Үлгерімі төмен оқушылармен жұмыс

Математика пәні бойынша үлгерімі төмен оқушылармен жұмыс

Жоспар

1. Үлгермеушіліктің негізгі себептері

2. Үлгермеушілікті болдырмаудың әдістері мен түрлері

3. Оқушының оқу үлгеріміне әсер етуші жағдайлар

4. Оқушылармен жұмысты ұйымдастырудың технологиялық картасы

Еліміздің білім беру саласында соңғы жылдары ірі реформалар мен өзгерістер орын алып отыр. Білім сапасына қойылатын талап күшейіп, оқытудың жаңа технологияларына бет бұрған кезде, оқушының оқу үлгерімін жақсарту, оның оқуға қызығушылығын арттыру мәселесі туындайды.

Көптеген ғалымдар өз еңбектерінде сабақ үлгермеушілік себептерін талдауға көп орын бөліп келеді. Арнайы педагогикалық қазіргі күндегі жетекші парадигмаларының бірі – гуманизация. Ал ХХ ғасырда еңбек еткен Ы.Алтынсарин шығармаларында педагогикалық, гуманистік көзқарас, яғни шәкіртке мейірімді болу, мұғалім мен оқушы арасындағы ынтымақты принциптерінің көрініс тапқанын байқауға болады. Ғалымның атақты Хрестоматиясында жасөспірімдердің жан дүниесін, ақыл-ойын қалыптастыруға ұдайы көңіл бөлу мектеп пен ата-ананың ортақ міндеті деп есептеген.

Дегенмен жан-жақты тұрғыдан алып қарағанда сабақ үлгермеушілік проблемасы әлі жеткілікті зерттелген жоқ. Бұл проблеманы зерттеу мұның себебі мен нашар оқитын оқушылардың жекелеген типтерін анықтауға мүмкіндік береді. Үлгерімі нашар оқушыларды зерттеу барысында үлгермеушіліктің мынадай үш категориясын қарастыруға болады:

1-категорияға оқушының барлық пәннен бірдей ұзақ уақыт үлгермей оқудан жалпы және кенжелеп қалып қоюын жатқызамыз.

2-категорияға сабақты ішінара негізгі пәндерден үлгермейтін оқушылар жатады.

3-категориядағы оқушылар сабаққа анда-санда ғана үлгермейді.

Бұл мәселені психологиялық жағынан қарастырсақ, сабақ үлгерімі төмен оқушыларды мынадай 5 топқа бөлуге болады:

1. Оқуға деген көзқарасы дұрыс емес балалар.

2. Материалды қиналып ұғатындар.

3. Сабаққа дайындалу әдеті қалыптаспаған оқушылар.

4. Еңбектене білмейтіндер.

5. Білуге және оқуға құштарлығы жоқ оқушылар.

Сабаққа үлгермеудің себебі көп. Үлгермеушілік сабақ барысында қалыптасады. Оның алдын алуға болады. Оқушы үлгермеушілігінің себептері оқу-тәрбие жұмысын дұрыс ұйымдастырмауда, санитарлық –гигиеналық нормалардың бұзылуында. Үлгемеушіліктің негізгі себептері мыналар:

• жекелеген мұғалімдердің сабақтарының сапасыздығы, жаңа материалды толық түсіндіре алмауы, бекіту жұмысының әлсіз жүруі, оқушы білімін есепке алудың болмауы, мұғалімнің тиісі дәрежеде талап етпеуі;

• үй тапсырмасын орындау жұмысын дұрыс ойластырмау және тыңғылықты тексерудің болмауы, жеке жұмыстың болмауы, танымдық қызығуын дамыта алмау;

• мектепте үлгермеушіліктің алдын алу жөнінде жүйелі жұмыстың болмауы;

• тәрбие жұмысындағы олқылықтар, оқушылардың тәртібінің төмендігі, өз міндеттерін саналы түрде түсінбеуі, мектеп әкімшілігі тарапынан тәртіп бұзушыларға уақытылы және тиісті шара қолданбауы;

• бағалаудағы біржақтылық;

• оқыту мен тәрбие үрдісіндегі сабақтастықтың болмауы;

• сабақ босату, оқушының ауырып қалуы, т.б.

Отбасы жағдайында психологтың ойынша оқушының үлгермеу себетері мыналар:

• ата-ана мәдениетілігінің аздығы, педагогпен байланыстың жоқтығы;

• отбасындағы сәтсіздік;

• балаға талап қою бірлігінің жоқтығы;

• отбасында бала тәрбиесінің дұрыс жолға қойылмауы;

• Балаға дұрыс қарым-қатынас жасамау;

• білім алуға баланың дайындығының жоқтығы;

• баланың жалпы дамуының жетілмеуінен, аурушаңдығынан.

Үлгерімін жақсарту бағытындағы жұмыстарға мыналар жатады:

1. Отбасында бала тәрбиесіндегі жағдайдың жақсы жолға өзгеруі.

2. Ата-ананың психологиялық-педагогикалық сауаттылығын жоғарылату.

3. Оқу-тәрбие үрдісіне ата-аналарды белсенді түрде араластыру.

4. Баланың дұрыс күн тәртібін ұйымдастыруын бақылау.

5. Баланың жағымды және жағымсыз қасиеттерін тәрбиелеуде ата-анаға жеке кеңес және көмек беру.

6. Сыныптағы оқу тәрбие жұмыстарын жоғары сатыға көтеру.

7. Сыныпта ізгілендіру қарым-қатынасын алға қоя отырып, шағын топтарда қолайлы жағдай жасау.

8. Балаға жеке тұлға болып қалыптасуына көмектесу.

9. Балаға психологиялық зерттеу жасау және қажетті психологиялық көмек көрсету.

10. Жеке жұмыс барысында интеллектуалдық, адамгершілік, еркіндік, көңіл күй сезімдерін қалыптастыру.

11. Оқудағы жағымсыз ынталарының туу себептерін анықтау.

12. Оқушының қызығуын, бейімділігін негізге ала отырып дамыту.

Мұндай жұмыс түрлері оқушыға үлгерімін жақсартуға көмектеседі. Оқушыны жақсы, орта, төмен деп бөлмей, оларды тұлға ретінде қалыптастыруға психологпен, әлеуметтанушымен, медбикемен жұмыс ұйымдастыру керек.

Әлеуметтік педагогтың ойынша, үлгерімі жақсы оқушының әлеумет жағдайын тексере отырып, үлгерімі төмендеп кетпеуі үшін мынадай жұмыс түрлерін жүргізу керек: 1) жеке әңгімелесу; 2) ата-анамен сұхбаттасу; 3) мадақтау арқылы баланың ынтасын арттыру.

Үлгерімі және әлеуметтік жағдайы төмен оқушылармен жұмыс барысында психолог, әлеуметтанушы, сынып жетекшісі мына мәселелерге көңіл бөлгені жөн. Яғни, баланың жеке басын мадақтау арқылы ортада өзін еркін сезінетіндей нәтижеге жеткізу керек.

Ата-ананың ойынша, мұғалім мамандығы өте қиын. Сондықтан баланың біліміне, тәрбиесіне басты жауапкершілік ата-ананың мойынында екенін сезінуі керек. Ең бастысы, баласының үлгерімін жақсарту үшін ата-ана мектеппен тығыз байланыс жасауы тиіс.

Сынып жетекшісі ойы да ата-аналар пікіріне сәйкес келеді. Өйткені, оқушылардың үлгерімін жақсарту үшін пән мұғалімдерімен, ата-анамен тығыз байланыс қажет. Әр оқушының оқу үлгерімін жақсарту үшін үнемі бақылау керек.

Мектеп психологтарының бұл істегі атқаратын міндеті қандай? Енді соған қысқаша тоқталсақ, ең алдымен, психологтар мұғалім мен сынып жетекшісінің жұмысымен танысуы керек (үлгермеу себептерін айқындау, біліміндегі олқылықтар сипаты) Оқушылардың үлгермеушілігінің себептерін зерттеу мақсатындағы мектепте педагогикалық дөңгелек үстелдер, семинар, тренингтер өткізілуі тиіс. Олардың тақырыптары: «Нашар үлгеретін және үлгермейтін оқушыларға білім беру үрдісін белсендіру», «Үлгермеушілікті болдырмау және алдын алу жөніндегі ұстаздар қауымының іс-әрекеті», т.т. бұл шараларда оқушыны зерттеудің жалпы бағдарламасы қарастырылып, пікірлер тыңдалып, үлгермеушілік себептерінің айқындалуы және жеке оқушыны оқыту мен тәрбиелеуді жетілдіру шаралары қарастырылуы қажет. Бұл жұмыстар оқушы үлгермеушілігінің себептерін білуге, алдын алуға бағыт береді, көмектеседі.

Мұғалімнің үлгермеушілікті болдырмау жөніндегі жұмыс жүйесін зерттеу мақсаттары: нашар үлгеретін және үлгермейтін оқушылардың білім, білік, дағдыларының жағдайын және сыныптарындағы үлгермеушілікті болдырмау жөніндегі әкімшіліктің іс-әрекетін талдау.

- кадрларға мінездеме беру, аты-жөні, білімі, педагогикалық өтілі, кәсіби біліктілігін көтеруі;

- нашар үлгеретін оқушылардың білім, білік дағдыларының жағдайы;

- нашар үлгеретін оқушылардың саны және олардың білім олқылықтарының есебін жүргізу.

Үлгермеушілікті болдырмаудың әдістері мен түрлері:

• бірінші жарты жылдық барысындағы мұғалімнің қойған бағаларын және олардың нормаларға сәйкестігін талдау (бақылау жұмыстарын, оқушылардың дәптерлерін, журналдағы, күнделіктердегі бағаларды талдау);

• мұғалімнің сабақ барысында үлгермеушілікті болдырмау жөніндегі жұмысының түрлері (сыныптағы және үй жұмыстарының саралық сипаты, қателерінің алдын алу);

• қателермен жұмыс жүйесі және оқушылардың жадынамаларымен саналы түрде жұмыс істей білу;

• оқушылардың үлгермеушілігіні болдырмау жөніндегі әкімшіліктің іс-әрекеті.

Нашар, жақсы үлгеретін оқушыларды бақылау түрлері.

Сабақтағы бақылау бағдарламасы. Оқушылардың үлгермеушілігін болдырмауға бағытталған шаралар жүйесі. Сынып оқушыларына төмендегідей сұрақтар қойылады:

• сыныпта достық қарым-қатынастар жағдайы жасала ма?

• тақта алдында жауап беру кезінде оқушыларға көмекші құралдар қолдануға рұқсат етіле ме?

• тақырыптың негізгі бөлімдеріне ерекше мән беріле ме?

• оқушылардың үнемі қайталанатын қателеріне назар аударыла ма?

• оқушылардың жауабын көтермелеу тәсілі қолданыла ма?

• жетістікке жетуге жағдай жасала ма?

Жаңа тақырыпты түсіндіру кезінде:

• Нашар үлгеретіндерге жаңа тақырыпты баяндау жылдамдығы қиындық туғызбай ма?

• Жаңа тақырыптың негізгі мәселелері ерекше айтылып көрсетіле ме?

• Мұғалім нашар үлгеретін оқушылардың жаңа тақырыпты түсіну деңгейін анықтап ескере ме?

• Тақырыпқа қызығу туғызатын техникалық, т.б. құралдар қолдана ма?

• Нашар үлгеретін оқушылар әңгімеге тартыла ма?

Жаттығу кезінде:

• Өз бетімен жұмысқа арналған жаттығулар дұрыс таңдалды ма?

• Нашар үлгеретіндерге өз бетімен жұмыс кезінде көмек көрсетіле ме?

• Оқушылардың қабілеті ескеріле ме?

• Өз бетімен жұмыс кезінде оқушылар өзін тексеруге дағдыланған ба?

Үй тапсырмасын түсіндіру кезінде:

• үй тапсырмасының көлемі сол сыныпқа сай ма?

• Үй тапсырмасына қатемен жұмыс енгізілген бе?

• Мұғалім үй тапсырмасын нақты, жете түсіндіре ме, кездесер қиындықтар жөнінде ескерте ме?

• Нашар үлгеретін оқушылар үшін жеке тапсырмалар қарастырылған ба?

Білім берудің қай сатысында болмасын оның негізгі көрсеткіші – сапасы. Осыны ескере отырып, жинақталған іс-тәжірибелер мен әдіскер, ғалым-ұстаздардың зерттеулерін негізге ала отырып оқушылардың оқу үлгеріміне, біліктілігіне әсер ететін негізгі жағдайларды қарастыра отырып, төмендегі сызбаны құрастырдық.

Оқушының оқу үлгеріміне әсер етуші жағдайлар

Оқушының пәнге қызығушылығы

Ынта-жігер, талабы

Денсаулығы

Педагогика-психо-логиялық ахуалы

Оқытудағы ақпараттық технологиялар

Оқушының оқу үлгерімі

Оқу-әдістемелік құралдар

Қоршаған орта

Ұстаздар қызметі

Ата-ана, жанұя

Қоғамның әлеуметтік жағдайы

Әрбір жеке тұлғаның қалыптасуына әсер етуші күш – қоғам, мемлекет екені айқын. Білім сапасына қоршаған ортаның, ата-ананың және ұстаздар қызметінің, тіпті оқушының психологиялық көңіл-күйі мен ынта-жігері, талабы да әсер ететіні сөзсіз. Бұл сызбаны тұтастай ағза деп алатын болсақ, ағзаның қалыпты жұмыс жасуы үшін әрбір бөліктің атқарар қызметі орасан зор. Үлгерімге әсер ететін жағдайлардың бірі – оқушының ынта-жігері мен табандылығының, талпынысының бірлігі, оның мінезіне, мүдделері мен құштарлығына көп көңіл аудару мұғалімнен талап етіледі.

Оқушыны үлгеріміне ықпал етуші қоршаған орта дегенді кең мағынада қолдануға болады. Оған табиғат, жан-жағындағы жолдастары барлығымен орнатылған тығыз қарым-қатынас жақсы нәтиже береді. Сол сияқты денсаулықтың да сабақ үлгеріміне әсері зор.

Оқушылардың үлгерімін жақсарту бағытындағы жүргізілетін жұмыс түрлері

Үлгерімін жақсартуды қажет ететін оқушы кім?	Жүргізілетін жұмыс түрлері
Әлеуметтік жағдайы төмен	Ата-ана баланың жағдайын жасауға көмектесе алмайды. Өзі күнде ішкілікке салынып жүреді. ГДН есебіне алып ата-аналық құқықтан айыру. Ішкіліктен арылу жолдарынан көмек көрсету. Мектеп тарапынан көмекке келу.
Мұғалім мен ата-ана байланысының төмендігі	Мектепте ата-ананы қызықтыратын іс-шаралар ұйымдастыру. Ата-анамен жиі қарым-қатынаста болу жолдарын қарастыру. Айына бір-екі рет ата-ананың сабаққа қатысуына мүмкіндік жасау. Мұғалім өз талаптарын жете білу. Баланың төмендеу себептерін ата-анаға баласының іс-әрекет барысында ашып көрсете білу
Денсаулығының нашарлығы	Денсаулық – зор байлық. Ендеше денсаулығы дұрыс бала болмаса, баланың сабақты қабылдау деңгейіне кедергі келтіреді. Мектепке бала қабылданғанда әр мұғалім өз алдындағы баланың денсаулығын жетік білуі қажет. Мектеп дәрігерлерімен бірлесе отырып, балалардың денсаулық куәлігімен таныса отырып, ауру себептерін білу. Диагностикалық карта жасап, ауруды алдын ала пән мұғалімдеріне мектеп басшыларына ескерту.
Еріншектік пен жалқаулықтың қалыптасуы	Бұл кемшілік ата-ана мен мұғалім тарапынан кетуі мүмкін. Бұл көбінесе ата-ананың тарапынан жиі қадағалаудың болмауынан туындайды. Мұғалім тарапынан баланың психологиялық жағдайын жетік білмегендіктен, пәнге белсенділік пен қызығуын жоғалтады. Сондықтан кемшілікті алдын алып тез жою үшін оқушы бойында ерінбей еңбек етуге, кітап оқуға, оқығаннан жазбаша түрде жазып беруге, өлең, мақал-мәтелдерді жатқа айтуға, жұмбақтарды шешуге бала кезден қалыптастыру керек. Жалқаулықты бала бойында болдырмау үшін үнемі жаса,ан істеріне баға беріп, еңбекпен келген нанның тәтті болатынын сездіру керек.
Ата-ана қадағалауының төмендігі	Ата-ана қадағалауының төмендігі оқушының оқу сапасының төмендеуіне әсер етеді. Ата-ана мен мұғалім арасындағы жиі қарым-қатынас ата-ана қадағалауына мүмкіндік ашады.
Сабақты себепсіз босатуы	Ата-ана қадағалауының аздығы, ата-ана мен мұғалім арасындағы қарым-қатынгастың төмендігі баланың жаман қылықтарға әуестенуіне жол ашады. Сол себепті мұғалім баланың сабақтан қалу себептерін айқындап ашып, ата-анасымен кездесіп, пікір алысуы және мектеп басшысына осы жайында хабарлама түсіріп отыруы керек.
Қоғамдық ортадағы кері әсерлер	Оқушының мектептегі және үй ауласындағы достарын біліп отыру. Жас жағынан үлкендермен араласпауын қадағалау. Баланың басқа ортаның адамдарымен араласуын болдырмау. Бос уақытын көшеде не аулада өткізуіне жол бермеу, баланың мектептен тыс уақытында үйірмелерге, спорт түрлерінің секцияларын сынып балаларымен бірге баруын қалыптастыру.

Жұмыс түрлерін ұйымдастыруда оқушылардың үлгерімін жақсарту барысында үш түрлі бағытты атап көрсетуге болады. Осы үш бағыттың бірлігінде жұмыс үнемі орындалса, мұғалімдер қиыншылыққа ұрынбас еді. Олар: психо-педагогикалық, медико-биологиялық және әлеуметтік бағыттар.

Бұл бағыттар оқушының даму дәрежесіне, сабаққа қатысуына, оқу үрдісіне жеке оқушының өз қабілеті мен мүмкіншілігін пайдалану жолдарын ашуға көмек береді.

Оқушылармен жұмысты ұйымдастырудың технологиялық картасы

Жұмыс түрлері	Қашан?	Не үшін?	Не жүргізіледі?	Қалай?
Сабақ үстіндегі жұмыс	Оқушының даму деңгейін әрі қарай дамуының жақын аймағын анықтау. Үнемі оқушының пәндерді меңгеруін, нәтижелерін есепке алып отыру, диагностикалау.	Ақыл-ой дамуы артта қалмауы үшін, пәнді мезгілінде оқып отыруы үшін	Сыныпта микроклимат жасау іс-әрекетін алгоритмдеу. Сабақтан қалуға байланысты білімдегі олқылықтарды болдырмау. Қызығуды арттыру. Оқытудың мотивтерін қалыптастыру.	Бақылау картасы. Жаппай сұрауды қосу. Топтарда жұмыс істеу, дайындық кеңестері, білімді түзету сабақтары, тірек конспектісі, пәндер бойынша карточкалар.
Сабақтан тыс жұмыстар	Қиындықтар туған кезде: 1.Жаңа тақырыпты меңгеру. 2. білімдегі олқылықтарды анықтаған кезде	1. Үлгермеушілікті болдырмау. 2. Білімдегі олқылықтарды жою 3. Оқуға қызығуды қалыптастыру	Нашар үлгермеушілермен жұмыстағы жеке тұлғалық әдіс.	1.Жеке және топтық кеңестер 2. Үй тапсырмасын орындауға көмектесу. Үйірмелерге қатысу, шығармашылық тапсырмалар
Тәрбие жұмысы	Пән мұғалімдерінің бақылауларына үнемі сүйене отырып	1.Оқушының жеке тұлғасын қалыптастыру. 2.Оқуға қызығуды қалыптастыру	1.Жеке тұлғалық әдіс. 2.Мәдениет технологиясы арқылы оқушыларды мәдениеттілікке баулу. Барлық ортада мәдениетті болу дағдысын қалыптастыру	1.Үйірмелерге, жорықтарға, өзін-өзі басқаруға тарту. 2.Сынып сағаттарын өткізу. 3.Қызығуына сүйену.
Ата-аналармен жұмыс	Үй тапсырмасын орындамағанда, сабақ босатқанда, т.б. жұмыс үздіксіз жүреді.	Ата-аналарға педагогикалық көмек көрсету, үлгермеушіліктің себептерін анықтау. Балалардың біліміне деген біріңғай талаптардың сақталуы	Оқушының үлгермеу себептерін анықтау. Үлгермеушілікті болдырмау жөнінде ата-аналарға кеңес.	Мұғалімдерге арнап үнемі семинарлар ұйымдастыру. Ата-аналарға талаптарды түсіндіру. Ата-аналарды педагогикалық сауаттандыру, түзету жұмыстары. Жеке жұмыстар.

Математика пәні бойынша үлгерімі төмен оқушылар тізімі

Қ/С	Оқушылардың аты –жөні	Сыныбы	Пәні	Пән мұғалімі
1	Төребек Нұрдаулет	5 А	математика	Каскарбаева Х.У.
2	Анарбаев Ерасыл	7 Ә	математика	Каскарбаева Х.У.
3	Серік Шыңғыс	7Ә	математика	Каскарбаева Х.У.
4	Мұрат Санжар	7Ә	математика	Каскарбаева Х.У.
5	Сағынтай Нұрдаулет	7А	математика	Каскарбаева Х.У.
6	Фаритов Адумансур	7А	математика	Каскарбаева Х.У.
7	Расилхан Айлара	7Б	математика	Каскарбаева Х.У.
8	Бегмолда Даурен	7Б	математика	Каскарбаева Х.У.

Үлгерімі төмен оқушыларға арналған

жылдық жұмыс жоспары

(2023-2024 оқу жылы)

№	Жұмыстың түрі	Мерзімі	Жұмыс қорытындысы
1	Үлгерімі нашар оқушыларға арналған жылдық жұмыс жоспарын құру	Қыркүйек	Жоспар
2	Психологпен бірлесе отырып, сынып бойынша үлгерімі нашар оқушыларды анықтау	Қыркүйек	ББД диагностикасы
3	Оқушыларды информатиканы игеруге қызықтыру, қажеттілігін түсіндіру.	Үнемі	Оқушылардың белсенділігі
4	Тақырыптар бойынша оқушыларға теңдеулер, тізбектер дайындап беру	Сабақ сайын	Жинақ папкасы
5	Оқушылардың танымдық деңгейіне байланысты деңгейлік тапсырмалдар дайындау	Сабақ сайын	Сабақ жоспары
6	Үй тапсырмасының орындалуын қадағалау	Сабақ сайын	Орындау нәтижесі
7	Танымдық қиыншылықты жеңуге байланысты сыныптан достарының көмегін ұйымдастыру	Үнемі	Оқу секторының көмегі
8	Бақылау, жазба жұмыстарын, тесттерін талдау, қатемен жұмысты ұйымдастыру	Жоспар бойынша	Қатемен жұмысы
9	Жұмыс дәптерлерін тексеріп отыру	Сабақ сайын	Тексеру қорытындысы
10	Ата – анасы мен сынып жетекшісімен байланыста болу	Қажеттілікке қарай	Әңгімелесу, кеңес беру
11	Сыныптан тыс уақытта жекелей қосымша жұмыс жүргізу	Аптасына 1 рет	Жұмыс дәптері
12	Күзгі, қысқы, көктемгі, жазғы демалыстарына қосымша тапсырмалар беру, олардың орындалуы бойынша нұсқаулар беру, орындалуын қадағалау.	уақытында	Жеке тапсырмалар

Жеке даму картасы

1	Оқушы аты-жөні
2	Сынып
3	Қай пән бойынша үлгерімі төмен?
4	Оқушының тәртібі
5	Үлгермеу себебі
6	Оқушымен жұмыста қандай құралдар пайдаланылады?
7	Оқушының үлгере алмауын жоюда кімдермен бірлесе жұмыс жасалады?
8	Қанша уақыт жұмыс атқарылуда
9	Өзгерістер байқалды ма?
10	Жұмыс нәтижесі қандай?

Үлгерімі төмен оқушылардың білім деңгейінің өсу дәрежесін бағалау параметрлері

Пәні:_____________________________________

Пән мұғалімі:_____________________________

Оқушының аты-жөні:_____________________

		I-тоқсан						II-тоқсан				III-тоқсан				IV-тоқсан
№	Тақырыбы		2	3	4	5	2		3	4	5	2	3	4	5	2	3	4	5	Қорытынды
1	Оқу материалын меңгеруі, теориялық білімі
2	Компьютермен жұмыстануы
3	Есеп шығаруы, дәптермен жасалған жұмыстары
4	Есеп шығаруы
5	Оқулықпен жұмыс істеу икемділігі, тақырыпты өз бетімен меңгеруі
6	Терминдік қоры жеткіліксіз, пікірін толық дәлелдемеді
7	Мұғалім тарапынан берілген практикалық жұмыстарды орындау
8	Сыныптағы белсенділігі
9	Білімінің көтерілу деңгейі