"ҰБТ-ге дайындық" 11 сынып

ФИЗИКА
ТАПСЫРМАЛАРДЫ ОРЫНДАУҒА АРНАЛҒАН
2ДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Бір дұрыс жауапты таңдауға арналған тест тапсырмалары

1. Гидравликалық престің кіші поршенінің ауданы 5 см2, үлкенінің ауданы
500 см2. Престің күштен беретін ұтысы
A) 100
B) 50
C) 10
D) 250
E) 5
Шешуі:
2
Гидравликалық
престің
тепе-теңдігінің
шарты
S1 = 5
2
бойынша:
S2 = 500
F2 S 2
F2 500
F2
;
=
=
= 100
−?
F
S
F
5
1
1
1
F
1

Дұрыс жауабы: A
→

2. Суретте бірнеше күш =серінен ϑ жылдамдықпен қозғалатын дененің
қозғалыс бағыты көрсетілген. Мұндағы теріс жұмыс атқаратын күштер

→

→

→

→

→

→

→

→

→

→

A) F1 , F4
B) F2 , F3

C) F5 , F6
D) F1 , F6
E) F1 , F3
Шешуі:
Дене горизонталь жазықтықта қозғалатындықтан күш жұмысы
A = F ⋅ S ⋅ cos α = Fx ⋅ S , мұнда α – күш ж=не орын ауыстыру (жылдамдық)
векторлары арасындағы бұрыш, Fx = F ⋅ cos α күштің х осіндегі проекциясы.

→

→

Олай болса F6 ж=не F5 күштердің проекциялары жылдамдықпен бағыттас
→

→

болғандықтан, олардың атқаратын жұмыстары оң; F4 ж=не F1 күштер
жылдамдыққа перпердикуляр болғандықтан, бұл күштердің атқаратын
→

→

жұмыстары 0-ге тең; F3 ж=не F2 күштердің проекциялары жылдамдыққа
қарама-қарсы бағытта болғандықтан, олардың атқаратын жұмыстары теріс
болады.
Дұрыс жауабы: B
3. Жер бетінен 2 м биіктікте тұрған дененің биіктігін 6 м-ге арттырса оның
потенциалдық энергиясы
A) 4 есе артады
B) 2 есе артады
C) 4 есе кемиді
D) 2 есе кемиді
E) өзгермейді
Шешуі:
Бастапқы ж=не соңғы биіктіктерде дененің потенциалдық
h1 = 2 м
энергиясы с=йкесінше:
Δh = 6 м
Eп = mgh1 ; Eп = mgh2 мұнда h2 = h1 + Δh ,

Eп − ?
2

1

2

Олай болса
Еп2
Еп1

=

mgh2 h1 + Δh 6 + 2
=
=
= 4,
mgh1
h1
2

=>

Е п2 = 4 Е п1

Дұрыс жауабы: A
4. Ұзындығы 10 м тегіс жылтыр көлбеу жазықтық бойымен жүкті 5 м
биіктікке сүйреп шығарғанда жұмыстан
A) ұтыс та, ұтылыс та болмайды
B) 2 есе ұтады
C) 2 есе ұтылады
D) 4 есе ұтады
E) 4 есе ұтылады
Шешуі:
l = 10 м
Жүкті тік көтеру кезінде атқарылатын жұмыс А1 = F1·S1,
h=5м
мұндағы S1 = h, F1= mg
µ=0
Көлбеу жазықтықпен сүйреп шығару кезінде атқарылатын
жұмыс А2 = F2·S2,
мұндағы S1 = l, F2 – көлбеу жазықтық бойымен жүкті сүйреу
А1/А2-?
күші

Жүкті көтеруге көлбеу жазықтықты пайдалану арқылы күштен ұтатынымыз
белгілі. Үйкеліс күші жоқ болғандықтан механиканың «алтын ережесі»
F S
бойынша күштен неше есе ұтсақ, жолдан сонша есе ұтыламыз 1 = 2
F2 S1
Бұдан F1 ⋅ S1 = F2 ⋅ S 2 , яғни А1 = А2
Олай болса жұмыстан ұтыс та, ұтылыс та болмайды.
Дұрыс жауабы: A
5. Адиабаталық ұлғаю кезінде массасы 4 г гелийдің температурасы
кеміді.
Газдың
атқарған
жұмысын
есептеңіз
ΔT = 300 C -қа

(M = 0,004кг / моль)
A) ≈ 748Дж

B) 0
C) ≈ 374Дж
D) ≈ 1888Дж
E) ≈ 3777Дж
Шешімі:
Адиабаталық процесс кезінде жылу алмасу болмайды, яғни Q = 0
онда термодинамиканың бірінші заңы: A = −ΔU , А-газдың атқарған
жұмысы
ΔU -газдың ішкі энергиясының өзгерісі
3m
3 4
RΔT = ⋅ ⋅ 8,31 ⋅ (−30) ≈ −374 Дж
2M
2 4
A = −ΔU ≈ 374 Дж

ΔU =

Дұрыс жауабы: C
6. Ұзындығы 1 м, көлденең қимасының ауданы 0,1 мм2 никель сым арқылы
0,4 А ток өтсе, осы сымның ұштарындағы кернеу ( ρ = 0,4 Ом ⋅ мм 2 /м )
A) 1,6 В
B) 0
C) 2,6 В
D) 3,6 В
E) 4,6 В
Шешуі:
l = 1м
l
l
U = IR; R = ρ ; U = Iρ
2
S
S
S = 0,1 мм
1
I = 0,4 A
U = 0,4 ⋅ 0,4 ⋅
= 1,6 В
0
,
1
2
ρ = 0,4 Ом ⋅ мм /м

U −?

Дұрыс жауабы: A

Өлшем бірлігі: [U ] = А ⋅

Ом ⋅ мм2 м
⋅
=В
м
мм2

7. 0,6·с жылдамдықпен қозғалған, тыныштық массасы m0 бөлшектің
кинетикалық энергиясы ( с –вакуумдағы жарық жылдамдығы)
1
A) E k = m0c 2
4
B) E k = m0c 2
1
C) E k = m0c 2
2
D) E k = m 0 c
1
E) E k = m 0c 2
8
Шешуі:
υ = 0,6·c
Релятивтік қозғалыс кезіндегі энергияның сақталу заңы:
m0
E = E0 + Ek , мұнда E0 = m0 c 2 - бөлшектің тыныштық
c
m0
⋅ c 2 - толық энергиясы, Ek энергиясы, E = mc 2 =
Ek - ?
2
υ
1−

c2

кинетикалық энергиясы.
⎛
⎞
⎛
⎞
⎜
⎟
⎜
⎟
m0
1
1
⎜
⎟ 1
⎜
⎟
E k = E − E0 =
⋅ c 2 − m0 c 2 = m0 c 2 ⎜
− 1⎟ = m0 c 2 ⎜
− 1⎟ = m0 c 2
2
2
4
υ2
⎜ 1 − (0,6c )
⎟
⎜⎜ 1 − υ
⎟⎟
1− 2
⎜
⎟
c
c2
c2
⎝
⎠
⎝
⎠

Дұрыс жауабы: A
8. Материалдық нүктенің қозғалыс теңдеуі x = –3t2. Нүктенің 2 с-тан кейінгі
жылдамдығы мен орын ауыстыруы
A) 6 м/с; -6 м
B) -6 м/с; 6 м
C) -2 м/с; 2 м
D) 12 м/с; 12 м
E) -12 м/с; -12 м
Шешуі:
x = –3t2
t = 2c

ϑ −?
S −?

at 2
Берілген теңдеуді x = x0 + ϑ0t +
-теңүдемелі қозғалған дене
2

координатасының уақытқа т=уелділік теңдеуімен салыстырып,
2
екенін
көреміз.
Олай
болса
x0 = 0; ϑ0 = 0; a = −6 м/с
материалдық нүктенің 2 с-тағы жылдамдығы мен орын
ауыстыруы:
at 2
ϑ = at ; S =
,
сан
м=ндерін
қойып
есептесек:
2

ϑ = −6

м

6

⋅ 2с = −12 м / с

м

S =− с

2

⋅ 4с 2

мұндағы
= −12 м ,
2
с
«минус» таңбасы материалдық нүкте x осінің теріс бағытына
қарай қозғалатынын көрсетеді.
2

Дұрыс жауабы: E
9. Ұзындығы 20 см серіппені 4 Н күшпен созған кезде ол 10 % -ға ұзарған
болса, қатаңдығы
A) 200 Н/м
B) 20 Н/м
C) 100 Н/м
D) 10 Н/м
E) 15 Н/м
Шешуі:
Серіппенің абсолюттік ұзаруы: x = 0,1 ⋅ l0 ,
F =4 Н
Қатаңдығы Гук заңынан:
ℓ = 20 см=0,2 м
F
F
4Н
Н
k= =
; k=
= 200
x 0,1 ⋅ l0
0,1 ⋅ 0,2 м
м

k −?

Дұрыс жауабы: A
10. Қысқы күндері адамдар жүннен жасалған киімдерді кию себебі
A) қардан қорғану үшін
B) денені жылыту үшін
C) дене жылуын сақтау үшін
D) күн с=улесінен жылуды көп алу үшін
E) күн с=улесін жақсы жұту үшін
Шешуі: Адам денесі қоршаған орта жылу бөледі жBне бөлінетін жылу
мөлшері адам мен қоршаған ортаның температураларының айырымына
тBуелді. Сондықтан қыста жылу көп бөлінбеу үшін адам жүннен жасалған
киім киеді. Жүннен жасалған киім адамның денесінің жылуын жақсы
сақтайды. Өйткені жүн талшықтарының арасында ауа бар. Ал ауаның
жылу өткізгіштігі өте нашар.
Дұрыс жауабы: С
11. Идеал газдың массасы ж=не молекулаларының орташа квадраттық
жылдамдығы тұрақты жағдайда көлемі 5 есе артса, оның қысымы
A) 5 есе кемиді
B) 5 есе артады
C) өзгермейді
D) 2 есе кемиді
E) 2 есе артады

Шешуі:
m = const
υ кв = const
V2 = 5V1
p2 − ?

1
p
=
ρυкв2
МКТ-ның негізгі теңдеуі
3
мұнда: ρ =

m
- газдың тығыздығы, олай болса
V

m = const, υкв = const болғандықтан p ~

p=

1m 2
υ кв ;
3V

1
, яғни қысым
V

көлемге кері пропорционал, демек көлем 5 есе артса, қысым 5
есе кемиді
Дұрыс жауабы: A
12. Массасы 1,2 кг сиретілген газдың көлемі 1,25 м3, қысымы 80 кПа болса
молекулаларының орташа квадраттық жылдамдығы
A) 250 м/с
B) 500 м/с
C) 125 м/с
D) 200 м/с
E) 100 м/с
Шешуі:
m = 1,2кг
Идеал газ молекулаларының орташа квадраттық
3RT
V = 1,25 м3
жылдамдығы υ кв =
(1),
M
p = 80кПа = 8 ⋅104 Па
m
pV
=
RT теңдеуінен ⇒
Идеал
газдың
күйінің
υ кв − ?
M
RT
pV
=
мұны (1) ге қойып:
M
m

υ кв =

3 pV
өрнегін аламыз
m

Сан м=ндерін қойып есептесек: υ кв

3 ⋅ 8 ⋅ 104 Па ⋅ 1,25 м3
=
= 500 м/с
1,2кг

Дұрыс жауабы: B
13. Жылу машинасының қыздырғышының температурасы 400 К, ал
тоңазытқышының температурасы 280 К болса, ПXК-і
A) 30%
B) 60%
C) 20%
D) 10%
E) 40%

Шешуі:
T1 = 400 K

T2 = 280 K

η −?

η=

T1 − T2
400 К − 280 К
;η=
⋅ 100% = 30%
T1
400 К

Дұрыс жауабы: A
14. Электродтар арасындағы ауа кеңістігін ультракүлгін с=улесімен
с=улелендіргенде қанығу тогы 4 А болды. Иондаушы с=уле =серінен 1
секундта пайда болатын иондар саны ( e = 1,6 ⋅ 10 −19 Кл )
A)
B)
C)
D)

250 ⋅1019
5 ⋅1019
25⋅1019
2,5 ⋅ 1019

E) 50 ⋅1019
Шешуі:
I =4A

t = 1c
N −?

q
;
e
q = I ⋅t
N=

⎫
⎪
⎬ ⇒
⎪⎭

N=

I ⋅t
;
e

N=

4 A ⋅ 1c
= 2,5 ⋅ 1019
−19
1,6 ⋅ 10 Кл

Дұрыс жауабы: D
15. Тербелмелі контур конденсаторы зарядының уақытқа т=уелділік теңдеуі
q(t ) = 4 ⋅10 −9 cos(10 2 π ⋅ t ) болса, t = 0,01c уақыт мезетінде катушка арқылы өтетін
ток күші
A) 0
B) 4·10-9 А
C) 10-2 А
D) 4·10-7 А
E) 8 А
Шешуі:
q = 4 ⋅ 10−9 cos10 2 πt Зарядтың уақытқа т=уелділік теңдеуінің туындысы –
ток күшінің уақытқа т=уелділік теңдеуі екендігі белгілі
t = 0,01c
i (t ) = q′(t ) , демек катушкадағы ток күші
i −?

Дұрыс жауабы: A

′
i(t ) = 4 ⋅ 10 −9 cos10 2 π ⋅ t = −4 ⋅ 10 −7 π ⋅ sin 10 2 π ⋅ t , олай болса
i = 4 ⋅ 10 −7 π ⋅ sin 10 2 π ⋅ 10 −2 = 4 ⋅ 10 −7 π ⋅ sin π = 0

(

)

16. Аялдамадан аралары 2 мин интервалмен екі автомобиль қозғалады. Егер
олардың үдеулері тең болса, екінші автомобиль қозғалғаннан кейін, оның
жүрген жолы біріншіге қарағанда 9 есе кем болатын уақыт
A) 2 мин
B) 4 мин
C) 1 мин
D) 5 мин
E) 7 мин
Шешуі:
Δt = 2 мин
Автомобильдердің
қозғалысы
бастапқы
S1
=9
S2

жылдамдықсыз теңүдемелі, олай болса: S =
шарты бойынша : a1 = a2

t2 − ?

2

at 2
, есеп
2

2

t1 = 3t 2
⎫
S1 ⎛ t1 ⎞ ⎛ t1 ⎞
⇒
= ⎜⎜ ⎟⎟ , ⎜⎜ ⎟⎟ = 9 ⇒
⎬ ⇒ t2 = 1 мин.
t1 = t 2 + Δt ⎭
S 2 ⎝ t2 ⎠ ⎝ t2 ⎠

Дұрыс жауабы: C
17. Бір нүктеге түсірілген =рқайсысы 120 Н-ға тең екі күштің тең =серлі
күшінің модулі 207,6 Н болса, күштердің арасындағы бұрыш
°
A) 60
°
B) 120
°
C) 90
°
D) 45
°
E) 30
Шешуі:
F1 = F2 = 120 H
R = 207,6 H

α −?
!

!

!

Тең =серлі күш векторы R = F1 + F2 , модулі
(сурет) R = F1x + F2 x
F1x = F2 x = F1 ⋅ cos

α

α

⇒
2
2
α
α
R
207,6
0
cos =
=
= 0,865 ⇒ = arccos 0,865 = 30 ⇒
2 2 F1 2 ⋅ 120
2

Дұрыс жауабы: A

⇒ R = 2 F1x = 2 F1 ⋅ cos

α = 600

18. Температурасы 20°С салқын су мен температурасы 100°С суды
араластырғанда температурасы 40°С жылы су пайда болды. Энергия
шығыны ескерілмейтіндей болса, салқын судың массасының ыстық судың
массасына қатынасы
A) 5
B) 3
C) 9
D) 1
E) 7
Шешуі:
Жылу алмасу арқылы салқын су алған жылу мөлшері:
t1 = 20 o C
Q1 = cm1 (θ − t1 ),
t 2 = 100o C
ыстық судың бөлген жылу мөлшері:
θ = 40 o C
Q2 = cm2 (θ − t2 ) < 0
m1
Энергия шығыны ескерілмейтіндіктен жылу баланс
−?
m2
теңдеуі Q1 = Q2 түрде болады, яғни
⇒
cm1 (θ − t1 ) = cm2 (θ − t2 )
cm1 (θ − t1 ) = cm2 (t2 − θ ) ⇒
m1 t 2 − θ 100 − 40
=
=
= 3.
m2 θ − t1 40 − 20
Дұрыс жауабы: B
19. Вакуумда орналасқан бірдей екі зарядты арақашықтығын өзгертпей
сұйыққа салғанда олардың өзара =серлесу күші өзгеріссіз қалу үшін
=рқайсысының зарядын 9 есе арттыру керек болса, сұйықтың диэлектрлік
өтімділігі ( ε вакуум = 1)
A) 9
B) 3
C) 81
D) 1
E) 7
Шешуі:
Екі зарядтың вакуумдағы ж=не сұйықтағы өзара
I ) q1 = q2 = q
=серлесу күштері с=йкесінше:
II ) q1′ = q2′ = 9q
(9q )2 ; ⇒ Fв = ε с = 1; ⇒ ε = 81
q2
rв = rс = r
Fв = k
;
F
=
k
с
Fс 81ε в
εвr 2 с
ε сr 2
Fв = Fс

εс −?

Дұрыс жауабы: C
20. Бірдей салқын температурада тұрған металл мен ағашты ұстаса, металл
ағаштан салқын сияқты болу себебі
A) ағаштың жылу сыйымдылығы жоғары
B) металдың жылу сыйымдылығы жоғары
C) металдың жылу өткізгіштігі жоғары
D) металдың жылу өткізгіштігі төмен
E) металдың тығыздығы жоғары

Шешуі:
Металдың жылу өткізгіштігі ағашқа қарағанда жоғары, сондықтан қол
мен металл арасындағы жылу алмасу тезірек жүреді, яғни металды
ұстаған кезде қол тезірек салқындайды.
Дұрыс жауабы: C

Бір немесе бірнеше дұрыс жауапты таңдауға арналған
тест тапсырмалары
1. Тербелмелі контурдағы еркін тербелістің циклдік жиілігі 2000 рад/с болу
үшін конденсатордың сыйымдылығы мен катушканың индуктивтілігі
A) 12,5 мкФ, 20 мГн
B) 5 мкФ, 50 мГн
C) 50 мкФ, 50 мГн
D) 15 мкФ, 10 мГн
E) 20 мкФ, 5 мГн
F) 5 мкФ, 20 мГн
G) 250 мкФ, 1 мГн
H) 125 мкФ, 20 мГн
Шешуі: Тербелмелі контурдағы еркін электромагниттік тербелістің циклдік
жиілігі ω =

1
LC

бұдан LC =

1

ω

2

=

1

(2 ⋅10 )

3 2

= 2,5 ⋅ 10 −7 , яғни конденсатордың

сыйымдылығы мен катушканың индуктивтілігінің көбейтіндісі 2,5 ⋅ 10 −7 -ге
тең болу қажет. Жауап нұсқалары арасында бұл шарт орындалатын жұп
A,B,G.
Дұрыс жауабы: A,B,G
2. Өткізгіш сфераға 20 нКл заряд берген кезде, ол 6 кВ потенциалға ие
болса, оның радиусы ( k = 9 ⋅10

9

Нм 2
)
Кл 2

A) 4,17 см
B) 4,17·10-3 м
C) 34 см
D) 0,34 м
E) 30 см
F) 30 ·10-3 м
G) 300·10-3м
H) 3 см
Шешуі:
Өткізгіш сфера зарядталғанда, оның өрісі осы сфераның центрінде
qш
r
r ≥ rш , өйткені шар ішіндегі барлық нүктеде потенциалдар

орналасқан нүктелік зарядтың өрісімен бірдей болады, яғни: ϕ ш = k
(бұл жерде
бірдей)

Онда шардың потенциалының формуласынан rш = k
Сан мBндерін орындарына қойсақ,

qш

ϕш

20 ⋅10 −9
rш = 9 ⋅10 ⋅
= 30 ⋅10 −3 м = 3 ⋅10 −2 м = 3 см
3
6 ⋅10
9

Дұрыс жауабы: F,H
3. Жазық конденсатордың астарларының ара қашықтығы 1,6 мм, олардың
потециалдарының айырымы 10 кВ. Конденсатор астарларының
арасындағы кеңістікте қозғалатын электронға =сер ететін электр күші
−19
Кл )
( e = 1,6 ⋅ 10
-6
A) 0,16·10 Н
B) 0,16 Н
C) 1·10-19 Н
D) 1·10-12 Н
E) 1 пН
F) 1 мкН
G) 1 нН
H) 1 Н
Шешуі:
Жазық конденсатор астарларының арасындағы электр өрісі біртекті,
яғни өрістің кернеулігі астарлардың арасындағы кеңістіктің барлық
нүктесінде бірдей. Демек астарлардың арасындағы кеңістікте қозғалатын
электронға Bсер ететін Кулон күші де барлық нүктеде бірдей болады, яғни
астар мен электронның арақашықтығына тBуелді емес. Онда электрлік
күш Fк = eE

U
түрінде
d
U
байланысты екендігін ескерсек, электрлік күш үшін Fк = e
d
ал кернеулік пен потенциалдар айырымы бір- біріне E =

формуласын аламыз.
Сан мBндерін орындарына қойсақ,
10 ⋅ 10 3
Fк = 1,6 ⋅ 10 −19 ⋅
= 1 ⋅ 10 −12 Н = 1 пН
−3
1,6 ⋅ 10
Дұрыс жауабы: D,E

4. Электрон біртекті магнит өрісінде, магнит индукция сызықтарына
перпендикуляр жазықтықта қозғалады. Егер оның жылдамдығы 160 км/с,
ал магнит өрісінің индукциясы 0,91 Тл болса, онда электрон орбитасының
−19
Кл , me = 9,1 ⋅10 −31 кг )
радиусы ( e = 1,6 ⋅ 10
A) 1 мкм
B) 1 нм
C) 1·10-6 м
D) 10 нм
E) 10 мкм
F) 10·10-6 м

G) 0,001·109 м
H) 1·106 м
Шешуі:
Электрон біртекті магнит өрісіне индукция сызықтарына перпендикуляр
бағытта ұшып кірсе, Лоренц күшінің Bсерінен шеңбер бойынша қозғала
бастайды, яғни Ньютонның екінші заңына сBйкес

Fл = me aц .т.

!
!
F
=
eB
υ
sin
α
υ
⊥
B
Лоренц күшінің анықтамасы бойынша л
,
болғандықтан

Fл = eBυ , ал центрге тартқыш үдеу aц.т. =

υ2

, онда берілген

R
meυ
υ2
жағдай үшін Ньютонның екінші заңы eBυ = me
, осыдан R =
;
eB
R
Сан мBндерін орындарына қойсақ

9,1⋅10 −31 ⋅160 ⋅103
R=
= 1⋅10 −6 м = 1 мкм
−19
1,6 ⋅10 ⋅ 0,91
Дұрыс жауабы: A,C
5. Металл бетін жиілігі 260·1012 Гц жарықпен с=улелендіргенде, одан ұшып
шығатын фотоэлектронның максимал кинетикалық энергиясы оның
металдан шығу жұмысына тең болды. Осы металл үшін фотоэффекттің
қызыл шекарасы
A) 130·1012 Гц
B) 260·1012 Гц
C) 260 ·10-12 Гц
D) 26·1012 с-1
E) 130·1012 с-1
F) 130·10-12 Гц
G) 130·10-9 Гц
H) 130·1010 с-1
Шешуі:
Металл бетіне жарық кванты түскенде энергияның сақталу заңы
hν = Aш + Eк (Эйнштейннің теңдеуі)
есеп шарты бойынша Aш = Eк , онда Эйнштейннің теңдеуі

hν = Aш + Aш = 2 Aш ,
Анықтама бойынша Aш = hν min , яғни hν = 2hν min , осыдан ν min =
Сан мBндерін орындарына қойсақ

ν
2

ν min

260 ⋅1012
=
= 130 ⋅1012 Гц = 130 ⋅1012 с −1
2

Дұрыс жауабы: A,E

6. Су бетіне түскен с=уленің түсу бұрышы 450, сыну бұрышы 300. Түскен
с=уленің толқын ұзындығы 2ˑ10-7 м болса, с=уленің судағы толқын
1
2

ұзындығы ( sin 300 = , sin 450 =

2
)
2

A) 1,4 м
B) 1,4·10-7 м
C) 1,4·10-5 м
D) 14 мкм
E) 0,14 мкм
F) 0,14 мм
G) 0,14 нм
H) 14 нм
Шешуі:
Толқын бір ортадан екінші ортаға өткенде оның сыну заңына сBйкес

sin α
υ
n
= 1 = 2
sin β υ 2
n1

бұл жерде

υ1 = νλ1
толқынның 1 - ші ортадағы, яғни ауадағы жылдамдығы,
ал υ2 = νλ2
толқынның 2 - ші ортадағы, яғни судағы жылдамдығы
λауа
sin α
sin α
νλ1
=
=
Онда сыну заңы
немесе
sin β
λсу , осыдан
sin β
νλ2
λ sin β
λсу = ауа
sin α
Сан мBндерін орындарына қойсақ

λсу =

−7

2 ⋅10 ⋅ sin 30
=
sin 450
0

2 ⋅ 10 −7 ⋅
2
2

1
2 = 1,4 ⋅10 −7 м = 0,14 ⋅10 −6 м = 0,14 мкм

Дұрыс жауабы: B,F
7. Параллель қосылған екі өткізгіштің кедергілері R1>R2, оларға қатысты
дұрыс тұжырым (I –ток күші, U –кернеу, P-қуат)
A) I1 = I2
B) I1> I2

C) I1< I2
D) U1 = U2
E) U1 > U2
P
U
F) 1 = 1
P2 U 2
P R
G) 1 = 1
P2 R 2
P
I
H) 1 = 1
P2 I 2
Шешуі: Өткізгіштер параллель қосылған жағдайда олардағы ток күштері
тең емес, ал кернеулері тең U1 = U2, бұдан Ом заңын пайдаланып ток
U1
I
R
күштерінің қатынасын тапсақ: 1 = R1 = 2 . Ток күштерінің қатынасы
I 2 U 2 R1
R2

кедергілерінің кері қатынасына тең, демек R1>R2 болса ток күштері үшін
U12
P
R
I
R
I1< I2 шарты орындалады. Қуаттардың қатынасы 1 = 12 = 2 = 1 .
P2 U 2
R1 I 2
R2

Дұрыс жауабы: C,D,H
8. Толқын ұзындығы 317 нм ультракүлгін с=уле =серінен рубидийден ұшып
шыққан фотоэлектронның кинетикалық энергиясы 2,84 ⋅ 10−19 Дж болса,
электронның шығу жұмысы мен рубидий үшін фотоэффектінің қызыл
м
шекарасы ( с = 3 ⋅ 108 , h = 6,62 ⋅ 10−34 Дж ⋅ с )
с
A) λ max = 394 нм
B) А шыгу = 3,42 ⋅ 10 −19 Дж
C) ν min = 5,81 ⋅ 1015 Гц
D) λ max = 581 нм
E) А шыгу = 4,32 ⋅ 10−19 Дж
F) ν min = 5,17 ⋅1014 Гц
G) λ max = 427 нм
H) А шыгу = 3,42 эВ

hc
= A + Wk Эйнштейннің теңдеуінен
λ
hc
фотоэлектронның рубидийден шығу жұмысы A =
− Wk , сан м=нін
λ
Шешуі: Фотоэффектіге арналған

6,62 ⋅10−34 Дж ⋅ с ⋅ 3 ⋅108 м / с
−19
есептесек: A =
=
3
,
42
⋅
10
Дж . Фотоэффектінің
317 ⋅10−9 м
hc
«қызыл шекарасын» A =
ж=не A = hν min теңдіктерінен табамыз:
λ max
A
hc
λ max = , ν min = . Сан м=ндерін қойып есептесек,
A
h
6,62 ⋅ 10 −34 Дж ⋅ с ⋅ 3 ⋅ 108 м / с
= 5,81 ⋅ 10− 7 м = 581 нм ,
−19
3,42 ⋅ 10 Дж
3,42 ⋅ 10−19 Дж
ν min =
= 5,17 ⋅ 1014 Гц .
− 34
6,62 ⋅ 10 Дж ⋅ с
Дұрыс жауабы: B,D,F
λ max =

9. Дене жылдамдығының уақытқа т=уелділік графигі берілген. Осы дененің
қозғалысына қатысты дұрыс тұжырым
υ, м/с
10
5
0

1

2

3

4

5

t,c

A) дене бірқалыпты кемімелі қозғалады
B) дене бірқалыпты үдемелі қозғалады
C) дененің үдеуі -1 м/с2-қа тең
D) дененің үдеуі 5 м/с2-қа тең
E) дененің үдеуі -2 м/с2-қа тең
F) алғашқы 5 секундта 22,5 м жол жүреді
G) алғашқы 5 секундта 37,5 м жол жүреді
H) алғашқы 5 секундта 50 м жол жүреді
Шешуі: Жауап нұсқаларында дене қозғалысының түрі, үдеуі ж=не алғашқы
5 секундта жүрген жолы берілгендіктен, осы шамаларды анықтасақ:
υ − υ0 5м / с − 10м / с
м
Дене үдеуі: a =
=
= −1 2 , демек қозғалыс тең кемімелі.
t
5c
с
м
− 1 2 ⋅ (5с)2
2
at
м
Алғашқы 5 с-та жүрген жолы S = υ0 t +
= 10 ⋅ 5с + с
= 37,5м .
2
с
2
Дұрыс жауабы: А,С,G

10. Қос дөңес линзаның фокус аралығы 40 см. Шамның 2 есе кішірейген
шын кескінін алу үшін, шамды линзадан орналастыру қашықтығы
A) 120 см
B) 1,2 м
C) 80 см
D) 8 м
E) 240 см
F) 2,4 м
G) 160 см
H) 1,6 м
Шешуі:
F = 40 см
Линзаның екі беті де дөңес болғандықтан, ол ауада жинағыш
линза болады, есеп шарты бойынша кескін шын. Сондықтан
1
Г=
жұқа линза формуласында барлық таңба оң болады:
2
1 1 1
d −?
+ = ,
d f F
H f
= ; ⇒ f = Гd
h d
1 1
1
F (Г + 1)
Олай болса +
= ⇒d =
d Гd F
Г
⎛1 ⎞
40⎜ + 1⎟
2 ⎠
d= ⎝
= 120 см
1
2

Линзаның сызықтық ұлғайтуы Г =

Дұрыс жауабы: А,B