Е.Ниетқалиев атындағы жалпы білім беретін орта мектеп КММ

Дарабоз

(Ұлттық ойындар)

Мұғалім: Гумаров М.М.

Тақырыбы: «Дарабоз»

Мақсаты: Ұлттық ойынды насихаттай отырып, нағыз

қазақ баласының бойындағы қасиеттерін

бастауыш сынып оқушыларының бойына сіңіру.

Әр түрлі жағдайлардан шыға білу,

тапқырлық, ептілік, мергенділік пен шапшаң-

дылық қабілеттерін дамыту. Ұлттық ойындарды

ойната отырып, ата –салтын ардақтауға, салауат-

тылыққа тәрбиелеу.

Міндеті: Спортттық ойындармен бірге ұлттық ойын-

дарды салауатты омір салтында қолдана білу.

Түрі: Ұлттық ойын сайысы

Тәрбиелік бағыты: Салауатты өмір салты

Керекті құрал: Арқан,қамшы,түрлі-түсті асық,қоржындар,

тымақ,қазық, безендірілген ұлттық ойын бұрышы,

тиын -тенгелер, үнтаспа, бейне таспа т.б.

Ж о с п а р:

І.Ұйымдастыру. 1.Сайысқа қатынасушылардың дайындығын бақылау

2.Тәрбие сағатының мақсатымен, жоспарымен таныстыру

ІІ.Негізгі бөлім. 1.Сәлемдесу .2.Асық ату. 3.Бес тас. 4.Тымақ ұру.

5.Теңге алу. 6.Қамшылау. 7.Арқан тартыс

ІІІ.Қорытынды.

Мұғалім: Құрметті, ата –аналар,ұстаздар мен оқушылар, доданы тамашалауға қош келдіңіздер! Бүгін бізде «Ұлттық ойындар- тәрбие негізі» атты 3-4 сыныптарда ұйымдастырылып отырған «Дарабоз» сайысы өтпекші.

(Сайыстың мақсаты мен міндеті таныстырылады)

Ұлттық ойындар сайысына қатынасушы топтарды қошеметпен ойын алаңына шақырамыз.(Әр топтын аты жазылған плакатты жоғары көтеріп ұстап, ұлттық киім киген қыз балалар «Адай» күйінің ырғағымен сайыскерлерді бастап алаңға ертіп шығады)

«Қыран» тобы «Жігер» тобы «Сұңқар» тобы

«Дарабоз» сайысының кезеңдерімен таныс болыңыздар. Барлығы 7 кезеңнен тұрады.

1. «Сәлемдесу» (әр топтың ұйымшылдығын бақылау)

2. «Асық ату» (1-2 метр қашықтықтан асық ату,ұлдардың мергендігін бақылау)

3. «Бес тас» (епті ,әрі шапшаң төртік ойынына дейін қыз балаларды сайыстыру ,ойнау )

4. «Тымақ ұру» (көзі байланған ойыншы тымақты дәл тауып ұру)

5. «Теңге алу» (шапшаң жүгіріп барып,биіктікке секіріп, теңгені алу)

6. «Қамшылау» (топ басшылардың сайысы)

7. «Арқан тартыс» (екі топ бір-бірімен арқан тартысады)

«Дарабоз» ұлттық ойынына қатысушы сайыс қырандардың шапшаңдылығы мен тапқырлығын, икемділігі мен ептілігін, қайраты мен күшіне баға беруші қазылар алқасымен таныс болыңыздар.

Қазылар алқасы:

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

Бұл сайыс шыншыл бағдарлама желісімен алынып отырғандықтан әр кезеңнен кейін бағасы беріліп отырады. Түрлі-түсті асықты қоржынға жинау арқылы бағаланады.

(«Қара жорға» әнінің сүйемелдеуімен ұлттық киім киген оқушы асықтарды қазылар алқасына ұсынады)

Жігіттер, ойын арзан,күлкі қымбат,

Екі түрлі нәрсе ғой сыр мен сымбат.

Арзан, жалған, күлмейтін шын күлерлік,

Ер табылса жарайды қылса сұхбат – дей отырып сайыстың бірінші кезеңі сәламдесуге кезек берейік.

І кезең. «Сәлемдесу»

(Әр топ топтарының аттарын,ұрандарын таныстырады)

1-топ «Қыран» тобы

2-топ «Жігер» тобы

3-топ «Сұңқар» тобы

Қазылар алқасынан бірінші кезеңнің бағасы сұралады. І орын қызыл, ІІ орын көк, ІІІ жасыл асықтармен бағаланады.

ІІ кезең. «Асық ату»

Ежелден бері келе жатырған ұлттық болмысымызға сіңісті әр түрлі ойындар бар.Оны ретіне қарай жаста, жасымыста ойнаған. Мысалы: тойда,қонақ шақырылса бозбалалардың бас қосу салтанатында «Асық ойнау», «Ханталапай», «Тоғыз құмалақ», «Көкпар» т,б.Солардың бірі « Асық ату» ойыншының мергендігін, ептілік қабілетін арттыра түседі.Асықты дәл тигізіп, көп асық жинаған ойыншы жеңіске жетеді.Нағыз мерген болып саналады.Сайыскер ұлдарды 1-2 м. қашықтықтан мергендеп асық атуға шақырамыз. (3-топ асық атып,бағалары талқыланады)

ІІІ кезең. «Бес тас»

Қыз балаларға тән ұлттық ойынымыздың бір түрі.Бұл кезде қыздардың ептілігі байқалады. Пішіндері бірдей бес тастың бірін лақтырып, қалғанын ретімен шапшаң жинап алу қажет.(4-тік ойынына дейін мұғалім орындап көрсетеді. 3-топ бес тас ойнап,ұпайлар саны қосылады)

ІV кезең. «Теңге ату»

Жазықтық жерге адам бойындай етіп ағаш қағып ,басына тымақ кигізеді.Ойыншының көзін байлап,бағытынан адастырып бір рет айналдырады. Қамшымен дәл ұрып тигізу керек.Сайыскерлерге ептілік пен сақтық қажет етеді. Әккі,сезімтал оқушыны байқау үшін «Тымақ ұру» ойынын бастаймыз. (Ұпайлар саны есептеліп қоржынға асық салынады)

Жоғарыға күміс ақшалар салынған түйіншекті байлап қойып,сайыскерлер екпінмен секіріп түйіншекті алу қажет.Биіктігіне қарай ұпай саны есептелінеді.(V кезеңнің сан ұпайлары есептелініп,бағаланады).

V кезең. «Қамшылау»

Ауылдың сері жігіттері жиналып ойын-сауық кезінде « Қамшылау» ойынын ойнайды. Бұл ойынға қазір әр топтың топбасшылары қатысады.Кім бірінші жүгіріп барып қамшыны алса,сол адам жеңімпаз болып есептелінеді.Қарсыласы қамшылатпай қашып кеткен жағдайда ойын қайта басталады.Кім шапшаң екенін бақылаймыз.(Әр топтың топбасшылары «Қамшылау» сайысын ойнап қорытындылайды)

VІ кезең. «Арқан тартыс»

Халық арасында ертеден келе жатқан танымал ойынның бірі-АРҚАН ТАРТЫС. Сайысқа қатысушылар теңдей екі топқа бөлінеді.Арқанның қақ ортасынан белгі үшін түйін түйіледі.Ойынға қатысушылар теңдей екі топқа бөлінеді.Ортадағы көлденең сызықтан қай топ бұрын сүйреп өтсе,солар жеңіп, жүлде алады. Ойында жеңіске жету үшін қара күшпен қатар әр топтың қозғалысындағы біріңғайлық, ұйымшылдық қажет.

(Жеңімпаз топты анықтап, әр топтың қоржынына бағалау асығы салынады.)

Қорытытынды.