауысуын, ауа райының өзгерістерін, өсімдіктердің өсуі мен дамуын бақылау. Балалар күнделіктер жүргізіп, бақылау нәтижелерін жазып, салыстырып, қорытынды жасайды.

Экологиялық ертегілер мен әңгімелер оқу: табиғатты аялау туралы халық ауыз әдебиетіндегі ертегілерді, көркем шығармаларды оқу және талдау. Балаларға экологиялық проблемалар туралы шағын көріністер қойғызу.

Өсімдіктер мен жануарлар әлемі туралы танымдық ойындар: табиғаттағы жануарлар мен өсімдіктердің рөлін түсіндіру үшін ойындар ұйымдастыру, мысалы, «Қай жануар қалай дыбыстайды?», «Қайда мекендейді?», «Өсімдікті тап!» секілді ойындар.

2. Практикалық іс-әрекеттер

Қоршаған ортаға қамқорлық таныту және экологиялық жауапкершілікті арттыру мақсатында келесі жұмыстар атқарылады:

Гүлдер мен өсімдіктерді күтіп-баптау: мектеп немесе балабақша ауласында шағын бақша ұйымдастыру, гүлдер мен көкөністерді отырғызып, олардың өсуін қадағалау. Балалар өсімдіктерді суару, топырақты қопсыту, тыңайтқыштар қосу сияқты жұмыстарды орындайды.

Құстар мен жануарларға қамқорлық көрсету: құстарға жемсауыт жасау, қыс мезгілінде жабайы құстарды тамақтандыру, жануарларға күтім жасау шараларын ұйымдастыру. Балалар хайуанаттар бағдарына немесе табиғат мұражайларына экскурсиялар жасайды.

Экологиялық таза материалдардан қолөнер жасау: қайта өңдеуге болатын заттардан түрлі бұйымдар жасау. Мысалы, пластикалық бөтелкелерден гүл құмыралар, қағаздан ашық хаттар жасау арқылы қалдықтардың қайта пайдаланылуын түсіндіру.

3. Экологиялық мәдениетті қалыптастыру

Экологиялық мәдениет – табиғатқа деген құрмет пен оны қорғауға бағытталған күнделікті әдеттер жүйесі. Бұл бағыттағы жұмыстар:

Табиғатты ластамау туралы қарапайым ережелерді үйрету: балаларға орманға, өзен-көлдерге барған кезде қоқыс тастамау, өсімдіктерді жұлмау, жануарларға зиян келтірмеу туралы түсіндіру. «Экологиялық этикет» сабақтарын өткізу.

Су, жарық, жылу сияқты табиғи ресурстарды үнемдеу: балаларға суды босқа ағызбау, шамды қажетсіз жақпау, электр қуатын үнемдеу секілді әдеттерді қалыптастыру. Балаларлар арасында «Энергияны үнемдейміз!» акциясын ұйымдастыру.

Тазалықты сақтау және қоқысты дұрыс сұрыптауға үйрету: үйтер мен балабақшаларда қоқыс сұрыптау жәшіктерін орнату, балаларға пластик, қағаз, шыны қалдықтарын бөлек жинау қажеттігін үйрету. «Таза аула» сенбіліктерін ұйымдастыру.

Қорытынды.Бағдарламаның мақсаты – балалардың экологиялық сауаттылығын арттырып, табиғатты аялау дағдыларын қалыптастыру. Қоршаған ортаға ұқыпты қарау – тек бүгінгі күннің емес, болашақ ұрпақтың да негізгі міндеттерінің бірі екенін балалар санасына сіңіру. Осы арқылы жас ұрпақ табиғатқа жанашыр, саналы азамат болып қалыптасады.

Бұл бағдарлама балалардың экологиялық тәрбиесін дамытуға, табиғатқа деген сүйіспеншілігін қалыптастыруға, сонымен қатар олардың күнделікті өмірде экологиялық дағдыларды қолдануына ықпал етеді. Тәрбиешілер мен ата-аналардың бірлескен жұмысы арқылы балалардың табиғатты қорғауға деген жауапкершілігін арттыруға болады.

Экологиялық тәрбиенің табысты жүзеге асуы үшін үй пен отбасының өзара ынтымақтастығы маңызды рөл атқарады. Ата-аналар балаларға табиғатты қорғау дағдыларын күнделікті іс-әрекеттері арқылы көрсетіп, олардың экологиялық мәдениетінің қалыптасуына үлес қоса алады. Экологиялық сенбіліктер, жасыл белдеулерді көбейту, орман отырғызу, қайта өңдеу мен қалдықтарды бөлек жинау сияқты шаралар арқылы балалардың табиғатқа деген сүйіспеншілігі мен жауапкершілігі қалыптасады.

Болашақ ұрпақтың саналы және табиғатқа жанашыр көзқараста болуы үшін, олардың экологиялық сауаттылығын ерте жастан дамыту аса маңызды. Табиғатты қорғау – әрбір адамның жауапкершілігі, сондықтан балаларға осы сананы сіңіру – біздің ортақ міндетіміз. Осы бағдарлама арқылы экологиялық мәдениет пен табиғатты аялау әдеттері қалыптасқан, қоршаған ортаға жанашыр көзқарастағы жаңа буын тәрбиеленеді.

«ХАЛЫҚТЫҢ ДАРА СӨЗІ – АҚЫЛДЫҢ НӘРІ, ДАНА СӨЗІ – ӨМІРДІҢ СӘНІ»

«Адамзаттың табиғатсыз күні жоқ, табиғаттың оны айтуға тілі жоқ.»

Абай Құнанбайұлы

«Табиғатты сүйе білмеген, туған жерін қастерлей алмас.»

Шәкәрім Құдайбердіұлы

«Ағашты күтіп суарсаң, саясында дамыл табарсың.»

Ыбырай Алтынсарин

«Табиғаттың тозуы – адамның азуы.»

Мұхтар Әуезов

«Жер – қазына, су – алтын, мал – байлық.»

Ғабит Мүсірепов

«Жердің сәнін алсаң, елдің нәрін аласың.»

Ахмет Байтұрсынұлы

«Табиғатты бүлдіру – адам өмірін үзу.»

Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

«Жерді қорғау – елді қорғау.»

Әлихан Бөкейхан

«Су бар жерде – ну бар, ну бар жерде – қуат бар.»

Сәкен Сейфуллин:

«Табиғатты сүймеген, туған жерін сүймейді.»

Бауыржан Момышұлы

«Таза болса табиғат – аман болар адамзат.»

Қасым Аманжолов

«Жасыл орман – жаным менің, тынысым,
Оны қорғау – перзенттік дұрысым.»

Мұқағали Мақатаев

«ТАБИҒАТТЫ АЯЛАУ – АТА-БАБА АМАНАТЫ»

Суға түкірме! – Су тіршілік көзі, оны ластауға болмайды.

***

Отпен ойнама! – Өрт шығу қаупі бар, табиғатты қорғау қажет.

***

Ағашты кеспе, бұтағын сындырма! – Ағаштар ауа тазартуға көмектеседі, оларды құрту – табиғатқа зиян келтіру.

***

Құстың ұясын бұзба! – Құстар табиғаттың ажырамас бөлігі, олардың мекенін жою – табиғатқа қиянат жасау.

***

Аққуды атпа! – Аққу қасиетті құс саналады, оны өлтіру күнә әрі экологиялық тепе-теңдікті бұзады.

***

Жануарларды орынсыз өлтірме! – Табиғаттағы әр тіршілік иесі маңызды рөл атқарады.

***

Көлге, өзенге лас зат тастама! – Су көздерін ластау – адам мен табиғатқа зиян.

***

Құмырсқаның илеуін бұзба! – Құмырсқалар экожүйенің маңызды бөлігі.

***

Шөпті жұлма, көкті таптама! – Өсімдіктер табиғаттың сәні мен тіршіліктің тірегі.

***

Табиғатты былғама! – Қоршаған ортаны таза ұстау – әркімнің міндеті.

***

Жерді босқа қазба! – Топырақтың құнарын сақтап, экожүйені қорғау маңызды.

***
Қоқысты кез келген жерге тастама! – Қоршаған орта тазалығы – адамның мәдениетінің көрсеткіші.

***

Аң-құстардың баласын алма! – Олар табиғи ортада өсуі тиіс, аналық қамқорлығынан айырылған жануарлар көбіне тіршілік ете алмайды.

***
Бұлақты ластама, бастау көзін бекітпе! – Бұлақ – тіршілік көзі, оны сақтау – болашақтың кепілі.

***

Отпен ойнама! – Өрт шығу қаупі бар, ол ормандарды, жануарлар әлемін жояды.
***

Ағашты кеспе, бұтағын сындырма! – Ағаштар ауаны тазартады, көлеңке береді, оларды қорғау – табиғатты қорғау

«ТУҒАН ӨЛКЕМНІҢ ТАБИҒАТЫ» ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША ТҰЖЫРЫМДАМА

1-бөлім

«ТУҒАН ӨЛКЕМНІҢ ТАБИҒАТЫ» ТУРАЛЫ ӨТКІЗУДІҢ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ

1.1 Балаларға туған өлкенің табиғаты туралы түсінік беру. Балаларға өз өлкесінің табиғаты туралы алғашқы түсініктерді қалыптастыру жолдары қарастырылады. Табиғат құбылыстарын бақылау, әңгімелер, суреттер мен видеоматериалдар арқылы таныстыру әдістері ұсынылады. Өлкенің климаты мен экожүйесі туралы қарапайым түсініктер беріледі.

1.2 Жергілікті табиғат ерекшеліктерін тану және ажырату жолдары. Өлкенің табиғи ерекшеліктерін зерттеуге бағытталған әдістемелік тәсілдер сипатталады. Өзендер, таулар, өсімдіктер мен жануарлар әлемін зерттеу, оларды бір-бірінен ажырату жолдары көрсетіледі. Экскурсиялар ұйымдастыру, табиғи нысандарды зерттеу бойынша әдістемелік ұсыныстар беріледі.

1.3 Өлкенің табиғатын қорғау және күтіп-баптау іс-шаралары. Туған өлкенің табиғатын қорғау шаралары мен экологиялық тәрбиенің маңыздылығы айтылады. Балаларға табиғатты аялау, өсімдіктерді қорғау, қоқыс жинау сияқты әрекеттер арқылы экологиялық сананы қалыптастыру жолдары ұсынылады. Үй пен балабақшада экологиялық акциялар ұйымдастыру ұсынылады.

2-бөлім

«ТУҒАН ӨЛКЕМНІҢ ТАБИҒАТЫ» ТУРАЛЫ ОЙЫНДАР ӨТКІЗУ ӘДІСТЕМЕСІ

2.1 Табиғатқа байланысты ойындарды ұйымдастыру ерекшеліктері. Табиғат туралы білімді ойын түрінде жеткізудің негізгі қағидалары қарастырылады. Ойындар арқылы табиғи құбылыстарды түсіндіру әдістері сипатталады.

2.2 Өлке табиғатына арналған дидактикалық ойындарды қолдану Өлкенің табиғатына қатысты дидактикалық ойындар әзірлеу және пайдалану жолдары ұсынылады. Табиғи нысандарды тану, олардың қасиеттерін салыстыру, табиғатты қорғауға бағытталған ойындар беріледі.

2.3 Танымдық және шығармашылық ойындар. Балалардың туған өлке табиғатына деген қызығушылығын арттыру мақсатында түрлі шығармашылық ойындар қарастырылады.

1.1 Балаларға туған өлкенің табиғаты туралы түсінік беру.

Балаларға туған өлкенің табиғаты туралы түсінік беру

Туған өлке – әр адамның жүрегінде ерекше орын алатын қасиетті мекен. Оның табиғаты, жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі – баланың дүниетанымын кеңейтіп, қоршаған ортаға деген сүйіспеншілігін арттыратын маңызды факторлардың бірі. Сондықтан балаларға туған өлкенің табиғаты туралы түсінік берудің маңызы зор.

Табиғатқа деген сүйіспеншілікті ояту

Балаларға туған жердің табиғатын таныстыру үшін ең алдымен олардың табиғатқа деген қызығушылығын ояту қажет. Ол үшін:

• Қызықты әңгімелер мен ертегілер айту;

• Табиғатқа байланысты ойындар ұйымдастыру;

• Серуендер мен саяхаттар жасау;

• Көрнекі құралдар мен суреттерді пайдалану тиімді.

Табиғатты танып-білу жолдары

1. Серуендер мен экскурсиялар. Балаларды табиғат аясына жиі шығарып, өзен-көлдерді, ормандар мен далаларды аралатып, олардың ерекшеліктерін көрсету қажет. Бұл әдіс арқылы балалар өз өлкесінің табиғатын көзімен көріп, қолымен ұстап, табиғат құбылыстарын зерттеуге мүмкіндік алады.

2. Тәжірибелер мен бақылаулар. Балаларға өсімдіктерді отырғызып, олардың өсу процесін бақылауға мүмкіндік беру керек. Сондай-ақ, құстарды бақылау, жәндіктердің тіршілігімен танысу сияқты әрекеттер де қызықты әрі пайдалы.

3. Көрнекі материалдарды қолдану. Суреттер, слайд-шоулар, бейнефильмдер арқылы туған жердің табиғатын таныстыру балалардың танымдық қабілеттерін арттырады.

Табиғатты қорғау тәрбиесі

Балаларға туған жердің табиғатын таныстырумен қатар, оны қорғау жауапкершілігін де сіңіру қажет. Олар:

• Ағаштарды сындырмау;

• Құстар мен жануарларға қамқор болу;

• Су көздерін ластамау;

• Қоршаған ортаны таза ұстау секілді қарапайым ережелерді үйренуі тиіс.

Қорытынды

Балаларға туған өлкенің табиғаты туралы түсінік беру олардың бойында туған жерге деген сүйіспеншілікті, табиғатты аялау сезімін қалыптастырады. Бұл жұмыстарды жүйелі түрде жүргізу арқылы біз болашақ ұрпақтың экологиялық мәдениетін дамытып, табиғатты қорғауға деген жауапкершілігін арттыра аламыз. Әрбір бала өз өлкесінің табиғатын танып-біліп, оны сақтауға атсалысса, табиғатымыздың болашағы жарқын болмақ.

1.2 Жергілікті табиғат ерекшеліктерін тану және ажырату жолдары.

Балабақшадағы балалардың қоршаған орта туралы танымын кеңейту – олардың жан-жақты дамуының маңызды бөлігі. Жергілікті табиғат ерекшеліктерін танып-білу арқылы балалар туған өлкесіне деген сүйіспеншілігін қалыптастырып, экологиялық мәдениетін дамытады. Бұл мақалада жергілікті табиғат ерекшеліктерін балабақшадағы балаларға таныстыру және ажырату жолдары қарастырылады.

Табиғатты тану және ажырату әдістері
Балаларды табиғатқа серуендету – оларды қоршаған ортаның сұлулығымен таныстырудың ең тиімді әдісі. Серуен барысында балалар жергілікті өсімдіктер мен жануарларды көріп, олардың ерекшеліктерін байқайды.

Бақылау күнделігін жүргізу
Балаларға өз бақылауларын күнделікке жазып отыруды үйрету – олардың зейінін шоғырландырып, есте сақтау қабілетін дамытады. Олар ауа райының өзгеруін, өсімдіктердің өсу кезеңдерін және маусымдық ерекшеліктерді белгілей алады.

Табиғи материалдармен жұмыс жасау
Балаларға табиғи материалдардан қолөнер бұйымдарын жасатуға болады. Жапырақтардан, гүлдерден, бұтақтардан коллаж жасау немесе саздан мүсін жасау арқылы балалар табиғаттың сан алуандығын сезінеді.

Экологиялық ойындар
«Табиғатты тап», «Қандай өсімдік?» сияқты ойындар балалардың қоршаған орта туралы білімін арттыруға көмектеседі. Мысалы, оларға жергілікті өсімдіктердің суреттерін көрсетіп, атауын табуды ұсынуға болады.

Тәжірибелік зерттеулер
Балаларға топырақтың әртүрлі түрлерін, судың тазалығы мен оның маңызын зерттеу арқылы экологиялық түсінік беруге болады. Мұндай тәжірибелер олардың табиғат заңдылықтарын түсінуіне ықпал етеді.

Қорытынды
Жергілікті табиғат ерекшеліктерін тану – баланың танымдық қабілеттерін дамытудың маңызды жолдарының бірі. Балабақшада дұрыс ұйымдастырылған табиғатпен танысу іс-шаралары балалардың экологиялық мәдениетін қалыптастырып, туған жеріне деген сүйіспеншілігін оятады. Сол себепті тәрбиешілер мен ата-аналар табиғатты зерттеу мен қорғау жұмыстарын бірлесе жүргізуі тиіс.

1.3 Өлкенің табиғатын қорғау және күтіп-баптау іс-шаралары.

Табиғатты қорғау – әрбір азаматтың қасиетті борышы. Бұл міндет балабақшадан басталуы тиіс, өйткені кішкентай балалардың қоршаған ортаға деген сүйіспеншілігін оятып, табиғатты аялауға үйрету олардың болашақ өміріне үлкен әсер етеді.

Балабақшадағы экологиялық тәрбие мақсаттары:

• Балаларға табиғаттың маңызын түсіндіру;

• Қоршаған ортаны қорғау дағдыларын қалыптастыру;

• Өсімдіктер мен жануарларға қамқорлық көрсетуге үйрету;

• Табиғатқа ұқыптылықпен қарау мәдениетін дамыту.

Табиғатты қорғау және күтіп-баптау іс-шаралары:

1. Көгалдандыру және ағаш отырғызу

Балабақша ауласында балалармен бірге гүлдер мен ағаштар отырғызу – олардың табиғатқа деген қызығушылығын оятудың ең тиімді әдістерінің бірі. Балалар топырақтың қалай дайындалатынын, өсімдіктердің қалай күтімді қажет ететінін үйреніп, өз қолымен ағаш отырғызу арқылы табиғатты қорғаудың маңызын түсінеді.

2. «Таза аула» акциясы

Балаларға қоршаған ортаның тазалығын сақтау әдетін сіңіру үшін айына бір рет «Таза аула» акциясын ұйымдастыруға болады. Бұл іс-шара барысында балалар топпен жұмыс жасап, қоқыс жинап, аула тазалығын сақтауға атсалысады. Мұндай әрекеттер олардың жауапкершілігін арттырып, экологиялық сана-сезімін дамытады.

3. «Табиғатты сүй, қоршаған ортаны қорға» тақырыбында әңгімелер мен ертегілер оқу

Балаларға табиғаттың маңыздылығын ертегілер арқылы түсіндіру – олардың ой-өрісін кеңейтудің ең тиімді жолдарының бірі. Экологиялық мазмұндағы ертегілер табиғаттың жанашыры болуға баулиды.

4. Қайта өңдеу және қалдықтарды дұрыс пайдалану

Балаларды қалдықтарды сұрыптауға үйрету – олардың табиғатты қорғау мәдениетін қалыптастыруға көмектеседі. Мысалы, қағазды бөлек жинап, қайта өңдеуге тапсыру арқылы орманды сақтауға үлес қосуға болатынын түсіндіруге болады.

5. «Табиғат бұрышын»жасау

Топта арнайы "Табиғат бұрышын" ұйымдастырып, балаларға өсімдіктерге күтім жасауды үйрету маңызды. Балалар өздері суарып, жапырақтарын тазалап, өсімдіктердің өзгерісін бақылап, табиғатпен тығыз байланыс орнатады.

Қорытынды

Балаларды табиғатты аялауға, күтіп-баптауға үйрету – олардың болашақта саналы әрі жауапты тұлға болып қалыптасуына ықпал етеді. Балабақшада экологиялық тәрбие беру арқылы біз табиғатқа жанашыр, қоршаған ортаны қорғай алатын ұрпақ тәрбиелейміз.

2.1 Табиғатқа байланысты ойындарды ұйымдастыру ерекшеліктері.

Балалардың табиғатпен өзара әрекеттесуіне мүмкіндік беретін ойындар олардың танымдық, шығармашылық және коммуникативтік қабілеттерін дамытуға көмектеседі. Мұндай ойындарды ұйымдастыру барысында келесі ерекшеліктерді ескеру қажет:

1. Табиғи ортадағы ойындардың маңыздылығы

Табиғи ортада өткізілетін ойындар балалардың қоршаған әлемге қызығушылығын арттырып, экологиялық тәрбиені қалыптастырады. Сонымен қатар, олар моторика, қимыл-қозғалыс белсенділігі және ойлау қабілетін дамытуға оң әсер етеді.

2. Ойындарды ұйымдастыру қағидалары

• Қауіпсіздік: Балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ойын алаңы мұқият таңдалып, қауіпті заттардан тазартылуы керек.

• Жас ерекшеліктерін ескеру: Ойындардың мазмұны мен құрылымы балалардың жасына және даму деңгейіне сәйкес болуы қажет.

• Табиғи материалдарды пайдалану: Ойындарда жапырақтар, тастар, ағаш бұтақтары және басқа да табиғи элементтерді қолдану арқылы балалардың қызығушылығын оятуға болады.

• Белсенділік пен ынтымақтастық: Топтық ойындар арқылы балалардың өзара қарым-қатынасын нығайтуға және коммуникативтік дағдыларын дамытуға болады.

3. Табиғатқа байланысты ойын түрлері

3.1 Зерттеу ойындары

• "Жапырақтарды таны" – Балалар әртүрлі жапырақтарды жинап, олардың аттарын, түстерін және пішіндерін анықтайды.

• "Құмырсқа илеуін бақылау" – Балалар құмырсқалардың қимылын зерттеп, олардың еңбекқорлығы туралы әңгімелейді.

3.2 Қимыл-қозғалыс ойындары

• "Құстардай самға" – Балалар құстардың қозғалысын қайталап, секіру және жүгіріп ойнау арқылы қимылдарын дамытады.

• "Жаңбыр тамшылары" – Балалар жаңбырдың дыбысын әртүрлі құралдармен немесе қолдарын пайдаланып салады.

3.3 Дидактикалық ойындар

• "Қандай ағаш?" – Балалар ағаштардың суреттерін көріп, олардың атауын табады.

• "Жануарлардың іздері" – Балалар жануарлардың іздерін салыстырып, қай жануарға тиесілі екенін анықтайды.

4. Ойындардың тәрбиелік мәні

Табиғатқа байланысты ойындар балаларды табиғатты аялауға, жан-жануарларға қамқорлықпен қарауға үйретеді. Сонымен қатар, олар логикалық ойлау қабілеттерін дамытып, шығармашылық қабілеттерін арттыруға мүмкіндік береді.

Қорытынды

Табиғатқа байланысты ойындарды ұйымдастыру баланың жан-жақты дамуына ықпал етеді. Бұл ойындар арқылы балалар табиғаттың әсемдігін сезініп, қоршаған ортаны қорғауға үйренеді. Сондықтан тәрбиешілер мен ата-аналар балалардың табиғатпен қарым-қатынасын күшейтетін ойындарды жиі ұйымдастыруы қажет.

2.2 Өлке табиғатына арналған дидактикалық ойындарды қолдану

2.2 Өлке табиғатына арналған дидактикалық ойындарды қолдану

Балалардың танымдық қабілеттерін дамытуда дидактикалық ойындардың маңызы зор. Әсіресе, туған өлкенің табиғатын зерттеуге бағытталған ойындар арқылы балалар қоршаған орта туралы білімдерін кеңейтеді, табиғатқа деген сүйіспеншіліктері мен жауапкершіліктерін арттырады.

Дидактикалық ойындардың ерекшелігі

Өлке табиғатына арналған дидактикалық ойындар:

• Балалардың табиғат құбылыстарын бақылау дағдыларын қалыптастырады.

• Өсімдіктер мен жануарлар әлемі туралы білімдерін кеңейтеді.

• Экологиялық мәдениетті дамытады.

• Ұжымдық жұмыс жасауға, пікір алмасуға үйретеді.

Ойын түрлері

1. «Табиғат құбылыстарын тап» – Балаларға суреттер арқылы әртүрлі табиғи құбылыстарды (жаңбыр, қар, жел, найзағай) тауып, сипаттау ұсынылады.

2. «Өсімдіктер әлемі» – Әр балаға туған өлкеде өсетін бір өсімдіктің суреті беріледі, олар оның атауын, ерекшеліктерін айтып береді.

3. «Құстардың әуені» – Балаларға құстардың дауыстарын тыңдатып, қай құс екенін табу тапсырмасы беріледі.

4. «Жануарларды мекеніне орналастыр» – Тақтаға орман, дала, су жағалауы сияқты аймақтар бейнеленген суреттер ілінеді, ал балалар жануарлардың қайда мекендейтінін анықтайды.

5. «Табиғатқа қамқор бол» – Балалар табиғатты қорғау туралы әңгімелер құрап, өз ойларын білдіреді.

Қорытынды

Өлке табиғатын танып-білуге бағытталған дидактикалық ойындар баланың дүниетанымын кеңейтеді, экологиялық тәрбие берудің маңызды құралы болып табылады. Мұндай ойындар арқылы балалар табиғатты қорғауға, оған қамқорлықпен қарауға үйренеді.

2.3 Танымдық және шығармашылық ойындар

Танымдық ойындар Танымдық ойындар баланың қоршаған орта туралы білімін кеңейтіп, есте сақтау, зейін қою, ойлау қабілеттерін дамытады. Мұндай ойындар арқылы балалар логикалық тапсырмаларды шешуді үйренеді, табиғат құбылыстарын, жануарлар мен өсімдіктер әлемін таниды.

1. «Гүл атауын тап»

   • Балаларға әртүрлі гүлдердің суреттері көрсетіледі.

   • Олардың атауларын айтып, ерекшеліктерін сипаттау сұралады.

2. «Түстерді сәйкестендір»

   • Түрлі-түсті гүлдердің суреттері беріледі.

   • Балалар сәйкес түстерді атап, ұқсас түсті заттармен сәйкестендіреді.

3. «Қай гүл қай жерде өседі?»

   • Балаларға дала, орман, бақша гүлдерінің суреттері ұсынылады.

   • Олар әр гүлдің қай жерде өсетінін анықтайды.

Шығармашылық ойындар Шығармашылық ойындар балалардың қиялын, көркемдік қабілеттерін, қол моторикасын дамытады. Бұл ойындар арқылы олар өз ойларын еркін жеткізіп, эстетикалық талғам қалыптастырады.

1. «Гүлді сал»

   • Балалар түрлі-түсті қарындаштармен немесе бояулармен өздері қалаған гүлді салады.

   • Салған суреттері бойынша әңгіме құрайды.

2. «Гүлді құрастыр»

   • Түрлі-түсті қағаздан қиылған жапырақтар мен гүл бөліктерінен өз гүлдерін жасайды.

   • Дайын жұмыстарын ортаға шығарып, сипаттайды.

3. «Гүлдер биі»

   • Балалар гүлдердің қозғалысын елестетіп, музыка ырғағымен би қимылдарын жасайды.

   • Түрлі гүлдердің ашылу, тербелу қимылдарын көрсетеді.

Бұл ойындар балалардың танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамытуға көмектеседі, сондай-ақ олардың табиғатқа деген сүйіспеншілігін арттырады.

ТУҒАН ӨЛКЕМНІҢ ТАБИҒАТЫНА

АРНАЛҒАН ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІКТІҢ ЖОСПАРЫ

(II КІШІ ТОП)

№	Өткізілетін Оқу ісәрекеттің тақырыбы	Оқу іс-әрекеттің мақсаты	Орындау мерзімі
1	Менің туған өлкем Жергілікті өсімдіктер мен жануарлар әлемі Халықтың шаруашылығы мен табиғи ерекшеліктер Туған өлкеміздің климаты Құстар әлемі «Күзгі жапырақтар неге сарғаяды?»	Білімділік мақсат (Жаңа білім беру) Туған өлкенің табиғи ерекшеліктерін сипаттау (жер бедері, өзен-көлдері, даласы, таулары); жапырақтардың сарғаю туралы мәлімет беру; туған жердің климаты (жазғы және қысқы ауа райы, жауын-шашын мөлшері); балықтың шаруашылығы: мал шаруашылығы, егіншілік туралы маағлұмат беру. Дамытушылық мақсат (Ойлау қабілеттерін дамыту) Балаларға аталмыш тақырыптар бойынша сана-cезімін дамыту. Тәрбиелік мақсат (Экологиялық және патриоттық тәрбие беру) Табиғатты қорғау қажеттілігі туралы әңгімелесу; балалардың туған өлкенің сұлулығын бағалауға және қорғауға шақыруғ табиғатты аялауға шақыру.	Қырқүйек Қазан Қараша
2	Орман тұрғындары Жабайы және үй жануарлары Су жануарлары Менің сүйікті жануарым Жәндіктердің ғажайып әлемі Гүлдер әлемі	Білімділік мақсат (Жаңа білім беру) тәрбиеленушілерге жабайы және үй жануарлары, су жануарлары, құстар әлемі және сүйікті жануарлары туралы білім беру; жануарлардың ерекшеліктерін, тіршілік ету ортасын және адам өміріндегі маңызын түсіндіру; табиғатты аялауға үйрету; гүлдер туралы мағлұмат беру. Дамытушылық мақсат (Ойлау қабілеттерін дамыту) Тәрбиеленушілердің жануарлар туралы білімдерін кеңейту және салыстыру, талдау, жіктеу қабілеттерін дамыту; танымдық қызығушылығын арттыру үшін әңгіме құрастыру, сұрақтарға жауап беру, ойындар ұйымдастыру. Тәрбиелік мақсат (Экологиялық және патриоттық тәрбие беру) Табиғатқа сүйіспеншілікпен қарауға, жануарларға қамқорлық жасауға үйрету; жануарларды қорғау және табиғатты сақтау қажеттілігін түсіндіру; үй жануарларына жауапкершілікпен қарауға, оларға күтім жасауды үйрету; гүлдерді қорғауға, оны аялауға үйрету.	Желтоқсан Қаңтар Ақпан
3	Жел мен бұлт – табиғаттың құбылыстары Ағаштардың пайдасы – орманды қалай қорғаймыз? Күн мен Ай – табиғаттың ғажайыптары Кемпірқосақ қалай пайда болады? Ауа және оның қасиеттері «Жаздың шуақты күндері»	Білімділік мақсат (Жаңа білім беру) Балалардың табиғат құбылыстары, олардың пайда болуы мен маңызын түсінуіне көмектесу. Табиғаттағы негізгі элементтер – жел, бұлт, Күн, ай, ауа, су, жаз және орман туралы білім беру. Дамытушылық мақсат (Ойлау қабілеттерін дамыту) Балалардың ойлау, бақылау, салыстыру, есте сақтау және қорытынды жасау дағдыларын жетілдіру. Экологиялық сана-сезімін дамыту, табиғи құбылыстарға қызығушылықтарын арттыру. Тәрбиелік мақсат (Экологиялық және патриоттық тәрбие беру) Табиғатқа деген сүйіспеншілік пен қамқорлықты қалыптастыру, қоршаған ортаны қорғауға, оны бағалауға үйрету. Балалардың экологиялық мәдениетін тәрбиелеу, табиғи ресурстарды ұқыпты пайдалануға баулу.	Наурыз Сәуір Мамыр

Сағат саны: 18

1. МЕНІҢ ТУҒАН ӨЛКЕМ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет, экология негіздері, қоршаған ортамен танысу , бейнелеу, жаратылыстану.
Тақырыбы: Менің туған өлкем
Мақсаты: Балалардың туған жерге деген сүйіспеншілігін қалыптастыру, табиғатқа қамқорлық сезімін ояту, шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Көрнекіліктер: туған өлке суреттері.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	Қане, балалар, күлімдейік, Шаттық шеңберін құрайық! Жылы сөзбен, ізгі ниетпен, Күнімізді бастайық!	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады.
Ұйымдастырушылық ізденуші	Туған жерім – алтын бесігім Туған жерім – алтын бесігім, Құшағың кең, пәк төсімін. Асқар тауың – асыл мекенім, Көгінде күн – мәңгі несібім. Саған арнап жырын төгеді, Бал-бұлақтай мөлдір өзенің. Жүрегімде мәңгі жыр болып, Туған жерім, сендік сезімім! «Суретке қара, сөйлем құрастыр» – Берілген суреттерге (тау, өзен, ауыл, дала, қала) сипаттама беру. - Өлеңде не туралы айтылған? -Туған жер дегеніміз не? -Туған жердің табиғаты қандай? Шығармашылылық жұмыс: Тәрбиеші балаларға өз туған жерлерінің табиғаты, ғимараттары немесе жануарлары туралы сурет салуды ұсынады.Қылқаламмен, бояумен немесе түрлі-түсті қарындашпен жұмыс жасауға тапсырма береді.	Балалар «Туған жерім – алтын бесігім» тақырыбында қысқа өлең тыңдайды. «Менің өлкем» шағын әңгіме – Балалар туған өлкесі туралы қысқаша әңгіме құрайды. Берілген суреттерге (тау, өзен, ауыл, дала, қала) сипаттама береді. - Туған жер, табиғат, өзен, тау, Отан туралы. -Бұл – біздің өскен жеріміз, ауылымыз, қаламыз. - Ол әдемі, кең, тауы бар, өзені бар, жасыл ормандары бар. Сурет салу – Балалар өз туған өлкесін суретке түсіреді.
Рефлексивты коррекциялаушы	-Балалар, бүгін біз туған өлкеміз туралы көп нәрсе айттық. Енді өз ойымызды ортаға салып, алған әсерімізді бөлісейік! -Сендерге бүгінгі сабақ ұнады ма? Несімен ұнады?	– Иә, маған ұнады! Біз туған жер туралы өлең айттық. – Маған сурет салу ұнады, туған жерімнің табиғатын салдым. – Туған жер туралы тақпақ жаттағаным қызықты болды.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Туған өлкесінің табиғаты, көрікті жерлері туралы.
Меңгереді: Табиғатты қорғау, туған жердің ерекшелігін түсіну дағдыларын меңгереді.
Жасай алады: Туған өлке туралы әңгімелейді, сурет салады, өлең құрастырады.

2. ЖЕРГІЛІКТІ ӨСІМДІКТЕР МЕН ЖАНУАРЛАР ӘЛЕМІ

Ұйымдастырылға оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет, экология негіздері, бейнелеу,қоршаған ортамен танысу ,жаратылыстану.
Тақырыбы: Жергілікті өсімдіктер мен жануарлар әлемі
Мақсаты: Балаларды туған жердің табиғатына деген сүйіспеншілікке баулу, жергілікті өсімдіктер мен жануарларға қамқор болуға үйрету, шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	– Қане, балалар, бір-бірімізге күлімсіреп қарайық! Табиғаттың ғажайыптарын бірге зерттейік! – Шаттық шеңберін құрып, «Табиғатты аяла» тақырыбында қысқа өлең оқып беремін.	Балалар шаттық шеңберіне тұрып, өлең тыңдайды, табиғатқа деген сүйіспеншіліктерін білдіреді.
Ұйымдастырушылық ізденуші	Өлең тыңдау: «Табиғат – біздің үйіміз» тақырыбында қысқа өлең оқып, мазмұнын талдау. – Өлеңде не туралы айтылған? – Өсімдіктер мен жануарлар табиғатқа не үшін керек? Талдау жұмысы: «Суретке қара, сипаттама бер» – Балаларға жергілікті өсімдіктер мен жануарлардың суреттерін көрсетіп, олар туралы сөйлесу. Шығармашылық жұмыс: Балаларға табиғаттың сұлулығын бейнелеу үшін сурет салу немесе табиғи материалдардан коллаж жасау ұсыну	– Өлең тыңдайды, сұрақтарға жауап береді. – Суреттерге қарап, жергілікті өсімдіктер мен жануарлар туралы әңгімелейді. – Өсімдіктер мен жануарлардың пайдасы туралы айтады. – Сурет салады немесе табиғи материалдармен жұмыс істейді.
Рефлексивты коррекциялаушы	-Балалар, бүгін біз туған жеріміздің өсімдіктері мен жануарлары туралы көп нәрсе білдік. Не ұнады? Не үйрендіңдер? – Сендерге қандай жануарлар мен өсімдіктер ерекше әсер қалдырды?	– Маған табиғат туралы өлең ұнады. – Мен жергілікті жануарлар туралы көп нәрсе білдім. – Өсімдіктер мен жануарларды қорғау керек екенін түсіндім.

Күтілетін нәтиже:
Біледі: Жергілікті өсімдіктер мен жануарлар туралы біледі.
Меңгереді: Табиғатты қорғау, жергілікті өсімдіктер мен жануарлардың ерекшелігін түсіну дағдыларын меңгереді.
Жасай алады: Өсімдіктер мен жануарлар туралы әңгімелейді, сурет салады, шығармашылық жұмыстар жасайды.

3. ХАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МЕН ТАБИҒИ ЕРЕКШЕЛІКТЕР

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет, экология негіздері, бейнелеу,қоршаған ортамен танысу , жаратылыстану.
Тақырыбы: Халық шаруашылығы мен табиғи ерекшеліктер
Мақсаты: Балаларды туған жердің табиғи ерекшеліктерін түсінуге баулу, халықтың шаруашылығы мен табиғат арасындағы байланысты таныстыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	– Балалар, шеңберге жиналып, бір-бірімізге жылы тілектер айтып, күлімсірейік! – «Туған жердің байлығы» тақырыбында жұмбақтар жасырамын. Жұмбақтар: 1. Түсі жасыл кілемдей, Жер бетіне төселген. (Шөп) 2. Өрісі кең, малы көп, Шөбі шүйгін, жері кең. (Жайлау) 3. Көк теңізде ақ желкен, Желбірейді көкпенен. (Бидай) 4. Тастан үлкен, судан ауыр, Қайнаса да піспейді. (Көмір)	Балалар шеңбер жасап тұрады, тәрбиешінің жұмбақтарын тыңдайды, жауабын табуға тырысады.
Ұйымдастырушылық ізденуші	Өлең тыңдау: «Табиғат – біздің үйіміз» тақырыбында қысқа өлең оқып, мазмұнын талдау. – Өлеңде не туралы айтылған? – Өсімдіктер мен жануарлар табиғатқа не үшін керек? Талдау жұмысы: «Суретке қара, сипаттама бер» – Балаларға жергілікті өсімдіктер мен жануарлардың суреттерін көрсетіп, олар туралы сөйлесу. Шығармашылық жұмыс: Балаларға табиғаттың сұлулығын бейнелеу үшін сурет салу немесе табиғи материалдардан коллаж жасау ұсыну.	Талдау жұмысы: – Жұмбақтарда не туралы айтылды? – Табиғат пен халық шаруашылығы арасында қандай байланыс бар? Ойын: «Шаруашылықты тап!» Ойын шарты: Балаларға суреттер (малшы, егінші, шахтер, балықшы) көрсетіліп, олар сол шаруашылық түрін тауып, сипаттайды. Суретпен жұмыс: «Суретке қара, сипаттама бер» – Балаларға табиғи ерекшеліктер мен шаруашылық түрлерінің суреттерін көрсетіп, олар туралы әңгімелеу. Жапсыру жұмысы: Балалар түрлі-түсті қағаздан тау, өзен, мал, егістік, үйлер сияқты элементтерді қиып, өз өлкесінің табиғатын және шаруашылығын бейнелейді.
Рефлексивты коррекциялаушы	-Балалар, бүгін біз туған жеріміздің өсімдіктері мен жануарлары туралы көп нәрсе білдік. Не ұнады? Не үйрендіңдер? – Сендерге қандай жануарлар мен өсімдіктер ерекше әсер қалдырды?	Балалар, бүгін біз халықтың шаруашылығы мен табиғат арасындағы байланысты зерттедік. Не ұнады? Не үйрендіңдер? – Сендерге қай шаруашылық түрі қызықты болды?

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Табиғи ерекшеліктер мен халық шаруашылығының түрлерін біледі.
Меңгереді: Халықтың табиғатпен байланысын, шаруашылықтың маңызын түсінеді.
Жасай алады: Ойын арқылы мамандықтарды ажыратады, сурет салады, жапсырма жасайды.

4. ТУҒАН ӨЛКЕМІЗДІҢ КЛИМАТЫ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет, экология негіздері, бейнелеу,қоршаған ортамен танысу ,жаратылыстану.
Тақырыбы: Туған өлкеміздің климаты
Мақсаты: Балаларды туған жердің климаттық ерекшеліктерімен таныстыру, табиғатқа деген сүйіспеншілікті дамыту, танымдық және шығармашылық дағдыларын жетілдіру.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	– Балалар, бәріміз бірге қол ұстасып, шеңбер құрайық! Өлең айту:Күн күлімдеп оянды, Бізге сәулесін төкті. Бәріміз де қуанып, Табиғатты сүйеміз!	– Балалар шеңберге тұрып, өлеңге қимылдар жасайды, көңіл-күй сыйлайды.
Ұйымдастырушылық ізденуші Квест ойыны: «Климаттық жұмбақтар»	«Климат өзгерді» ойыны – Қазір мен ауа райын айтамын, ал сендер сәйкес қимылдар жасаңдар: ? Күн ашық – алақандарын жоғары көтереді. ? Жел соқты – қолдарын жан-жаққа бұлғайды. ? Жаңбыр жауды – алақандарын жоғары көтеріп, саусақтарын жыбырлатады. ❄ Қар жауды – алақандарын төмен түсіріп, баяу қимыл жасайды. 1-кезең: Табиғат құбылыстарын тап! (Суреттер арқылы) Балаларға күн, қар, жаңбыр, жел, бұлт бейнеленген карточкалар таратылады. Тәрбиеші сипаттама береді, ал балалар сәйкес карточканы көрсетеді. 2-кезең: Киімді дұрыс таңда! Әр түрлі ауа райы көрсетілген суреттер қойылады. Балалар қай ауа райында қандай киім кию керектігін шешеді. 3-кезең: Табиғат дыбыстарын тап! Балаларға құстардың, желдің, жаңбырдың дыбыстары қосылады, олар не екенін табады. Шығармашылық жұмыс. Тақырыбы: «Менің туған өлкемнің климаты» Балалар түрлі-түсті қағаздан күн, бұлт, қар немесе жаңбыр тамшыларын қиып, жапсырады.	– Балалар ауа райына сәйкес қимылдарды қайталайды. –Балалар берілген тапсырмаларды орындайды, суреттерді таңдайды, өз ойларын айтады. – Балалар өз жұмыстарын жасайды, табиғи құбылыстарды бейнелейді.
Рефлексивты коррекциялаушы	-– Балалар, бүгін біз туған өлкеміздің климаты туралы білдік. Қай тапсырма ұнады? Сендер өз өлкелеріңнің табиғатын жақсы көресіңдер ме?	– Балалар өз ойларын бөліседі, сабақтан алған әсерлерін айтады.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Туған өлкесінің климат ерекшеліктерін, табиғат құбылыстарын біледі.
Меңгереді: Ауа райына байланысты киім таңдауды, табиғатқа қамқорлық жасауды меңгереді.
Жасай алады: Ойындар ойнап, қимылдар қайталайды, жапсыру жұмысын орындайды.

5. ҚҰСТАР ӘЛЕМІ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет, экология негіздері, бейнелеу, қоршаған ортамен танысу,жаратылыстану.
Тақырыбы: Құстар әлемі
Мақсаты: Балаларды құстардың түрлерімен таныстыру, олардың ерекшеліктерін ажыратуға үйрету, сөздік қорын байыту, шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	– Балалар, бір-бірімізге жылы тілектер айтып, күлімсірейік! Өлең:Көкке ұшамыз самғап біз, Құстардаймыз қанатты. Табиғатты қорғаймыз, Құстар біздің досымыз!	– Балалар шеңберге тұрып, өлеңді қимылмен қайталайды.
Ұйымдастырушылық ізденуші Әдебиет минуты Ойын: «Құсты тап!» Шығармашылық жұмыс (Жапсыру)	«Құстар қалай қозғалады?» ойыны – Қазір мен құстарды атаймын, ал сендер сол құс сияқты қимыл жасаңдар: Бүркіт – қанаттарын жайып, ұшады. Торғай – секіріп жүреді. Үйрек – шоршып, суға түседі. Үкі – басын шайқап, айналады. Ертегі тыңдау: «Құстардың достығы» Балаларға қысқа ертегі оқып беру. Талдау сұрақтары: – Ертегіде қандай құстар кездесті? – Олар не істеді? – Біз құстарға қалай көмектесе аламыз? Балаларға құстардың суреттері көрсетіледі, ал тәрбиеші олардың сипаттамасын айтады. Балалар сәйкес құсты тауып көрсетуі керек. Тақырыбы: «Менің сүйікті құсым» Балалар түрлі-түсті қағаздан құстардың денесін қиып, жапсыру арқылы бейнелейді.	– Балалар құстарға сәйкес қимылдарды жасайды. – Балалар ертегіні тыңдап, сұрақтарға жауап береді. – Балалар құстарды сурет арқылы тауып, олардың атын атайды. – Балалар өз жұмыстарын жасап, құстарды жапсырады. – Балалар өз жұмыстарын жасайды, табиғи құбылыстарды бейнелейді.
Рефлексивты коррекциялаушы	– Балалар, біз бүгін қандай құстармен таныстық? – Сендерге қандай тапсырма ұнады?	– Балалар өз ойларын бөліседі, сабақтан алған әсерлерін айтады.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Құстардың атауларын, түрлерін, ерекшеліктерін біледі.
Меңгереді: Құстар туралы әңгімелеуді, олардың қимылдарын бейнелеуді меңгереді.
Жасай алады: Құстардың қимылдарын қайталайды, сурет бойынша табады, жапсыру жұмысын орындайды.

6.«КҮЗГІ ЖАПЫРАҚТАР НЕГЕ САРҒАЯДЫ?»

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет, экология негіздері, қоршаған ортамен танысу,бейнелеу,жаратылыстану.
Тақырыбы: Күзгі жапырақтар неге сарғаяды?
Мақсаты: Балаларға күз мезгіліндегі табиғат құбылыстарын түсіндіру, жапырақтардың сарғаю себебін тәжірибе арқылы көрсету, зерттеушілік дағдыларын дамыту.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	Қане, балалар, күлімдейік, Шаттық шеңберін құрайық! Жылы сөзбен, ізгі ниетпен, Күнімізді бастайық!	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады.
Ұйымдастырушылық ізденуші	– Балалар, бізге қонаққа күз ханшайымы келіпті (топқа күз ханшайымы бейнесінде педагог кіреді). – Ол бізге бір сұрақ қойғысы келеді: "Жапырақтар неге сарғаяды?" – Бүгін біз осы сұраққа жауап іздейміз!салуды ұсынады.Қылқаламмен, бояумен немесе түрлі-түсті қарындашпен жұмыс жасауға тапсырма береді. Суретпен жұмыс: – Балаларға жасыл, сары, қызыл, қоңыр жапырақтардың суреттерін көрсетіп, айырмашылықтарын сұрайды. – "Бұл жапырақтар неге әртүрлі түсті?" деп сұрайды. – Жазда жапырақтарда хлорофилл деп аталатын жасыл пигмент бар, ол күннен жарық алып, қорек дайындайды. – Күз келгенде күн салқындайды, күн сәулесі азаяды, хлорофилл азайып, басқа түстер (сары, қызыл, қоңыр) көріне бастайды. Тәжірибе жасау: "Жапырақтардан жасыл түсті қалай бөліп алуға болады?" – Балалармен бірге жасыл жапырақты алып, оны ұсақтап кеседі. – Ыдысқа жылы су құйып, оған жапырақтарды салады. – Біраз уақыттан кейін судың жасыл түске боялатынын бақылайды. – Бұл тәжірибе арқылы жапырақтарда хлорофилл бар екенін көрсетеді. Сергіту сәті: – «Күзгі жапырақтар» ойыны (балалар жапырақтар сияқты айналып, жерге түсу қимылдарын жасайды).	– Балалар күз ханшайымымен амандасады. – "Жапырақтар неге сарғаяды?" деген сұраққа өз ойларын айтады. – Жапырақтардың түстерін ажыратады. – Хлорофилл туралы қарапайым түсінік алады. – Тәжірибе жасап, нәтижесін көреді. – Сергіту сәтіне қатысады.
Рефлексивты коррекциялаушы	– Балалар, бүгін біз жапырақтардың неге сарғаятынын білдік. – Сендерге қандай тәжірибе қызықты болды? – Күз туралы қандай жаңа нәрсе білдіңдер?	– Оқу іс-әрекеттен алған әсерлерімен бөліседі. – Өз ойларын айтады.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Күзгі жапырақтардың сарғаю себебін біледі.
Меңгереді: Табиғаттағы өзгерістерді бақылауды, зерттеу әрекеттерін меңгерді.
Жасай алады: Жапырақтарға тәжірибе жасап, олардың түсінің өзгеруін түсіндіреді.

7. ОРМАН ТҰРҒЫНДАРЫ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті:Сөйлеуді дамыту, қоршаған ортамен танысу, көркем әдебиет, танымдық жұмыс.
Тақырыбы: Орман тұрғындары
Мақсаты: Балаларды ормандағы жануарлармен таныстыру, олардың ерекшеліктерін ажыратуға үйрету, сөздік қорларын байыту, байланыстырып сөйлеу дағдыларын дамыту.
Көрнекіліктер: Орман жануарларының суреттері, муляждар, интерактивті тақта, аудиожазбалар.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	– Балалар, қане, шаттық шеңберін құрайық! Шаттық шеңбері: Ормандағы аңдарды, Біз де жақсы көреміз. Табиғатты қорғаймыз, Аман-есен өсеміз! – Балалар, бүгін біз орманға саяхатқа барамыз. Онда қандай жануарлар мекендейтінін білесіңдер ме?	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады. Балалар: (Өз ойларын айтады: аю, түлкі, қоян, қасқыр және т.б.)
Ұйымдастырушылық ізденуші	– Орман тұрғындарымен танысу – Балалар, мен сендерге жұмбақ жасырамын, сендер жауабын табыңдар: Ақ тоны бар, қыста аппақ, Орманда жүр қорбаңдап. (Аю) Ұзын құлақ, қос шұнақ, Елеңдеп қорқып тұрады. (Қоян) – Жарайсыңдар! Бұл жануарлар қайда өмір сүреді? (Орманда) Суретпен жұмыс – Балаларға әртүрлі орман жануарларының суреттерін көрсетіп, олардың ерекшеліктерін сұрайды. – «Бұл қай жануар? Ол қалай қозғалады? Қайда мекендейді? Не жейді?» деген сұрақтар қойылады. Дидактикалық ойын «Орманға кім жасырынды?» – Балаларға орман көрінісі бар сурет беріледі, ал кейбір жануарлар суретте жасырынған. Балалар оларды тауып, атауларын айтады. Қимыл-қозғалыс ойыны «Аңдарға еліктеу» – Балалар орман жануарларының қимылдарын салып ойнайды (қоян секіреді, аю қорбаңдайды, түлкі жортады т.б.).	– Балалар күз ханшайымымен амандасады. – "Жапырақтар неге сарғаяды?" деген сұраққа өз ойларын айтады. – Жапырақтардың түстерін ажыратады. – Хлорофилл туралы қарапайым түсінік алады. – Тәжірибе жасап, нәтижесін көреді. – Сергіту сәтіне қатысады. – Жаңа сөздер: ін, апан, жыртқыш, шөпқоректі, қорек. – Балалар бұл сөздерді қайталайды, сөйлемдер құрастырады.
Рефлексивты коррекциялаушы	– Балалар, біз бүгін қандай жаңа нәрсе білдік? – Қандай жануарлар орманда өмір сүреді? – Сендерге қандай тапсырма ұнады.	– Балалар өз ойларын айтады, сабақтан алған әсерлерімен бөліседі.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Орман жануарларының атауын, олардың мекендейтін жерлерін, қоректену ерекшеліктерін біледі.
Түсінеді: Табиғатты қорғаудың маңыздылығын түсінеді.
Қолданады: Жануарларды сипаттап айту дағдыларын, диалог құруды, сөйлем құрастыруды қолданады.

8. ЖАБАЙЫ ЖӘНЕ ҮЙ ЖАНУАРЛАРЫ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет, экология негіздері, бейнелеу, жаратылыстану,қоршаған ортамен танысу, танымдық жұмыс.
Тақырыбы: Жабайы және үй жануарлары
Мақсаты: Балаларды жабайы және үй жануарларымен таныстыру, олардың ерекшеліктерін ажыратуға үйрету, сөздік қорларын байыту, байланыстырып сөйлеу дағдыларын дамыту, шығармашылық қабілеттерін жетілдіру.
Көрнекіліктер: Жабайы және үй жануарларының суреттері, муляждар, интерактивті тақта, аудиожазбалар.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	– Балалар, қане, шаттық шеңберін құрайық! Шаттық шеңбері: Жануарларды сүйеміз, Қамқор болып жүреміз. Табиғатты қорғаймыз, Барлығына көмектесеміз! – Балалар, бүгін біз жабайы және үй жануарларымен танысамыз. Олар туралы не білесіңдер?	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады. Балалар өз ойларын айтады: жылқы, сиыр, мысық, ит, қасқыр, аю, түлкі және т.б.)
Ұйымдастырушылық ізденуші	Жануарлармен танысу – Балалар, мен сендерге жұмбақ жасырамын, сендер жауабын табыңдар: Ер қанаты – ... (Жылқы) Үй күзетіп, үріп жүреді, Досың болар кім еді? (Ит) Қыс бойы ұйықтайды, Апанында жатады. (Аю) Қулық жасап қашады, Түсі әдемі, қызылдау. (Түлкі) – Жарайсыңдар! Бұл жануарлар қайда өмір сүреді? (Үйде, қорада, орманда, далада) Суретпен жұмыс – Балаларға әртүрлі үй және жабайы жануарлардың суреттерін көрсетіп, олардың ерекшеліктерін сұрайды. – «Бұл қай жануар? Ол қайда өмір сүреді? Не жейді?» деген сұрақтар қойылады. Дидактикалық ойын «Жануарларды ажырат» – Балаларға жануарлардың суреттері беріледі. Олар жабайы және үй жануарларын ажыратып, екі топқа бөледі. Сөздік жұмыс – Жаңа сөздер: қора, төл, ін, апан, жыртқыш, шөпқоректі. Қимыл-қозғалыс ойыны «Жануарларға еліктеу» – Балалар жануарлардың қимылдарын салып ойнайды (жылқы шауып барады, сиыр мөңірейді, ит үреді, қасқыр ұлиды т.б.). Шығармашылық жұмыс– -Ермексаздан жануарларды мүсіндеу тапсырмасы беріледі. Сөздік жұмыс – Жаңа сөздер: ін, апан, жыртқыш, шөпқоректі, қорек. – Балалар бұл сөздерді қайталайды, сөйлемдер құрастырады. Қимыл-қозғалыс ойыны «Аңдарға еліктеу» -Ал енді балалар! Жануарлардың қимылдарын жасайықшы?!	Жылқы, ит,аю, түлкі Балалар бұл сөздерді қайталайды, сөйлемдер құрастырады. Балалар бұл сөздерді қайталайды, сөйлемдер құрастырады. – Балаларға үй немесе жабайы жануардың суретін салу ұсынылады. – Топпен бірігіп, «Менің сүйікті » тақырыбында қысқа әңгіме құрастырады. Балалар орман жануарларының қимылдарын салып ойнайды (қоян секіреді, аю қорбаңдайды, түлкі жортады т.б.).
Рефлексивты коррекциялаушы	– Балалар, біз бүгін қандай жаңа нәрсе білдік? – Қандай жануарлар жабайы, қандай жануарлар үй жануары? – Сендерге қандай тапсырма ұнады?	– Балалар өз ойларын айтады, сабақтан алған әсерлерімен бөліседі.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Жабайы және үй жануарларының атауын, олардың мекендейтін жерлерін, ерекшеліктерін біледі.
Түсінеді: Жануарларға қамқорлық көрсету маңыздылығын түсінеді.
Қолданады: Жануарларды сипаттап айту дағдыларын, диалог құруды, сөйлем құрастыруды қолданады.

9. СУ ЖАНУАРЛАРЫ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Сөйлеуді дамыту ,қоршаған ортамен танысу ,көркем әдебиет, танымдық жұмыс, шығармашылық, дене тәрбиесі.
Тақырыбы: Су жануарлары
Мақсаты: Балаларды су жануарларымен таныстыру, олардың ерекшеліктерін ажыратуға үйрету, сөздік қорларын байыту, байланыстырып сөйлеу дағдыларын дамыту, шығармашылық қабілеттерін жетілдіру.
Көрнекіліктер: Су жануарларының суреттері, муляждар, аквариумдағы балықтар, аудиожазбалар.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	– Балалар, қане, шаттық шеңберін құрайық! Шаттық шеңбері: Суға сүңгіп, жүземіз, Толқынмен біз күлеміз. Балықтардай еркелеп, Теңізде біз жүреміз! – Балалар, бүгін біз су жануарларымен танысамыз. Олар туралы не білесіңдер?	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады. Балалар өз пікірлерін айтады.
Ұйымдастырушылық ізденуші	Су жануарларымен танысу – Балалар, мен сендерге жұмбақ жасырамын, сендер жауабын табыңдар: Өзі суда тіршілік етеді, Тыныс алады желбезекпен. (Балық) Теңізде жүзіп барады, Шомылуға жарайды. (Дельфин) Шаян тәрізді, тырнағы бар, Артқа қарай жүгіреді. (Шаян) – Жарайсыңдар! Бұл жануарлар қайда өмір сүреді? (Көлде, өзенде, теңізде, мұхита) Суретпен жұмыс– Балаларға әртүрлі су жануарларының суреттерін көрсетіп, олардың ерекшеліктерін сұрайды. – «Бұл қай жануар? Ол қайда өмір сүреді? Не жейді?» деген сұрақтар қойылады. Дидактикалық ойын «Суда кім жүзеді?» – Балаларға жануарлардың суреттері беріледі. Олар суда өмір сүретін және құрлықтағы жануарларды ажыратып, екі топқа бөледі. Сөздік жұмыс – Жаңа сөздер: теңіз, көл, өзен, толқын, қабыршақ, желбезек, мұхит. – Балалар бұл сөздерді қайталайды, сөйлемдер құрастырады. Қимыл-қозғалыс ойыны «Судағы жануарлар» – Балалар әртүрлі су жануарларының қимылдарын салып ойнайды (балықтар жүзеді, шаяндар қыбырлайды, медузалар баяу қозғалады т.б.). Шығармашылық жұмыс – Балаларға су жануарларының суретін салу ұсынылады.	Балалар өз пікірлерін айтады. Топпен бірігіп, «Су астындағы өмір» тақырыбында қысқа әңгіме құрастырады. – Ермексаздан балық, тасбақа, сегізаяқ мүсіндеу тапсырмасы беріледі. Балалар өз пікірлерін айтады.
Рефлексивты коррекциялаушы	– Балалар, біз бүгін қандай жаңа нәрсе білдік? – Қандай жануарлар орманда өмір сүреді? – Сендерге қандай тапсырма ұнады.	– Балалар өз ойларын айтады, сабақтан алған әсерлерімен бөліседі.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Су жануарларының атауын, олардың мекендейтін жерлерін, ерекшеліктерін біледі.
Түсінеді: Табиғатты қорғау және су жануарларына қамқорлық көрсету маңыздылығын түсінеді.
Қолданады: Жануарларды сипаттап айту дағдыларын, диалог құруды, сөйлем құрастыруды, шығармашылық қабілеттерін дамытады.

10. МЕНІҢ СҮЙІКТІ ЖАНУАРЫМ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет, экология негіздері, бейнелеу, қоршаған ортамен танысу ,жаратылыстану, сөйлеуді дамыту, танымдық жұмыс, шығармашылық, дене тәрбиесі.
Тақырыбы: Менің сүйікті жануарым
Мақсаты: Балаларды жануарлармен таныстыру, олардың ерекшеліктерін ажыратуға үйрету, сөздік қорларын байыту, байланыстырып сөйлеу дағдыларын дамыту, шығармашылық қабілеттерін жетілдіру.
Көрнекіліктер: жануарлардың суреттері, муляждар, ермексаз, аудиожазбалар.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	– Балалар, қане, шаттық шеңберін құрайық! Шаттық шеңбері: Жануарлар бізге дос, Оларға қамқор боламыз! Мысық, ит пен қоян да, Біздің досымыз, рас! – Балалар, бүгін біз «Менің сүйікті жануарым» тақырыбында әңгімелесеміз. Әркімнің сүйікті жануары болады, сендер өз сүйікті жануарларың туралы айтып бересіңдер.	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады. Балалар өз ойларын айтады
Ұйымдастырушылық ізденуші	Жануарлармен танысу – Балалар, сендерге жұмбақ жасырамын, жауабын табыңдар: Қай жануар мияулайды? (Мысық) Қай жануар үреді? (Ит) Қай жануар секіреді? (Қоян) Қай жануар сүт береді? (Сиыр) – Жарайсыңдар! Осы жануарлар туралы әңгімелесейік. Суретпен жұмыс – Балаларға әртүрлі жануарлардың суреттерін көрсетіп, олардың ерекшеліктерін сұрайды. – «Бұл қандай жануар? Ол қайда өмір сүреді? Не жейді?» деген сұрақтар қойылады. Дидактикалық ойын «Қай жануар қалай дыбыстайды?» – Балаларға жануарлардың суреттері көрсетіліп, олардың шығаратын дыбыстарын анықтауға тапсырма беріледі. Қимыл-қозғалыс ойыны «Жануарлар сияқты қозғалайық!» – Балалар әртүрлі жануарлардың қимылдарын салып ойнайды (мысық – жаймен жүреді, ит – секіріп жүгіреді, қоян – секіреді, жылан – ирелеңдейді). Шығармашылық жұмыс – Балалар өз сүйікті жануарларының суретін салады.	– Жаңа сөздер: үй жануары, жабайы жануар, қорек, қамқорлық, табиғат. – Балалар бұл сөздерді қайталайды. – Топпен бірігіп, «Менің сүйікті жануарым» тақырыбында қысқа әңгіме құрастырады. – Ермексаздан өздері таңдаған жануардың мүсінін жасайды.
Рефлексивты коррекциялаушы	Балалар, бүгін біз қандай жаңа нәрсе білдік? – Сендерге қандай жануарлар ұнайды? – Қандай тапсырма сендерге қатты ұнады?	Балалар өз ойларын айтады, сабақтан алған әсерлерімен бөліседі.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Жануарлардың атауын, олардың мекендейтін жерлерін, ерекшеліктерінбіледі.
Түсінеді: Жануарларға қамқорлық жасау қажеттілігін түсінеді.
Қолданады: Жануарларды сипаттап айту дағдыларын, диалог құрастырады.

11. ЖӘНДІКТЕРДІҢ ҒАЖАЙЫП ӘЛЕМІ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті:Сөйлеуді дамыту, қоршаған ортамен танысу,көркем әдебиет, танымдық жұмыс, шығармашылық, дене тәрбиесі.

Тақырыбы: Жәндіктердің ғажайып әлемі

Мақсаты: Балаларды жәндіктердің түрлерімен таныстыру, олардың ерекшеліктерін ажыратуға үйрету, сөздік қорларын байыту, байланыстырып сөйлеу дағдыларын дамыту, шығармашылық қабілеттерін жетілдіру.

Көрнекіліктер: Жәндіктердің суреттері, муляждар, аудиожазбалар, ұлғайтқыш әйнек.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	– Балалар, қане, шаттық шеңберін құрайық! Шаттық шеңбері:Жәндіктер әлемі кең,Олар да бір тіршілік иесі!Құмырсқа, көбелек, аралар,Табиғатты қорғайды бізбен бірге!! – Балалар, бүгін біз «Жәндіктердің ғажайып әлемі» тақырыбында әңгімелесеміз. Сендер жәндіктер туралы не білесіңдер?	– Балалар шеңберге тұрып, өлеңге қимылдар жасайды, көңіл-күй сыйлайды.
Ұйымдастырушылық ізденуші	Жәндіктермен танысу – Балаларға жәндіктер туралы жұмбақтар жасырады. Кішкентай ғана бойы бар,Айналаны шулатар. (Маса) Қараңғыда ұшады,Шам секілді жанады. (Светлячок) Суретпен жұмыс – Балаларға түрлі жәндіктердің суреттерін көрсетіп, олардың ерекшеліктерін сұрайды. – «Бұл қандай жәндік? Ол қайда өмір сүреді? Не жейді?» деген сұрақтар қойылады. Қимыл-қозғалыс ойыны «Жәндіктер секілді қозғалайық!» – Балалар әртүрлі жәндіктердің қимылдарын салып ойнайды (көбелек – қанатын қағып ұшады, құмырсқа – еңбектейді, шегіртке – секіреді). Шығармашылық жұмыс – Балалар өздеріне ұнаған жәндіктің суретін салады. – Топпен бірігіп, «Мен көрген жәндік» тақырыбында қысқа әңгіме құрастырады. – Ермексаздан жәндіктердің мүсіндерін жасайды.	Құмырсқа илеуі, бал арасы, көбелек, шегіртке, табиғаттың досы. – Балалар бұл сөздерді қайталайды, сөйлемдер құрастырады.
Рефлексивты коррекциялаушы	– Балалар, бүгін біз қандай жаңа нәрсе білдік? – Сендерге қандай жәндік ұнайды? – Қандай тапсырма сендерге қатты ұнады?	Балалар өз ойларын айтады, сабақтан алған әсерлерімен бөліседі.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Жәндіктердің атауын, олардың мекендейтін жерлерін, ерекшеліктерін біледі.

Түсінеді: Жәндіктердің табиғаттағы маңызын түсінеді.

Қолданады: Жәндіктерді сипаттап айту дағдыларын, диалог құруды, сөйлем құрастыруды, шығармашылық қабілеттерін қолданады.

12. ГҮЛДЕР ӘЛЕМІ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет, экология негіздері, бейнелеу, қоршаған ортамен танысу, жаратылыстану.
Тақырыбы: Гүлдер әлемі
Мақсаты: Балаларға гүлдердің табиғаттағы маңызын түсіндіру; гүлдердің түрлері мен ерекшеліктерін танып, олардың адамдарға қандай пайдасы бар екенін түсіндіру; экологиялық тәрбие беру, гүлдерді қорғаудың қажеттілігін сезіндіру; танымдық қабілеттерін дамыту, шығармашылық ойлау дағдыларын арттыру.

Көрнекіліктер: Гүлдердің суреттері, бейнетаспа, гүлдер үлгілері, табиғат көріністері.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	Тәрбиеші балаларды шаттық шеңберіне шақырып, «Гүлдер әлемі» тақырыбында өлең айтады: Гүлдер жайнап тұр көктемде, Табиғаттың сәні, көркі сол! Желмен тербеліп гүлдер бізге, Таза ауа, жылу сыйлайды сол!	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады.
Ұйымдастырушылық ізденуші	Тәрбиеші гүлдер туралы әңгіме жүргізеді. Гүлдердің табиғаттағы пайдасы мен ерекшеліктерін түсіндіреді: гүлдер әдемі, олар табиғатқа көрік береді. Гүлдермен араласқан кезде көңіл-күй көтеріледі. Құстар мен жәндіктерге азық болады. Адамдар гүлдерді бау-бақшада өсіріп, олардың хош иісінен ләззат алады. Гүлдердің түрлерімен таныстырады (мысалы, дала гүлдері, бақша гүлдері, орман гүлдері). Балаларға гүлдер туралы жұмбақтар жасырады: «Мен қызыл, мен сары, мен көк боламын, әркім мені қызық көреді!» – бұл не? (Гүл) Тәрбиеші гүлдерге қалай қамқорлық жасау керектігін түсіндіреді. Гүлдерге су құю, гүлдердің өсуіне жағдай жасау жолдарын айтады. Балалардан «Гүлдерге қалай қамқорлық жасау керек?» деген сұраққа жауап алады. | Балалар өз пікірлерін айтады, гүлдерге қамқорлық көрсету жолдарын айтады. Өсімдікке су құйып, гүлдерді күтіп баптаудың маңыздылығын түсінеді.	Балалар гүлдер туралы мағлұмат алады. Өз пікірлерімен бөліседі. Жұмбақты шешеді.
Рефлексивты коррекциялаушы	- Гүлдер қандай түстерде болады? -Қай жерде өсетін гүлдерді білесіңдер? -Гүлдер не үшін керек? -Гүлдерге қамқорлық жасау үшін не істеу керек? | Балалар өз пікірлерін айтады, гүлдердің түсі мен түрін сипаттайды. Гүлдерге қамқорлық көрсету қажеттілігін түсіндіреді.	Балалар өз пікірлерімен бөліседі.

Күтілетін нәтиже:

Біледі:Гүлдердің түрлері мен олардың мекендейтін жерлерін біледі; гүлдердің табиғаттағы маңызын түсінеді.

Түсінеді: Гүлдер мен оларды қорғаудың қажеттілігін сезінеді; гүлдер адам өмірінде қандай рөл атқаратынын түсінеді.

Қолданады: Гүлдерді сипаттап, олар туралы сөйлемдер құрастырады; табиғатты қорғау жолдарын қарастырады, өздері белсенді іс-әрекет жасайды.

13. ЖЕЛ МЕН БҰЛТ – ТАБИҒАТТЫҢ ҚҰБЫЛЫСТАРЫ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: : Көркем әдебиет, экология негіздері, бейнелеу, қоршаған ортамен танысу, жаратылыстану, шығармашылық.

Тақырыбы: Жел мен бұлт – табиғаттың құбылыстары

Мақсаты: Балаларға жел мен бұлттың табиғаттағы маңызы мен құбылыстарын түсіндіру; жел мен бұлттың ерекшеліктерін және олардың ауа райына әсерін үйрету; балалардың табиғатқа деген қызығушылығын арттырып, экологиялық тәрбиені қалыптастыру; танымдық қабілеттерін дамыту, ойлау дағдыларын жақсарту.

Көрнекіліктер: Жел мен бұлттың суреттері, бейнетаспа, табиғаттың әртүрлі көріністері, ауа райы картасы.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	Тәрбиеші балаларды шаттық шеңберіне шақырып, «Жел мен бұлт» тақырыбында өлең айтады: Жел тербеп, ағаштарды, Бұлттар да айналсын көкте. Табиғаттың қызығын, Түсінеміз біз жақсы көктемде!	Балалар шеңберге тұрып, тәрбиешімен бірге өлеңді айтады, табиғат құбылыстарына қызығушылық білдіреді.
Ұйымдастырушылық ізденуші	Тәрбиеші жел мен бұлттың табиғаттағы рөлі туралы әңгімелеседі: Жел – ауа қозғалысы. Ол топырақтың, өсімдіктердің таралуына әсер етеді. Бұлт – ауаның су буынан пайда болатын көкжиекке жақын ұсақ тамшылардың жиынтығы. Жел мен бұлттың ауа райына әсері: желдің күшеюі, бұлттардың пайда болуы жаңбыр мен қар әкелуі мүмкін. Балаларға «Жел мен бұлт» тақырыбында жұмбақтар жасырады: «Ауаны тербетіп, ұшады, көк жүзінде ойнайды.» (Жел) «Ақ, жібек төсеулі, көкке жетіп қалды.» (Бұлт) | Тәрбиеші балалармен жел мен бұлттың әсерінен табиғатта қандай өзгерістер болатынын талқылайды. «Жел мен бұлттың саяхаты» (Шығармашылық сурет салу) Балаларға жел мен бұлттың табиғаттағы әсерін бейнелейтін сурет салу тапсырмасы беріледі. Олар бұлттардың қозғалуын, желдің күшін және ауа райының өзгерісін көрсететін көрініс салуы керек.	Балалар жел мен бұлт туралы мағлұмат алады. Өз пікірлерімен бөліседі. Жұмбақты шешеді. «Жел мен бұлттың әсерінен не өзгерді?» деген сұраққа жауап алады. Балаларға желдің әсерімен іс-әрекет жасау ұсынылады, мысалы, желдің дауылдылығы туралы баяндау, бұлттардың қозғалысын бейнелеп көрсетеді.
Рефлексивты коррекциялаушы	- Жел қайда пайда болады? - Бұлттың қандай түрлері бар? -Жел мен бұлт қандай табиғи құбылыстарды туындатады?	Балалар өз пікірлерімен бөліседі.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Жел мен бұлттың табиғаттағы рөлін, олардың ерекшеліктерін біледі. Жел мен бұлттың ауа райына әсерін түсінеді.

Түсінеді: Жел мен бұлттың табиғаттағы маңызын түсінеді және олардың ауа райына әсерін байқайды.Жел мен бұлтты қорғау мен табиғатқа қамқорлық жасау қажеттілігін сезінеді.

Қолданады: Жел мен бұлттың табиғаттағы құбылыстарын сипаттайды. Табиғат құбылыстарының өзгерісін бақылап, өздерінің тәжірибесімен бөліседі.

14. АҒАШТАРДЫҢ ПАЙДАСЫ – ОРМАНДЫ ҚАЛАЙ ҚОРҒАЙМЫЗ?

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті:Көркем әдебиет,жаратылыстану, қоршаған ортамен танысу, математика негіздері.

Тақырыбы: Ағаштардың пайдасы – Орманды қалай қорғаймыз?
Мақсаты: Балаларға ағаштардың табиғаттағы маңызын түсіндіру, оларды қорғаудың жолдарын үйрету, танымдық қабілеттерін дамыту, экологиялық тәрбиені қалыптастыру.

Көрнекіліктер: ағаштардың суреттер, бейнетаспа.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	Ағаштарым, жайқалшы, Желмен бірге шайқалшы! Таза ауа сыйлайсың, Бізге көлеңке жайғасың!	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады.
Ұйымдастырушылық ізденуші	Тәрбиеші балалармен шеңберге тұрып, «Ағаштар – біздің досымыз» тақырыбында қысқа өлең айтады. Табиғат туралы жұмбақтар жасырады. (мысалы, «Жасыл болып тұрамын, ауаны таза қыламын» – бұл не? (ағаш) Ағаштардың пайдасын түсіндіру: Ауаны тазартады. Бізге көлеңке сыйлайды. Құстар мен аңдарға баспана болады. Адамдарға отын, жиһаз, қағаз береді. Орманды қалай қорғау керек? Тәжірибе жасау. Тәрбиеші балалармен бірге бөлме өсімдігіне су құйып, өсімдікке күтім жасау керектігін көрсету. «Ағаштарды санайық» ойыны – тақтада немесе суреттерде бірнеше ағаштың суреті көрсетіледі.	Балалар жұмбақты шешеді. Ағашатардың пайдасы туралы айтады. Балалар гүлдерге су құяды. Балалар ағаштарды санап, жауап береді.
Рефлексивты коррекциялаушы	-Орманға қалай қамқорлық жасаймыз? -Қандай ағаштар орманда өседі?	Балалар өз пікірлерімен бөліседі.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Ағаштардың атауын, олардың мекендейтін жерлерін және ерекшеліктерін біледі.

Түсінеді: Олардың табиғаттағы маңызды екенін түсінеді.Ағаштарды қорғау қажеттілігін сезінеді.

Қолданады:Ағаштарды сипаттап айту дағдыларын дамытады. Диалог құруда, сөйлем құрастыруда шығармашылық қабілеттерін қолданады.

15. КҮН МЕН АЙ – ТАБИҒАТТЫҢ ҒАЖАЙЫПТАРЫ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет,жаратылыстану, қоршаған ортамен танысу, математика негіздері.

Тақырыбы: Күн мен Ай – табиғаттың ғажайыптары
Мақсаты: Балаларға Күн мен Айдың табиғаттағы маңызын түсіндіру; Күн мен Ай туралы білімдерін арттыру, олардың ерекшеліктерін түсіндіру; табиғаттағы құбылыстарға қызығушылығын арттыру; экологиялық тәрбиені қалыптастыру.

Қажетті құралдар:Күн мен Айдың суреттері немесе муляждары

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	Тәрбиеші балаларды шаттық шеңберіне шақырып, Күн мен Ай туралы қысқаша өлең оқиды: Күн шығып, жерді жарық етеді, Ай түнде жарық нұрын төгеді. Аспанда қалықтап жүр олар, Табиғаттың ғажайыптары бар. |	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады.
Ұйымдастырушылық ізденуші	Тәрбиеші балаларға сұрақ қояды. -Аспанда не көресіңдер? Күн қай уақытта көрінеді? -Ай қашан пайда болады? -Күннің жарық және жылы екенін, ал Айдың салқын жарық беретінін түсіндреді. Тәжірибе: Айна арқылы күн сәулесін көрсету (Күннің жарық беретінін түсіндіру). Қараңғы жерде кішкентай фонарик жағып, Айдың жарық болатынын түсіндіру. Шығармашылық жұмыс: Балаларға Күн мен Айдың суретін бояу немесе жапсырмалармен жапсыру тапсырмасы беріледі. Қимыл-қозғалыс ойыны: «Күн мен Ай» ойыны: Тәрбиеші «Күн» дегенде, балалар қолдарын жоғары көтеріп, күн сәулесі сияқты қозғалады. «Ай» дегенде, олар тізерлеп отырып, жұлдыздар сияқты жарқылдайды.	Балалар тәрбиешінің сұрақтарына жауап береді. Тәжірибе өткізеді. Балалар шығармашылыққ жұмыспен айналысады Балалар ойын жүргізеді.
Рефлексивты коррекциялаушы	-Балалар, бүгінгі сабақта біз не түсіндік? -Ай мен күн туралы не білесіздер?	Балалар өз пікірлерімен бөліседі.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Балалар Күн мен Айдың айырмашылығын біледі.
Түсінеді: Табиғатқа деген қызығушылықтары артады.
Қолданады: Ойын және тәжірибе арқылы есте сақтау және ойлау қабілеттері дамиды.

16. КЕМПІРҚОСАҚ ҚАЛАЙ ПАЙДА БОЛАДЫ?

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті:Көркем әдебиет, жаратылыстану, қоршаған ортамен танысу,шығармашылық.
Тақырыбы:Кемпірқосақ қалай пайда болады?

Мақсаты: Балалардың кемпірқосақ туралы түсінігін қалыптастыру; табиғат құбылыстарына деген қызығушылығын ояту;танымдық қабілеттерін дамыту және түстерді ажырата білуге үйрету.

Қажетті құралдар:Кемпірқосақтың суреті немесе интерактивті слайдтар. Әртүрлі түсті қағаздар немесе қарындаштар; шыны ыдыс, су, айна (эксперимент үшін).

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	Тәрбиеші балаларды шаттық шеңберіне шақырып, олармен амандасып, бүгінгі күнге жақсы тілекпен бастайды.	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады
Ұйымдастырушылық ізденуші	Тәрбиеші сұрақ қояды: -Балалар, жаңбырдан кейін аспанда әдемі доға тәрізді түстерді көрдіңдер ме? -Ол қалай аталады? -Ол неден пайда болады? -Кемпірқосақтың суретін көрсету немесе мультимедиалық материалдар пайдаланып көрсетеді. Тәрбиеші балаларға бүгінгі тақырыппен таныстырады: Кемпірқосақ жаңбырдан кейін күн шыққанда пайда болады. Күннің сәулесі су тамшыларынан өткенде түрлі түстерге бөлінеді. Оның жеті түсі бар: қызыл, қызғылт сары, сары, жасыл, көк, көгілдір, күлгін. Тәжірибе: «Өз кемпірқосағымызды жасаймыз» Мұғалім балалармен бірге су толтырылған шыны ыдысқа айна қойып, оған жарық түсіреді. Балалар кемпірқосақтың қалай пайда болғанын бақылайды. Ойын: «Түстерді тауып, ата» Балаларға түрлі түсті қағаздар таратылады, олар кемпірқосақтың түстерін дұрыс ретімен орналастыруы керек.	Балалар тәрбиешінің сұрақтарына жауап береді. Тәжірибе өткізеді. Балалар шығармашылыққ жұмыспен айналысады. Балалар ойын жүргізеді.
Рефлексивты коррекциялаушы	-«Кемпірқосақ қайда жасырынып тұр?» атты сергіту жаттығуы. Балалардан бүгінгі сабақта не үйренгендерін сұрау.	Балалар өз пікірлерімен бөліседі.

Күтілетін нәтиже:

Біледі:Балалар кемпірқосақтың пайда болу себебін түсінеді.
Түсінеді:Түстерді ажыратып, дұрыс атай біледі.
Қолданады: Эксперимент жасауға қызығушылық танытады.

17. АУА ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАСИЕТТЕРІ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет,жаратылыстану, қоршаған ортамен танысу, шығармашылық
Тақырыбы: «Ауа және оның қасиеттері»

Мақсаты: Балаларға ауаның бар екенін сезіндіру, оның қасиеттерімен таныстыру;ауаның көзге көрінбейтінін, бірақ оны сезінуге болатынын түсіндіру;танымдық қабілеттерін дамыту, тәжірибе жасауға қызығушылық арттыру;табиғатты қорғауға тәрбиелеу.

Қажетті құралдар:Шар үрлеу: Балалар шарды үрлегенде оның ісінетінін көреді, бұл ауаның бар екенін дәлелдейді; қағаз желпу: Қағазды желпу арқылы ауаның қозғалысын сезіну.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	Тәрбиеші балаларды шаттық шеңберіне шақырып, олармен амандасып, бүгінгі күнге жақсы тілекпен бастайды. Ауа бізге не үшін қажет? (Тыныс алу, өсімдіктер мен жануарларға, қозғалысқа т.б.) Ауаны қалай таза ұстау керек? (Ластамау, ағаш отырғызу, көліктердің түтінін азайту).	Балалар шаттық шеңберін құрып, амандасады
Ұйымдастырушылық ізденуші	Тәрбиеші балаларға сұрақ қояды: -Ауаны көре аламыз ба? -Оны ұстай аламыз ба? -Қалай білеміз, ауа бар екенін? Ауаны қалай сезуге болады? Қолымызды бетімізге жақындатып, қатты үрлейік! Не сездіңдер? Далаға шыққанда жел соққанда не болады? (Шашымыз желбірейді, жапырақтар қозғалады) Тәжірибе: «Ауа» «Ауаны ұстап көр» – Балалар қолдарын сермеп, ауаны сезінеді. «Шар үрлейік» – Шар үрлеп, оның қалай көлемін өзгертіп жатқанын бақылайды. «Суға ауа жіберу» – Стақандағы суға түтікше арқылы үрлеп, көпіршіктер шығару. Қимылды ойын: «Жел мен жапырақ» (Балалар жапырақтар сияқты желмен қозғалады).	Балалар тәрбиешінің сұрақтарына жауап береді. Тәжірибе өткізеді. Балалар ойын жүргізеді.
Рефлексивты коррекциялаушы	Сабақтан не білдіңдер? Не ұнады?	Балалар жауап береді.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: Балалар ауаның бар екенін түсінеді және оны тікелей көрмесе де, сезіне алатынын біледі. Ауаның тіршілік үшін маңызды екенін түсініп, оны таза ұстаудың жолдарын біледі.
Түсінеді: Қоршаған ортаға қамқорлық танытуға, табиғатты аялауға деген ұғымды түсінеді.
Қолданады:Өз ойларын еркін жеткізе алады, бақылау және талдау дағдылары дамиды.

18. ЖАЗДЫҢ ШУАҚТЫ КҮНДЕРІ

Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті: Көркем әдебиет,жаратылыстану, қоршаған ортамен танысу, шығармашылық.

Тақырыбы: Жаздың шуақты күндері

Мақсаты: Балаларды жаз мезгілімен таныстыру, жаздың ерекшеліктерін түсіндіру: жазғы табиғат құбылыстарын бақылау дағдыларын дамыту; сөздік қорын кеңейту (күн, ыстық, су, шомылу, гүл, көбелек) қимыл-қозғалыс ойындары арқылы моторикасын жетілдіру; балаларды жаз мезгілімен таныстыру, жаздың ерекшеліктерін түсіндіру.

Қажетті құралдар: Жаз мезгіліне байланысты суреттер, күннің, гүлдердің, көбелектің суреттерін көрсетіп, олардың жазға тән екенін түсіндіру.

Қызмет кезеңі	Тәрбиешінің іс-әрекеті	Балалардың іс-әрекеті
Мотивациялық қозғаушы	Тәрбиеші балаларды шаттық шеңберіне шақырып, олармен амандасып, бүгінгі күнге жақсы тілекпен бастайды: Күн жарқырайды, Балалар ойнайды. Гүлдер жайқалады, Көбелек сайрандайды! -Ауа бізге не үшін қажет? (Тыныс алу, өсімдіктер мен жануарларға, қозғалысқа т.б.) Ауаны қалай таза ұстау керек? (Ластамау, ағаш отырғызу, көліктердің түтінін азайту).	Балалар қолдарын жоғары көтеріп, күннің жылуын сезінгендей қимылдар жасайды.
Ұйымдастырушылық ізденуші	Тәрбиеші сұрақ қояды: -Балалар, қазір жылдың қай мезгілі? -Күн қандай? (Жарық, ыстық) -Жазда не істейміз? (Ойнаймыз, суға шомыламыз, гүл тереміз) Oйын: «Көбелектер мен гүлдер» Балалардың бір бөлігі гүл болып тұрады, ал екіншілері көбелек болып айналып ұшады. Тәжірибе: «Күннің жылуы»	Балалар сұрақтарына жауап береді. Тәжірибе өткізеді. Балалар ойын жүргізеді.
Рефлексивты коррекциялаушы	-Бүгін не үйрендік? -Жазда ауа райы қандай болады? -Күн бізге не береді?	Балалар жауап береді.

Күтілетін нәтиже:
Біледі:Балалар жаздың ерекшеліктерін біледі.
Түсінеді: Күннің жылуын сезінеді, оның маңызын түсінеді.
Қолданады: Қимыл ойындарына белсенді қатысады; сөздік қоры кеңейеді.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. Выготский, Л. С. (1984). Мышление и речь. Москва: Педагогика.

2. Леонтьев, А. Н. (2003). Деятельность. Сознание. Личность. Москва: Смысл.

3. Сухомлинский, В. А. (1979). Сердце отдаю детям. Киев: Радянська школа.

4. Жұмабаева, Ә. (2018). Үйке дейінгі білім берудегі инновациялық технологиялар. Алматы: Білім.

5. Құдайбергенова, К. (2020). Үйке дейінгі жастағы балалардың тілін дамыту әдістемесі. Астана: Назарбаев Университеті баспасы.

6. Смирнова, Е. О. (2015). Развитие игры у дошкольников. Санкт-Петербург: Питер.

7. Шонаева, Г. (2019). Үйке дейінгі тәрбие мен оқытудағы заманауи әдістер. Алматы: Рауан.

8. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. (2018). Үйке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік стандарты. Астана.

9. Глен Доман (2002). Как сделать ребенка гением. Москва: Эксмо.

10. Рубинштейн, С. Л. (2012). Основы общей психологии. Санкт-Петербург: Питер.

Сурет-1

(Тәрбиеленушілерді үй жануарларымен таныстыру)

Сурет-2

(Үй жануарларының бейнесін ұн себу арқылы көлеңкесін көрсету)

Сурет-3

(Сергіту сәті:Аңдар биі)

Сурет-4

(Тәрбиеленушілермен гүл отырғызылды)

Сурет-5

(Бөлме гүлдеріне қамқорлық жасау)

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ.................................................................................................................3

Халықтың дара сөзі – ақылдың нәрі, дана сөзі – өмірдің сәні…………………………………………………………………………………6

Табиғатты аялау – ата-баба аманаты……………………………………………7

«ТУҒАН ӨЛКЕМНІҢ ТАБИҒАТЫ» ТУРАЛЫ ҚЫСҚАША ТҰЖЫРЫМДАМА...............................................................................................8

1.1 Балаларға туған өлкенің табиғаты туралы түсінік беру……………….…..9

1.2 Жергілікті табиғат ерекшеліктерін тану жолдары………………………..10

1.3 Өлкенің табиғатын қорғау және күтіп-баптау іс-шаралары......................11

«ТУҒАН ӨЛКЕМНІҢ ТАБИҒАТЫ» ТУРАЛЫ ОЙЫНДАР ӨТКІЗУ ӘДІСТЕМЕСІ……………………………………………………………….…12

2.1 Табиғатқа байланысты ойындарды ұйымдастыру ерекшеліктер……………………………………………………………………12

2.2 Өлке табиғатына арналған дидактикалық ойындарды қолдану

2.3 Танымдық және шығармашылық ойындар……………………..………....13

Балалардың туған өлке табиғатына деген қызығушылығын арттыру мақсатында түрлі шығармашылық ойындар қарастырылады………….……14

Туған өлкемнің табиғатына арналған оқу-әдістемеліктің жоспары…………………………………………………………………………..15

1. Менің туған өлкем………………………………………………...…………..17

2. Жергілікті өсімдіктер мен жануарлар әлемі………………………………...18

3. Халық шаруашылығы мен табиғи ерекшеліктер……………………………20

4 Туған өлкеміздің климаты................................................................................21

5. Құстар әлемі……………………………………………………………...……23

6. «Күзгі жапырақтар неге сарғаяды?»………………...……………………….25

7. Орман тұрғындары……………………………………………………...…….27

8. Жабайы және үй жануарлары……………………………………………….29

9. Су жануарлары……………………………………………………………..…31

10. Менің сүйікті жануарым………………………………………………….....33

11. Жәндіктердің ғажайып әлемі…………………………………………….…35

12. Гүлдер әлемі………………………………………………………………….37

13. Жел мен бұлт – табиғаттың құбылыстары...................................................38

14. Ағаштардың пайдасы – орманды қалай қорғаймыз?...................................40

15. Күн мен ай – табиғаттың ғажайыптары………………………………...….41

16. Кемпірқосақ қалай пайда болады?................................................................42

17. Ауа және оның қасиеттері…………………………………………….…….44

18. Жаздың шуақты күндері………………………………………………….....46

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР………………………….……………….48